جرس تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «میرزا محمدمهدی تهرانی، متخلص به '''جَرَسِ تِهْرانی،''' از شاعران فارسی زبان نیمه دوم سده ۱۳ ه.ق در ایران است. ==تبار== پدرش حاجی میرزا جانی، از کدخدایان برجسته زمان خویش (دوران حکومت آثامحمدخان قاجار تا اواسط دولت محمدشاه) بوده است و از نامداران [...» ایجاد کرد) |
(←پانویس) |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
میرزا محمدمهدی | '''میرزا محمدمهدی تهرانی'''، متخلص به '''جَرَسِ تِهْرانی،''' از شاعران فارسی‌زبان و مسلمان نیمه دوم سده ۱۳ ه.ق در [[ایران]] است. از زندگانی اطلاعات اندکی گزارش شده است. | ||
==تبار== | == تبار == | ||
پدرش حاجی میرزا جانی، از کدخدایان برجسته زمان خویش (دوران حکومت | پدرش حاجی میرزا جانی، از کدخدایان برجسته زمان خویش (دوران حکومت [[آقامحمدخان قاجار]] تا اواسط دولت [[محمدشاه]]) بوده است و از نامداران [[بازار تهران]] و شخصیت‌های معتبر به حساب می‌آمد. نسبش به حکیم هاشم، طبیب معروف یکی از [[شاهان صفوی]] می‌رسد.<ref>{{پک|1=دادبه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=جرس تهرانی}}</ref> | ||
==سرگذشت== | == سرگذشت == | ||
جرس پس از آنکه مقدمات | جرس پس از آنکه مقدمات ادبیات عرب و فارسی را آموخت، به فراگیری و تکمیل قواعد شعر و ادب روی آورد. پس از آن به یادگیری فن حساب و حسابرسی (استیفاء) مشغول گردید و به عنوان دبیری کامل شناخته شد. وی موفق شد در [[تهران]] به منصب سررشته‌داری منصوب گردد. از برخی منابع چنین برداشت می‌شود وی پس از مرگ پدرش حاجی میرزا، مدتی را به عنوان کدخدای بازار تهران (ریاست صنف یا اصناف بازار) شناخته شده است. گویا وی به جهت گرفتن [[رشوه]]، اما با عذر سن و سال کم وی، از این منصب کنار گذاشته شد. پس از آن، او به جسابداری و جسابرسی اصناف و کسبه شهر تهران مشغول گردید و زیر نظر عیسی خان بیگلربیگی (رئیس کدخدایان شهر) شروع به خدمت کرد. جرس تهرانی، پس از مرگ عیسی خان بیگلربیگی، نتوانست با جانشین او کنار بیاید و در نتیجه از کار کناره‌گیری نمود و در انزوا به سر برد. او در این دوران با مواجب دیوانی که به او پرداخت می‌شود، روزگار می‌گذراند. با توجه به گفته برخی منابع، علاوه بر عیسی خان، عزیز خان سردار نیز از حامیان او به حساب می‌آمد. آورده‌اند که وی در اواخر عمر از شیوه زندگانی خود پیشمان شد و [[توبه]] کرد و به سیر و سلوک [[صوفیانه]] روی آورد. از تاریخ دقیق مرگ وی اطلاعاتی در دست نیست و از گفته خیام پور، چنین برداشت می‌شود که وی تا سال ۱۳۰۶ ه.ق زنده بوده است.<ref>{{پک|1=دادبه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=جرس تهرانی}}</ref> | ||
==در کلام دیگران== | == در کلام دیگران == | ||
آورده‌اند که وی دارای طبعی روان و زبانی گشاده بود و شیوا و رسا سخن می‌راند. میرزا طاهر | آورده‌اند که وی دارای طبعی روان و زبانی گشاده بود و شیوا و رسا سخن می‌راند. [[میرزا طاهر اصفهانی]]، متخلص به شعری اصفهانی و دیوان بیگی، تبحر وی را در سرودن هر گونه شعر، ستوده‌اند. اعتماد السطنه نیز وی را از استاید شعر خوانده و وی را ستوده است.<ref>{{پک|1=دادبه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=جرس تهرانی}}</ref> | ||
==آثار== | == آثار == | ||
دو | دو اثر ''[[جُنگ جرس]]'' (''جُنگ المناقب)'' مشتمل بر اشعاری در مناقب و مراثی [[اهل بیت]] و ''دیوان شعر،'' مشتمل بر ۳۳ غزل و ۳۱۷ بیت شعر را به او نسبت داده‌اند.<ref>{{پک|1=دادبه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=جرس تهرانی}}</ref> | ||
== | |||
== پانویس == | |||
=== ارجاعات === | === ارجاعات === | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
=== منابع === | === منابع === | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=دادبه|نام=ناهید|پیوند نویسنده=|مقاله=جرس تهرانی|دانشنامه=[[دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|سال=۱۳۶۷|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://www.cgie.org.ir/fa/article/223855|کوشش=موسوی بجنوری، محمدکاظم|شابک=۹-۶۶-۷۰۲۵-۹۶۴-۹۸۷|شابک نادرست=بله}} | |||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:اهالی تهران]] | |||
[[رده:شاعران اهل تهران]] | |||
[[رده:شاعران ایران بزرگ]] | [[رده:شاعران ایران بزرگ]] | ||
[[رده:شاعران سده ۱۳ (قمری)]] | |||
[[رده:شاعران سده ۱۹ (میلادی)]] | [[رده:شاعران سده ۱۹ (میلادی)]] | ||
[[رده:شاعران شیعه دوازده‌امامی]] | |||
[[رده:صوفیان اهل ایران]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۲۴
میرزا محمدمهدی تهرانی، متخلص به جَرَسِ تِهْرانی، از شاعران فارسی‌زبان و مسلمان نیمه دوم سده ۱۳ ه.ق در ایران است. از زندگانی اطلاعات اندکی گزارش شده است.
تبار
پدرش حاجی میرزا جانی، از کدخدایان برجسته زمان خویش (دوران حکومت آقامحمدخان قاجار تا اواسط دولت محمدشاه) بوده است و از نامداران بازار تهران و شخصیت‌های معتبر به حساب می‌آمد. نسبش به حکیم هاشم، طبیب معروف یکی از شاهان صفوی می‌رسد.[۱]
سرگذشت
جرس پس از آنکه مقدمات ادبیات عرب و فارسی را آموخت، به فراگیری و تکمیل قواعد شعر و ادب روی آورد. پس از آن به یادگیری فن حساب و حسابرسی (استیفاء) مشغول گردید و به عنوان دبیری کامل شناخته شد. وی موفق شد در تهران به منصب سررشته‌داری منصوب گردد. از برخی منابع چنین برداشت می‌شود وی پس از مرگ پدرش حاجی میرزا، مدتی را به عنوان کدخدای بازار تهران (ریاست صنف یا اصناف بازار) شناخته شده است. گویا وی به جهت گرفتن رشوه، اما با عذر سن و سال کم وی، از این منصب کنار گذاشته شد. پس از آن، او به جسابداری و جسابرسی اصناف و کسبه شهر تهران مشغول گردید و زیر نظر عیسی خان بیگلربیگی (رئیس کدخدایان شهر) شروع به خدمت کرد. جرس تهرانی، پس از مرگ عیسی خان بیگلربیگی، نتوانست با جانشین او کنار بیاید و در نتیجه از کار کناره‌گیری نمود و در انزوا به سر برد. او در این دوران با مواجب دیوانی که به او پرداخت می‌شود، روزگار می‌گذراند. با توجه به گفته برخی منابع، علاوه بر عیسی خان، عزیز خان سردار نیز از حامیان او به حساب می‌آمد. آورده‌اند که وی در اواخر عمر از شیوه زندگانی خود پیشمان شد و توبه کرد و به سیر و سلوک صوفیانه روی آورد. از تاریخ دقیق مرگ وی اطلاعاتی در دست نیست و از گفته خیام پور، چنین برداشت می‌شود که وی تا سال ۱۳۰۶ ه.ق زنده بوده است.[۲]
در کلام دیگران
آورده‌اند که وی دارای طبعی روان و زبانی گشاده بود و شیوا و رسا سخن می‌راند. میرزا طاهر اصفهانی، متخلص به شعری اصفهانی و دیوان بیگی، تبحر وی را در سرودن هر گونه شعر، ستوده‌اند. اعتماد السطنه نیز وی را از استاید شعر خوانده و وی را ستوده است.[۳]
آثار
دو اثر جُنگ جرس (جُنگ المناقب) مشتمل بر اشعاری در مناقب و مراثی اهل بیت و دیوان شعر، مشتمل بر ۳۳ غزل و ۳۱۷ بیت شعر را به او نسبت داده‌اند.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- دادبه، ناهید (۱۳۶۷). «جرس تهرانی». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. به کوشش موسوی بجنوری، محمدکاظم. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹-۶۶-۷۰۲۵-۹۶۴-۹۸۷.