گیخاتو خان

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
گیخاتو خان
ایلخان مغول
پرونده:Geikhatu interrogeant Shingtûr Nuyân.jpeg
پنجمین ایلخان ایران
سلطنت۶۹۰–۶۹۴ ه‍. ق
۱۲۹۱–۱۲۹۵ م.
تاج‌گذاری۲۳ ژوئیه ۱۲۹۱
اخلاط
پیشینارغون‌خان
جانشینبایدوخان
نایب السلطنه آناتولی
سلطنت۱۲۸۴–۱۲۹۱
ماقبلقونقورتای
مابعدسماگار
Co-rulerHulachu (۱۲۸۴–۱۲۸۶)
متولدحدود ۱۲۵۹ م.
درگذشته۲۱ مارس ۱۲۹۵ م.
دشت مغان
همسر(ان)پادشاه خاتون و هفت همسر دیگر
فرزند(ان)سه پسر و چهار دختر
خاندانبورجیگین
دودمانایلخانان
پدراباقا خان

گیخاتو خان (مغولی: Гайхат хан‎) برادر ارغون خان و پنجمین شاه ایلخانان مغول در ایران بود. ارغون‌خان هنگام به پادشاهی رسیدن حکومت بغداد را به بایدو خان نوادهٔ هولاکو واگذاشت و حکومت روم را به برادر خود گیخاتو سپرد، پس از مرگ ارغون‌خان، گیخاتو در رجب ۶۹۰ قمری به سلطنت رسید. در همان آغاز فرمانروایی با شورش ترکمانان روم به رهبری عثمان یکم بر ضد مغولان آنجا مواجه شد و خود برای رفع آن شورش، لشکر به روم برد و آن فتنه را فرونشاند. وزارت خود را به صدرالدین زنجانی داد و او را صدرجهان لقب داد و قدرت فوق‌العاده‌ای به او تفویض کرد؛ حتی در عزل و نصب شاهزادگان و امراء.

زندگی

گیخاتو بعد از نیل به فرمانروایی اوقات خود را به کلی به عیش و عشرت سپرد. بوالهوسی و ولخرجی او موجب شد که خزانه تهی شود و ناچار به تدبیر و تشویق صدرجهان به نشر و ترویج نوعی پول کاغذی به نام چاو اقدام کرد اما چاو که یک بدعت بود مورد قبول عامه واقع نشد و لاجرم متروک گردید. گیخاتو به سبب افراط در شهوت رانی مورد نفرت شدید ارکان دولت گشت وی درین کار چنان افراط کرد که به زنان و دختران امرای خویش نیز دست‌اندازی کرد. بایدوخان نوادهٔ هولاکو که به خاطر او از قبول سلطنت که بعد از ارغون به او پیشنهاد شد، خودداری کرده بود چون یک بار در مجلس او در مستی مورد اهانت شدید او واقع شد، در مقابل وی سر به شورش برداشت و امرای گیخاتو هم که از او ناخرسندی داشتند او را در دشت مغان فرو گرفتند و به بایدو تسلیم کردند. بایدو هم به قتل او فرمان داد و خود در همدان به سلطنت نشست.[۱]

پرونده:سکه گیخاتو.jpg
سکه یک دینار گیخاتو ضرب تبریز در سال ۶۹۱ هـ ق؛ روی سکه: لا اله الا الله محمد رسول‌الله صلی الله علیه - پشت: به خط مغولی
پرونده:Assassinat de Geikhatu.jpeg
نقاشی اعدام گیخاتو اثر هتوم پاتمیچ

پانویس

ارجاعات

منابع

  • زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۹۰). روزگاران. تهران: انتشارات سخن. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۶۹۶۱-۱۱-۱.