شأن نزول
شأن نزول یا اسباب النزول از اصطلاحات تفسیری قرآن و شاخه‌ای از علوم قرآنی است. از گذشته تاکنون تعاریف مختلفی برای آن در منابع گوناگون بیان شده است. در یک تعریف کلی به وقایع و علل پیرامونی نزول قرآن گفته می‌شود. تاریخ شروع کاربرد این اصطلاح به روشنی معلوم نیست. در آثار اولیه با عنوان «اسباب التنزیل» بوده است که به تدریج و در طول زمان به صورت «اسباب نزول القرآن» یا «اسباب النزول» درآمده و سپس به شاخه ای از علوم قرآن تبدیل شده است.[۱]
تعریف
در میان متقدمان تعریف خاصی ندارد. گاه عبارت «نزلت فی کذا» را دربارهٔ واقعه‌ای که در زمان نزول آیه یا آیاتی از قرآن رخ داده و به نوعی سبب و علت نزول بوده است، به‌کار برده‌اند. گاهی استنباط حکم از آیه، استشهاد یا تمثیلی از جانب پیامبر اسلام یا صحابه او را سبب نزول آیه دانسته‌اند. در بعضی از موارد به بیان مکان نزول آیه، مقصود آیات از مبهمات قرآن و فضیلت سوره‌ها یا آیات نیز گفته شده است. اما از دیدگاه مفسران متاخر، تنها روایاتی را در بر می‌گیرد که در آنها به سبب نزول آیه تصریح شده یا پس از بیان حادثه‌ای یا طرح پرسشی، عبارت «فنزلت الآیة» در آن روایات قابل مشاهده است. به عبارت جامع و ساده‌تری می‌توان گفت که اسباب النزول شامل علل و شرایط، زمان و مکان نزول آیات و سور قرآن، اتفاقات و حوادث مربوط به آن می‌شود.[۲]
پانویس
ارجاعات
منابع
- لسانی فشارکی، محمدعلی (۱۳۸۸). «اسباب نزول». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.