آزاد کردن برده
آزاد کردن برده (به عربی: العتق)، یکی از اصطلاحات فقهی در اسلام است که مورد سفارش قرار گرفته و در برخی موارد، کفاره گناهان و خطاها عنوان شده است. این کار در اسلام ثواب دارد و در برخی موارد واجب گردیده است که به دو صورت اختیاری و اجباری، صورت می‌گیرد.
در اصطلاح اسلامی
آزاد کردن برده (به عربی: العتق)، از جمله کارهائی است که در شریعت اسلام مورد سفارش قرار گرفته است. در ادبیات اسلامی از جمله روایت‌ها، برای این کار ثواب‌های اخروی بسیاری گزارش شده است. از محمد، پیامبر اسلام نقل شده است که هرگاه کسی، بنده‌ای را آزاد کند، در ازای هر عضو آن بنده، عضوی از وی از آتش دوزخ آزاد خواهد شد. در کتب فقهی اسلامی نیز بابی با همین عنوان وجود دارد و از این مساله در باب‌های فقهی دیگری همچون موضوع کفاره‌ها، قصاص، قسم، عهد، نذر و ... اشاره شده است. بر اساس شریعت اسلام، کفاره برخی گناهان و یا خطاها، آزاد کردن یک بنده قرار داده شده است. برای نمونه، کفاره قتل، ظهار، افطار عمدی روزه ماه رمضان، تخلف از نذر یا عهد یا قسم، کندن موی سر و صورت یا خراشاندن صورت در مصیبت یا چاک زدن مرد در مرگ فرزندش، آزاد کردن بنده تشخیص داده شده است.[۱]
انواع آزادی در اسلام
آزادی بنده در شریعت اسلام، به دو صورت اختیاری و قهری صورت می‌گیرد. در صورت تحقق یکی از شرایط زیر، در صورتی که آزادکننده، بالغ، مختار و در صحت عقل باشد و با قصد و نیت قربت اقدام به آزادی کرده باشد، بنده به صورت اختیاری آزاد خواهد شد:[۲]
- جاری شدن صیغه «انت حر» و مانند آن به شرط تنجیز (معلق نساختن آزادی به شرطی جز در مورد کتابت)
- تدبیر، به این معنا که صاحب بنده، به برده خود بگوید: «پس از مرگ من آزادی».
- استیلاد، به این معنا که صاحب کنیز، کنیزش را باردار سازد که به محض مرگ صاحب، وی از بابت ارث فرزندش، آزاد می‌گردد.
- خریدن مرد، پدر، مادر یا زنی از محارم خود را، و خریدن زن، پدر یا مادر خویش را که محض خریدن آزاد می‌شوند.
- اسلام آوردن بنده پیش از صاحب خود در دارالحرب، به شرط اینکه وی از آن کشور بیرون آمده باشد و صاحب او را تنکیل نموده باشد به اینکه بینی او را ناقص نموده یا گوشش را بریده باشد و مانند آن.
در شریعت اسلام، آزادی قهری نیز به یکی از شرایط زیر صورت می‌گیرد:[۳]
- برده به مرض جذام دچار گردد.
- برده کور شود.
- برده بر اثر بیماری زمین‌گیر شود.
- یکی از خویشان بنده بمیرد که وی وارث آن میت باشد.
- هنگام انعقاد نطفه، یکی از پدر یا مادرش آزاد باشند.
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «آزاد نمودن بنده». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.