اصول فقه

تعریف رایج اصول فقه یا علم اصول «علم قواعد هدایتگر برای استنباط احکام شرعی» است. هرچند که این تعریف مورد نقد بوده و جامع و مانع نیست. برخی از اصولیون با پذیرش چهارچوبی مفهومی آن را علم دانسته و برخی دیگر آن را صنعت به‌شمار آورده‌اند و برخی دیگر نیز مرددند.

تعریف

اصول فقه علمی است که به استنباط احکام اسلامی از منابع دینی می‌پردازد. مبانی این علم از علوم عربی، علوم عقلی، تفسیر و قواعد اخذ شده از برخی روایات به دست می‌آید. هدف اصلی اصول فقه، کسب ملکه استنباط احکام از ادلّه اربعه (کتاب، سنت، اجماع و عقل) است.

تاریخچه

این علم پیشینه‌ای کهن داشته و به سدهٔ دوم هجری بازمی‌گردد. ریشه‌های شکل‌گیری آن را در میان شیعیان می‌توان در پاره‌ای از آموزه‌های امامان شیعه جست که شاگردان و پیروان علمی خویش را به تفریع فروع با حفظ اصول القا شده از سوی ایشان دعوت می‌کردند.

اصول نسبت به فقه دانش پسینی است، یعنی در دامن فقه پرورش یافته است و اکنون به مرحله‌ای از رشد رسیده است که برخی از بزرگان اصولی و فقهی معاصر اینگونه بیان نمودند که «من لا اصول له، لا فقه له».

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «اصول فقه». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
• شفیعی، علی (۱۳۹۳). «اصول فقه، رویکردها و روش‌ها». فقه (۷۹).