امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر از واجبات در دین اسلام است که هدف آن هدایت جامعه به سوی نیکی و دوری از زشتی‌ها است. این فریضه با تأکیدات قرآنی و روایی، تحت شرایطی خاص مانند آگاهی و احتمال تأثیر واجب شمرده شده و بر اساس پژوهش‌های دینی، نقش مهمی در سلامت اجتماعی دارد.
معنای اصطلاحی
امر به معروف و نهی از منکر، از وظایف مهم در دین اسلام به شمار می‌رود که هدف آن تشویق مردم به انجام کارهای نیک و جلوگیری از رفتارهای ناپسند است. این وظیفه با توجه به ادله عقلی و نقلی، و تأکیدات قرآن و حدیث، از واجبات شمرده می‌شود. بر اساس نظر فقها، این فریضه در صورت وجود شرایطی چون آگاهی آمر و ناهی به نیک و بد، استمرار فرد خطاکار بر عمل نادرست، نبود خطر یا ضرر برای آمر و ناهی، و احتمال تأثیر، واجب است. مراحل اجرای این فریضه به تدریج شامل اظهار نارضایتی، تذکر نرم، و در نهایت اقدام شدیدتر، در صورت بی‌اثر بودن مراحل قبل است.[۱]
در منابع دینی
در قرآن
آیات قرآن نظیر (حج: ۴۱)، (لقمان: ۱۷)، و (توبه: ۷۱) بر اهمیت این وظیفه تأکید دارند و از آن به عنوان معیاری برای تحقق عدالت اجتماعی یاد کرده‌اند.[۲]
در منابع شیعی
پیامبر اسلام و امامان شیعه نیز بر پایبندی به این اصل برای بهبود جامعه و جلوگیری از فساد هشدار داده‌اند. علی بن ابی‌طالب، در سخنی، عمل به این فریضه را پیش‌شرط اجرای دیگر واجبات دین دانسته است. همچنین، امامان دیگر شیعه شرایط خاصی همچون آگاهی، عدالت، و مهربانی در امر و نهی را ضروری دانسته‌اند.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «امر به معروف و نهی از منکر». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.