بدون رده
غیراستاندارد

محمدمحسن طهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(+ 7 رده (هات‌کت)، اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، ابرابزار، اصلاح نشانی وب)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۶: خط ۱۶:
| تأثیرپذیری از = [https://fa.wikishia.net/view/اهل‌البیت_علیهم‌السلام اهل‌بیت]{{سخ}}[[ملاصدرا|صدرالمتألهین شیرازی]]{{سخ}}[[محی‌الدین عربی]]{{سخ}}[https://fa.wikishia.net/view/ملا_حسینقلی_همدانی ملا حسینقلی همدانی]{{سخ}}[[سید علی قاضی]]{{سخ}}[https://fa.wikishia.net/view/سید_هاشم_حداد سید هاشم حداد]{{سخ}}[[سید محمدحسین طباطبایی]]{{سخ}}[[سید محمدحسین حسینی طهرانی]]{{سخ}}[[محمدجواد انصاری همدانی]]
| تأثیرپذیری از = [https://fa.wikishia.net/view/اهل‌البیت_علیهم‌السلام اهل‌بیت]{{سخ}}[[ملاصدرا|صدرالمتألهین شیرازی]]{{سخ}}[[محی‌الدین عربی]]{{سخ}}[https://fa.wikishia.net/view/ملا_حسینقلی_همدانی ملا حسینقلی همدانی]{{سخ}}[[سید علی قاضی]]{{سخ}}[https://fa.wikishia.net/view/سید_هاشم_حداد سید هاشم حداد]{{سخ}}[[سید محمدحسین طباطبایی]]{{سخ}}[[سید محمدحسین حسینی طهرانی]]{{سخ}}[[محمدجواد انصاری همدانی]]
|وبگاه رسمی=https://maktabevahy.org/{{سخ}}https://sarayejavid.com/}}
|وبگاه رسمی=https://maktabevahy.org/{{سخ}}https://sarayejavid.com/}}
'''سید محمدمحسن حسینی طهرانی''' (زادهٔ ۱۳۷۴ هـ. ق در [[تهران]] ـ درگذشتهٔ ۱۴۴۰ هـ. ق در [[مشهد]]) [[فیلسوف]]، [[عارف]]، [[نویسنده]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Search|نشانی=https://ketab.ir/search?author=حسینی‌طهرانی%20،%20سیدمحمدمحسن|وبگاه=ketab.ir|بازبینی=2023-01-01}}</ref> [[مجتهد]] و [[فقیه]] [[شیعه]]، و از اساتید درس خارج [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درسنامه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم – دروس عمومی {{!}} تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم|نشانی=http://tashakkol-asatid.ir/?p=1048|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=Jafari}}</ref>
'''محمدمحسن حسینی طهرانی''' (زادهٔ ۱۳۷۴ هـ. ق در [[تهران]] ـ درگذشتهٔ ۱۴۴۰ هـ. ق در [[مشهد]]) [[فیلسوف]]، [[نویسنده]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Search|نشانی=https://ketab.ir/search?author=حسینی‌طهرانی%20،%20سیدمحمدمحسن|وبگاه=ketab.ir|بازبینی=2023-01-01}}</ref> و [[مجتهد]] [[شیعه]]، و از اساتید [[درس خارج]] [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درسنامه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم – دروس عمومی {{!}} تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم|نشانی=http://tashakkol-asatid.ir/?p=1048|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=Jafari}}</ref>
 
== نام و تبار ==
سید محمدمحسن حسینی طهرانی، دومین فرزندِ [[محمدحسین حسینی طهرانی|محمدحسین،]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سید محمدحسین حسینی تهرانی|نشانی=https://fa.wikishia.net/view/سید_محمدحسین_حسینی_تهرانی|وبگاه=ویکی شیعه|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref> معروف به علامه طهرانی است. جدّ او محمدصادق طهرانی، از علماء و امام‌جماعات مشهور [[تهران]] در دوران [[سلسله پهلوی|پهلوی]] بود. پدرِ جد او، ابراهیم طهرانی از شاگردان [[میرزای شیرازی]] بوده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مهر فروزان، سید محمدمحسن طهرانی، ص ۱۵}}</ref> نَسَبِ سید محمدمحسن به‌واسطهٔ [[امامزاده سید محمد ولی|امامزاده سید محمد ولیّ]] از طریق [[زید بن علی]] به [[سجاد|علی بن الحسین]] می‌رسد و از آن طریق به [[محمد|پیامبر اسلام]] ختم می‌شود.{{مدرک}} همچنین نسب او از طرف مادر نیز به [[محمدتقی مجلسی]] می‌رسد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مهر فروزان، سید محمدمحسن طهرانی، صفحه ۲۵}}</ref>


== زندگی‌نامه ==
== زندگی‌نامه ==
'''اصل و نسب:'''
پدر محمدمحسن طهرانی، کمی بعد از تولد او، به همراه خانواده به [[نجف]] مهاجرت کرد و محمدمحسن تا ۲ سالگی در آن شهر بود و پس از آن به همراه پدر خود به [[تهران]] بازگشته و تحصیلات ابتدایی را در [[مدرسه علوی|مدرسهٔ علوی]] گذراند. از ۱۱ سالگی به اشتغال [[علوم دینی]] پرداخت و تحصیلات مقدّماتی علوم دینی را در [[مدرسه علمیه آیت‌الله مجتهدی|مدرسهٔ علمیهٔ آیت‌الله مجتهدی]] طی کرد.{{مدرک}}


سید محمدمحسن حسینی طهرانی، دومین فرزندِ [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|سید محمدحسین،]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سید محمدحسین حسینی تهرانی|نشانی=https://fa.wikishia.net/view/سید_محمدحسین_حسینی_تهرانی|وبگاه=ویکی شیعه|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref> معروف به علامه طهرانی (وصیّ عرفانی سید هاشم حداد و از شاگردان محمدحسین طباطبایی) است. جدّ او سید محمدصادق طهرانی، از علماء و امام‌جماعات مشهور [[تهران]] در دوران پهلوی بود. پدرِ جد او، سید ابراهیم طهرانی از شاگردان [[میرزای شیرازی]] بوده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مهر فروزان، سید محمدمحسن طهرانی، ص ۱۵}}</ref>
طهرانی در سال ۱۳۸۹ هـ. ق در سنّ ۱۵ سالگی به امر پدرش به شهر [[قم]] مهاجرت کرد و به تحصیل علوم و معارف الهی مشغول شد. در شهر قم در [[مدرسه سعادت|مدرسهٔ سعادت]]، به آموختن و تدریس مشغول بوده و پس از ۱۴ سال اقامت و تحصیل، به درجهٔ [[اجتهاد]] رسید. از آنجایی که [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|علامه طهرانی]] به پیروی از امر استادش، [[هاشم حداد]]، در سال ۱۴۰۰ هـ. ق به [[مشهد]] هجرت کرد، او نیز به همراه پدرش به این شهر نقل مکان کرده و در همان شهر نیز به تدریس علوم دینی پرداخت. طهرانی در سال ۱۴۱۳ هـ. ق به امر پدر خود بار دیگر به شهر [[قم]] بازگشت. سپس ضمن مشغول شدن به تدریس درس [[درس خارج|خارج فقه]] و [[درس خارج|اصول]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] و [[حکمت]]، تألیف دورهٔ «علوم و مبانی اسلام و تشیع» را نیز آغاز کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سید محمدمحسن طهرانی، گلشن اسرار، ج ۱، ص ۲۵.}}</ref>


نَسَبِ سید محمدمحسن به‌واسطهٔ امامزاده سید محمد ولیّ (مدفون در [[درکه|درکهٔ]] [[تهران]]) از طریق [[زید بن علی]] به [[سجاد|علی بن الحسین]] می‌رسد و از آن طریق به [[محمد|محمد، رسول خدا]] ختم می‌شود.
=== درگذشت ===
[[پرونده:تشییع سید محمدمحسن حسینی طهرانی.jpg|بندانگشتی|تشییع سید محمد محسن حسینی طهرانی در حرم علی بن موسی الرضا - ۲۷ شعبان ۱۴۴۰ هجری قمری در مشهد]]محمدمحسن طهرانی همزمان با [[اذان ظهر]] روز پنج‌شنبه ۲۶ شعبان ۱۴۴۰ هجری قمری در شهر [[مشهد]] درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیت الله سید محمدمحسن حسینی طهرانی دعوت حق را لبیک گفت / متن پیام تسلیت آیت الله کمیلی خراسانی|نشانی=https://www.komeily.com/آیت-الله-سید-محمدمحسن-حسینی-طهرانی/|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله کمیلی خراسانی|تاریخ=2019-05-04|بازبینی=2023-01-05}}</ref> مدفن وی در [[رواق دارالحجه]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رواق دارالحجه حرم مطهر رضوی|نشانی=https://www.isna.ir/photo/1400061611537/رواق-دارالحجه-حرم-مطهر-رضوی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-09-07|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref> در [[حرم امام رضا]] قرار دارد.


همچنین نسب او از طرف مادر نیز به [[محمدتقی مجلسی]] می‌رسد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مهر فروزان، سید محمدمحسن طهرانی، صفحه ۲۵}}</ref>
== جایگاه علمی و تألیفات ==
 
'''تحصیلات ابتدایی:'''
 
سید محمدمحسن حسینی طهرانی بعد از گذشت مدت کوتاهی از ولادت، با پدر خود به شهر [[نجف]] مهاجرت کرده و تا ۲ سالگی در آن شهر بود و پس از آن به همراه پدر خود به [[تهران]] بازگشته و تحصیلات ابتدایی را در [[مدرسه علوی|مدرسهٔ علوی]] گذراند. از ۱۱ سالگی به اشتغال [[علوم دینی]] پرداخت و تحصیلات مقدّماتی علوم دینی را در [[مدرسه علمیه آیت‌الله مجتهدی|مدرسهٔ علمیهٔ آیت‌الله مجتهدی]] طی کرد.


'''سفر به قم و کسب علوم دینی:'''
=== اساتید ===
 
*«خارج فقه» نزد [[مرتضی حائری یزدی]].
سید محمدمحسن طهرانی در سال ۱۳۸۹ هـ. ق در سنّ ۱۵ سالگی به امر پدرش به شهر [[قم]] مهاجرت کرد و به تحصیل علوم و معارف الهی مشغول شد. در شهر قم در مدرسهٔ سعادت، به آموختن و تدریس مشغول بوده و پس از ۱۴ سال اقامت و تحصیل، به درجهٔ [[اجتهاد]] رسید.
* «کفایتین» نزد [[احمد پایانی]].
 
* «قوانین» و «رسائل» نزد [[ابوالقاسم غروی تبریزی]].
'''هجرت به مشهد در کنار پدر خود:'''
 
از آنجایی که [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|علامه طهرانی]] به پیروی از امر استادش، [https://fa.wikishia.net/view/سید_هاشم_حداد سید هاشم حداد]، در سال ۱۴۰۰ هـ. ق به [[مشهد]] هجرت کرد، او نیز به همراه پدرش به این شهر نقل مکان کرده و در همان شهر نیز به تدریس علوم دینی پرداخت.
 
'''بازگشت و سکونت مجدد در قم:'''
 
سید محمد محسن طهرانی در سال ۱۴۱۳ هـ. ق به امر پدر خود بار دیگر به شهر [[قم]] بازگشت. سپس ضمن مشغول شدن به تدریس درس [[درس خارج|خارج فقه]] و [[درس خارج|اصول]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] و [[حکمت]]، تألیف دورهٔ «علوم و مبانی اسلام و تشیع» را نیز آغاز کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سید محمدمحسن طهرانی، گلشن اسرار، ج ۱، ص ۲۵.}}</ref>
 
== اساتید ==
=== اساتید فقه ===
* «خارج فقه» نزد [[مرتضی حائری یزدی]].
 
=== اساتید اصول ===
* «کفایتین» نزد [https://fa.wikifeqh.ir/احمد_پایانی_اردبیلی احمد پایانی].
* «قوانین» و «رسائل» نزد [https://rasanews.ir/fa/news/47182 ابوالقاسم غروی تبریزی].
* «خارج اصول» به مدت ۵ سال نزد [[حسین وحید خراسانی]].
* «خارج اصول» به مدت ۵ سال نزد [[حسین وحید خراسانی]].
* اخلاق نزد [[هاشم حداد|هاشم حدّاد]].
* فلسفه نزد [[محمدحسین طباطبایی]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= سید محمدمحسن طهرانی، شرح دعای ابوحمزهٔ ثمالی، سال ۱۴۳۵، مجلس ۱۴ ـ سلوک خانواده (قم)، مجلس ۳۱.}}</ref>
* اخلاق، «شرح منظومه» و «اسفار» نزد [[محمدحسین حسینی طهرانی]].


=== اساتید اخلاق و عرفان ===
* فلسفه نزد [[رضا صدر]].
* [https://fa.wikishia.net/view/سید_هاشم_حداد سید هاشم حدّاد].
* [[سید محمدحسین طباطبایی]].
* [[سید محمدحسین حسینی طهرانی]].
 
=== اساتید فلسفه ===
* [[سید رضا صدر]].
* [[سید محمدحسین طباطبایی]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= سید محمدمحسن طهرانی، شرح دعای ابوحمزهٔ ثمالی، سال ۱۴۳۵، مجلس ۱۴ ـ سلوک خانواده (قم)، مجلس ۳۱.}}</ref>
* «شفا» نزد [[حسن حسن‌زاده آملی]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= سید محمدمحسن طهرانی، متن جلسات اسفار اربعه، جلد ۲۰، صفحه ۳۸۷}}</ref>
* «شفا» نزد [[حسن حسن‌زاده آملی]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= سید محمدمحسن طهرانی، متن جلسات اسفار اربعه، جلد ۲۰، صفحه ۳۸۷}}</ref>
* بخش‌هایی از «اسفار» نزد [[مرتضی مطهری]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= سید محمدمحسن طهرانی، اسرار ملکوت، ج ۲، ص ۳۱.}}</ref>
* بخش‌هایی از «اسفار» نزد [[مرتضی مطهری]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= سید محمدمحسن طهرانی، اسرار ملکوت، ج ۲، ص ۳۱.}}</ref>
* «شرح منظومه» و یک جلد از «اسفار» نزد [[سید محمدحسین حسینی طهرانی]].
=== اساتید رجال ===
* [[سید موسی شبیری زنجانی]].
== جایگاه علمی و تألیفات ==
سید محمدمحسن حسینی طهرانی از اساتید [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] بود که کلاس‌های درس او در [[مدرسه فیضیه (قم)|مدرسهٔ فیضیهٔ قم]]، مهم‌ترین مرکز تدریس علوم دینی [[شیعه]] در تاریخ معاصر، برگزار می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درسنامه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم – دروس عمومی {{!}} تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم|نشانی=http://tashakkol-asatid.ir/?p=1048|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=Jafari}}</ref>
او علاوه بر تدریس به تحقیق و تألیف نیز اشتغال داشت و به طرح و بررسی بسیاری از نظریات علوم اسلامی در عرفان، فلسفه، فقه و اصول پرداخت. مباحثی مانند حجیّت افعال و گفتار اولیای الهی، طهارت ذاتی انسان، احتیاط در امر ارتداد، بلوغ دختران، [[نماز جمعه]]، [[اجماع (فقه)|بطلان اجماع به نحو مطلق]]، [[اربعین]]، ماتریالیسم اسلامی<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=26 دی 1391|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/159258/تحلیلی-ماتریالیسم-دینی-مادی-گرایی-مذهبی-اسرار-ملکوت|عنوان=تحلیلی بر ماتریالیسم دینی و مادی گرایی مذهبی}}</ref> و ….
همچنین او بخش وسیعی از تألیفات و سخنرانی‌های خود را به آثار و فعالیت‌های پدرش علامه طهرانی اختصاص داد. از جمله معرفی و تبیین نظریات عرفانی ایشان، نکات سلوک فردی و اجتماعی او، و نقش علامه طهرانی در قبل، حین و بعد از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انقلاب اسلامی {{!}} مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|نشانی=http://revolution.pchi.ir/show.php?page=contents&id=13378|وبگاه=revolution.pchi.ir|بازبینی=2022-12-30}}</ref>
سخنرانی‌ها و تدریس‌های او را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد: تخصصی و عمومی.
=== درس‌های تخصصی ===
از میان تدریس‌های او، تعدادی به صورت کتاب نیز به چاپ رسیده و نسخهٔ صوتی برخی از این سخنرانی‌ها و جلسات نیز در دسترس است، از جمله مواردی چون:
* [https://fa.wikifeqh.ir/شرح_المنظومه شرح منظومه] (تألیف [[ملا هادی سبزواری]]): محسن طهرانی در بدو ورود به قم در سال۱۴۱۳ هـ. ق و در زمان حیات پدرش شروع به دورهٔ جدید تدریس خارج این کتاب نمود و در ۲۱۶ جلسه ـ که البته تعدادی از آن بعد از فوت پدرش بود ـ سه مقصد «امور عامه»، «جواهر و اعراض»، و «الهیات بالمعنی الأخص» را تدریس کرد.
* [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار اربعه]] (تألیف [[ملاصدرا|صدرالمتألهین شیرازی]]):<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرح و بررسی «حکمت متعالیه فی الاسفار العقلیه» {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/book/315489/شرح-بررسی-حکمت-متعالیه-فی-الاسفار-العقلیه|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2021-12-13|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref> پس از اتمام تدریس «شرح منظومه» شروع به تدریس خارج این کتاب نمود و توانست در ۷۹۳ جلسه ـ حدود ۲۰ سال ـ تا فصل نهم این کتاب یعنی «فی تحقیق الصور و المثل الأفلاطونیة» را تدریس نماید. قابل ذکر است که تاکنون تا جلسهٔ ۲۹ این مجموعه در یک جلد با عنوان «گلشن اسرار» چاپ شده است.
* [[فقه|درس خارج فقه]]: او در سالیان متمادی به بررسی بسیاری از موضوعات فقهی نیز پرداخت و برخی از آنان را با قلم خود به چاپ رسانده است. صداهای باقی‌ماندهٔ از او عبارتند از: ارتداد در اسلام، بلوغ دختران، طهارت ذاتی انسان، غناء و فروعات فقهی آن، موسیقی و آلات موسیقی، بانک و ربا، تبعیض سوره در نماز فریضه، تنجیس متنجس، صلاة جمعه و تشکیل حکومت اسلامی، و حج.
* [[اصول فقه|درس خارج اصول فقه]]: محسن طهرانی در ۴۶۹ جلسه به بررسی بسیاری از مباحث علم اصول پرداخت.
* [[قواعد فقهیه|درس خارج قواعد فقهیه]]: او در کنار تدریس فقه و اصول به بررسی موضوعاتی از قواعد فقهیه نیز پرداخته که اصوات باقی‌ماندهٔ از آن عبارتند از: قاعدهٔ لاضرر، قاعدهٔ لاحرج، قاعدهٔ ید، قاعدهٔ قرعه، قاعدهٔ لاتعاد، قاعدهٔ تجاوز و فراغ. قابل ذکر است که تاکنون تا جلسهٔ ۳۶ قاعدهٔ لاضرر در یک جلد کتاب چاپ شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «قواعد فقهیه» به پیشخان آمد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/331935/کتاب-قواعد-فقهیه-پیشخوان-آمد|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2023-01-28|بازبینی=2023-01-28|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref>
=== سخنرانی‌های عمومی ===
سید محمدمحسن حسینی طهرانی حدود ۱۰۰۰ جلسه سخنرانی در موضوعات مختلف [[فرد|فردی]] و [[اجتماعی]] با رویکرد [[معارف اسلامی]] در شهرهای مختلف داشت که برخی از آنان نیز پس از پیاده‌سازی از صوت و تحقیق چاپ شده‌اند.
سخنرانی‌های او به چند دستهٔ کلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
* شرح [https://fa.wikishia.net/view/حدیث_عنوان_بصری حدیث عنوان بصری]: او این روایت را که از [[جعفر صادق|جعفر ابن محمد باقر]] نقل شده است، دستورالعمل و آیین‌نامهٔ [[سلوک]] و حرکت به‌سوی [[خدا]] می‌دانست و از همین‌رو تا آخرین لحظات حیات خود در قالب ۲۴۰ جلسه سخنرانی به شرح و تفسیر این روایت پرداخت. او این روایت را بستر مناسبی می‌دانست برای طرح مطالبی که یک فرد [[مسلمان]] در دوران حیات خود با آنها سر و کار دارد و می‌بایست در آنها مهارت‌های لازم را براساس [[قرآن]]، [[روایات]]، [[احادیث]] و [[دین اسلام|مبانی دینی]] داشته باشد. تاکنون ۴ جلد از این مجموعه، در موضوعات «ولایت و هدایت»، «حقیقت ذکر و ورد»، «حقیقت علم»، «تزکیه و تهذیب» چاپ شده است.
* شرح [[دعای ابوحمزه ثمالی|دعای ابوحمزهٔ ثمالی]]: او در هنگام ورود به قم و در زمان حیات پدر خود، [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|علامه طهرانی]] از سال ۱۴۱۴ هـ. ق در شب‌های [[ماه رمضان]] به شرح و تفسیر این دعا پرداخت و تا سال ۱۴۳۸ هـ. ق این جلسات ادامه پیدا کرد و با مرگ او در ۲۸۰ جلسه متوقف شد. رویهٔ شرح به‌این‌نحو بوده است که هر سال یک یا دو فقره از دعا انتخاب و در طول ماه رمضان به شرح و تبیین آن پرداخته می‌شده است. تاکنون ۲ مجلد از این مجموعه (سال‌های ۱۴۱۴ الی ۱۴۱۹ هـ. ق) به زیور طبع آراسته شده است.
* [[سلوک]] [[خانواده]]: سلسله جلساتی است که در شهرهای [[قم]] و تهران در حضور بانوان برگزار گردیده و مباحث آن موضوعاتی چون زن و خانواده، تربیت فرزند، سیر و سلوک و پاسخگویی به سؤالات حاضرین بوده است.
* مبانی اسلام: این مجموعه عبارت است از سخنرانی‌های او که به مناسبت‌های مختلف و در شهرهای مختلف برگذار می‌گردیده و در آن موضوعات متعددی مورد بررسی و تبیین قرار گرفته‌اند. برخی از آن موضوعات عبارت‌اند از:
** ولایت تکوینی.
** تاریخ پیامبر اکرم.
** بیانات اعیاد و سایر مناسبت‌های دینی.
** بیانات پیرامون علم و علماء.
** مباحث فقهی.
** مباحث فلسفی و عرفانی.
** مباحث سلوک فردی و اجتماعی. و ….
* سخنرانی‌های عربی در [[جبل عامل]] (لبنان).
=== تألیفات ===
آثار این نویسنده بیشتر به زبان فارسی است که انتشارات [https://maktabevahy.org/ ''مکتب وحی''] آن‌ها را منتشر می‌کند. برخی از آثارِ عربی نیز در انتشارات [http://daralmahaja.com/index.php/home دارالمحجه البیضا (لبنان)] انتشار یافته است. از این تعداد، کتاب‌هایی نیز به انگلیسی ترجمه و چاپ شده‌اند.<ref name=":0"/>


آثار و کتاب‌های انتشار یافتهٔ ایشان عبارت‌اند از:
* رجال نزد [[موسی شبیری زنجانی]].
# رساله طهارت انسان: این کتاب از منظر فنی و فقهی اثبات می‌کند که هر انسان ـ صرف نظر از گرایش دینی‌اش ـ به‌صورت ذاتی پاک است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «رساله طهارت انسان» تجدید چاپ شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3956549/کتاب-رساله-طهارت-انسان-تجدید-چاپ-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2017-04-19|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref> این کتاب به زبان عربی نیز ترجمه شده است.
# اجماع از منظر نقد و نظر: رساله‌ای در علم اصول، با موضوع عدم حجیت مطلق [[اجماع (فقه)|اجماع]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بررسی کتاب اجماع - ویکی فقه|نشانی=https://fa.wikifeqh.ir/بررسی_کتاب_اجماع|وبگاه=fa.wikifeqh.ir|بازبینی=2022-12-29}}</ref>
# اربعین در فرهنگ شیعه: پژوهشی دربارهٔ اختصاص مراسم [[اربعین]] به سیدالشهداء<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مروری بر کتاب «اربعین در فرهنگ شیعه»|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4749483/مروری-بر-کتاب-اربعین-در-فرهنگ-شیعه|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2019-10-19|بازبینی=2022-12-28|کد زبان=fa}}</ref> که به زبان عربی نیز ترجمه شده است.
# اسرار ملکوت:<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرکز تعلیمات اسلامی واشینگتن - کتابخانه معارف اسلامی - اسرار ملکوت جلد ۲ - فهرست -|نشانی=https://ketaab.iec-md.org/ERFAAN/asraar_malakoot_jeld_2_hosseini-tehraani_fehrest.html|وبگاه=ketaab.iec-md.org|بازبینی=2023-01-01}}</ref> مقدمه‌ای سه‌جلدی بر شرح حدیث عنوان بصری که در آن به طرح مجموعه‌ای از مبانی عرفانی و سلوکی می‌پردازد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «اسرار ملکوت در شرح حدیث عنوان بصری» نمایان شد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/176341/اسرار-ملکوت-شرح-حدیث-عنوان-بصری-نمایان|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2013-08-08|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref> (ترجمه شده به عربی).
# افق وحی: نقدی بر نظریهٔ [[عبدالکریم سروش|دکتر عبدالکریم سروش]] دربارهٔ وحی.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=افق وحی؛ کتاب نقد نظریات دکتر سروش|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/71859|وبگاه=fa|تاریخ=16 آبان 1388|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=چاپ مجدد «افق وحی» در نقد نظریات دکتر سروش|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2039623/چاپ-مجدد-افق-وحی-در-نقد-نظریات-دکتر-سروش|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-04-24|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# مهر فروزان: او در این یادنامه، بصورت مختصر و اجمالی گوشه‌هایی از شخصیت علمی و اخلاقی پدر خود [[سید محمدحسین حسینی طهرانی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خاطره رهبر معظم انقلاب از علامه طهرانی/یادنامه علامه طهرانی منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1588318/خاطره-رهبر-معظم-انقلاب-از-علامه-طهرانی-یادنامه-علامه-طهرانی-منتشر|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2012-04-30|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref> را بیان کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «مهر فروزان» روایتی از 71 سال بندگی و تعبد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/144658/مهر-فروزان-روایتی-71-سال-بندگی-تعبد|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2012-08-18|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref>
# حیات جاوید: شرحی اجمالی بر وصیت‌نامهٔ علی‌بن‌ابی‌طالب به فرزند خود حسن‌بن‌علی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «حیات جاوید» منتشر شد {{!}} خبرگزاری بین‌المللی شفقنا|نشانی=https://fa.shafaqna.com/news/112770/کتاب-حیات-جاوید-منتشر-شد/|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa-IR|نام=معارف|نام خانوادگی=وند}}</ref> که به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|تاریخ=January 1, 2018|عنوان=The Will of Ali - by Sayyid Muhammad Muhsin Husayni Tihrani|پیوند=https://www.amazon.com/Sayyid-Muhammad-Muhsin-Husayni-Tihrani/dp/1911120034|ناشر=University Press of London}}</ref>
# گلشن اسرار: متن سلسله مباحث شرح و بررسی [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار اربعهٔ]] [[ملاصدرا]].
# حریم قدس: مقدمه‌ای است بر ترجمهٔ فرانسوی رسالهٔ «لب‌اللباب در سیروسلوک اولی‌الألباب»، اثر سید محمدحسین حسینی طهرانی، که ابتدا به فرانسوی ترجمه و سپس به‌صورت کتابی مجزا به زبان فارسی و همچنین به زبان عربی نیز منتشر شده است<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «حریم قدس» متنتشر شد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/122807/حریم-قدس-متنتشر|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2011-11-23|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «حریم قدس» علامه طهرانی در بیروت منتشر شد|نشانی=https://farhikhtegandaily.com/page/4295/|وبگاه=فرهیختگان آنلاین|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=farhikhtegandaily}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار ترجمه عربی «حریم القدس» در لبنان- اخبار فرهنگی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/06/14/488336/انتشار-ترجمه-عربی-حریم-القدس-در-لبنان|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Amazon.com|نشانی=https://www.amazon.com/s?i=digital-text&rh=p_27%3Aالسيد+محمد+محسن+الحسيني++الطهراني&s=relevancerank&text=السيد+محمد+محسن+الحسيني++الطهراني&ref=dp_byline_sr_ebooks_1|وبگاه=www.amazon.com|بازبینی=2023-01-01|کد زبان=en-us}}</ref>
# سیره صالحان: در حجیت افعال و گفتار [[اولیاءالله|اولیای الهی]]؛ این کتاب به اثبات و تبیین حجیّت افعال عارف و انسان کامل می‌پردازد.
# شرح حدیث عنوان بصری: متن جلسات سخنرانی‌های شرح حدیث عنوان بصری که به صورت موضوعی منتشر شد.
# سیری در تاریخ پیامبر اکرم: دربارهٔ شرح وقایع ولادت محمد پیامبر اسلام و تحلیل زندگانی او.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «سیری در تاریخ پیامبر اکرم» منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4470392/کتاب-سیری-در-تاریخ-پیامبر-اکرم-منتشر-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2018-11-28|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# آموزه‌های معرفت:کتابی در شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جلد دوم کتاب آموزه‌های معرفت در شرح دعای ابوحمزه ثمالی منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5173879/جلد-دوم-کتاب-آموزه-های-معرفت-در-شرح-دعای-ابوحمزه-ثمالی-منتشر|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-03-21|بازبینی=2023-01-01|کد زبان=fa}}</ref>
# رساله عمره مفرده: بحثی فقهی در عدم رجحان تکرار عمره مفرده در کمتر از یک ماه.
# آموزه‌های ولایت: مباحثی پیرامون اهل بیت که در مناسبت‌های دینی و مذهبی بیان شده است.
# فقاهت در تشیع: نگرشی در مبانی اجتهاد و شرایط فتوا و مرجعیت
# جلوه‌های معرفت: بیانات اعیاد فطر و قربان
# نفحات انس: کتابی شامل مجموعه مصاحبه‌هایی پیرامون شخصیت و زندگی و عقاید سید هاشم حداد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «نفحات انس؛ انسان کامل در فرهنگ شیعه» منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3607658/نفحات-انس-انسان-کامل-در-فرهنگ-شیعه-منتشر-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2016-04-25|بازبینی=2023-01-01|کد زبان=fa}}</ref>


== اقدامات مهم پس از فوت پدر ==
=== تدریس ===
سید محمد محسن طهرانی پس از فوت پدرش، علامهٔ طهرانی، در سال ۱۴۱۶ هجری قمری، به تبیین آراء و نظریات پدرش اقدام کرد. در این راستا، او به بررسی و چاپ نوشته‌های منتشرنشده، و ترجمهٔ آثار انتشاریافته به زبان‌های مختلف پرداخت.
محمدمحسن از اساتید [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] بود که کلاس‌های درس او در [[مدرسه فیضیه (قم)|مدرسهٔ فیضیهٔ قم]] برگزار می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درسنامه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم – دروس عمومی {{!}} تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم|نشانی=http://tashakkol-asatid.ir/?p=1048|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=Jafari}}</ref> او علاوه بر تدریس به تحقیق و تألیف نیز اشتغال داشت و به طرح و بررسی بسیاری از نظریات [[علوم اسلامی]] در عرفان، فلسفه، فقه و اصول پرداخت. مباحثی مانند [[حجیت|حجیّت]] افعال و گفتار [[اولیای الهی]]، [[طهارت]] ذاتی انسان، احتیاط در امر [[ارتداد]]، [[بلوغ دختران در اسلام|بلوغ دختران]]، [[نماز جمعه]]، [[اجماع (فقه)|بطلان اجماع به نحو مطلق]]، [[اربعین]]، [[ماتریالیسم اسلامی]] از جمله مباحثی بودند که وی به آنها پرداخته است۔<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=26 دی 1391|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/159258/تحلیلی-ماتریالیسم-دینی-مادی-گرایی-مذهبی-اسرار-ملکوت|عنوان=تحلیلی بر ماتریالیسم دینی و مادی گرایی مذهبی}}</ref> همچنین او بخش وسیعی از تألیفات و سخنرانی‌های خود را به آثار و فعالیت‌های پدرش اختصاص داد. از جمله معرفی و تبیین نظریات عرفانی وی، نکات سلوک فردی و اجتماعی او، و نقش علامه طهرانی در قبل، حین و بعد از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انقلاب اسلامی {{!}} مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|نشانی=http://revolution.pchi.ir/show.php?page=contents&id=13378|وبگاه=revolution.pchi.ir|بازبینی=2022-12-30}}</ref> از میان تدریس‌های او، تعدادی به صورت کتاب نیز به چاپ رسیده و نسخهٔ صوتی برخی از این سخنرانی‌ها و جلسات نیز در دسترس است، از جمله مواردی چون:
* ''[[شرح منظومه]]'' (تألیف [[ملا هادی سبزواری]]): محسن طهرانی در بدو ورود به قم در سال۱۴۱۳ هـ. ق و در زمان حیات پدرش شروع به دورهٔ جدید تدریس خارج این کتاب نمود و در ۲۱۶ جلسه ـ که البته تعدادی از آن بعد از فوت پدرش بود ـ سه مقصد «امور عامه»، «جواهر و اعراض»، و «الهیات بالمعنی الأخص» را تدریس کرد.
* [[اسفار اربعه (کتاب)|''اسفار اربعه'']] (تألیف [[ملاصدرا|صدرالمتألهین شیرازی]]):<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرح و بررسی «حکمت متعالیه فی الاسفار العقلیه» {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/book/315489/شرح-بررسی-حکمت-متعالیه-فی-الاسفار-العقلیه|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2021-12-13|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref> پس از اتمام تدریس «شرح منظومه» شروع به تدریس خارج این کتاب نمود و توانست در ۷۹۳ جلسه ـ حدود ۲۰ سال ـ تا فصل نهم این کتاب یعنی «فی تحقیق الصور و المثل الأفلاطونیة» را تدریس نماید. قابل ذکر است که تاکنون تا جلسهٔ ۲۹ این مجموعه در یک جلد با عنوان «گلشن اسرار» چاپ شده است.
* درس خارج فقه: او در سالیان متمادی به بررسی بسیاری از موضوعات فقهی نیز پرداخت و برخی از آنان را با قلم خود به چاپ رسانده است. صداهای باقی‌ماندهٔ از او عبارتند از: ارتداد در اسلام، بلوغ دختران، طهارت ذاتی انسان، غناء و فروعات فقهی آن، موسیقی و آلات موسیقی، بانک و ربا، تبعیض سوره در نماز فریضه، تنجیس متنجس، صلاة جمعه و تشکیل حکومت اسلامی، و حج.
* درس خارج اصول فقه: محسن طهرانی در ۴۶۹ جلسه به بررسی بسیاری از مباحث علم اصول پرداخت.
* درس خارج [[قواعد فقهیه]]: او در کنار تدریس فقه و اصول به بررسی موضوعاتی از قواعد فقهیه نیز پرداخته که اصوات باقی‌ماندهٔ از آن عبارتند از: [[قاعدهٔ لاضرر]]، [[قاعدهٔ لاحرج]]، [[قاعدهٔ ید]]، [[قاعدهٔ قرعه]]، [[قاعدهٔ لاتعاد]]، [[قاعدهٔ تجاوز]] و [[قاعدهٔ فراغ|فراغ]]. قابل ذکر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «قواعد فقهیه» به پیشخان آمد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/331935/کتاب-قواعد-فقهیه-پیشخوان-آمد|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2023-01-28|بازبینی=2023-01-28|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref>


=== کتب چاپ‌شده پس از فوت علامه طهرانی ===
== آثار ==
سید محمد محسن حسینی طهرانی، کار برخی از آثار پدرش را که هنوز تکمیل یا چاپ نشده بودند را به سرانجام رساند؛ مواردی چون:
آثار این نویسنده بیشتر به زبان فارسی است که [[انتشارات مکتب وحی]] آن‌ها را منتشر می‌کند. برخی از آثارِ عربی نیز در انتشارات [[دارالمحجه البیضا (لبنان)]] انتشار یافته است. از این تعداد، کتاب‌هایی نیز به انگلیسی ترجمه و چاپ شده‌اند.<ref name=":0" /> آثار و کتاب‌های انتشار یافتهٔ ایشان عبارت‌اند از:
# '''مقدمه و ترجمهٔ کتاب انوار ملکوت''': این کتاب اثری از سید محمد حسین حسینی طهرانی پیرامون ملکوت روزه، نماز، مسجد، قرآن و دعاست که با ترجمه و مقدمهٔ سید محمد محسن طهرانی به چاپ رسیده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به کتاب انوار الملکوت/ نکاتی در مورد ملکوت عبادات|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1657364/نگاهی-به-کتاب-انوار-الملکوت-نکاتی-در-مورد-ملکوت-عبادات|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2012-07-24|بازبینی=2022-12-31|کد زبان=fa}}</ref>
# ''رساله طهارت انسان''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «رساله طهارت انسان» تجدید چاپ شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3956549/کتاب-رساله-طهارت-انسان-تجدید-چاپ-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2017-04-19|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# '''مقدمه و تعلیقات بر کتاب مطلع انوار''':<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار دست‌نوشته‌های علامه طهرانی|نشانی=https://www.hawzahnews.com/news/275116/انتشار-دست-نوشته-های-علامه-طهرانی|وبگاه=خبرگزاری حوزه|تاریخ=2012-02-18|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref> این کتاب، حاصل مجموعه فیش‌ها و یادداشت‌های منتشر نشدهٔ علامه طهرانی پیرامون موضوعات مختلف است که با تعلیقه‌های فرزندش سید محمد محسن، در سیزده جلد تدوین و چاپ شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار دست‌نوشته‌های علامه طهرانی تا جلد چهاردهم {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/118775/انتشار-دست-نوشته-های-علامه-طهرانی-جلد-چهاردهم|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2011-10-15|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref>
# ''اجماع از منظر نقد و نظر؛'' رساله‌ای در علم اصول، با موضوع عدم حجیت مطلق [[اجماع (فقه)|اجماع]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بررسی کتاب اجماع - ویکی فقه|نشانی=https://fa.wikifeqh.ir/بررسی_کتاب_اجماع|وبگاه=fa.wikifeqh.ir|بازبینی=2022-12-29}}</ref>
# '''مقدمه و تصحیح کتاب تفسیر آیه نور''':<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «تفسیر آیه نور» منتشر شد/ خدا را به چشم دل می‌توان دید|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2046830/تفسیر-آیه-نور-منتشر-شد-خدا-را-به-چشم-دل-می-توان-دید|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-05-04|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref> متن پیاده‌شدهٔ تفسیر علامه طهرانی بر آیهٔ «الله نورالسماوات و الارض» که با تصحیح و مقدمهٔ سید محمدمحسن طهرانی به چاپ رسید.
# ''اربعین در فرهنگ شیعه؛'' پژوهشی دربارهٔ اختصاص مراسم [[اربعین]] به [[حسین بن علی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مروری بر کتاب «اربعین در فرهنگ شیعه»|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4749483/مروری-بر-کتاب-اربعین-در-فرهنگ-شیعه|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2019-10-19|بازبینی=2022-12-28|کد زبان=fa}}</ref>
# '''مقدمه و تصحیح کتاب آیین رستگاری''':<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «آیین رستگاری» در 6 جلسه {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/119158/آیین-رستگاری-6-جلسه|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2011-10-19|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref> کتابی که نسخه چاپی مجموعه سخنرانی‌های پدرش برای برخی شاگردان سلوکی پیرامون مبانی [[سیر و سلوک]] است و مقدمه نویسی و تصحیح آن توسط محسن طهرانی انجام شد. این کتاب بارها تجدید چاپ شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیین رستگاری به چاپ چهارم رسید|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3858589/آیین-رستگاری-به-چاپ-چهارم-رسید|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2016-12-24|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# ''اسرار ملکوت؛''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرکز تعلیمات اسلامی واشینگتن - کتابخانه معارف اسلامی - اسرار ملکوت جلد ۲ - فهرست -|نشانی=https://ketaab.iec-md.org/ERFAAN/asraar_malakoot_jeld_2_hosseini-tehraani_fehrest.html|وبگاه=ketaab.iec-md.org|بازبینی=2023-01-01}}</ref> مقدمه‌ای سه‌جلدی بر شرح حدیث عنوان بصری که در آن به طرح مجموعه‌ای از مبانی عرفانی و سلوکی می‌پردازد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «اسرار ملکوت در شرح حدیث عنوان بصری» نمایان شد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/176341/اسرار-ملکوت-شرح-حدیث-عنوان-بصری-نمایان|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2013-08-08|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref>
# '''مقدمه بر کتاب «سر الفتوح ناظر بر پرواز روح»''': این کتاب هم در اصل متعلق به پدر او، سید محمد حسین حسینی طهرانی، است که محمد محسن طهرانی، به آن مقدمه و برخی نکات مهم دیگر را اضافه و آن را تکمیل کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «سرالفتوح» شامل نقد علامه طهرانی بر کتاب پرواز روح منتشر شد|نشانی=https://iqna.ir/fa/news/1001446|وبگاه=fa|تاریخ=17 اردیبهشت 1391|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام=IQNA {{!}} خبرگزاری بین‌المللی|نام خانوادگی=قرآن}}</ref>
# ''افق وحی؛'' نقدی بر نظریهٔ [[عبدالکریم سروش]] دربارهٔ [[وحی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=افق وحی؛ کتاب نقد نظریات دکتر سروش|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/71859|وبگاه=fa|تاریخ=16 آبان 1388|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=چاپ مجدد «افق وحی» در نقد نظریات دکتر سروش|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2039623/چاپ-مجدد-افق-وحی-در-نقد-نظریات-دکتر-سروش|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-04-24|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# '''تهیه و انتشار کتاب مهر تابناک''' دربارهٔ زندگانی [[سید علی قاضی]] و برگرفته از آثار علامه سید محمد حسین طهرانی. .<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=خبرگزاری مهر، کتاب مهر تابناک|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/01/21/40313/مهر-تابناک-شرح-احوال-آیت-الله-قاضی-به-قلم-علامه-طهرانی|ناشر=اخبار فرهنگی|تاریخ=21 فروردین 1392}}</ref>
# ''مهر فروزان؛'' با موضوع زندگانی پدرش<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خاطره رهبر معظم انقلاب از علامه طهرانی/یادنامه علامه طهرانی منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1588318/خاطره-رهبر-معظم-انقلاب-از-علامه-طهرانی-یادنامه-علامه-طهرانی-منتشر|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2012-04-30|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان= «مهر فروزان» روایتی از 71 سال بندگی و تعبد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/144658/مهر-فروزان-روایتی-71-سال-بندگی-تعبد|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2012-08-18|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref>
# '''ترجمه و تعلیقات بر کتاب اجتهاد و تقلید''' از مرحوم [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|علامه طهرانی]] که در اصل تقریرات درس شیخ [[حسین حلی]] بوده است. این کتاب با نام الدر النضید فی الاجتهاد و التقلید به زبان عربی نیز در لبنان منتشر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار «رساله اجتهاد و تقلید» علامه طهرانی در بیروت {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/189702/انتشار-رساله-اجتهاد-تقلید-علامه-طهرانی-بیروت|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2013-12-28|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار دو کتاب علامه طهرانی به زبان عربی در لبنان|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2204557/انتشار-دو-کتاب-علامه-طهرانی-به-زبان-عربی-در-لبنان|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-12-29|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# ''حیات جاوید''؛ شرحی اجمالی بر وصیت‌نامهٔ [[علی‌بن‌ابی‌طالب]] به فرزند خود [[حسن‌بن‌علی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «حیات جاوید» منتشر شد {{!}} خبرگزاری بین‌المللی شفقنا|نشانی=https://fa.shafaqna.com/news/112770/کتاب-حیات-جاوید-منتشر-شد/|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa-IR|نام=معارف|نام خانوادگی=وند}}</ref> که به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|تاریخ=January 1, 2018|عنوان=The Will of Ali - by Sayyid Muhammad Muhsin Husayni Tihrani|پیوند=https://www.amazon.com/Sayyid-Muhammad-Muhsin-Husayni-Tihrani/dp/1911120034|ناشر=University Press of London}}</ref>
# ''گلشن اسرار''؛ متن سلسله مباحث شرح و بررسی [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار اربعهٔ]] [[ملاصدرا]].
# ''حریم قدس''؛ مقدمه‌ای است بر ترجمهٔ فرانسوی رسالهٔ «لب‌اللباب در سیروسلوک اولی‌الألباب»، اثر محمدحسین طهرانی۔<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «حریم قدس» متنتشر شد {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/122807/حریم-قدس-متنتشر|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2011-11-23|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «حریم قدس» علامه طهرانی در بیروت منتشر شد|نشانی=https://farhikhtegandaily.com/page/4295/|وبگاه=فرهیختگان آنلاین|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=farhikhtegandaily}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار ترجمه عربی «حریم القدس» در لبنان- اخبار فرهنگی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/06/14/488336/انتشار-ترجمه-عربی-حریم-القدس-در-لبنان|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Amazon.com|نشانی=https://www.amazon.com/s?i=digital-text&rh=p_27%3Aالسيد+محمد+محسن+الحسيني++الطهراني&s=relevancerank&text=السيد+محمد+محسن+الحسيني++الطهراني&ref=dp_byline_sr_ebooks_1|وبگاه=www.amazon.com|بازبینی=2023-01-01|کد زبان=en-us}}</ref>
# ''سیره صالحان''؛ در حجیت افعال و گفتار [[اولیاءالله|اولیای الهی]]۔
# ''شرح حدیث عنوان بصری''؛ متن جلسات سخنرانی‌های شرح حدیث عنوان بصری که به صورت موضوعی منتشر شد.
# ''سیری در تاریخ پیامبر اکرم''؛ دربارهٔ شرح وقایع ولادت محمد پیامبر اسلام و تحلیل زندگانی او.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب «سیری در تاریخ پیامبر اکرم» منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4470392/کتاب-سیری-در-تاریخ-پیامبر-اکرم-منتشر-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2018-11-28|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# ''آموزه‌های معرفت''؛ کتابی در شرح و تفسیر [[دعای ابوحمزه ثمالی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جلد دوم کتاب آموزه‌های معرفت در شرح دعای ابوحمزه ثمالی منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5173879/جلد-دوم-کتاب-آموزه-های-معرفت-در-شرح-دعای-ابوحمزه-ثمالی-منتشر|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-03-21|بازبینی=2023-01-01|کد زبان=fa}}</ref>
# ''رساله عمره مفرده''؛ بحثی فقهی در عدم رجحان تکرار عمره مفرده در کمتر از یک ماه.
# ''آموزه‌های ولایت''؛ مباحثی پیرامون اهل بیت که در مناسبت‌های دینی و مذهبی بیان شده است.
# ''فقاهت در تشیع''؛ نگرشی در مبانی اجتهاد و شرایط فتوا و مرجعیت
# ''جلوه‌های معرفت''؛ بیانات اعیاد [[عید فطر|فطر]] و [[عید قربان|قربان]]
# ''نفحات انس''؛ کتابی شامل مجموعه مصاحبه‌هایی پیرامون شخصیت و زندگی و عقاید هاشم حداد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «نفحات انس؛ انسان کامل در فرهنگ شیعه» منتشر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3607658/نفحات-انس-انسان-کامل-در-فرهنگ-شیعه-منتشر-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2016-04-25|بازبینی=2023-01-01|کد زبان=fa}}</ref>


== درگذشت ==
=== کتب‌های پدر ===
[[پرونده:تشییع سید محمدمحسن حسینی طهرانی.jpg|بندانگشتی|تشییع سید محمد محسن حسینی طهرانی در حرم علی بن موسی الرضا - ۲۷ شعبان ۱۴۴۰ هجری قمری در مشهد]]
محمدمحسن پس از فوت پدرش، علامهٔ طهرانی، در سال ۱۴۱۶ هجری قمری، به تبیین آراء و نظریات پدرش اقدام کرد. در این راستا، او به بررسی و چاپ نوشته‌های منتشرنشده، و ترجمهٔ آثار انتشاریافته به زبان‌های مختلف پرداخت. محمدمحسن کار برخی از آثار پدرش را که هنوز تکمیل یا چاپ نشده بودند را به سرانجام رساند؛ مواردی چون:
سید محمد محسن طهرانی همزمان با اذان ظهر روز پنج‌شنبه ۲۶ شعبان ۱۴۴۰ هجری قمری در شهر مشهد درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیت الله سید محمدمحسن حسینی طهرانی دعوت حق را لبیک گفت / متن پیام تسلیت آیت الله کمیلی خراسانی|نشانی=https://www.komeily.com/آیت-الله-سید-محمدمحسن-حسینی-طهرانی/|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله کمیلی خراسانی|تاریخ=2019-05-04|بازبینی=2023-01-05}}</ref> مدفن وی در رواق دار الحجه<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رواق دارالحجه حرم مطهر رضوی|نشانی=https://www.isna.ir/photo/1400061611537/رواق-دارالحجه-حرم-مطهر-رضوی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-09-07|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref> در حرم [[علی بن موسی الرضا|علی ابن موسی الرضا]] قرار دارد.
# ''مقدمه و ترجمهٔ کتاب انوار ملکوت'': این کتاب اثری از محمدحسین طهرانی پیرامون ملکوت روزه، نماز، مسجد، قرآن و دعاست که با ترجمه و مقدمهٔ محمدمحسن طهرانی به چاپ رسیده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به کتاب انوار الملکوت/ نکاتی در مورد ملکوت عبادات|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1657364/نگاهی-به-کتاب-انوار-الملکوت-نکاتی-در-مورد-ملکوت-عبادات|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2012-07-24|بازبینی=2022-12-31|کد زبان=fa}}</ref>
# ''مقدمه و تعلیقات بر کتاب مطلع انوار'':<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار دست‌نوشته‌های علامه طهرانی|نشانی=https://www.hawzahnews.com/news/275116/انتشار-دست-نوشته-های-علامه-طهرانی|وبگاه=خبرگزاری حوزه|تاریخ=2012-02-18|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref> این کتاب، حاصل مجموعه فیش‌ها و یادداشت‌های منتشر نشدهٔ علامه طهرانی پیرامون موضوعات مختلف است که با تعلیقه‌های فرزندش محمدمحسن، در سیزده جلد تدوین و چاپ شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار دست‌نوشته‌های علامه طهرانی تا جلد چهاردهم {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/118775/انتشار-دست-نوشته-های-علامه-طهرانی-جلد-چهاردهم|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2011-10-15|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref>
# ''مقدمه و تصحیح کتاب تفسیر آیه نور'':<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «تفسیر آیه نور» منتشر شد/ خدا را به چشم دل می‌توان دید|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2046830/تفسیر-آیه-نور-منتشر-شد-خدا-را-به-چشم-دل-می-توان-دید|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-05-04|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref> متن پیاده‌شدهٔ تفسیر علامه طهرانی بر آیهٔ «الله نورالسماوات و الارض» که با تصحیح و مقدمهٔ محمدمحسن طهرانی به چاپ رسید.
# ''مقدمه و تصحیح کتاب آیین رستگاری'':<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «آیین رستگاری» در 6 جلسه {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/119158/آیین-رستگاری-6-جلسه|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2011-10-19|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref> کتابی که نسخه چاپی مجموعه سخنرانی‌های پدرش برای برخی شاگردان سلوکی پیرامون مبانی [[سیر و سلوک]] است و مقدمه نویسی و تصحیح آن توسط محسن طهرانی انجام شد. این کتاب بارها تجدید چاپ شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیین رستگاری به چاپ چهارم رسید|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3858589/آیین-رستگاری-به-چاپ-چهارم-رسید|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2016-12-24|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>
# مقدمه بر کتاب «سر الفتوح ناظر بر پرواز روح»: این کتاب هم در اصل متعلق به پدر او، محمدحسین طهرانی، است که محمدمحسن طهرانی، به آن مقدمه و برخی نکات مهم دیگر را اضافه و آن را تکمیل کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «سرالفتوح» شامل نقد علامه طهرانی بر کتاب پرواز روح منتشر شد|نشانی=https://iqna.ir/fa/news/1001446|وبگاه=fa|تاریخ=17 اردیبهشت 1391|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام=IQNA {{!}} خبرگزاری بین‌المللی|نام خانوادگی=قرآن}}</ref>
# تهیه و انتشار کتاب مهر تابناک دربارهٔ زندگانی [[علی قاضی]] و برگرفته از آثار محمدحسین طهرانی. .<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=خبرگزاری مهر، کتاب مهر تابناک|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/01/21/40313/مهر-تابناک-شرح-احوال-آیت-الله-قاضی-به-قلم-علامه-طهرانی|ناشر=اخبار فرهنگی|تاریخ=21 فروردین 1392}}</ref>
# ترجمه و تعلیقات بر کتاب اجتهاد و تقلید از علامه طهرانی که در اصل تقریرات درس [[حسین حلی]] بوده است. این کتاب با نام ''الدر النضید فی الاجتهاد و التقلید'' به زبان عربی نیز در لبنان منتشر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار «رساله اجتهاد و تقلید» علامه طهرانی در بیروت {{!}} ایبنا|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/189702/انتشار-رساله-اجتهاد-تقلید-علامه-طهرانی-بیروت|وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)|تاریخ=2013-12-28|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار دو کتاب علامه طهرانی به زبان عربی در لبنان|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2204557/انتشار-دو-کتاب-علامه-طهرانی-به-زبان-عربی-در-لبنان|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-12-29|بازبینی=2022-12-29|کد زبان=fa}}</ref>


== منابع ==
== منابع ==
<references responsive=""/>
<references responsive=""/>
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=بله|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=بله|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=بله|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=بله|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}


[[رده:درگذشتگان ۱۴۴۰ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۱۴۴۰ (قمری)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۳۵

سید محمدمحسن حسینی طهرانی
سید محمدمحسن حسینی طهرانی در کتابخانهٔ منزل مسکونی در شهر قم
اطلاعات شخصی
زاده۲۳ شوال ۱۳۷۴ هـ. ق
طهران، ایران
درگذشته۲۶ شعبان ۱۴۴۰ هـ. ق
(۶۳ سال)
مشهد، ایران
محل دفنرواق دارالحجّه، حرم علی بن موسی الرضا، مشهد
دیناسلام
قومیتایرانی
دورانمعاصر
منطقهنجف، طهران، مشهد، قم
مذهبشیعهٔ دوازده‌امامی
آثار معروفاسرار ملکوت، افق وحی، طهارت انسان، حیات جاوید، حریم قدس، سیرۀ صالحان.
اشتغالدین
عرفان
فقه
کلام
فلسفه
مرتبه
وبگاهhttps://maktabevahy.org/
https://sarayejavid.com/

محمدمحسن حسینی طهرانی (زادهٔ ۱۳۷۴ هـ. ق در تهران ـ درگذشتهٔ ۱۴۴۰ هـ. ق در مشهد) فیلسوف، نویسنده،[۱] و مجتهد شیعه، و از اساتید درس خارج حوزهٔ علمیهٔ قم بود.[۲]

نام و تبار

سید محمدمحسن حسینی طهرانی، دومین فرزندِ محمدحسین،[۳] معروف به علامه طهرانی است. جدّ او محمدصادق طهرانی، از علماء و امام‌جماعات مشهور تهران در دوران پهلوی بود. پدرِ جد او، ابراهیم طهرانی از شاگردان میرزای شیرازی بوده است.[۴] نَسَبِ سید محمدمحسن به‌واسطهٔ امامزاده سید محمد ولیّ از طریق زید بن علی به علی بن الحسین می‌رسد و از آن طریق به پیامبر اسلام ختم می‌شود.[نیازمند منبع] همچنین نسب او از طرف مادر نیز به محمدتقی مجلسی می‌رسد.[۵]

زندگی‌نامه

پدر محمدمحسن طهرانی، کمی بعد از تولد او، به همراه خانواده به نجف مهاجرت کرد و محمدمحسن تا ۲ سالگی در آن شهر بود و پس از آن به همراه پدر خود به تهران بازگشته و تحصیلات ابتدایی را در مدرسهٔ علوی گذراند. از ۱۱ سالگی به اشتغال علوم دینی پرداخت و تحصیلات مقدّماتی علوم دینی را در مدرسهٔ علمیهٔ آیت‌الله مجتهدی طی کرد.[نیازمند منبع]

طهرانی در سال ۱۳۸۹ هـ. ق در سنّ ۱۵ سالگی به امر پدرش به شهر قم مهاجرت کرد و به تحصیل علوم و معارف الهی مشغول شد. در شهر قم در مدرسهٔ سعادت، به آموختن و تدریس مشغول بوده و پس از ۱۴ سال اقامت و تحصیل، به درجهٔ اجتهاد رسید. از آنجایی که علامه طهرانی به پیروی از امر استادش، هاشم حداد، در سال ۱۴۰۰ هـ. ق به مشهد هجرت کرد، او نیز به همراه پدرش به این شهر نقل مکان کرده و در همان شهر نیز به تدریس علوم دینی پرداخت. طهرانی در سال ۱۴۱۳ هـ. ق به امر پدر خود بار دیگر به شهر قم بازگشت. سپس ضمن مشغول شدن به تدریس درس خارج فقه و اصول، فلسفه و حکمت، تألیف دورهٔ «علوم و مبانی اسلام و تشیع» را نیز آغاز کرد.[۶]

درگذشت

تشییع سید محمد محسن حسینی طهرانی در حرم علی بن موسی الرضا - ۲۷ شعبان ۱۴۴۰ هجری قمری در مشهد

محمدمحسن طهرانی همزمان با اذان ظهر روز پنج‌شنبه ۲۶ شعبان ۱۴۴۰ هجری قمری در شهر مشهد درگذشت.[۷] مدفن وی در رواق دارالحجه[۸] در حرم امام رضا قرار دارد.

جایگاه علمی و تألیفات

اساتید

تدریس

محمدمحسن از اساتید حوزهٔ علمیهٔ قم بود که کلاس‌های درس او در مدرسهٔ فیضیهٔ قم برگزار می‌شد.[۱۲] او علاوه بر تدریس به تحقیق و تألیف نیز اشتغال داشت و به طرح و بررسی بسیاری از نظریات علوم اسلامی در عرفان، فلسفه، فقه و اصول پرداخت. مباحثی مانند حجیّت افعال و گفتار اولیای الهی، طهارت ذاتی انسان، احتیاط در امر ارتداد، بلوغ دختران، نماز جمعه، بطلان اجماع به نحو مطلق، اربعین، ماتریالیسم اسلامی از جمله مباحثی بودند که وی به آنها پرداخته است۔[۱۳] همچنین او بخش وسیعی از تألیفات و سخنرانی‌های خود را به آثار و فعالیت‌های پدرش اختصاص داد. از جمله معرفی و تبیین نظریات عرفانی وی، نکات سلوک فردی و اجتماعی او، و نقش علامه طهرانی در قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷.[۱۴] از میان تدریس‌های او، تعدادی به صورت کتاب نیز به چاپ رسیده و نسخهٔ صوتی برخی از این سخنرانی‌ها و جلسات نیز در دسترس است، از جمله مواردی چون:

  • شرح منظومه (تألیف ملا هادی سبزواری): محسن طهرانی در بدو ورود به قم در سال۱۴۱۳ هـ. ق و در زمان حیات پدرش شروع به دورهٔ جدید تدریس خارج این کتاب نمود و در ۲۱۶ جلسه ـ که البته تعدادی از آن بعد از فوت پدرش بود ـ سه مقصد «امور عامه»، «جواهر و اعراض»، و «الهیات بالمعنی الأخص» را تدریس کرد.
  • اسفار اربعه (تألیف صدرالمتألهین شیرازی):[۱۵] پس از اتمام تدریس «شرح منظومه» شروع به تدریس خارج این کتاب نمود و توانست در ۷۹۳ جلسه ـ حدود ۲۰ سال ـ تا فصل نهم این کتاب یعنی «فی تحقیق الصور و المثل الأفلاطونیة» را تدریس نماید. قابل ذکر است که تاکنون تا جلسهٔ ۲۹ این مجموعه در یک جلد با عنوان «گلشن اسرار» چاپ شده است.
  • درس خارج فقه: او در سالیان متمادی به بررسی بسیاری از موضوعات فقهی نیز پرداخت و برخی از آنان را با قلم خود به چاپ رسانده است. صداهای باقی‌ماندهٔ از او عبارتند از: ارتداد در اسلام، بلوغ دختران، طهارت ذاتی انسان، غناء و فروعات فقهی آن، موسیقی و آلات موسیقی، بانک و ربا، تبعیض سوره در نماز فریضه، تنجیس متنجس، صلاة جمعه و تشکیل حکومت اسلامی، و حج.
  • درس خارج اصول فقه: محسن طهرانی در ۴۶۹ جلسه به بررسی بسیاری از مباحث علم اصول پرداخت.
  • درس خارج قواعد فقهیه: او در کنار تدریس فقه و اصول به بررسی موضوعاتی از قواعد فقهیه نیز پرداخته که اصوات باقی‌ماندهٔ از آن عبارتند از: قاعدهٔ لاضرر، قاعدهٔ لاحرج، قاعدهٔ ید، قاعدهٔ قرعه، قاعدهٔ لاتعاد، قاعدهٔ تجاوز و فراغ. قابل ذکر است.[۱۶]

آثار

آثار این نویسنده بیشتر به زبان فارسی است که انتشارات مکتب وحی آن‌ها را منتشر می‌کند. برخی از آثارِ عربی نیز در انتشارات دارالمحجه البیضا (لبنان) انتشار یافته است. از این تعداد، کتاب‌هایی نیز به انگلیسی ترجمه و چاپ شده‌اند.[۱۷] آثار و کتاب‌های انتشار یافتهٔ ایشان عبارت‌اند از:

  1. رساله طهارت انسان[۱۸]
  2. اجماع از منظر نقد و نظر؛ رساله‌ای در علم اصول، با موضوع عدم حجیت مطلق اجماع.[۱۹]
  3. اربعین در فرهنگ شیعه؛ پژوهشی دربارهٔ اختصاص مراسم اربعین به حسین بن علی[۲۰]
  4. اسرار ملکوت؛[۲۱] مقدمه‌ای سه‌جلدی بر شرح حدیث عنوان بصری که در آن به طرح مجموعه‌ای از مبانی عرفانی و سلوکی می‌پردازد.[۲۲]
  5. افق وحی؛ نقدی بر نظریهٔ عبدالکریم سروش دربارهٔ وحی.[۲۳][۲۴]
  6. مهر فروزان؛ با موضوع زندگانی پدرش[۲۵][۲۶]
  7. حیات جاوید؛ شرحی اجمالی بر وصیت‌نامهٔ علی‌بن‌ابی‌طالب به فرزند خود حسن‌بن‌علی[۲۷] که به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است.[۱۷]
  8. گلشن اسرار؛ متن سلسله مباحث شرح و بررسی اسفار اربعهٔ ملاصدرا.
  9. حریم قدس؛ مقدمه‌ای است بر ترجمهٔ فرانسوی رسالهٔ «لب‌اللباب در سیروسلوک اولی‌الألباب»، اثر محمدحسین طهرانی۔[۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]
  10. سیره صالحان؛ در حجیت افعال و گفتار اولیای الهی۔
  11. شرح حدیث عنوان بصری؛ متن جلسات سخنرانی‌های شرح حدیث عنوان بصری که به صورت موضوعی منتشر شد.
  12. سیری در تاریخ پیامبر اکرم؛ دربارهٔ شرح وقایع ولادت محمد پیامبر اسلام و تحلیل زندگانی او.[۳۲]
  13. آموزه‌های معرفت؛ کتابی در شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی.[۳۳]
  14. رساله عمره مفرده؛ بحثی فقهی در عدم رجحان تکرار عمره مفرده در کمتر از یک ماه.
  15. آموزه‌های ولایت؛ مباحثی پیرامون اهل بیت که در مناسبت‌های دینی و مذهبی بیان شده است.
  16. فقاهت در تشیع؛ نگرشی در مبانی اجتهاد و شرایط فتوا و مرجعیت
  17. جلوه‌های معرفت؛ بیانات اعیاد فطر و قربان
  18. نفحات انس؛ کتابی شامل مجموعه مصاحبه‌هایی پیرامون شخصیت و زندگی و عقاید هاشم حداد.[۳۴]

کتب‌های پدر

محمدمحسن پس از فوت پدرش، علامهٔ طهرانی، در سال ۱۴۱۶ هجری قمری، به تبیین آراء و نظریات پدرش اقدام کرد. در این راستا، او به بررسی و چاپ نوشته‌های منتشرنشده، و ترجمهٔ آثار انتشاریافته به زبان‌های مختلف پرداخت. محمدمحسن کار برخی از آثار پدرش را که هنوز تکمیل یا چاپ نشده بودند را به سرانجام رساند؛ مواردی چون:

  1. مقدمه و ترجمهٔ کتاب انوار ملکوت: این کتاب اثری از محمدحسین طهرانی پیرامون ملکوت روزه، نماز، مسجد، قرآن و دعاست که با ترجمه و مقدمهٔ محمدمحسن طهرانی به چاپ رسیده است.[۳۵]
  2. مقدمه و تعلیقات بر کتاب مطلع انوار:[۳۶] این کتاب، حاصل مجموعه فیش‌ها و یادداشت‌های منتشر نشدهٔ علامه طهرانی پیرامون موضوعات مختلف است که با تعلیقه‌های فرزندش محمدمحسن، در سیزده جلد تدوین و چاپ شده است.[۳۷]
  3. مقدمه و تصحیح کتاب تفسیر آیه نور:[۳۸] متن پیاده‌شدهٔ تفسیر علامه طهرانی بر آیهٔ «الله نورالسماوات و الارض» که با تصحیح و مقدمهٔ محمدمحسن طهرانی به چاپ رسید.
  4. مقدمه و تصحیح کتاب آیین رستگاری:[۳۹] کتابی که نسخه چاپی مجموعه سخنرانی‌های پدرش برای برخی شاگردان سلوکی پیرامون مبانی سیر و سلوک است و مقدمه نویسی و تصحیح آن توسط محسن طهرانی انجام شد. این کتاب بارها تجدید چاپ شده است.[۴۰]
  5. مقدمه بر کتاب «سر الفتوح ناظر بر پرواز روح»: این کتاب هم در اصل متعلق به پدر او، محمدحسین طهرانی، است که محمدمحسن طهرانی، به آن مقدمه و برخی نکات مهم دیگر را اضافه و آن را تکمیل کرده است.[۴۱]
  6. تهیه و انتشار کتاب مهر تابناک دربارهٔ زندگانی علی قاضی و برگرفته از آثار محمدحسین طهرانی. .[۴۲]
  7. ترجمه و تعلیقات بر کتاب اجتهاد و تقلید از علامه طهرانی که در اصل تقریرات درس حسین حلی بوده است. این کتاب با نام الدر النضید فی الاجتهاد و التقلید به زبان عربی نیز در لبنان منتشر شده است.[۴۳][۴۴]

منابع

  1. «Search». ketab.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۱.
  2. Jafari. «درسنامه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم – دروس عمومی | تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  3. «سید محمدحسین حسینی تهرانی». ویکی شیعه. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  4. مهر فروزان، سید محمدمحسن طهرانی، ص ۱۵.
  5. مهر فروزان، سید محمدمحسن طهرانی، صفحه ۲۵.
  6. سید محمدمحسن طهرانی، گلشن اسرار، ج ۱، ص ۲۵.
  7. «آیت الله سید محمدمحسن حسینی طهرانی دعوت حق را لبیک گفت / متن پیام تسلیت آیت الله کمیلی خراسانی». پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله کمیلی خراسانی. ۲۰۱۹-۰۵-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۵.
  8. «رواق دارالحجه حرم مطهر رضوی». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۹-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  9. سید محمدمحسن طهرانی، شرح دعای ابوحمزهٔ ثمالی، سال ۱۴۳۵، مجلس ۱۴ ـ سلوک خانواده (قم)، مجلس ۳۱.
  10. سید محمدمحسن طهرانی، متن جلسات اسفار اربعه، جلد ۲۰، صفحه ۳۸۷.
  11. سید محمدمحسن طهرانی، اسرار ملکوت، ج ۲، ص ۳۱.
  12. Jafari. «درسنامه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم – دروس عمومی | تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  13. «تحلیلی بر ماتریالیسم دینی و مادی گرایی مذهبی». خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا). ۲۶ دی ۱۳۹۱.
  14. «انقلاب اسلامی | مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی». revolution.pchi.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  15. Behnegarsoft.com (۲۰۲۱-۱۲-۱۳). «شرح و بررسی «حکمت متعالیه فی الاسفار العقلیه» | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  16. «کتاب «قواعد فقهیه» به پیشخان آمد | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). ۲۰۲۳-۰۱-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۲۸.
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ «The Will of Ali - by Sayyid Muhammad Muhsin Husayni Tihrani». University Press of London. ژانویه ۱, ۲۰۱۸.
  18. «کتاب «رساله طهارت انسان» تجدید چاپ شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۷-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  19. «بررسی کتاب اجماع - ویکی فقه». fa.wikifeqh.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  20. «مروری بر کتاب «اربعین در فرهنگ شیعه»». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۱۰-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۸.
  21. «مرکز تعلیمات اسلامی واشینگتن - کتابخانه معارف اسلامی - اسرار ملکوت جلد ۲ - فهرست -». ketaab.iec-md.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۱.
  22. Behnegarsoft.com (۲۰۱۳-۰۸-۰۸). ««اسرار ملکوت در شرح حدیث عنوان بصری» نمایان شد | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  23. TABNAK، تابناک | (۱۶ آبان ۱۳۸۸). «افق وحی؛ کتاب نقد نظریات دکتر سروش». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  24. «چاپ مجدد «افق وحی» در نقد نظریات دکتر سروش». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۰۴-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  25. «خاطره رهبر معظم انقلاب از علامه طهرانی/یادنامه علامه طهرانی منتشر شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۲-۰۴-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  26. Behnegarsoft.com (۲۰۱۲-۰۸-۱۸). ««مهر فروزان» روایتی از 71 سال بندگی و تعبد | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  27. وند، معارف. «کتاب «حیات جاوید» منتشر شد | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  28. Behnegarsoft.com (۲۰۱۱-۱۱-۲۳). ««حریم قدس» متنتشر شد | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  29. farhikhtegandaily. «کتاب «حریم قدس» علامه طهرانی در بیروت منتشر شد». فرهیختگان آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  30. «انتشار ترجمه عربی «حریم القدس» در لبنان- اخبار فرهنگی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  31. «Amazon.com». www.amazon.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۱.
  32. «کتاب «سیری در تاریخ پیامبر اکرم» منتشر شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۱۱-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  33. «جلد دوم کتاب آموزه‌های معرفت در شرح دعای ابوحمزه ثمالی منتشر شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۳-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۱.
  34. ««نفحات انس؛ انسان کامل در فرهنگ شیعه» منتشر شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۴-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۱.
  35. «نگاهی به کتاب انوار الملکوت/ نکاتی در مورد ملکوت عبادات». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۲-۰۷-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۱.
  36. «انتشار دست‌نوشته‌های علامه طهرانی». خبرگزاری حوزه. ۲۰۱۲-۰۲-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  37. Behnegarsoft.com (۲۰۱۱-۱۰-۱۵). «انتشار دست‌نوشته‌های علامه طهرانی تا جلد چهاردهم | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  38. ««تفسیر آیه نور» منتشر شد/ خدا را به چشم دل می‌توان دید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۰۵-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  39. Behnegarsoft.com (۲۰۱۱-۱۰-۱۹). ««آیین رستگاری» در 6 جلسه | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  40. «آیین رستگاری به چاپ چهارم رسید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۱۲-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  41. قرآن، IQNA | خبرگزاری بین‌المللی (۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۱). ««سرالفتوح» شامل نقد علامه طهرانی بر کتاب پرواز روح منتشر شد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  42. «خبرگزاری مهر، کتاب مهر تابناک». اخبار فرهنگی. ۲۱ فروردین ۱۳۹۲.
  43. Behnegarsoft.com (۲۰۱۳-۱۲-۲۸). «انتشار «رساله اجتهاد و تقلید» علامه طهرانی در بیروت | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  44. «انتشار دو کتاب علامه طهرانی به زبان عربی در لبنان». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۱۲-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.