همسران حسین بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
(اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، ابرابزار، اصلاح نشانی وب)
 
(۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات فهرست|نوع=فهرست متنی|نام دلبخواهی=تعداد همسران|دلبخواهی=۵|نام دلبخواهی۱=تعداد فرزندان|دلبخواهی۱=۹|نام دلبخواهی۲=اولین ازدواج|دلبخواهی۲=رباب|تصویر=نقاشی ظهر عاشورا.jpg|زیرنویس تصویر=نقاشی مربوط به عصر قاجار، از روز عاشورا و وداع حسین بن علی با خانواده خویش|alt=نقاشی قدیمی از وداع حسین با زنان اهالی خیمه}}
{{جعبه اطلاعات فهرست|نوع=فهرست متنی|نام دلبخواهی=تعداد همسران|دلبخواهی=۵|نام دلبخواهی۱=تعداد فرزندان|دلبخواهی۱=۹|نام دلبخواهی۲=اولین ازدواج|دلبخواهی۲=رباب|تصویر=نقاشی ظهر عاشورا.jpg|زیرنویس تصویر=نقاشی مربوط به عصر قاجار، از روز عاشورا و وداع حسین بن علی با خانواده خویش|alt=نقاشی قدیمی از وداع حسین با زنان اهالی خیمه}}
'''همسران حسین بن علی'''، فهرستی از زنانی است که با [[حسین بن علی]] ازدواج دائم داشته‌اند. همه همسران حسین بن علی که وی با آنها عقد دائم داشته، از او فرزند داشتند. بنابر گزارش منابع اسلامی، اولین همسر حسین، رباب بوده است. پس از آن، حسین با لیلی ازدواج کرده است. پس از لیلی ام‌اسحاق که پیش از این همسر حسن مجتبی بود، به عقد وی درآمد. شهربانو دیگر همسر حسین بن علی است که در خصوص نسب او اختلاف‌های گزارش شده است. غیر از این همسران، سلافه یکی از همسران حسین برشمرده شده که اطلاعاتی از او در منابع گزارش نشده است. دو همسر دیگر با نام‌های ام‌محسن و عاتکه برای حسین در برخی منابع گزارش شده است که مستندات تاریخی قوی ندارند.{{حسین بن علی}}
'''همسران حسین بن علی'''، فهرستی از زنانی است که با [[حسین بن علی]] [[ازدواج دائم]] داشته‌اند. همه همسران حسین بن علی که وی با آنها عقد دائم داشته، از او فرزند داشتند. بنابر گزارش منابع اسلامی، اولین همسر حسین، [[رباب بنت امرءالقیس|رباب]] بوده است. پس از آن، حسین با [[لیلی بنت ابی‌مره|لیلی]] ازدواج کرده است. پس از لیلی [[ام‌اسحاق بنت طلحه|ام‌اسحاق]] که پیش از این همسر [[حسن مجتبی]] بود، به عقد وی درآمد. [[شهربانو]] دیگر همسر حسین بن علی است که در خصوص نسب او اختلاف‌های گزارش شده است. غیر از این همسران، [[سلافه]] یکی از همسران حسین برشمرده شده که اطلاعاتی از او در منابع گزارش نشده است. دو همسر دیگر با نام‌های [[ام‌محسن بن حسین|ام‌محسن]] و [[عاتکه بنت زید عدوی|عاتکه]] برای حسین در برخی منابع گزارش شده است که مستندات تاریخی قوی ندارند.{{حسین بن علی}}


== ازدواج‌های حسین بن علی ==
== ازدواج‌های حسین بن علی ==
اولین ازدواج حسین با [[رباب بنت امرء القیس|رَباب بنت اِمرَءَ الْقَیْس]] بود. [[امرء القیس]] در زمان [[عمر بن خطاب|عمر بن خَطّاب]] به [[مدینه]] آمد و از طرف عمر به رهبری قبایل [[قضاعه (قبیله)|قُضاعَه]] — که به [[اسلام]] گرویده بودند — انتخاب شد. [[علی بن ابی‌طالب]] مسئلهٔ ازدواج پسرانش با دختران امرء القیس را مطرح کرد و وی قبول کرد که سه تن از دخترانش را به ازدواج او و [[حسنین]] درآورد. اما هم حسنین و هم آن سه دختر در آن زمان، بسیار کم‌سن و سال بودند و به‌نظر نمی‌رسد در همان موقع ازدواجی صورت گرفته باشد. حتی ممکن است که [[حسن مجتبی|حسن]] با دختری که برایش برگزیده شده بود ازدواج نکرده باشد. [[حسین بن علی|حسین]] با رباب ازدواج کرد و اقوام امرء القیس در اواخر [[خلافت علی بن ابی‌طالب|خلافت علی]] گه‌گاه برای میانجی‌گری و قضاوت پیش علی می‌آمدند. رباب همسر محبوب حسین بود و با وجود اینکه سال‌ها برای حسین فرزندی نیاورده بود، احتمالاً پس از [[کشته‌شدن علی بن ابی‌طالب|کشته‌شدن علی]]، [[سکینه بنت حسین|سُکَیْنه]] را — که در برخی منابع آمنه، آمینه و… ذکر شده — به دنیا آورد. [[ابوالفرج اصفهانی]] در کتاب ''[[الاغانی|اَلاَغانی]]'' از سکینه روایت می‌کند که حسن، حسین را به‌خاطر علاقهٔ زیادش به رباب سرزنش می‌نمود، اما حسین در پاسخ سه بیت شعر در اثبات علاقه به او خواند. رباب فرزند پسری به‌نام [[عبدالله بن حسین بن علی|عبدالله]] برای حسین به دنیا آورد که در خردسالی در [[نبرد کربلا|کربلا]] کشته شد و احتمالاً حسین به‌خاطر این فرزند، کنیه اباعبدالله را دارد. برخی منابع شیعی در سال‌های بعد، این فرزند را [[علی‌اصغر]] نامیده‌اند که ''[[دانشنامهٔ ایرانیکا]]'' این مطلب را بی‌اساس می‌داند. بعد از کشته شدن حسین، گفته می‌شود که رباب یک سال بر مزار حسین عزادار بود و از ازدواج امتناع می‌کرد.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
اولین ازدواج حسین با [[رباب بنت امرء القیس|رَباب بنت اِمرَءَ الْقَیْس]] بود. [[امرء القیس]] در زمان [[عمر بن خطاب|عمر بن خَطّاب]] به [[مدینه]] آمد و از طرف عمر به رهبری قبایل [[قضاعه (قبیله)|قُضاعَه]] — که به [[اسلام]] گرویده بودند — انتخاب شد. [[علی بن ابی‌طالب]] مسئلهٔ ازدواج پسرانش با دختران امرء القیس را مطرح کرد و وی قبول کرد که سه تن از دخترانش را به ازدواج او و [[حسنین]] درآورد. اما هم حسنین و هم آن سه دختر در آن زمان، بسیار کم‌سن و سال بودند و به‌نظر نمی‌رسد در همان موقع ازدواجی صورت گرفته باشد. حتی ممکن است که [[حسن مجتبی|حسن]] با دختری که برایش برگزیده شده بود ازدواج نکرده باشد. [[حسین بن علی|حسین]] با رباب ازدواج کرد و اقوام امرء القیس در اواخر [[خلافت علی بن ابی‌طالب|خلافت علی]] گه‌گاه برای میانجی‌گری و قضاوت پیش علی می‌آمدند. رباب همسر محبوب حسین بود و با وجود اینکه سال‌ها برای حسین فرزندی نیاورده بود، احتمالاً پس از [[کشته‌شدن علی بن ابی‌طالب|کشته‌شدن علی]]، [[سکینه بنت حسین|سُکَیْنه]] را — که در برخی منابع آمنه، آمینه و… ذکر شده — به دنیا آورد. [[ابوالفرج اصفهانی]] در کتاب ''[[الاغانی|اَلاَغانی]]'' از سکینه روایت می‌کند که حسن، حسین را به‌خاطر علاقهٔ زیادش به رباب سرزنش می‌نمود، اما حسین در پاسخ سه بیت شعر در اثبات علاقه به او خواند. رباب فرزند پسری به‌نام [[عبدالله بن حسین بن علی|عبدالله]] برای حسین به دنیا آورد که در خردسالی در [[نبرد کربلا|کربلا]] کشته شد و احتمالاً حسین به‌خاطر این فرزند، کنیه اباعبدالله را دارد. برخی منابع شیعی در سال‌های بعد، این فرزند را [[علی‌اصغر]] نامیده‌اند که ''[[دانشنامهٔ ایرانیکا]]'' این مطلب را بی‌اساس می‌داند. بعد از کشته شدن حسین، گفته می‌شود که رباب یک سال بر مزار حسین عزادار بود و از ازدواج امتناع می‌کرد.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>


لیلی فرزند [[ابی‌مرة بن عروه|اَبی‌مُرَّة بن عُرْوه ثَقَفی]] و [[میمونه بنت ابی‌سفیان|مَیمونة بنت ابی‌سفیان]]، — خواهر معاویه — است. به‌گفتهٔ مادلونگ در ''ایرانیکا''، بعد از [[صلح حسن و معاویه|صلح حسن با معاویه]]، حسین با لیلا ازدواج کرد که [[علی‌اکبر]] از او متولد شد. ابومره هم‌پیمان [[امویان]] بود. به نظر وی، این ازدواج احتمالاً برای حسین منافع مادی داشته است و وقوع آن نمی‌توانسته در زمان علی بوده باشد.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
لیلی فرزند [[ابی‌مرة بن عروه|اَبی‌مُرَّة بن عُرْوه ثَقَفی]] و [[میمونه بنت ابی‌سفیان|مَیمونة بنت ابی‌سفیان]]، — خواهر معاویه — است. به‌گفتهٔ مادلونگ در ''ایرانیکا''، بعد از [[صلح حسن و معاویه|صلح حسن با معاویه]]، حسین با لیلا ازدواج کرد که [[علی‌اکبر]] از او متولد شد. ابومره هم‌پیمان [[امویان]] بود. به نظر وی، این ازدواج احتمالاً برای حسین منافع مادی داشته است و وقوع آن نمی‌توانسته در زمان علی بوده باشد.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>


بعد از درگذشت حسن، حسین با [[ام‌اسحاق بنت طلحه|اُم‌ّاسحاق]] دختر [[طلحه|طَلحه]] — صحابی مشهور محمد — ازدواج کرد. به‌گفتهٔ مادلونگ، حسین با زن دیگری به نام [[سلافه|سُلافه]] از قبیلهٔ بنی‌قُضاعه نیز ازدواج کرد. جزئیات این ازدواج در دسترس نیست.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> ابوالفرج اصفهانی در ''[[الاغانی]]''، از ازدواج [[عاتکه بنت زید عدوی قرشی]] با حسین بن علی یاد می‌کند و گزارش می‌کند که وی اولین کسی بود که پس از نبرد کربلا و کشته شدن حسین، سر او را به بالین گرفت.<ref>{{پک|1=ابوالفرج اصفهانی|2=۱۴۱۵|ک=الاغانی|ص=۳۰۲|ج=۱۸}}</ref> در منابع از زنی دیگر به نام ام محسن یاد شده است که فرزندی به همین نام از حسین بن علی به دنیا آورد. گزارش شده است که این کودک در جریان سفر کاروان اسراء به دمشق، در نزدیکی حلب سقط شد. این احتمال داده شده است که [[ام‌محسن بن حسین|ام‌محسن]] همان شهربانو یا رباب باشد.<ref>{{پک|1=مظفری|2=۱۳۸۳|ک=اسیران و جانبازان کربلا|ص=۱۴۴}}</ref>
بعد از درگذشت حسن، حسین با [[ام‌اسحاق بنت طلحه|اُم‌ّاسحاق]] دختر [[طلحه|طَلحه]] — صحابی مشهور محمد — ازدواج کرد. به‌گفتهٔ مادلونگ، حسین با زن دیگری به نام [[سلافه|سُلافه]] از قبیلهٔ بنی‌قُضاعه نیز ازدواج کرد. جزئیات این ازدواج در دسترس نیست.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> ابوالفرج اصفهانی در ''[[الاغانی]]''، از ازدواج [[عاتکه بنت زید عدوی قرشی]] با حسین بن علی یاد می‌کند و گزارش می‌کند که وی اولین کسی بود که پس از نبرد کربلا و کشته شدن حسین، سر او را به بالین گرفت.<ref>{{پک|1=ابوالفرج اصفهانی|2=۱۴۱۵|ک=الاغانی|ص=۳۰۲|ج=۱۸}}</ref> در منابع از زنی دیگر به نام ام محسن یاد شده است که فرزندی به همین نام از حسین بن علی به دنیا آورد. گزارش شده است که این کودک در جریان سفر کاروان اسراء به دمشق، در نزدیکی حلب سقط شد. این احتمال داده شده است که [[ام‌محسن بن حسین|ام‌محسن]] همان شهربانو یا رباب باشد.<ref>{{پک|1=مظفری|2=۱۳۸۳|ک=اسیران و جانبازان کربلا|ص=۱۴۴}}</ref>


== فرزندان ==
== فرزندان ==
[[پرونده:Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_(136).jpg|بندانگشتی|صحنه‌ای از یک نمایش [[تعزیه]]|جایگزین=عکسی از صحنه تعزیه که حسین فرزندش را در آغوش گرفته است.|راست]]
[[پرونده:Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_(136).jpg|بندانگشتی|صحنه‌ای از یک نمایش [[تعزیه]]|جایگزین=عکسی از صحنه تعزیه که حسین فرزندش را در آغوش گرفته است.|راست]]
مادلونگ می‌گوید حسین دو پسر به‌نام علی داشت که از آن دو، علی [[سجاد|زین‌العابدین]] امام چهارم شیعیان، از حادثهٔ کربلا جان سالم به در برد و احتمالاً وی از دیگر پسر به نام [[علی‌اکبر|علی]]، بزرگ‌تر بود و در زمان واقعهٔ کربلا، ۲۳ ساله بود؛ بنابراین باید در زمان [[خلافت علی بن ابی‌طالب|خلافت علی]] به دنیا آمده باشد. [[ویلفرد مادلونگ|مادلونگ]] مادر وی را کنیزی از ناحیه [[سند (رود)|سِند]] می‌داند که بعد از کشته شدنِ حسین با یکی از غلامان حسین ازدواج کرد و پسری به نام عبدالله بن زبید را برای وی آورد. فرزندان عبدالله در [[ینبع|یَنبُع]] زندگی می‌کردند.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> اما حاج منوچهری می‌گوید بنابر اغلب منابع و روایات، مادر سجاد، [[شهربانو]] معرفی شده است. به‌گزارش حاج منوچهری، در منابع نام سجاد گاهی علی اوسط و گاهی علی اصغر آمده و همین موضوع سبب شده نظرات گوناگونی دربارهٔ پسران حسین بیان شود. از سوی دیگر، در منابع روایی، میان علی اصغر و عبدالله نیز اشتباه و خلط صورت گرفته است. محافل شیعی معاصر با دقت در تشخیص فرزندان حسین، سجاد را علی اوسط، و علی اصغر را کودک شیرخوار در کربلا معرفی کرده‌اند؛ از میان این فرزندان، عبدالله — که از طریق یادکرد نامش در وقایع عاشورا، شناخته شده — از مادری قُضاعی و برادر تنی‌اش جعفر، فرزند دیگر حسین دانسته شده است.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۷–۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> به‌گفتهٔ مادلونگ اگرچه منابع اولیهٔ اهل سنت، از زین‌العابدین با نام علی‌اصغر و از علی دوم با نام علی‌اکبر یاد می‌کنند، اما احتمالاً این حرف [[شیخ مفید]] و دیگر نویسندگان شیعی درست است که عکس این مطلب را صحیح می‌دانند. علی دوم، در سن ۱۹ سالگی در کربلا کشته شد. مادر وی [[لیلا دختر ابی‌مره|لیلا]] بود. حسین نام این فرزند را نیز علی گذاشت چرا که وی به‌خاطر والا بودنِ نسبِ عربیِ مادرش از زین‌العابدین — که از کنیزی زاده شده بود — برتر بوده است. معاویه در سخنی علی‌اکبر را بهترین شخص برای خلافت معرفی نمود؛ به این دلیل که به‌اعتقاد معاویه، وی شجاعت بنی‌هاشم، بخشندگی بنی‌امیه و غرور [[ثقیف|ثقفیان]] را یک جا جمع کرده بود.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> حاصل ازدواج حسین با ام‌اسحاق، دختری به‌نام فاطمه شد. مادلونگ می‌نویسد که برخلاف برخی گزارش‌ها، فاطمه باید از سکینه کوچک‌تر باشد.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> اما حاج‌منوچهری سکینه را، دختر کوچک و از رباب می‌داند.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> در زمان کشته شدن حسین، فاطمه به نامزدی [[حسن مثنی|حسن مُثَنّیٰ]] درآمده بود ولی هنوز ازدواج نکرده بود.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> به‌گزارش حاج منوچهری، حسین وَدایِعِ امامت را به وی سپرد و سپس او نیز آن‌ها را به برادرش، زین‌العابدین تحویل داد.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> حاصل ازدواج حسین با سلافه نیز فرزندی به نام جعفر شد که در زمان حیات حسین و در خردسالی درگذشت.<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> برخی دیگر از منابع، از محمد، زینب و [[رقیه بنت حسین|رُقَیّه]] نیز به عنوان فرزندان حسین نام برده‌اند که دارای اختلافات بسیاری با یکدیگر هستند.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref>
مادلونگ می‌گوید حسین دو پسر به‌نام علی داشت که از آن دو، علی [[سجاد|زین‌العابدین]] امام چهارم شیعیان، از حادثهٔ کربلا جان سالم به در برد و احتمالاً وی از دیگر پسر به نام [[علی‌اکبر|علی]]، بزرگ‌تر بود و در زمان واقعهٔ کربلا، ۲۳ ساله بود؛ بنابراین باید در زمان [[خلافت علی بن ابی‌طالب|خلافت علی]] به دنیا آمده باشد. [[ویلفرد مادلونگ|مادلونگ]] مادر وی را کنیزی از ناحیه [[سند (رود)|سِند]] می‌داند که بعد از کشته شدنِ حسین با یکی از غلامان حسین ازدواج کرد و پسری به نام عبدالله بن زبید را برای وی آورد. فرزندان عبدالله در [[ینبع|یَنبُع]] زندگی می‌کردند.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> اما حاج منوچهری می‌گوید بنابر اغلب منابع و روایات، مادر سجاد، [[شهربانو]] معرفی شده است. به‌گزارش حاج منوچهری، در منابع نام سجاد گاهی علی اوسط و گاهی علی اصغر آمده و همین موضوع سبب شده نظرات گوناگونی دربارهٔ پسران حسین بیان شود. از سوی دیگر، در منابع روایی، میان علی اصغر و عبدالله نیز اشتباه و خلط صورت گرفته است. محافل شیعی معاصر با دقت در تشخیص فرزندان حسین، سجاد را علی اوسط، و علی اصغر را کودک شیرخوار در کربلا معرفی کرده‌اند؛ از میان این فرزندان، عبدالله — که از طریق یادکرد نامش در وقایع عاشورا، شناخته شده — از مادری قُضاعی و برادر تنی‌اش جعفر، فرزند دیگر حسین دانسته شده است.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۷–۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> به‌گفتهٔ مادلونگ اگرچه منابع اولیهٔ اهل سنت، از زین‌العابدین با نام علی‌اصغر و از علی دوم با نام علی‌اکبر یاد می‌کنند، اما احتمالاً این حرف [[شیخ مفید]] و دیگر نویسندگان شیعی درست است که عکس این مطلب را صحیح می‌دانند. علی دوم، در سن ۱۹ سالگی در کربلا کشته شد. مادر وی [[لیلا دختر ابی‌مره|لیلا]] بود. حسین نام این فرزند را نیز علی گذاشت چرا که وی به‌خاطر والا بودنِ نسبِ عربیِ مادرش از زین‌العابدین — که از کنیزی زاده شده بود — برتر بوده است. معاویه در سخنی علی‌اکبر را بهترین شخص برای خلافت معرفی نمود؛ به این دلیل که به‌اعتقاد معاویه، وی شجاعت بنی‌هاشم، بخشندگی بنی‌امیه و غرور [[ثقیف|ثقفیان]] را یک جا جمع کرده بود.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> حاصل ازدواج حسین با ام‌اسحاق، دختری به‌نام فاطمه شد. مادلونگ می‌نویسد که برخلاف برخی گزارش‌ها، فاطمه باید از سکینه کوچک‌تر باشد.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> اما حاج‌منوچهری سکینه را، دختر کوچک و از رباب می‌داند.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> در زمان کشته شدن حسین، فاطمه به نامزدی [[حسن مثنی|حسن مُثَنّیٰ]] درآمده بود ولی هنوز ازدواج نکرده بود.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> به‌گزارش حاج منوچهری، حسین وَدایِعِ امامت را به وی سپرد و سپس او نیز آن‌ها را به برادرش، زین‌العابدین تحویل داد.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> حاصل ازدواج حسین با سلافه نیز فرزندی به نام جعفر شد که در زمان حیات حسین و در خردسالی درگذشت.<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> برخی دیگر از منابع، از محمد، زینب و [[رقیه بنت حسین|رُقَیّه]] نیز به عنوان فرزندان حسین نام برده‌اند که دارای اختلافات بسیاری با یکدیگر هستند.<ref>{{پک|حاج منوچهری|۱۳۹۲|ف=حسین (ع)، امام|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۷۸|رف=دائرةالمعارف}}</ref> نام [[ابوبکر بن حسین|ابوبکر]] نیز در برخی منابع به عنوان فرزند کشته شده حسین در نبرد کربلا یاد شده است که احتمال داده شده، تصحیف از نام ابوبکر بن حسن بوده باشد.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۷۹}}</ref>


حسن و حسین تنها نوادگان مرد پیامبر بودند که نسل‌های بعدی از آن‌ها به‌وجود آمدند. ازاین‌رو، هر شخصی که می‌گوید نسب او به پیامبر می‌رسد، یا با حسن نسبت دارد یا با حسین. حسن و حسین از این نظر با برادرخوانده‌های خود، نظیر [[محمد حنفیه|محمدِ حَنَفیّه]]، هم تفاوت دارند.<ref>{{پک|Haider|2016|ف=al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib|ک=EI3|زبان=en}}</ref> افزون بر امامان [[شیعه دوازده‌امامی|شیعهٔ دوازده‌امامی]]، همهٔ [[فهرست امامان اسماعیلیه|امامان اسماعیلیه]] نیز به‌واسطهٔ [[جعفر صادق]]، از نسل حسین بن علی هستند.<ref>{{پک|دفتری|۱۳۷۷|ف=اسماعیلیه|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۸۱–۶۸۶|رف=دائرةالمعارف}}</ref>{{شجره‌نامه حسین بن علی}}
 
 
حسن و حسین تنها نوادگان مرد پیامبر بودند که نسل‌های بعدی از آن‌ها به‌وجود آمدند. ازاین‌رو، هر شخصی که می‌گوید نسب او به پیامبر می‌رسد، یا با حسن نسبت دارد یا با حسین. حسن و حسین از این نظر با برادرخوانده‌های خود، نظیر [[محمد حنفیه|محمدِ حَنَفیّه]]، هم تفاوت دارند.<ref dir=ltr>{{پک|Haider|2016|ف=al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib|ک=EI3|زبان=en}}</ref> افزون بر امامان [[شیعه دوازده‌امامی|شیعهٔ دوازده‌امامی]]، همهٔ [[فهرست امامان اسماعیلیه|امامان اسماعیلیه]] نیز به‌واسطهٔ [[جعفر صادق]]، از نسل حسین بن علی هستند.<ref>{{پک|دفتری|۱۳۷۷|ف=اسماعیلیه|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ص=۶۸۱–۶۸۶|رف=دائرةالمعارف}}</ref>{{شجره‌نامه حسین بن علی}}


== فهرست همسران حسین بن علی ==
== فهرست همسران حسین بن علی ==
<sup>راهنمای فهرست: (</sup> <sup>{{legend2|#eaecf0|2=ن/م = نداشتن مورد|border=1px solid #AAAAAA}})</sup>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+همسران حسین بن علی
|+همسران حسین بن علی
خط ۵۷: خط ۶۰:
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|پس از ۴۱ ه‍. ق<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|پس از ۴۱ ه‍. ق<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|۶۲ ه‍. ق{{مدرک}}
|۶۲ ه‍. ق{{مدرک}}
|[[ثقفی (قبیله)|ثقیف]]<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|[[ثقفی (قبیله)|ثقیف]]<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|
|
خط ۶۸: خط ۷۱:
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|پس از ۵۰ ه‍. ق<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|پس از ۵۰ ه‍. ق<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|[[تمیم (قبیله)|تمیم]]<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|[[تمیم (قبیله)|تمیم]]<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|
|
* [[حسین بن حسن مجتبی|حسین]]
* [[حسین بن حسن مجتبی|حسین]]
خط ۷۶: خط ۷۹:
* [[فاطمه بنت حسن مجتبی|فاطمه]]
* [[فاطمه بنت حسن مجتبی|فاطمه]]
|
|
* [[فاطمه بنت حسین|فاطمه]]<ref name=":037">{{پک|عمادی حائری|۱۳۸۸|ف=حسین بن علی، امام|ک=دانشنامهٔ جهان اسلام}}</ref>
* [[فاطمه بنت حسین|فاطمه]] ([[رقیه بنت حسین|رقیه]])<ref name=":037">{{پک|عمادی حائری|۱۳۸۸|ف=حسین بن علی، امام|ک=دانشنامهٔ جهان اسلام}}</ref>
* [[عبدالله بن حسین بن علی|عبدالله]]<ref>{{پک|بینش|مقیمی فرد|رحمتی|جمشیدی|۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۳۴–۲۳۵}}</ref>
|-
|-
|[[سلافه]]<ref name=":039">{{پک|عمادی حائری|۱۳۸۸|ف=حسین بن علی، امام|ک=دانشنامهٔ جهان اسلام}}</ref>
|[[سلافه]]<ref name=":039">{{پک|عمادی حائری|۱۳۸۸|ف=حسین بن علی، امام|ک=دانشنامهٔ جهان اسلام}}</ref>
خط ۸۴: خط ۸۸:
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|[[قضاعه (قبیله)|قضاعیه]]<ref>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|[[قضاعه (قبیله)|قضاعیه]]<ref dir=ltr>{{پک|Madelung|2004|ف=Ḥosayn b. ʿAli i. Life|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
|{{TBA}}
|{{TBA}}
|
|
خط ۱۰۳: خط ۱۰۷:
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=احمدی|نام=حبیب‌الله|عنوان=همسران امام حسین (ع)|ژورنال=همایش امام حسین علیه السلام|مکان=|شماره=۱|تاریخ=۱۳۸۱|صفحه=۱–۱۷|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1728438/همسران-امام-حسین-ع?q=همسران%20امام%20حسین&score=25.0&rownumber=1|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=احمدی|نام=حبیب‌الله|عنوان=همسران امام حسین (ع)|ژورنال=همایش امام حسین علیه السلام|مکان=|شماره=۱|تاریخ=۱۳۸۱|صفحه=۱–۱۷|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1728438/همسران-امام-حسین-ع?q=همسران%20امام%20حسین&score=25.0&rownumber=1|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=بلوکباشی|نام=علی|پیوند نویسنده۱=علی بلوکباشی|نام خانوادگی۲=بهرامیان|نام۲=علی|پیوند نویسنده۲=علی بهرامیان|نام خانوادگی۳=پاکتچی|نام۳=احمد|پیوند نویسنده۳=احمد پاکتچی|نام خانوادگی۴=حاج منوچهری|نام۴=فرامرز|نام خانوادگی۵=مسعودی آرانی|نام۵=عبدالله|نام خانوادگی۶=بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث|نام خانوادگی ویراستار=موسوی بجنوردی|نام ویراستار=کاظم|پیوند ویراستار=سید محمدکاظم موسوی بجنوردی|مدخل=حسین (ع)، امام|پیوند مدخل=https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/6365|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|رف=دائرةالمعارف|جلد=۲۰|صفحات=۶۶۴–۷۱۵|سال=۱۳۹۲|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|شابک=978-600-6326-19-1}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=بلوکباشی|نام=علی|پیوند نویسنده۱=علی بلوکباشی|نام خانوادگی۲=بهرامیان|نام۲=علی|پیوند نویسنده۲=علی بهرامیان|نام خانوادگی۳=پاکتچی|نام۳=احمد|پیوند نویسنده۳=احمد پاکتچی|نام خانوادگی۴=حاج منوچهری|نام۴=فرامرز|نام خانوادگی۵=مسعودی آرانی|نام۵=عبدالله|نام خانوادگی۶=بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث|نام خانوادگی ویراستار=موسوی بجنوردی|نام ویراستار=کاظم|پیوند ویراستار=سید محمدکاظم موسوی بجنوردی|مدخل=حسین (ع)، امام|پیوند مدخل=https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/6365|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|رف=دائرةالمعارف|جلد=۲۰|صفحات=۶۶۴–۷۱۵|سال=۱۳۹۲|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|شابک=978-600-6326-19-1}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|سال=۱۳۸۵|مکان=قم|ناشر=زمزم هدایت|پیوند=https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773|نام خانوادگی۱=بینش|نام خانوادگی۵=شاکر|نام خانوادگی۴=جمشیدی|نام خانوادگی۳=رحمتی|نام خانوادگی۲=مقیمی فرد|نام۴=سعید|نام۵=ابوالقاسم|نام۳=رضا|نام۲=سیدعلی|نام۱=عبدالحسین}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=دفتری|نام=فرهاد|پیوند نویسنده۱=فرهاد دفتری|نام خانوادگی ویراستار=موسوی بجنوردی|نام ویراستار=کاظم|پیوند ویراستار=سید محمدکاظم موسوی بجنوردی|مدخل=اسماعیلیه|پیوند مدخل=https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/9490|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|جلد=۸|صفحات=۶۸۱–۷۰۲|سال=۱۳۷۷|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|شابک=964-7025-41-6}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=دفتری|نام=فرهاد|پیوند نویسنده۱=فرهاد دفتری|نام خانوادگی ویراستار=موسوی بجنوردی|نام ویراستار=کاظم|پیوند ویراستار=سید محمدکاظم موسوی بجنوردی|مدخل=اسماعیلیه|پیوند مدخل=https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/9490|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|جلد=۸|صفحات=۶۸۱–۷۰۲|سال=۱۳۷۷|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|شابک=964-7025-41-6}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=عمادی حائری|نام=سید محمد|پیوند نویسنده=سید محمد عمادی حائری|نام خانوادگی ویراستار=حداد عادل|نام ویراستار=غلامعلی|پیوند ویراستار=غلامعلی حداد عادل|مدخل=حسین بن علی، امام|پیوند مدخل=https://rch.ac.ir/article/Details/12313|دانشنامه=[[دانشنامه جهان اسلام]]|جلد=۱۳|سال=۱۳۸۸|ناشر=[[بنیاد دائرةالمعارف اسلامی]]|مکان=تهران}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=عمادی حائری|نام=سید محمد|پیوند نویسنده=سید محمد عمادی حائری|نام خانوادگی ویراستار=حداد عادل|نام ویراستار=غلامعلی|پیوند ویراستار=غلامعلی حداد عادل|مدخل=حسین بن علی، امام|پیوند مدخل=https://rch.ac.ir/article/Details/12313|دانشنامه=[[دانشنامه جهان اسلام]]|جلد=۱۳|سال=۱۳۸۸|ناشر=[[بنیاد دائرةالمعارف اسلامی]]|مکان=تهران}}
خط ۱۱۲: خط ۱۱۷:
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Haider|نام=Najam I.|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/al-husayn-b-ali-b-abi-talib-COM_30572|مدخل=al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib|نام خانوادگی ویراستار۱=Fleet|نام ویراستار۱=K.|نام خانوادگی ویراستار۲=Krämer|نام ویراستار۲=G.|پیوند ویراستار۲=:en:Gudrun Krämer|نام خانوادگی ویراستار۳=Matringe|نام ویراستار۳=D.|نام خانوادگی ویراستار۴=Nawas|نام ویراستار۴=J.|نام خانوادگی ویراستار۵=Rowson|نام ویراستار۵=E.|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش=3nd|جلد=34|سال=2016|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|مکان=|زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Haider|نام=Najam I.|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/al-husayn-b-ali-b-abi-talib-COM_30572|مدخل=al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib|نام خانوادگی ویراستار۱=Fleet|نام ویراستار۱=K.|نام خانوادگی ویراستار۲=Krämer|نام ویراستار۲=G.|پیوند ویراستار۲=:en:Gudrun Krämer|نام خانوادگی ویراستار۳=Matringe|نام ویراستار۳=D.|نام خانوادگی ویراستار۴=Nawas|نام ویراستار۴=J.|نام خانوادگی ویراستار۵=Rowson|نام ویراستار۵=E.|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش=3nd|جلد=34|سال=2016|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|مکان=|زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Madelung|نام=Wilfred|پیوند نویسنده=ویلفرد مادلونگ|مدخل=Ḥosayn b. ʿAli i. Life and Significance in Shiʿism|دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|سال=2004|پیوند مدخل=http://www.iranicaonline.org/articles/hosayn-b-ali-i|نام خانوادگی ویراستار=Yarshater|نام ویراستار=Ehsan|پیوند ویراستار=احسان یارشاطر|جلد=XII|سری=Fasc. 5|صفحات=493–498|مکان=New York|ناشر=Bibliotheca Persica Press|زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Madelung|نام=Wilfred|پیوند نویسنده=ویلفرد مادلونگ|مدخل=Ḥosayn b. ʿAli i. Life and Significance in Shiʿism|دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|سال=2004|پیوند مدخل=http://www.iranicaonline.org/articles/hosayn-b-ali-i|نام خانوادگی ویراستار=Yarshater|نام ویراستار=Ehsan|پیوند ویراستار=احسان یارشاطر|جلد=XII|سری=Fasc. 5|صفحات=493–498|مکان=New York|ناشر=Bibliotheca Persica Press|زبان=en}}
{{حسین بن علی-افقی}}{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
{{پایان}}
{{پایان}}
{{پایان پانویس}}
{{پایان پانویس}}


{{حسین بن علی}}
{{حسین بن علی-افقی}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
[[رده:همسران امامان شیعه]]
[[رده:همسران حسین بن علی]]
[[رده:فهرست‌های مرتبط با اسلام]]
[[رده:فهرست‌های مرتبط با شیعه دوازده‌امامی]]
[[رده:فهرست مسلمانان]]
[[رده:حسین بن علی]]
[[رده:حسین بن علی]]
[[رده:همسران امامان شیعه]]
[[رده:چندزنی]]
[[رده:شجره‌نامه‌ها]]
[[رده:مقاله‌های مربوط به چندین نفر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۴

فهرست
همسران حسین بن علی
نقاشی قدیمی از وداع حسین با زنان اهالی خیمه
نقاشی مربوط به عصر قاجار، از روز عاشورا و وداع حسین بن علی با خانواده خویش
نوع↘فهرست متنی
تعداد همسران↘۵
تعداد فرزندان↘۹
اولین ازدواج↘رباب
منابع و پانوشت

همسران حسین بن علی، فهرستی از زنانی است که با حسین بن علی ازدواج دائم داشته‌اند. همه همسران حسین بن علی که وی با آنها عقد دائم داشته، از او فرزند داشتند. بنابر گزارش منابع اسلامی، اولین همسر حسین، رباب بوده است. پس از آن، حسین با لیلی ازدواج کرده است. پس از لیلی ام‌اسحاق که پیش از این همسر حسن مجتبی بود، به عقد وی درآمد. شهربانو دیگر همسر حسین بن علی است که در خصوص نسب او اختلاف‌های گزارش شده است. غیر از این همسران، سلافه یکی از همسران حسین برشمرده شده که اطلاعاتی از او در منابع گزارش نشده است. دو همسر دیگر با نام‌های ام‌محسن و عاتکه برای حسین در برخی منابع گزارش شده است که مستندات تاریخی قوی ندارند.

از سلسله مقالات دربارهٔ
زندگی
میراث
دربارهٔ حسین

دیگر میراث
زیارت و سوگواری

ازدواج‌های حسین بن علی

اولین ازدواج حسین با رَباب بنت اِمرَءَ الْقَیْس بود. امرء القیس در زمان عمر بن خَطّاب به مدینه آمد و از طرف عمر به رهبری قبایل قُضاعَه — که به اسلام گرویده بودند — انتخاب شد. علی بن ابی‌طالب مسئلهٔ ازدواج پسرانش با دختران امرء القیس را مطرح کرد و وی قبول کرد که سه تن از دخترانش را به ازدواج او و حسنین درآورد. اما هم حسنین و هم آن سه دختر در آن زمان، بسیار کم‌سن و سال بودند و به‌نظر نمی‌رسد در همان موقع ازدواجی صورت گرفته باشد. حتی ممکن است که حسن با دختری که برایش برگزیده شده بود ازدواج نکرده باشد. حسین با رباب ازدواج کرد و اقوام امرء القیس در اواخر خلافت علی گه‌گاه برای میانجی‌گری و قضاوت پیش علی می‌آمدند. رباب همسر محبوب حسین بود و با وجود اینکه سال‌ها برای حسین فرزندی نیاورده بود، احتمالاً پس از کشته‌شدن علی، سُکَیْنه را — که در برخی منابع آمنه، آمینه و… ذکر شده — به دنیا آورد. ابوالفرج اصفهانی در کتاب اَلاَغانی از سکینه روایت می‌کند که حسن، حسین را به‌خاطر علاقهٔ زیادش به رباب سرزنش می‌نمود، اما حسین در پاسخ سه بیت شعر در اثبات علاقه به او خواند. رباب فرزند پسری به‌نام عبدالله برای حسین به دنیا آورد که در خردسالی در کربلا کشته شد و احتمالاً حسین به‌خاطر این فرزند، کنیه اباعبدالله را دارد. برخی منابع شیعی در سال‌های بعد، این فرزند را علی‌اصغر نامیده‌اند که دانشنامهٔ ایرانیکا این مطلب را بی‌اساس می‌داند. بعد از کشته شدن حسین، گفته می‌شود که رباب یک سال بر مزار حسین عزادار بود و از ازدواج امتناع می‌کرد.[۱]

لیلی فرزند اَبی‌مُرَّة بن عُرْوه ثَقَفی و مَیمونة بنت ابی‌سفیان، — خواهر معاویه — است. به‌گفتهٔ مادلونگ در ایرانیکا، بعد از صلح حسن با معاویه، حسین با لیلا ازدواج کرد که علی‌اکبر از او متولد شد. ابومره هم‌پیمان امویان بود. به نظر وی، این ازدواج احتمالاً برای حسین منافع مادی داشته است و وقوع آن نمی‌توانسته در زمان علی بوده باشد.[۲]

بعد از درگذشت حسن، حسین با اُم‌ّاسحاق دختر طَلحه — صحابی مشهور محمد — ازدواج کرد. به‌گفتهٔ مادلونگ، حسین با زن دیگری به نام سُلافه از قبیلهٔ بنی‌قُضاعه نیز ازدواج کرد. جزئیات این ازدواج در دسترس نیست.[۳] ابوالفرج اصفهانی در الاغانی، از ازدواج عاتکه بنت زید عدوی قرشی با حسین بن علی یاد می‌کند و گزارش می‌کند که وی اولین کسی بود که پس از نبرد کربلا و کشته شدن حسین، سر او را به بالین گرفت.[۴] در منابع از زنی دیگر به نام ام محسن یاد شده است که فرزندی به همین نام از حسین بن علی به دنیا آورد. گزارش شده است که این کودک در جریان سفر کاروان اسراء به دمشق، در نزدیکی حلب سقط شد. این احتمال داده شده است که ام‌محسن همان شهربانو یا رباب باشد.[۵]

فرزندان

عکسی از صحنه تعزیه که حسین فرزندش را در آغوش گرفته است.
صحنه‌ای از یک نمایش تعزیه

مادلونگ می‌گوید حسین دو پسر به‌نام علی داشت که از آن دو، علی زین‌العابدین امام چهارم شیعیان، از حادثهٔ کربلا جان سالم به در برد و احتمالاً وی از دیگر پسر به نام علی، بزرگ‌تر بود و در زمان واقعهٔ کربلا، ۲۳ ساله بود؛ بنابراین باید در زمان خلافت علی به دنیا آمده باشد. مادلونگ مادر وی را کنیزی از ناحیه سِند می‌داند که بعد از کشته شدنِ حسین با یکی از غلامان حسین ازدواج کرد و پسری به نام عبدالله بن زبید را برای وی آورد. فرزندان عبدالله در یَنبُع زندگی می‌کردند.[۶] اما حاج منوچهری می‌گوید بنابر اغلب منابع و روایات، مادر سجاد، شهربانو معرفی شده است. به‌گزارش حاج منوچهری، در منابع نام سجاد گاهی علی اوسط و گاهی علی اصغر آمده و همین موضوع سبب شده نظرات گوناگونی دربارهٔ پسران حسین بیان شود. از سوی دیگر، در منابع روایی، میان علی اصغر و عبدالله نیز اشتباه و خلط صورت گرفته است. محافل شیعی معاصر با دقت در تشخیص فرزندان حسین، سجاد را علی اوسط، و علی اصغر را کودک شیرخوار در کربلا معرفی کرده‌اند؛ از میان این فرزندان، عبدالله — که از طریق یادکرد نامش در وقایع عاشورا، شناخته شده — از مادری قُضاعی و برادر تنی‌اش جعفر، فرزند دیگر حسین دانسته شده است.[۷] به‌گفتهٔ مادلونگ اگرچه منابع اولیهٔ اهل سنت، از زین‌العابدین با نام علی‌اصغر و از علی دوم با نام علی‌اکبر یاد می‌کنند، اما احتمالاً این حرف شیخ مفید و دیگر نویسندگان شیعی درست است که عکس این مطلب را صحیح می‌دانند. علی دوم، در سن ۱۹ سالگی در کربلا کشته شد. مادر وی لیلا بود. حسین نام این فرزند را نیز علی گذاشت چرا که وی به‌خاطر والا بودنِ نسبِ عربیِ مادرش از زین‌العابدین — که از کنیزی زاده شده بود — برتر بوده است. معاویه در سخنی علی‌اکبر را بهترین شخص برای خلافت معرفی نمود؛ به این دلیل که به‌اعتقاد معاویه، وی شجاعت بنی‌هاشم، بخشندگی بنی‌امیه و غرور ثقفیان را یک جا جمع کرده بود.[۸] حاصل ازدواج حسین با ام‌اسحاق، دختری به‌نام فاطمه شد. مادلونگ می‌نویسد که برخلاف برخی گزارش‌ها، فاطمه باید از سکینه کوچک‌تر باشد.[۹] اما حاج‌منوچهری سکینه را، دختر کوچک و از رباب می‌داند.[۱۰] در زمان کشته شدن حسین، فاطمه به نامزدی حسن مُثَنّیٰ درآمده بود ولی هنوز ازدواج نکرده بود.[۱۱] به‌گزارش حاج منوچهری، حسین وَدایِعِ امامت را به وی سپرد و سپس او نیز آن‌ها را به برادرش، زین‌العابدین تحویل داد.[۱۲] حاصل ازدواج حسین با سلافه نیز فرزندی به نام جعفر شد که در زمان حیات حسین و در خردسالی درگذشت.[۱۳] برخی دیگر از منابع، از محمد، زینب و رُقَیّه نیز به عنوان فرزندان حسین نام برده‌اند که دارای اختلافات بسیاری با یکدیگر هستند.[۱۴] نام ابوبکر نیز در برخی منابع به عنوان فرزند کشته شده حسین در نبرد کربلا یاد شده است که احتمال داده شده، تصحیف از نام ابوبکر بن حسن بوده باشد.[۱۵]


حسن و حسین تنها نوادگان مرد پیامبر بودند که نسل‌های بعدی از آن‌ها به‌وجود آمدند. ازاین‌رو، هر شخصی که می‌گوید نسب او به پیامبر می‌رسد، یا با حسن نسبت دارد یا با حسین. حسن و حسین از این نظر با برادرخوانده‌های خود، نظیر محمدِ حَنَفیّه، هم تفاوت دارند.[۱۶] افزون بر امامان شیعهٔ دوازده‌امامی، همهٔ امامان اسماعیلیه نیز به‌واسطهٔ جعفر صادق، از نسل حسین بن علی هستند.[۱۷]

فهرست همسران حسین بن علی

راهنمای فهرست: (       ن/م = نداشتن مورد)

همسران حسین بن علی
نام نام پدر کنیه / دیگر نام‌ها سال میلاد سال ازدواج سال درگذشت قبیله فرزندان
از همسران سابق از حسین بن علی
رباب[۱۸] امرءالقیس بن عدی مرداس[۱۹][۲۰] ن/م ن/م در زمان حکومت عمر[۲۱] ۱ سال بعد از واقعه کربلا[۲۲] کلبیه[۲۳] ن/م
شهربانو[۲۶] یزدگرد سوم[۲۷] حرار، غزاله،[۲۸] شهربانویه، جهان‌بانو، جهان‌شاه، شهرناز و شاه‌زنان، سلافه، حُلوَه، خوله، بره و سلامه[۲۹] ن/م ۳۱–۳۵ ه.[۳۰][یادداشت ۱] ۳۸ ه‍. ق[۳۱][یادداشت ۲] ایرانی[۳۲] ن/م
لیلا[۳۴] ابی‌مرّه بن غروة[۳۵][۳۶] ن/م ن/م پس از ۴۱ ه‍. ق[۳۷] ۶۲ ه‍. ق[نیازمند منبع] ثقیف[۳۸] ن/م
ام‌اسحاق[۴۰] طلحه بن عبیدالله[۴۱] ن/م ن/م پس از ۵۰ ه‍. ق[۴۲] ن/م تمیم[۴۳]
سلافه[۴۶] ن/م قضاعیه[۴۷] ن/م ن/م ن/م قضاعیه[۴۸] ن/م

پانویس

یادداشت

  1. ↑ برخی منابع تاریخ ازدواج و اسارت شهربانو را در خلافت عمر دانسته‌اند که با شواهد تاریخی سازگاری ندارد. (مهدوی دامغانی، «شهربانو»، دانشنامهٔ جهان اسلام.)
  2. ↑ قول مشهور آن است که شهربانو در هنگام وضع حمل سجاد، در مدینه در گذشت، اما برخی منابع به حیات او بعد از واقعه کربلا در سال ۶۱ نیز اشاره داشته‌اند. در منابعی نیز از غرق کردن خود پس از واقعه کربلا در فرات یا فرار به ری یاد شده است که خاستگاه موثقی ندارد. (مهدوی دامغانی، «شهربانو»، دانشنامهٔ جهان اسلام.)
  3. ↑ در اینکه شهربانو دختر یزدگرد مادر سجاد بوده است یا اینکه زن دیگری، منابع دچار اختلاف هستند. (مهدوی دامغانی، «شهربانو»، دانشنامهٔ جهان اسلام.)

ارجاعات

  1. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  2. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  3. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  4. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ۱۸:‎ ۳۰۲.
  5. ↑ مظفری، اسیران و جانبازان کربلا، ۱۴۴.
  6. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  7. ↑ حاج منوچهری، «حسین (ع)، امام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۶۷۷–۶۷۸.
  8. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  9. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  10. ↑ حاج منوچهری، «حسین (ع)، امام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۶۷۸.
  11. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  12. ↑ حاج منوچهری، «حسین (ع)، امام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۶۷۸.
  13. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  14. ↑ حاج منوچهری، «حسین (ع)، امام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۶۷۸.
  15. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۷۹.
  16. ↑ Haider, “al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib”, EI3.
  17. ↑ دفتری، «اسماعیلیه»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۶۸۱–۶۸۶.
  18. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  19. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  20. ↑ قزوینی، «درنگی در زندگی رباب»، فرهنگ زیارت.
  21. ↑ قزوینی، «درنگی در زندگی رباب»، فرهنگ زیارت.
  22. ↑ قزوینی، «درنگی در زندگی رباب»، فرهنگ زیارت.
  23. ↑ قزوینی، «درنگی در زندگی رباب»، فرهنگ زیارت.
  24. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  25. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  26. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  27. ↑ احمدی، «همسران امام حسین (ع)»، همایش امام حسین (ع).
  28. ↑ احمدی، «همسران امام حسین (ع)»، همایش امام حسین (ع).
  29. ↑ مهدوی دامغانی، «شهربانو»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  30. ↑ مهدوی دامغانی، «شهربانو»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  31. ↑ مهدوی دامغانی، «شهربانو»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  32. ↑ احمدی، «همسران امام حسین (ع)»، همایش امام حسین (ع).
  33. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  34. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  35. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  36. ↑ احمدی، «همسران امام حسین (ع)»، همایش امام حسین (ع).
  37. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  38. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  39. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  40. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  41. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  42. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  43. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  44. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  45. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۳۴–۲۳۵.
  46. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
  47. ↑ احمدی، «همسران امام حسین (ع)»، همایش امام حسین (ع).
  48. ↑ Madelung, “Ḥosayn b. ʿAli i. Life”, Iranica.
  49. ↑ عمادی حائری، «حسین بن علی، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.

منابع

منابع فارسی و عربی

منابع انگلیسی

  • Haider, Najam I. (2016). "al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib". In Fleet, K.; Krämer, G.; Matringe, D.; Nawas, J.; Rowson, E. (eds.). Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. 34 (3nd ed.). Brill.
  • Madelung, Wilfred (2004). "Ḥosayn b. ʿAli i. Life and Significance in Shiʿism". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica. Fasc. 5 (به انگلیسی). Vol. XII. New York: Bibliotheca Persica Press. pp. 493–498.
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=همسران_حسین_بن_علی&oldid=78825»