کشتار اسپایکر: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویکی سازی}}
{{Infobox civilian attack
{{Infobox civilian attack
| title            = کشتار اسپایکر
| title            = کشتار اسپایکر
خط ۳۸: خط ۳۷:
| footage          =  
| footage          =  
}}
}}
'''کشتار در پایگاه هوایی اسپایکر،''' [[کشتار جمعی|کشتاری جمعی]] است که به‌دست نیروهای [[داعش]] در [[پایگاه هوایی اسپایکر]] و کاخ ریاست جمهوری صدام در [[تکریت]] [[عراق]] اتفاق افتاده‌است. این کشتار پس از سقوط موصل و تکریت و هجوم داعش به پایگاه هوایی اسپایکر در تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴ شروع شد و چند روزی به طول انجامید. در زمان سقوط موصل، حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیرمسلح در پایگاه هوایی اسپایکر حضور داشتند که بنابر گزارش منابع، ۳۰۰۰ نفر از آنان توسط عشایر تکریت اسیر شده و به کاخ ریاست‌جمهوری صدام منتقل شدند. سران عشایر عراقی که غالباً از باقیماندگان حزب بعث بودند، به این نتیجه رسیدند تا اسیران شیعه را به قتل برسانند. قتل‌عام اسیران از ظهر روز ۱۲ ژوئن آغاز شد و در روز ۱۳ ژوئن اسیران به نیروهای داعش تحویل شدند. پس از برقرار شدن دادگاه شرع داعش، باقی اسیران شیعه به اعدام محکوم شدند و اسیران سنی به شرط توبه، آزاد شدند. از همین رو ۱۷۰۰ دانشجوی شیعهٔ غیرمسلح این پایگاه هوایی به‌طور جمعی [[قتل‌عام]] شدند. وزارت بهداشت عراق، آمار رسمی کشته‌شدگان در این جنایت را ۱۹۰۷ نفر گزارش کرده‌است. نیروهای داعش پس از قتل قربانیان، که غالباً دانشجویان نظامی زیر ۲۰ سال بودند، آنان را به درون رودخانه انداختند یا در گورهای دسته‌جمعی جدا از هم دفن کردند. به گزارش برخی منابع، گروهی از اسیران زنده به گور شدند. این واقعه یکی از ۱۰ حمله بزرگ جهان در دو دهه اخیر بوده‌است.
'''کشتار در پایگاه هوایی اسپایکر،''' [[کشتار جمعی|کشتاری جمعی]] است که به‌دست نیروهای [[داعش]] در پایگاه هوایی اسپایکر و کاخ ریاست جمهوری صدام در [[تکریت]] [[عراق]] اتفاق افتاده‌است. این کشتار پس از سقوط [[موصل]] و تکریت و هجوم داعش به پایگاه هوایی اسپایکر در تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴ شروع شد و چند روزی به طول انجامید. در زمان سقوط موصل، حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیرمسلح در پایگاه هوایی اسپایکر حضور داشتند که بنابر گزارش منابع، ۳۰۰۰ نفر از آنان توسط عشایر تکریت اسیر شده و به کاخ ریاست‌جمهوری [[صدام حسین|صدام]] منتقل شدند. سران عشایر عراقی که غالباً از باقیماندگان [[حزب بعث]] بودند، به این نتیجه رسیدند تا اسیران [[شیعه]] را به قتل برسانند. قتل‌عام اسیران از ظهر روز ۱۲ ژوئن آغاز شد و در روز ۱۳ ژوئن اسیران به نیروهای داعش تحویل شدند. پس از برقرار شدن [[دادگاه شرع داعش]]، باقی اسیران شیعه به اعدام محکوم شدند و اسیران [[سنی]] به شرط [[توبه]]، آزاد شدند. از همین رو ۱۷۰۰ دانشجوی شیعهٔ غیرمسلح این پایگاه هوایی به‌طور جمعی [[قتل‌عام]] شدند. وزارت بهداشت عراق، آمار رسمی کشته‌شدگان در این جنایت را ۱۹۰۷ نفر گزارش کرده‌است. نیروهای داعش پس از قتل قربانیان، که غالباً دانشجویان نظامی زیر ۲۰ سال بودند، آنان را به درون رودخانه انداختند یا در [[دفن دسته‌جمعی|گورهای دسته‌جمعی]] جدا از هم دفن کردند. به گزارش برخی منابع، گروهی از اسیران زنده به گور شدند. این واقعه یکی از ۱۰ حمله بزرگ جهان در دو دهه اخیر بوده‌است.


داعش از این قتل‌عام فیلم‌هایی را تهیه کرد تا بتواند در میان عراقیان و خصوصاً شیعیان، رعب و وحشت ایجاد کند. این فاجعه انسانی، یکی از انگیزه‌های اصلی عراقی‌ها در کنار فتوای جهاد [[سید علی سیستانی]] بود که سبب تشکیل [[حشد شعبی|حشد الشعبی]] شد. پس از این واقعه، دولت [[عراق]] در زمینه یافتن اجساد و دستگیری متهمان، تلاش‌های بسیاری کرد که به یافتن گورهای دسته‌جمعی متعددی در اطراف منطقه کاخ [[ریاست جمهوری]] در [[تکریت]] و پایگاه اسپایکر شد. در یکی از عملیات‌های تفحص برای یافتن اجساد قربانیان این کشتار، غواصان توانستند ۸۰ جسد را در حاشیه رودخانه دجله بیابند. تا تاریخ یکم فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شده‌است. همچنین تعدادی از متهمان دستگیر و پس از محاکمه به [[اعدام]] محکوم شدند. دولتمردان [[عراقی]] همواره تأکید بر رسیدگی دقیق و شفاف به پرونده این کشتار بوده‌اند. همچنین در خصوص این فاجعه، مستندهایی همچون [[مستند]] «''اسپایکر''» تهیه و منتشر شده‌است.
داعش از این قتل‌عام فیلم‌هایی را تهیه کرد تا بتواند در میان عراقیان و خصوصاً شیعیان، رعب و وحشت ایجاد کند. این فاجعه انسانی، یکی از انگیزه‌های اصلی عراقی‌ها در کنار [[فتوای جهاد]] [[علی سیستانی]] بود که سبب تشکیل [[حشد شعبی|حشد الشعبی]] شد. پس از این واقعه، دولت [[عراق]] در زمینه یافتن اجساد و دستگیری متهمان، تلاش‌های بسیاری کرد که به یافتن گورهای دسته‌جمعی متعددی در اطراف منطقه کاخ ریاست جمهوری در تکریت و پایگاه اسپایکر شد. در یکی از عملیات‌های تفحص برای یافتن اجساد قربانیان این کشتار، غواصان توانستند ۸۰ جسد را در حاشیه رودخانه دجله بیابند. تا تاریخ یکم فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شده‌است. همچنین تعدادی از متهمان دستگیر و پس از محاکمه به [[اعدام]] محکوم شدند. دولتمردان عراقی همواره تأکید بر رسیدگی دقیق و شفاف به پرونده این کشتار بوده‌اند. همچنین در خصوص این فاجعه، مستندهایی همچون مستند «''[[اسپایکر (مستند)|اسپایکر]]''» تهیه و منتشر شده‌است.


== پیش زمینه ==
== پیش زمینه ==
{{گاه‌شمار کشتار اسپایکر}}{{همچنین ببینید|داعش|حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)|نبرد نخست تکریت}}[[پرونده:Tikrit Map.jpg|راست|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقشه [[تکریت|شهر تکریت]] (فرودگاه الصحرا، نام دیگر پایگاه هوایی اسپایکر)]]دولت اسلامی عراق و شام (به اختصار [[داعش]]) که در سال ۱۹۹۹ میلادی و توسط [[ابومصعب الزرقاوی|ابومصعب زرقاوی]] در [[افغانستان]] شکل گرفت، ابتدا با نام جماعة التوحید و الجهاد (JTWJ) انسجام یافت و یکی از شاخه‌های [[القاعده]] محسوب می‌شد. بعدها با اختلافات ابومصعب زرقاوی و گروهک القاعده، این گروه توانست در سال‌های بین ۱۹۹۹ تا اواسط سده ۲۰۰۰ میلادی، به موفقیت‌هایی در [[عراق]] و [[سوریه|شام]] دست یابد. این موفقیت‌ها سبب شد تا رهبر گروه، به شهرت جهانی برسد. یکی از اهداف این گروه، تصفیه گروه‌های اسلامی از گروه‌های [[ارتداد|مرتد]] عنوان شده‌بود.<ref>{{پک|Zelin|۲۰۱۴|ک=The War between ISIS and al-Qaeda|زبان=en|ص=۱}}</ref> بعدها نام گروه به «دولت اسلامی عراق در عراق و شام» تغییر یافت و به اختصار Isis یا داعش خوانده می‌شد.<ref>{{پک/بن|بی‌بیی۱|ک=BBC news|زبان=en|ف=Isis, Isil, IS or Daesh?}}</ref> نیروهای [[داعش]] در سال ۲۰۱۳ مناطقی از عراق و سوریه را به تصرف خود درآوردند و در سال ۲۰۱۴ به سمت [[تکریت]] و [[بغداد]] در عراق در حرکت شدند. آنها توانستند تا [[فرات|رودخانه فرات]] در عراق پیشروی کنند و شهر [[موصل]] را در ۱۰ ژوئن به تصرف خود درآوردند. سقوط موصل -دومین شهر بزرگ عراق- که پس از ۵ روز نبرد بین داعش و نیروهای ائتلاف ضد داعش رخ داد، سرانجام با تحت کنترل قرار گرفتن ۱٫۸ میلیون جمعیت شهر به دست داعش، پایان یافت. در پی سقوط موصل، [[نوری مالکی]] -[[فهرست نخست‌وزیران عراق|نخست‌وزیر عراق]]- اعلام آماده‌باش حداکثری کرد. پس از تصرف موصل، داعش به سمت جنوب و استان صلاح‌الدین در حرکت شد.<ref>{{پک/بن|بیبو۱|ک=BBC news|زبان=en|ف=Militants seize Iraq's second city of Mosul}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنان۳|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=روزی که جهان متأثر نشد}}</ref><ref>{{پک|کولایی|اکبری|۱۳۹۶|ف=دولت شکننده در عراق و امنیت زنان|ک=سیاست}}</ref> به گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۵۰۰ هزار نفر از اهالی موصل، در طی حمله داعش به این شهر، مجبور به فرار از شهر شدند. داعشیان همچنین ساختمان کنسولگری ترکیه با ۴۸ نفر دیپلماتش را، به تصرف خود درآوردند و آنان را به عنوان گروگان اسیر نمودند.<ref>{{پک/بن|بی‌بیی۳|ک=BBC news|زبان=en|ف=Islamists force 500,000 to flee Mosul}}</ref> در روز ۱۰ ژوئن، بخش‌هایی از استان [[کرکوک]] نیز به تصرف داعش درآمد. داعشی‌ها توانستند معبری را برای عبور از سوریه به عراق اشغال کنند. نیروهای پیش‌مرگ نیز توانستند کنترل [[سد موصل]] را از داعشیان بازپس گیرند.<ref>{{پک/بن|ایسنای۲|ک=خبرگزاری ایسنا|زبان=فارسی|ف=بخش‌هایی از کرکوک به تصرف داعش درآمد}}</ref> در ۱۱ ژوئن، کنترل شهر تکریت -در ۱۵۰ کیلومتری بغداد- نیز به دست داعش افتاد. در سقوط تکریت، [[پادگان ضلوعیه]] در جنوب تکریت نیز به دست داعش افتاد.<ref>{{پک/بن|ایسنای۱|ک=خبرگزاری ایسنا|زبان=فارسی|ف=داعش کنترل تکریت را نیز در اختیار گرفت}}</ref> بعد از تسلط داعش بر تکریت بود که ستاد فرماندهی داعش، فرمان حرکت به سوی بغداد و کربلا را صادر کرد. این پیام توسط [[ابو محمد عدنانی|ابومحمد عدنانی]] -سخنگوی داعش- به اعضاء این گروه ابلاغ شد.<ref>{{پک/بن|ایسنای۴|ک=خبرگزاری ایسنا|زبان=فارسی|ف=تهدید داعش به اشغال بغداد و کربلا}}</ref> پس از آشفتگی ایجاد شده پس از سقوط موصل و تکریت، در ۱۲ ژوئن، دولت عراق مدعی بازپس گرفتن شهر تکریت می‌شود.<ref>{{پک/بن|وله۳|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=ارتش عراق شهر تکریت را از داعش بازپس گرفت}}</ref> برخی منابع، از حضور [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروهای نظامی ایرانی]] در بازپس‌گیری تکریت گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک/بن|استریل۱|ک=THE WALL STREET JOURNAL|زبان=en|ف=Iran Deploys Forces to Fight al Qaeda}}</ref>
{{گاه‌شمار کشتار اسپایکر}}{{همچنین ببینید|داعش|حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)|نبرد نخست تکریت}}[[پرونده:Tikrit Map.jpg|راست|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقشه [[تکریت|شهر تکریت]] (فرودگاه الصحرا، نام دیگر پایگاه هوایی اسپایکر)]]دولت اسلامی عراق و شام (به اختصار [[داعش]]) که در سال ۱۹۹۹ میلادی و توسط [[ابومصعب الزرقاوی|ابومصعب زرقاوی]] در [[افغانستان]] شکل گرفت، ابتدا با نام [[جماعة التوحید و الجهاد]] (JTWJ) انسجام یافت و یکی از شاخه‌های [[القاعده]] محسوب می‌شد. بعدها با اختلافات ابومصعب زرقاوی و گروهک القاعده، این گروه توانست در سال‌های بین ۱۹۹۹ تا اواسط سده ۲۰۰۰ میلادی، به موفقیت‌هایی در [[عراق]] و [[سوریه|شام]] دست یابد. این موفقیت‌ها سبب شد تا رهبر گروه، به شهرت جهانی برسد. یکی از اهداف این گروه، تصفیه گروه‌های اسلامی از گروه‌های [[ارتداد|مرتد]] عنوان شده‌بود.<ref dir=ltr>{{پک|Zelin|۲۰۱۴|ک=The War between ISIS and al-Qaeda|زبان=en|ص=۱}}</ref> بعدها نام گروه به «دولت اسلامی عراق در عراق و شام» تغییر یافت و به اختصار Isis یا داعش خوانده می‌شد.<ref dir=ltr>{{پک/بن|بی‌بیی۱|ک=BBC news|زبان=en|ف=Isis, Isil, IS or Daesh?}}</ref> نیروهای داعش در سال ۲۰۱۳ مناطقی از عراق و سوریه را به تصرف خود درآوردند و در سال ۲۰۱۴ به سمت [[تکریت]] و [[بغداد]] در عراق در حرکت شدند. آنها توانستند تا [[فرات|رودخانه فرات]] در عراق پیشروی کنند و شهر [[موصل]] را در ۱۰ ژوئن به تصرف خود درآوردند. سقوط موصل -دومین شهر بزرگ عراق- که پس از ۵ روز نبرد بین داعش و نیروهای ائتلاف ضد داعش رخ داد، سرانجام با تحت کنترل قرار گرفتن ۱٫۸ میلیون جمعیت شهر به دست داعش، پایان یافت. در پی سقوط موصل، [[نوری مالکی]] -[[فهرست نخست‌وزیران عراق|نخست‌وزیر عراق]]- اعلام آماده‌باش حداکثری کرد. پس از تصرف موصل، داعش به سمت جنوب و استان صلاح‌الدین در حرکت شد.<ref dir=ltr>{{پک/بن|بیبو۱|ک=BBC news|زبان=en|ف=Militants seize Iraq's second city of Mosul}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنان۳|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=روزی که جهان متأثر نشد}}</ref><ref>{{پک|کولایی|اکبری|۱۳۹۶|ف=دولت شکننده در عراق و امنیت زنان|ک=سیاست}}</ref> به گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۵۰۰ هزار نفر از اهالی موصل، در طی حمله داعش به این شهر، مجبور به فرار از شهر شدند. داعشیان همچنین ساختمان کنسولگری ترکیه با ۴۸ نفر دیپلماتش را، به تصرف خود درآوردند و آنان را به عنوان گروگان اسیر نمودند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|بی‌بیی۳|ک=BBC news|زبان=en|ف=Islamists force 500,000 to flee Mosul}}</ref> در روز ۱۰ ژوئن، بخش‌هایی از استان [[کرکوک]] نیز به تصرف داعش درآمد. داعشی‌ها توانستند معبری را برای عبور از سوریه به عراق اشغال کنند. نیروهای پیش‌مرگ نیز توانستند کنترل سد موصل را از داعشیان بازپس گیرند.<ref>{{پک/بن|ایسنای۲|ک=خبرگزاری ایسنا|زبان=فارسی|ف=بخش‌هایی از کرکوک به تصرف داعش درآمد}}</ref> در ۱۱ ژوئن، کنترل شهر تکریت -در ۱۵۰ کیلومتری بغداد- نیز به دست داعش افتاد. در سقوط تکریت، پادگان ضلوعیه در جنوب تکریت نیز به دست داعش افتاد.<ref>{{پک/بن|ایسنای۱|ک=خبرگزاری ایسنا|زبان=فارسی|ف=داعش کنترل تکریت را نیز در اختیار گرفت}}</ref> بعد از تسلط داعش بر تکریت بود که ستاد فرماندهی داعش، فرمان حرکت به سوی بغداد و کربلا را صادر کرد. این پیام توسط [[ابو محمد عدنانی|ابومحمد عدنانی]] -سخنگوی داعش- به اعضاء این گروه ابلاغ شد.<ref>{{پک/بن|ایسنای۴|ک=خبرگزاری ایسنا|زبان=فارسی|ف=تهدید داعش به اشغال بغداد و کربلا}}</ref> پس از آشفتگی ایجاد شده پس از سقوط موصل و تکریت، در ۱۲ ژوئن، دولت عراق مدعی بازپس گرفتن شهر تکریت می‌شود.<ref>{{پک/بن|وله۳|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=ارتش عراق شهر تکریت را از داعش بازپس گرفت}}</ref> برخی منابع، از حضور [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروهای نظامی ایرانی]] در بازپس‌گیری تکریت گزارش کرده‌اند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|استریل۱|ک=THE WALL STREET JOURNAL|زبان=en|ف=Iran Deploys Forces to Fight al Qaeda}}</ref>
 
[[پایگاه هوایی اسپایکر]]، بزرگترین پایگاهی هوایی کشور [[عراق]] است که واقع در غرب منطقه تکریت و استان [[استان صلاح‌الدین|صلاح الدین]] می‌باشد. گفته می‌شود این پایگاه در سال ۲۰۰۳ توسط آمریکایی‌ها به نام اسپایکر تغییر نام یافت. [[اسکات اسپایکر|مایکل اسکات اسپایکر]]، یکی از خلبانان آمریکایی کشته شده در عراق بود که به یاد او، این پایگاه به نام او خوانده شد.<ref>{{پک/بن|ایرنان۳|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=روزی که جهان متأثر نشد}}</ref><ref>{{پک/بن|خبرآنلاین۱|ک=خبرآنلاین|زبان=فارسی|ف=روایت روزی که دجله به خون نشست}}</ref> تا پیش از این، پایگاه به نام فرودگاه هوایی الصحرا شناخته شده‌بود. مکان پایگاه در فاصله ۱۷۰ کیلومتری شمال بغداد و ۱۱ کیلومتری غرب رود [[دجله]] واقع شده‌است.<ref>{{پک|Rasor|Bauman|۲۰۰۷|ک=Betraying Our Troops: The Destructive Results of Privatizing War|زبان=en|ص=۱۳۱}}</ref> تصرف سه زیربنای اساسی عراق، یعنی [[پالایشگاه بیجی]]، پایگاه هوایی اسپایکر و [[سد حدیثه]]، از اهداف اساسی نیروهای داعش در عراق بود. اهمیت این پایگاه، در احاطه آن بر منطقه شمال عراق و امکان پوشش هوایی بر تمام منطقه از این پایگاه است.<ref>{{پک/بن|انتخابی۱|ک=انتخاب|زبان=فارسی|ف=۳ مکان استراتژیک مورد نظر داعش}}</ref>


== شرح واقعه ==
== شرح واقعه ==
[[پرونده:Tikrit Palace.jpg|راست|بندانگشتی|250x250پیکسل|نمایی بیرونی از کاخ صدام (محل وقوع کشتار)]]
[[پرونده:Tikrit Palace.jpg|راست|بندانگشتی|250x250پیکسل|نمایی بیرونی از کاخ صدام (محل وقوع کشتار)]]
یکی از سربازان نجات‌یافته از کشتار اسپایکر به نام قاسم، واقعه را چنین گزارش می‌کند که به دستور فرماندهان، تعدادی از دانش‌آموختگان نظامی از استان‌های مختلف به استان [[استان صلاح‌الدین|صلاح‌الدین]] منتقل شدند. در ساعت ۱۰ شب ۱۱ ژوئن ۲۰۱۴، حدود سه هزار نفر به پایگاه اسپایکر منتقل شدند. این انتقال با وجود اینکه استان‌های صلاح‌الدین، [[موصل]] و مناطق اطراف این دو استان در اشغال داعش بوده‌است و این گروه غیرمسلح بودند صورت گرفته‌است. در این حال، فرمانده پایگاه به نیروهای تازه‌وارد اطمینان می‌دهد که در پایگاه، در امان خواهند بود. فردای آن روز، در ۱۲ ژوئن، به دستور فرماندهی پایگاه اسپایکر، همه افراد ۱۵ روز مرخصی دریافت کردند. به آنان دستور داده شد برای خروج از پایگاه، مدرک و لباس نظامی همراه نداشته‌باشند. سرانجام سربازان به وسیله کامیون‌های نظامی به نزدیک بزرگراه تکریت-موصل منتقل شدند و از آنجا پیاده منتظر خودروی کرایه‌ای ماندند. در این حین، اتومبیلی حامل افراد مسلح آنان را به قصد رساندن به مقصد و کمک با خود همراه ساخت. در نهایت همه افراد توسط نیروهای مسلح، اسیر و به کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت منتقل شدند. در کاخ، پس از بررسی‌ها و بازجویی‌های طولانی، نیروهای شیعه از غیرشیعه جدا و تمام شیعیان کشته شدند. باقی افراد در انتظار دادگاه شرع داعش ماندند تا حکم آنان اعلام شود.<ref>{{پک/بن|عربی۱|ک=المدی پرس|زبان=عربی|ف=شاهد عیان یروی ما حدث لیلة سقوط سبایکر}}</ref> به تعبیر یکی دیگر از بازماندگان حادثه به نام کاظم، گروهی از سربازان پایگاه اسپایکر، اقدام به تعویض لباس نظامی به لباس معمول کردند و تصمیم به فرار از پایگاه داشتند. این گروه ۳۰۰۰ نفره پس از خروجشان از پایگاه، به سمت بغداد در حرکت شدند؛ اما پس از طی مسافتی به گروهی ۵۰ نفر نیروی مسلح برخورد کردند. نیروهای مسلح به نظامیان تحت تعلیم اطمینان دادند که آنها را به بغداد رسانده و نجات خواهند داد؛ اما پس از سوار شدن بر کامیون‌ها، به کاخ ریاست‌جمهوری صدام در تکریت منتقل شدند.<ref>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref>
یکی از سربازان نجات‌یافته از کشتار اسپایکر به نام قاسم، واقعه را چنین گزارش می‌کند که به دستور فرماندهان، تعدادی از دانش‌آموختگان نظامی از استان‌های مختلف به استان صلاح‌الدین منتقل شدند. در ساعت ۱۰ شب ۱۱ ژوئن ۲۰۱۴، حدود سه هزار نفر به پایگاه اسپایکر منتقل شدند. این انتقال با وجود اینکه استان‌های صلاح‌الدین، [[موصل]] و مناطق اطراف این دو استان در اشغال داعش بوده‌است و این گروه غیرمسلح بودند صورت گرفته‌است. در این حال، فرمانده پایگاه به نیروهای تازه‌وارد اطمینان می‌دهد که در پایگاه، در امان خواهند بود. فردای آن روز، در ۱۲ ژوئن، به دستور فرماندهی پایگاه اسپایکر، همه افراد ۱۵ روز مرخصی دریافت کردند. به آنان دستور داده شد برای خروج از پایگاه، مدرک و لباس نظامی همراه نداشته‌باشند. سرانجام سربازان به وسیله کامیون‌های نظامی به نزدیک بزرگراه تکریت-موصل منتقل شدند و از آنجا پیاده منتظر خودروی کرایه‌ای ماندند. در این حین، اتومبیلی حامل افراد مسلح آنان را به قصد رساندن به مقصد و کمک با خود همراه ساخت. در نهایت همه افراد توسط نیروهای مسلح، اسیر و به کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت منتقل شدند. در کاخ، پس از بررسی‌ها و بازجویی‌های طولانی، نیروهای شیعه از غیرشیعه جدا و تمام شیعیان کشته شدند. باقی افراد در انتظار دادگاه شرع داعش ماندند تا حکم آنان اعلام شود.<ref>{{پک/بن|عربی۱|ک=المدی پرس|زبان=عربی|ف=شاهد عیان یروی ما حدث لیلة سقوط سبایکر}}</ref> به تعبیر یکی دیگر از بازماندگان حادثه به نام کاظم، گروهی از سربازان پایگاه اسپایکر، اقدام به تعویض لباس نظامی به لباس معمول کردند و تصمیم به فرار از پایگاه داشتند. این گروه ۳۰۰۰ نفره پس از خروجشان از پایگاه، به سمت بغداد در حرکت شدند؛ اما پس از طی مسافتی به گروهی ۵۰ نفر نیروی مسلح برخورد کردند. نیروهای مسلح به نظامیان تحت تعلیم اطمینان دادند که آنها را به بغداد رسانده و نجات خواهند داد؛ اما پس از سوار شدن بر کامیون‌ها، به کاخ ریاست‌جمهوری صدام در تکریت منتقل شدند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref>


الجبوری -رئیس پارلمان عراق- در بیان علت خروج دانشجویان نظامی از پایگاه که منجر به اسارت آنان شد، به اظهارات ضد و نقیض در اینباره اشاره کرده‌است و توضیح می‌دهد؛ برخی از فرماندهان پایگاه به وی خبر داده‌اند که نیروها بدون دستور و اجازه از پایگاه خارج شده‌اند؛ اما برخی از نیروها، به اجازه فرماندهان و اعطای مرخصی به آنان برای خروج از پایگاه اشاره دارند.<ref>{{پک/بن|الوسیط۱|ک=الوسیط|زبان=عربی|ف=مجزرة سبایکر}}</ref> پدر یکی از مفقودین حادثه گزارش می‌کند که پسرش در ۱۲ ژوئن با او تماس گرفته‌است و از بازگشتش به منزل به خاطر دریافت دو هفته مرخصی از جانب فرماندهان خبر داده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۱۳|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=ضحایا سبایکر تجاوزوا الـ 2050}}</ref> حسن خلیل یکی دیگر از سربازان بازمانده از این کشتار نیز به خیانت فرماندهان برای تسلیم دانشجویان به داعش معتقد است و گزارش می‌کند که فرماندهان در هنگام خارج کردن دانشجویان از پایگاه، به آنان اطمینان امنیت راه و حمایت قبایل عرب را داده‌اند.<ref>{{پک/بن|عربی۲|ک=براثا|زبان=عربی|ف=ناجون من مجزرة سبایکر}}</ref> نیروهای مسلحی که سربازان را به کاخ ریاست‌جمهوری منتقل کردند و کمی بعد در ۱۳ ژوئن، آنها را تسلیم داعش کردند، از نیروهای مسلح عشایر منطقه بودند. همین امر سبب شده‌است تا سربازان بدون مقاومت و با اطمینان به عشایر، به کاخ ریاست جمهوری منتقل شوند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref>
الجبوری -رئیس پارلمان عراق- در بیان علت خروج دانشجویان نظامی از پایگاه که منجر به اسارت آنان شد، به اظهارات ضد و نقیض در اینباره اشاره کرده‌است و توضیح می‌دهد؛ برخی از فرماندهان پایگاه به وی خبر داده‌اند که نیروها بدون دستور و اجازه از پایگاه خارج شده‌اند؛ اما برخی از نیروها، به اجازه فرماندهان و اعطای مرخصی به آنان برای خروج از پایگاه اشاره دارند.<ref>{{پک/بن|الوسیط۱|ک=الوسیط|زبان=عربی|ف=مجزرة سبایکر}}</ref> پدر یکی از مفقودین حادثه گزارش می‌کند که پسرش در ۱۲ ژوئن با او تماس گرفته‌است و از بازگشتش به منزل به خاطر دریافت دو هفته مرخصی از جانب فرماندهان خبر داده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۱۳|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=ضحایا سبایکر تجاوزوا الـ 2050}}</ref> حسن خلیل یکی دیگر از سربازان بازمانده از این کشتار نیز به خیانت فرماندهان برای تسلیم دانشجویان به داعش معتقد است و گزارش می‌کند که فرماندهان در هنگام خارج کردن دانشجویان از پایگاه، به آنان اطمینان امنیت راه و حمایت قبایل عرب را داده‌اند.<ref>{{پک/بن|عربی۲|ک=براثا|زبان=عربی|ف=ناجون من مجزرة سبایکر}}</ref> نیروهای مسلحی که سربازان را به کاخ ریاست‌جمهوری منتقل کردند و کمی بعد در ۱۳ ژوئن، آنها را تسلیم داعش کردند، از نیروهای مسلح عشایر منطقه بودند. همین امر سبب شده‌است تا سربازان بدون مقاومت و با اطمینان به عشایر، به کاخ ریاست جمهوری منتقل شوند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref>


از سوی دیگر، داعشی‌ها توانستند در همان روز ۱۲ ژوئن، به سرعت خود را به باند پایگاه رسانده و آنجا را اشغال کنند.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref> دولت عراق و به ادعای برخی منابع ایرانی، ائتلاف ضد داعشی عراق که شامل آمریکا نیز می‌شود؛ در مواجهه با این حمله به پایگاه، اقدام به بمباران بخش‌هایی از پایگاه کردند.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۱|ک=miamiherald|زبان=en|ف=Islamic State overwhelms Iraqi forces at Tikrit in major defeat}}</ref> نیروهای عراقی نیز به سمت پایگاه در حرکت شدند و درگیری آغاز شد. در این درگیری‌ها، ۲۵–۳۵ نفر از داعشی‌ها کشته شدند.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref><ref>{{پک/بن|انگلیسی۳|ک=thedailybeast|زبان=en|ف=The Iraqi Army’s Alamo: Standoff in Tikrit}}</ref> گفته می‌شود افرادی از عشایر منطقه و مسئولان نظامی و محلی منطقه که گرایش به [[حزب عربی سوسیالیستی بعث|حزب بعث]] داشتند، در این کشتار با داعش همکاری داشتند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۵|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=ذکری خیانة فلول البعث و حاضنتهم بتسلیم الموصل}}</ref><ref>{{پک/بن|آوا۱|ک=خبرگزاری آوا|زبان=فارسی|ف=بازداشت عامل کشتار اسپایکر با آرایش زنانه}}</ref><ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref> در این خصوص [[کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد|کمیساریای مستقل حقوق بشر]] در گفتگویی اعلام کرد که بر اثر شهادت و گفته شاهدان، برخی از افراد عشایر و گروهی منسوب به [[القاعده]]، در این کشتار دست داشته‌اند.<ref>{{پک/بن|حقوق۱|ک=سازمان دفاع از قربانیان خشونت|زبان=فارسی|ف=ارسال پرونده کشتار اسپایکر به حقوق بشر سازمان ملل}}</ref> به گزارش [[صوت العراق]]، عشیره آلبو ناصر، آلبو عجیل و الجبور به‌طور مشخص در همراهی داعش نقش داشتند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref> الجبیری نیز به کشته‌شدن قربانیان این جنایت به دست بازماندگان خاندان [[صدام حسین|صدام]] معتقد است..<ref>{{پک/بن|الوسیط۱|ک=الوسیط|زبان=عربی|ف=مجزرة سبایکر}}</ref> دستگاه قضایی عراق نیز تمام شرکت‌کنندگان در این جنایت را عضو حزب بعث دانست که به داعش پیوستند.<ref>{{پک/بن|سی ان۱|ک=سی‌ان‌ان|زبان=عربی|ف=من یقف وراء قتل 1700 جندی فی "مجزرة سبایکر" بالعراق؟}}</ref>
از سوی دیگر، داعشی‌ها توانستند در همان روز ۱۲ ژوئن، به سرعت خود را به باند پایگاه رسانده و آنجا را اشغال کنند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref> دولت عراق و به ادعای برخی منابع ایرانی، ائتلاف ضد داعشی عراق که شامل آمریکا نیز می‌شود؛ در مواجهه با این حمله به پایگاه، اقدام به بمباران بخش‌هایی از پایگاه کردند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۱|ک=miamiherald|زبان=en|ف=Islamic State overwhelms Iraqi forces at Tikrit in major defeat}}</ref> نیروهای عراقی نیز به سمت پایگاه در حرکت شدند و درگیری آغاز شد. در این درگیری‌ها، ۲۵–۳۵ نفر از داعشی‌ها کشته شدند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۳|ک=thedailybeast|زبان=en|ف=The Iraqi Army’s Alamo: Standoff in Tikrit}}</ref> گفته می‌شود افرادی از عشایر منطقه و مسئولان نظامی و محلی منطقه که گرایش به [[حزب عربی سوسیالیستی بعث|حزب بعث]] داشتند، در این کشتار با داعش همکاری داشتند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۵|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=ذکری خیانة فلول البعث و حاضنتهم بتسلیم الموصل}}</ref><ref>{{پک/بن|آوا۱|ک=خبرگزاری آوا|زبان=فارسی|ف=بازداشت عامل کشتار اسپایکر با آرایش زنانه}}</ref><ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref> در این خصوص کمیساریای مستقل حقوق بشر در گفتگویی اعلام کرد که بر اثر شهادت و گفته شاهدان، برخی از افراد عشایر و گروهی منسوب به [[القاعده]]، در این کشتار دست داشته‌اند.<ref>{{پک/بن|حقوق۱|ک=سازمان دفاع از قربانیان خشونت|زبان=فارسی|ف=ارسال پرونده کشتار اسپایکر به حقوق بشر سازمان ملل}}</ref> به گزارش [[صوت العراق]]، عشیره آلبو ناصر، آلبو عجیل و الجبور به‌طور مشخص در همراهی داعش نقش داشتند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref> الجبیری نیز به کشته‌شدن قربانیان این جنایت به دست بازماندگان خاندان [[صدام حسین|صدام]] معتقد است..<ref>{{پک/بن|الوسیط۱|ک=الوسیط|زبان=عربی|ف=مجزرة سبایکر}}</ref> دستگاه قضایی عراق نیز تمام شرکت‌کنندگان در این جنایت را عضو حزب بعث دانست که به داعش پیوستند.<ref>{{پک/بن|سی ان۱|ک=سی‌ان‌ان|زبان=عربی|ف=من یقف وراء قتل 1700 جندی فی "مجزرة سبایکر" بالعراق؟}}</ref>


بنابر گزارش‌هایی، قبایل عرب که در کاخ ریاست جمهوری اجتماع کرده‌بودند در خصوص سربازان اسیر به گفتگو پرداختند و دو گزینه معامله با دولت مستقر عراق یا دریافت پول در ازای آزادی اسیران مطرح شد؛ در نهایت با استدلال‌های برخی از طایفه‌های منسوب به حزب بعث، قرار بر آن شد تا سربازان شیعه کشته شوند. استدلال این گروه برای این پیشنهاد آن بود که تا چند روز دیگر، حکومت مستقر در بغداد سقوط خواهد کرد و حکومت بعث دوباره باز خواهد گشت و یکی از اهداف حکومت بعث، کم کردن شیعیان عراق است؛ بنابراین پیشنهاد قتل اسیران شیعه، پذیرفته شد. در عصر روز ۱۲ ژوئن کشتار آغاز شد تا آنکه در ۱۳ ژوئن، اسیران به نیروهای داعش رسیده از موصل تحویل شدند. داعشی‌ها دادگاه شرعی را برگزار کردند. این دادگاه، سنی مذهبانی که توبه کرده‌باشند آزاد شدند و شیعیان به اعدام محکوم شدند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref> داعشی‌ها در حین اجرای کشتار جمعی سربازان اسپایکر، به صورت آنلاین اقدام به انتشار تصاویر نمودند که در آن فیلم‌ها، افرادی مسلح با چهره‌های پوشانده، در کنار [[دجله|رودخانه تکریت]]، با شلیک به سر سربازان، آنها را به داخل رودخانه می‌انداختند. در تصاویر دیگر، تیرباران شدن سربازانی که دست‌هایشان بسته بود به تصویر کشیده‌شده‌است.<ref>{{پک/بن|وله۱|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=نبش‌قبر گورهای دسته جمعی}}</ref> جمعی از کشته شدگان این فاجعه، توسط نیروهای داعش با چاقو سر بریده شدند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۴|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=السلطات العراقیة تعدم 31 مداناً فی مجزرة سبایکر}}</ref> پس از این کشتار، رسانه‌های داعش، برخی از عکس‌های کشتار را با تیترهای ارعاب‌آور، که احتمالاً برای ایجاد وحشت بین شیعیان بوده‌است منتشر کردند.<ref>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> از میان سربازان اسیر شده، حدود ۴۰۰ سرباز امکان فرار پیداکردند و برای نجات خود، به مناطق مسکونی اطراف کاخ ریاست‌جمهوری پناه بردند؛ اما با [[خشونت فرقه‌ای]] مواجه و غالبا توسط اهالی این مناطق کشته شدند.<ref name=":0">{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref>
بنابر گزارش‌هایی، قبایل عرب که در کاخ ریاست جمهوری اجتماع کرده‌بودند در خصوص سربازان اسیر به گفتگو پرداختند و دو گزینه معامله با دولت مستقر عراق یا دریافت پول در ازای آزادی اسیران مطرح شد؛ در نهایت با استدلال‌های برخی از طایفه‌های منسوب به حزب بعث، قرار بر آن شد تا سربازان شیعه کشته شوند. استدلال این گروه برای این پیشنهاد آن بود که تا چند روز دیگر، حکومت مستقر در بغداد سقوط خواهد کرد و حکومت بعث دوباره باز خواهد گشت و یکی از اهداف حکومت بعث، کم کردن شیعیان عراق است؛ بنابراین پیشنهاد قتل اسیران شیعه، پذیرفته شد. در عصر روز ۱۲ ژوئن کشتار آغاز شد تا آنکه در ۱۳ ژوئن، اسیران به نیروهای داعش رسیده از موصل تحویل شدند. داعشی‌ها دادگاه شرعی را برگزار کردند. این دادگاه، سنی مذهبانی که توبه کرده‌باشند آزاد شدند و شیعیان به اعدام محکوم شدند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref> داعشی‌ها در حین اجرای کشتار جمعی سربازان اسپایکر، به صورت آنلاین اقدام به انتشار تصاویر نمودند که در آن فیلم‌ها، افرادی مسلح با چهره‌های پوشانده، در کنار [[دجله|رودخانه تکریت]]، با شلیک به سر سربازان، آنها را به داخل رودخانه می‌انداختند. در تصاویر دیگر، تیرباران شدن سربازانی که دست‌هایشان بسته بود به تصویر کشیده‌شده‌است.<ref>{{پک/بن|وله۱|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=نبش‌قبر گورهای دسته جمعی}}</ref> جمعی از کشته شدگان این فاجعه، توسط نیروهای داعش با چاقو سر بریده شدند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۴|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=السلطات العراقیة تعدم 31 مداناً فی مجزرة سبایکر}}</ref> پس از این کشتار، رسانه‌های داعش، برخی از عکس‌های کشتار را با تیترهای ارعاب‌آور، که احتمالاً برای ایجاد وحشت بین شیعیان بوده‌است منتشر کردند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> از میان سربازان اسیر شده، حدود ۴۰۰ سرباز امکان فرار پیداکردند و برای نجات خود، به مناطق مسکونی اطراف کاخ ریاست‌جمهوری پناه بردند؛ اما با [[خشونت فرقه‌ای]] مواجه و غالبا توسط اهالی این مناطق کشته شدند.<ref name=":0">{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref>


== تلفات ==
== تلفات ==
{{قربانیان کشتار اسپایکر}}
{{قربانیان کشتار اسپایکر}}
در زمان سقوط تکریت، حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیر مسلح در پایگاه اسپایکر حضور داشتند.<ref>{{پک/بن|عربی۲|ک=براثا|زبان=عربی|ف=ناجون من مجزرة سبایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنا۱|ک=خبرگزاری جمهوری اسلامی|زبان=فارسی|ف=پیام عمار حکیم به مناسبت سالروز کشتار اسپایکر در عراق}}</ref><ref>{{پک|کرم‌زاده|مرادیان|۱۳۹۵|ف=بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی|ک=پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب}}</ref><ref>{{پک/بن|یورو۲|ک=خبرگزاری یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشتار داعش در پایگاه اسپایکر}}</ref> که همگی به اسارت نیروهای داعش درآمدند.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۹۵|ف=شواهد کینه‌توزی داعش|ک=مطالعات منطقه‌ای|ص=۳۷}}</ref> گزارش‌ها حاکی از آن است که داعش پس از اشغال [[موصل]] و [[تکریت]]، بیش از ۲۰۰۰ نفر از دانشجویان نظامی و غیر مسلح عراقی را به اسارت درآورده و با انتقال به کاخ ریاست جمهوری در تکریت، همه آنان را به قتل رسانده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۹|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=إکمال فحص الحمض النووی لوجبة جدیدة}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۲|ک=خبرگزاری شفقنا|زبان=فارسی|ف=عمار حکیم خواستار گنجاندن کشتار اسپایکر در کتب درسی}}</ref><ref>{{پک/بن|عراب۱۲|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=سکان بغداد یعلنون تأییدهم لوثیقة الصدر}}</ref> منابع خبری به نقل از مقامات عراقی از ۱۷۰۰ نفر دانشجوی شیعه یاد کردند که همگی زیر ۲۲ سال سن داشتند و در این فاجعه کشته شدند و احتمالاً برخی از آنان در اسارت داعش ماندند.<ref>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref><ref>{{پک/بن|آوا۱|ک=خبرگزاری آوا|زبان=فارسی|ف=بازداشت عامل کشتار اسپایکر با آرایش زنانه}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنا۲|ک=خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران|زبان=فارسی|ف=کابوس شبانه مادران اسپایکر}}</ref><ref>{{پک|کرم‌زاده|مرادیان|۱۳۹۵|ف=بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی|ک=پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب}}</ref><ref>{{پک/بن|اینترنشنال۱|ک=ایران اینترنشنال|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق}}</ref><ref>{{پک/بن|عربی۶|ک=خبرگزاری روداو|زبان=عربی|ف=القوات الامنیة تقبض علی احد المشارکین فی مجزرة سبایکر}}</ref> داعش در اطلاعیه رسمی خود پس از این حمله، تعداد شیعیان کشته‌شده را ۱۷۰۰ نفر عنوان کرده‌است.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۶|ک=BBC news|زبان=en|ف=Iraqi teams exhume mass graves of soldiers in Tikrit}}</ref><ref>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref> [[دیدبان حقوق بشر]] نیز کشته‌شدن ۵۶۰ تا ۷۷۰ سرباز دستگیر شده از پایگاه اسپایکر را در نزدیکی شهر تکریت تأیید کرده‌است.<ref>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref><ref>{{پک|حسنلو|۱۳۹۶|ف=زمینه‌ها و عوامل پیدایش تکفیر|ک=پژوهش‌های تطبیقی}}</ref><ref>{{پک|شهبازی|۱۳۹۵|ف=شواهد کینه‌توزی داعش|ک=مطالعات منطقه‌ای|ص=۳۷}}</ref><ref>{{پک/بن|دفاع۱|ک=خبرگزاری دفاع مقدس|زبان=فارسی|ف=روایت تنها نجات یافته کشتار اسپایکر}}</ref> این نهاد تعداد مجموع کشتگان این حمله را نیز ۲۱۳۴ نفر یاد کرده‌است.<ref>{{پک/بن|ابنان۱|ک=خبرگزاری ابنا|زبان=فارسی|ف=چهارمین سالروز فاجعه اسپایکر}}</ref> بیشترین آمار در خصوص کشته شدگان این فاجعه، ۲۵۰۰ نفر است که پایگاه خبر صوت العراق طی خبری در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده‌است. از این میان ۱۷۰۰ نفر از سربازان جدید و نوآموز و ۱۵۷ نفر از سربازان آموزش دیده نیروی هوایی عراق بوده‌اند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref>
در زمان سقوط تکریت، حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیر مسلح در پایگاه اسپایکر حضور داشتند.<ref>{{پک/بن|عربی۲|ک=براثا|زبان=عربی|ف=ناجون من مجزرة سبایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنا۱|ک=خبرگزاری جمهوری اسلامی|زبان=فارسی|ف=پیام عمار حکیم به مناسبت سالروز کشتار اسپایکر در عراق}}</ref><ref>{{پک|کرم‌زاده|مرادیان|۱۳۹۵|ف=بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی|ک=پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب}}</ref><ref>{{پک/بن|یورو۲|ک=خبرگزاری یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشتار داعش در پایگاه اسپایکر}}</ref> که همگی به اسارت نیروهای داعش درآمدند.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۹۵|ف=شواهد کینه‌توزی داعش|ک=مطالعات منطقه‌ای|ص=۳۷}}</ref> گزارش‌ها حاکی از آن است که داعش پس از اشغال [[موصل]] و [[تکریت]]، بیش از ۲۰۰۰ نفر از دانشجویان نظامی و غیر مسلح عراقی را به اسارت درآورده و با انتقال به کاخ ریاست جمهوری در تکریت، همه آنان را به قتل رسانده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۹|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=إکمال فحص الحمض النووی لوجبة جدیدة}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۲|ک=خبرگزاری شفقنا|زبان=فارسی|ف=عمار حکیم خواستار گنجاندن کشتار اسپایکر در کتب درسی}}</ref><ref>{{پک/بن|عراب۱۲|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=سکان بغداد یعلنون تأییدهم لوثیقة الصدر}}</ref> منابع خبری به نقل از مقامات عراقی از ۱۷۰۰ نفر دانشجوی شیعه یاد کردند که همگی زیر ۲۲ سال سن داشتند و در این فاجعه کشته شدند و احتمالاً برخی از آنان در اسارت داعش ماندند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref><ref>{{پک/بن|آوا۱|ک=خبرگزاری آوا|زبان=فارسی|ف=بازداشت عامل کشتار اسپایکر با آرایش زنانه}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنا۲|ک=خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران|زبان=فارسی|ف=کابوس شبانه مادران اسپایکر}}</ref><ref>{{پک|کرم‌زاده|مرادیان|۱۳۹۵|ف=بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی|ک=پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب}}</ref><ref>{{پک/بن|اینترنشنال۱|ک=ایران اینترنشنال|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق}}</ref><ref>{{پک/بن|عربی۶|ک=خبرگزاری روداو|زبان=عربی|ف=القوات الامنیة تقبض علی احد المشارکین فی مجزرة سبایکر}}</ref> داعش در اطلاعیه رسمی خود پس از این حمله، تعداد شیعیان کشته‌شده را ۱۷۰۰ نفر عنوان کرده‌است.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۶|ک=BBC news|زبان=en|ف=Iraqi teams exhume mass graves of soldiers in Tikrit}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref> دیدبان حقوق بشر نیز کشته‌شدن ۵۶۰ تا ۷۷۰ سرباز دستگیر شده از پایگاه اسپایکر را در نزدیکی شهر تکریت تأیید کرده‌است.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref><ref>{{پک|حسنلو|۱۳۹۶|ف=زمینه‌ها و عوامل پیدایش تکفیر|ک=پژوهش‌های تطبیقی}}</ref><ref>{{پک|شهبازی|۱۳۹۵|ف=شواهد کینه‌توزی داعش|ک=مطالعات منطقه‌ای|ص=۳۷}}</ref><ref>{{پک/بن|دفاع۱|ک=خبرگزاری دفاع مقدس|زبان=فارسی|ف=روایت تنها نجات یافته کشتار اسپایکر}}</ref> این نهاد تعداد مجموع کشتگان این حمله را نیز ۲۱۳۴ نفر یاد کرده‌است.<ref>{{پک/بن|ابنان۱|ک=خبرگزاری ابنا|زبان=فارسی|ف=چهارمین سالروز فاجعه اسپایکر}}</ref> بیشترین آمار در خصوص کشته شدگان این فاجعه، ۲۵۰۰ نفر است که پایگاه خبر صوت العراق طی خبری در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده‌است. از این میان ۱۷۰۰ نفر از سربازان جدید و نوآموز و ۱۵۷ نفر از سربازان آموزش دیده نیروی هوایی عراق بوده‌اند.<ref>{{پک/بن|عراب۱۰|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=حقیقة مجزرة سبایکر}}</ref>


با وجود آنکه وزارت دفاع عراق و رسانه‌های دولتی در اولین واکنش به ادعای اعدام‌ها توسط داعش، این خبر را انکار کرد؛<ref>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref><ref>{{پک/بن|الوسیط۱|ک=الوسیط|زبان=عربی|ف=مجزرة سبایکر}}</ref> اما چندی بعد، وزارت بهداشت این کشور، آمار رسمی کشته شدگان این حمله را ۱۹۰۷ نفر به تفکیک استان‌های محل زندگی آنان، اعلام نمود.<ref>{{پک/بن|عربی۳|ک=الیوم الثامن|زبان=عربی|ف=بابل وذی قار یتصدران مجزرة سبایکر بعدد الضحایا}}</ref> همین نهاد رسمی، طی اطلاعیه‌ای تعداد مفقودین این واقعه را ۱۹۹۷ نفر ذکر کرده‌است.<ref>{{پک/بن|عربی۹۰|ک=خبرگزاری روداو|زبان=عربی|ف=۱۹۹۷ العدد الکلی لمفقودی مجزرتی سبایکر}}</ref> سخنگوی فرماندهی نیروهای مسلح عراق، در جلسه پارلمان این کشور از ۱۱۰۰۰ مفقود در منطقه تکریت تا سپتامبر ۲۰۱۴ یاد شده کرده‌است.<ref>{{پک/بن|الجزایر۳|ک=الجزیره|زبان=عربی|ف=جلسة طارئة للبرلمان العراقی لبحث "مجزرة" سبایکر}}</ref> [[گاردین]] نیز با اشاره به کشتار اسپایکر، این حمله داعش را یکی از ۱۰ حمله بزرگ دو دهه گذشته خواند و تعداد قربانیان این واقعه را ۱۵۰۰ نفر دانست.<ref>{{پک/بن|گارد۲|ک=The guardian|زبان=en|ف=Sri Lanka terrorist attacks among world's worst since 9/11}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنان۲|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=۱۰ حمله بزرگ تروریستی دو دهه گذشته}}</ref>
با وجود آنکه وزارت دفاع عراق و رسانه‌های دولتی در اولین واکنش به ادعای اعدام‌ها توسط داعش، این خبر را انکار کرد؛<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref><ref>{{پک/بن|الوسیط۱|ک=الوسیط|زبان=عربی|ف=مجزرة سبایکر}}</ref> اما چندی بعد، وزارت بهداشت این کشور، آمار رسمی کشته شدگان این حمله را ۱۹۰۷ نفر به تفکیک استان‌های محل زندگی آنان، اعلام نمود.<ref>{{پک/بن|عربی۳|ک=الیوم الثامن|زبان=عربی|ف=بابل وذی قار یتصدران مجزرة سبایکر بعدد الضحایا}}</ref> همین نهاد رسمی، طی اطلاعیه‌ای تعداد مفقودین این واقعه را ۱۹۹۷ نفر ذکر کرده‌است.<ref>{{پک/بن|عربی۹۰|ک=خبرگزاری روداو|زبان=عربی|ف=۱۹۹۷ العدد الکلی لمفقودی مجزرتی سبایکر}}</ref> سخنگوی فرماندهی نیروهای مسلح عراق، در جلسه پارلمان این کشور از ۱۱۰۰۰ مفقود در منطقه تکریت تا سپتامبر ۲۰۱۴ یاد شده کرده‌است.<ref>{{پک/بن|الجزایر۳|ک=الجزیره|زبان=عربی|ف=جلسة طارئة للبرلمان العراقی لبحث "مجزرة" سبایکر}}</ref> گاردین نیز با اشاره به کشتار اسپایکر، این حمله داعش را یکی از ۱۰ حمله بزرگ دو دهه گذشته خواند و تعداد قربانیان این واقعه را ۱۵۰۰ نفر دانست.<ref dir=ltr>{{پک/بن|گارد۲|ک=The guardian|زبان=en|ف=Sri Lanka terrorist attacks among world's worst since 9/11}}</ref><ref>{{پک/بن|ایرنان۲|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=۱۰ حمله بزرگ تروریستی دو دهه گذشته}}</ref>


همچنین در گزارش داعش، از آزاد شدن ۸۰۰ اسیر سنی مذهب یاد شده‌است که به گفته داعشی‌ها، توبه کرده‌اند.<ref>{{پک|حسنلو|۱۳۹۶|ف=زمینه‌ها و عوامل پیدایش تکفیر|ک=پژوهش‌های تطبیقی}}</ref> به گفته [[نوری مالکی]]، گروهی از اسیران به عنوان گروگان در استان الانبار نگهداری می‌شدند.<ref>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref> داعشی‌ها، پس از به قتل رساندن قربانیان، اجساد آنان را به رودخانه انداختند و گروهی دیگر را در [[گور جمعی|گورهای دسته جمعی]]ِ جدا از هم دفن کردند.<ref>{{پک/بن|صدا۱|ک=خبرگزاری صدای آمریکا|زبان=فارسی|ف=نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> برخی منابع از زنده به گور کردن برخی از این دانشجویان یاد کرده‌اند.<ref>{{پک/بن|عراب۶|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=سبایکر، محنة وطن}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۲|ک=خبرگزاری شفقنا|زبان=فارسی|ف=عمار حکیم خواستار گنجاندن کشتار اسپایکر در کتب درسی}}</ref> تا تاریخ یکم فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شده‌است.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref> تعداد زیاد کشته‌شدگان این حمله، مرگبارترین جنایت فرقه‌ای در تاریخ اخیر عراق را شکل داده‌است.<ref>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref>
همچنین در گزارش داعش، از آزاد شدن ۸۰۰ اسیر سنی مذهب یاد شده‌است که به گفته داعشی‌ها، توبه کرده‌اند.<ref>{{پک|حسنلو|۱۳۹۶|ف=زمینه‌ها و عوامل پیدایش تکفیر|ک=پژوهش‌های تطبیقی}}</ref> به گفته [[نوری مالکی]]، گروهی از اسیران به عنوان گروگان در استان الانبار نگهداری می‌شدند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref> داعشی‌ها، پس از به قتل رساندن قربانیان، اجساد آنان را به رودخانه انداختند و گروهی دیگر را در گورهای دسته جمعیِ جدا از هم دفن کردند.<ref>{{پک/بن|صدا۱|ک=خبرگزاری صدای آمریکا|زبان=فارسی|ف=نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> برخی منابع از زنده به گور کردن برخی از این دانشجویان یاد کرده‌اند.<ref>{{پک/بن|عراب۶|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=سبایکر، محنة وطن}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۲|ک=خبرگزاری شفقنا|زبان=فارسی|ف=عمار حکیم خواستار گنجاندن کشتار اسپایکر در کتب درسی}}</ref> تا تاریخ یکم فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شده‌است.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref> تعداد زیاد کشته‌شدگان این حمله، مرگبارترین جنایت فرقه‌ای در تاریخ اخیر عراق را شکل داده‌است.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Escaping Death in Northern Iraq}}</ref>


بر طبق گزارش سایت رسمی داعش، در حمله به پایگاه هوایی اسپایکر، تعداد دو هلیکوپتر در هوا، چندین هواپیما در زمین و وسائل نقلیه بسیاری از نیروهای ارتش عراق منهدم شدند. در این حملات، ذخایر سوخت و تجهیزات ارتباطی پایگاه نیز مورد تهاجم و تخریب کامل قرار گرفته‌است.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref>
بر طبق گزارش سایت رسمی داعش، در حمله به پایگاه هوایی اسپایکر، تعداد دو هلیکوپتر در هوا، چندین هواپیما در زمین و وسائل نقلیه بسیاری از نیروهای ارتش عراق منهدم شدند. در این حملات، ذخایر سوخت و تجهیزات ارتباطی پایگاه نیز مورد تهاجم و تخریب کامل قرار گرفته‌است.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۲|ک=naharnet|زبان=en|ف=IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit}}</ref>


== پیامدها ==
== پیامدها ==
منابع به دنبال این حادثه و در تحلیل علل این اقدام داعش، انتقام‌جویی از شیعیان را به عنوان یکی از انگیزه‌های داعش مطرح کرده‌اند. بر اساس این تحلیل که توسط علی شهبازی در مجله ''مطالعات منطقه‌ای'' منتشر شده‌است، این حسن انتقام‌جویی در دوران استبداد دولت شیعی مرکزی به ریاست نوری مالکی در عراق شکل گرفته‌است. همچنین در این تحلیل دیگر انگیزه این حرکت داعش، در اختیار نداشتن علوم و فنون نظامی بیان شده‌است. بر این اساس داعش که از توان نظامی و صنعت هوایی کمتری نسبت به جبهه مقابل خود برخوردار بوده‌است، دست به تخریب و حمله بر علیه نداشته‌های خود زده و خشم ناشی از این ضعف را بر سر دانشجویان نظامی تخلیه کرده‌است.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۹۵|ف=شواهد کینه‌توزی داعش|ک=مطالعات منطقه‌ای|ص=۳۷–۳۸}}</ref> [[نیویورک تایمز|روزنامه نیویورک تایمز]] در گزارشی، یکی از اهداف داعش از این عملیات را ایجاد حس انتقام جویی در نیروهای مقابل (مشخصا شیعیان) دانست تا داعش بتواند با این حربه، جنگ‌های فرقه‌ای را در عراق شدت ببخشد.<ref>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> از همین رو [[سید علی سیستانی]] -از مراجع تقلید شیعه در عراق- طی اطلاعیه در روز شنبه (۲۸ تیر ۱۳۹۳–۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴)، از تمام گروه‌ها و جریانات عراق، در دوران پرآشوب عراق، دعوت به خویشتنداری نمود.<ref>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> خانواده قربانیان نیز در اقداماتی، اعتراض خود را به دولت بابت عدم شفافیت در اطلاعات این کشتار و عدم تحویل اجساد قربانیان نشان‌دادند. در این اعتراضات، متعرضان به پارلمان عراق حمله، به اسباب آن آسیب رساندند و برخی از کارکنان پارلمان را مورد ضرب و شتم قرار دادند.<ref>{{پک/بن|عربی۲|ک=براثا|زبان=عربی|ف=ناجون من مجزرة سبایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|الجزایر۲|ک=الجزیره|زبان=عربی|ف=أهالی مفقودی قاعدة سبایکر یقتحمون البرلمان العراقی}}</ref>
منابع به دنبال این حادثه و در تحلیل علل این اقدام داعش، انتقام‌جویی از شیعیان را به عنوان یکی از انگیزه‌های داعش مطرح کرده‌اند. بر اساس این تحلیل که توسط علی شهبازی در مجله ''مطالعات منطقه‌ای'' منتشر شده‌است، این حسن انتقام‌جویی در دوران استبداد دولت شیعی مرکزی به ریاست نوری مالکی در عراق شکل گرفته‌است. همچنین در این تحلیل دیگر انگیزه این حرکت داعش، در اختیار نداشتن علوم و فنون نظامی بیان شده‌است. بر این اساس داعش که از توان نظامی و صنعت هوایی کمتری نسبت به جبهه مقابل خود برخوردار بوده‌است، دست به تخریب و حمله بر علیه نداشته‌های خود زده و خشم ناشی از این ضعف را بر سر دانشجویان نظامی تخلیه کرده‌است.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۹۵|ف=شواهد کینه‌توزی داعش|ک=مطالعات منطقه‌ای|ص=۳۷–۳۸}}</ref> روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی، یکی از اهداف داعش از این عملیات را ایجاد حس انتقام جویی در نیروهای مقابل (مشخصا شیعیان) دانست تا داعش بتواند با این حربه، جنگ‌های فرقه‌ای را در عراق شدت ببخشد.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> از همین رو [[علی سیستانی]] -از مراجع تقلید شیعه در عراق- طی اطلاعیه در روز شنبه (۲۸ تیر ۱۳۹۳–۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴)، از تمام گروه‌ها و جریانات عراق، در دوران پرآشوب عراق، دعوت به خویشتنداری نمود.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیش۳|ک=the new york times|زبان=en|ف=Massacre Claim Shakes Iraq}}</ref> خانواده قربانیان نیز در اقداماتی، اعتراض خود را به دولت بابت عدم شفافیت در اطلاعات این کشتار و عدم تحویل اجساد قربانیان نشان‌دادند. در این اعتراضات، متعرضان به پارلمان عراق حمله، به اسباب آن آسیب رساندند و برخی از کارکنان پارلمان را مورد ضرب و شتم قرار دادند.<ref>{{پک/بن|عربی۲|ک=براثا|زبان=عربی|ف=ناجون من مجزرة سبایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|الجزایر۲|ک=الجزیره|زبان=عربی|ف=أهالی مفقودی قاعدة سبایکر یقتحمون البرلمان العراقی}}</ref>


=== یافت گورهای دسته جمعی ===
=== یافت گورهای دسته جمعی ===
در اسفند ۱۳۹۳ (مارس ۲۰۱۵) و پس از آزادی تکریت از دست داعش، ده‌ها گور دسته جمعی از کشته شدگان قتل‌عام اسپایکر کشف شد.<ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref> ارتش عراق شهر تکریت و مناطق اطراف آن را به‌طور کامل در نیمه اول فروردین ۱۳۹۴ (روزهای آغازین آوریل ۲۰۱۵) از داعش بازپس گرفت<ref>{{پک/بن|انگلی۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Iraq Forces, Pushing ISIS Out of Tikrit}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۱|ک=شفقنا افغانستان|زبان=فارسی|ف=تصاویر وحشتناک از جنایت داعش در اسپایکر}}</ref> و تا تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۴ (۱۰ ژوپن ۲۰۱۵)، بقایای ۵۹۷ جسد از کشته شدگان اسپایکر را کشف کرد.<ref>{{پک/بن|صدا۱|ک=خبرگزاری صدای آمریکا|زبان=فارسی|ف=نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر}}</ref> دولت عراق تعداد این گورها را جمعاً ۱۱ گور دسته‌جمعی کشف شده تا تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۹۴ (هشتم آوریل ۲۰۱۵) دانسته‌است.<ref>{{پک/بن|وله۱|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=نبش‌قبر گورهای دسته جمعی}}</ref> به گزارش [[سی‌ان‌ان]]، برخی از اجساد یافت شده، با دست بسته دفن شده بودند.<ref>{{پک/بن|سی ان۳|ک=CNN|زبان=en|ف=Mass graves in Tikrit might contain 1,700 bodies}}</ref> غواصان توانستند در ۱۶ دی ۱۳۹۵ (۵ ژانویه ۲۰۱۷)، جسد ۸۰ تن از قربانیان این خشونت را در حاشیه رود دجله، محدوده‌ای نزدیکی به کاخ ریاست جمهوری استان صلاح الدین بیابند.<ref>{{پک/بن|باشگاه۱|ک=پارس نیوز|زبان=فارسی|ف=کشف ۸۰ جسد از قربانیان کشتار اسپایکر}}</ref> در آوریل ۲۰۱۸، وزارت بهداشت عراق از یافتن ۱۵۸ جسد از قربانیان کشتار اسپایکر در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت خبر داد.<ref>{{پک/بن|عراب۱۱|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=الصحة العراقیة تعثر علی رفات 158}}</ref> چندی بعد، کمیته یادبود کشتار اسپایکر، به تاریخ ۱۷ تیر ۱۳۹۷ (۸ ژوئیه ۲۰۱۸) از کشف ۳۶ جسد در کاخ ریاست جمهوری صلاح الدین خبر داد که به صورت دسته جمعی دفن شده‌اند.<ref>{{پک/بن|ایرنان۱|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=پیکر شهدای کشتار اسپایکر در کاخ‌های صدام}}</ref> به گزارش [[دویچه وله]]، بزرگترین گور دسته‌جمعی کشف شده تا کنون، شامل ۴۰۰ جسد از کشته‌شدگان این کشتار بوده‌است.<ref>{{پک/بن|وله۲|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=کشف ۴۷۰ جسد در گورهای جمعی در تکریت}}</ref> سازمان ملل در سال ۲۰۱۸، تعداد گورهای دسته جمعی در تکریت عراق را ۲۰۲ عدد اعلام نمود که ۶ تا ۱۲۰۰۰ کشته یافت شده‌است.<ref>{{پک/بن|یورو۱|ک=یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشف دست‌کم ۲۰۰ گور دسته جمعی}}</ref> کشف این گورهای دسته جمعی و خروج اجساد قربانیان از آن، با کمک سازمان‌های جهانی همچون [[کمیته بین‌المللی صلیب سرخ|صلیب سرخ]] صورت گرفته‌است.<ref>{{پک/بن|یورو۳|ک=خبرگزاری یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشف صدها جسد از گورهای جمعی تکریت}}</ref> [[دیدبان حقوق بشر|دیده‌بان حقوق بشر]] نیز از ضعف عملکرد دولت عراق در شناسایی اجساد کشته شدگان این فاجعه، ابراز نارضایتی کرد.<ref>{{پک/بن|ابنان۱|ک=خبرگزاری ابنا|زبان=فارسی|ف=چهارمین سالروز فاجعه اسپایکر}}</ref>
در اسفند ۱۳۹۳ (مارس ۲۰۱۵) و پس از آزادی تکریت از دست داعش، ده‌ها گور دسته جمعی از کشته شدگان قتل‌عام اسپایکر کشف شد.<ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref> ارتش عراق شهر تکریت و مناطق اطراف آن را به‌طور کامل در نیمه اول فروردین ۱۳۹۴ (روزهای آغازین آوریل ۲۰۱۵) از داعش بازپس گرفت<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلی۱|ک=the new york times|زبان=en|ف=Iraq Forces, Pushing ISIS Out of Tikrit}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۱|ک=شفقنا افغانستان|زبان=فارسی|ف=تصاویر وحشتناک از جنایت داعش در اسپایکر}}</ref> و تا تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۴ (۱۰ ژوپن ۲۰۱۵)، بقایای ۵۹۷ جسد از کشته شدگان اسپایکر را کشف کرد.<ref>{{پک/بن|صدا۱|ک=خبرگزاری صدای آمریکا|زبان=فارسی|ف=نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر}}</ref> دولت عراق تعداد این گورها را جمعاً ۱۱ گور دسته‌جمعی کشف شده تا تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۹۴ (هشتم آوریل ۲۰۱۵) دانسته‌است.<ref>{{پک/بن|وله۱|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=نبش‌قبر گورهای دسته جمعی}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، برخی از اجساد یافت شده، با دست بسته دفن شده بودند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|سی ان۳|ک=CNN|زبان=en|ف=Mass graves in Tikrit might contain 1,700 bodies}}</ref> غواصان توانستند در ۱۶ دی ۱۳۹۵ (۵ ژانویه ۲۰۱۷)، جسد ۸۰ تن از قربانیان این خشونت را در حاشیه رود دجله، محدوده‌ای نزدیکی به کاخ ریاست جمهوری استان صلاح الدین بیابند.<ref>{{پک/بن|باشگاه۱|ک=پارس نیوز|زبان=فارسی|ف=کشف ۸۰ جسد از قربانیان کشتار اسپایکر}}</ref> در آوریل ۲۰۱۸، وزارت بهداشت عراق از یافتن ۱۵۸ جسد از قربانیان کشتار اسپایکر در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت خبر داد.<ref>{{پک/بن|عراب۱۱|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=الصحة العراقیة تعثر علی رفات 158}}</ref> چندی بعد، کمیته یادبود کشتار اسپایکر، به تاریخ ۱۷ تیر ۱۳۹۷ (۸ ژوئیه ۲۰۱۸) از کشف ۳۶ جسد در کاخ ریاست جمهوری صلاح الدین خبر داد که به صورت دسته جمعی دفن شده‌اند.<ref>{{پک/بن|ایرنان۱|ک=خبرگزاری ایرنا|زبان=فارسی|ف=پیکر شهدای کشتار اسپایکر در کاخ‌های صدام}}</ref> به گزارش دویچه وله، بزرگترین گور دسته‌جمعی کشف شده تا کنون، شامل ۴۰۰ جسد از کشته‌شدگان این کشتار بوده‌است.<ref>{{پک/بن|وله۲|ک=خبرگزاری دویچه وله|زبان=فارسی|ف=کشف ۴۷۰ جسد در گورهای جمعی در تکریت}}</ref> سازمان ملل در سال ۲۰۱۸، تعداد گورهای دسته جمعی در تکریت عراق را ۲۰۲ عدد اعلام نمود که ۶ تا ۱۲۰۰۰ کشته یافت شده‌است.<ref>{{پک/بن|یورو۱|ک=یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشف دست‌کم ۲۰۰ گور دسته جمعی}}</ref> کشف این گورهای دسته جمعی و خروج اجساد قربانیان از آن، با کمک سازمان‌های جهانی همچون صلیب سرخ صورت گرفته‌است.<ref>{{پک/بن|یورو۳|ک=خبرگزاری یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشف صدها جسد از گورهای جمعی تکریت}}</ref> دیده‌بان حقوق بشر نیز از ضعف عملکرد دولت عراق در شناسایی اجساد کشته شدگان این فاجعه، ابراز نارضایتی کرد.<ref>{{پک/بن|ابنان۱|ک=خبرگزاری ابنا|زبان=فارسی|ف=چهارمین سالروز فاجعه اسپایکر}}</ref>


=== دستگیری، اعترافات و اعدام متهمان ===
=== دستگیری، اعترافات و اعدام متهمان ===
[[پرونده:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 04.jpg|بندانگشتی|جسد برخی از قربانیان، پس از کشته شدن به رودخانه انداخته شده‌است.]]به عقیده پژوهشگران حوزه حقوق، جنایت اسپایکر در صورتی که به قصد از بین بردن شیعیان صورت گرفته باشد، مصداق [[ژنوساید]] خواهد بود و در غیر این صورت، مصداق جنایت جنگی است.<ref>{{پک|مومنی|۱۳۹۶|ف=ارزیابی اعمال صلاحیت جزایی ایران|ک=پژوهش‌های حقوقی تطبیقی}}</ref> رئیس‌الوزراء دولت [[نوری مالکی]]، در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۹۳ (۲۷ اوت ۲۰۱۴)، از تشکیل نیروی امنیتی ویژه‌ای با نام «مجموعة الثأر لشهداء سبایکر» برای تشخیص و شناسایی عاملان این کشتار خبر داد.<ref>{{پک/بن|سومری۱|ک=السومریه|زبان=عربی|ف=اعتقال أربعة من المشتبه بمشارکتهم فی جریمة سبایکر جنوبی کرکوک}}</ref> در بهمن ۱۳۹۳ (فوریه ۲۰۱۵)، ماجد اعرجی رئیس دادگاه پژوهش‌های مرکزی ویژه پرونده‌های تروریسم و جنایت‌های سازمان یافته مستقر در [[بغداد]] اعلام کرده‌است: ۳۰ نفر از متهمان کشتار «پایگاه هوایی اسپایکر» در [[تکریت]] دستگیر شدند که ۱۶ متهم به ارتکاب جنایت اعتراف کردند.<ref>[http://www.entekhab.ir/fa/news/189565 30 متهم کشتار «اسپایکر» عراق دستگیر شدند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150211130105/http://www.entekhab.ir/fa/news/189565 |date=11 فوریه 2015}} خبرگزاری انتخاب</ref> چند ماه بعد در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۹۴ (۹ ژوئن ۲۰۱۵)، در اولین جلسه از دادگاه متهمان کشتار اسپایکر، ۲۴ نفر از متهمان به اعدام محکوم شدند و چند تن دیگر به جهت نبود شواهد کافی، حکم آزادی دریافت کردند. پس از قرائت رای دادگاه، چند تن از متهمان، اعترافات خود مبنی بر شرکت داشتن در کشتار اسپایکر را انکار کردند.<ref>{{پک/بن|انگلیسی۴|ک=middleeastmonitor|زبان=en|ف=Iraqi court sentences 24 to death over Speicher massacre}}</ref> در ۱۹ آذر ۱۳۹۴ (۱۰ دسامبر ۲۰۱۵)، پلیس [[فنلاند]] با همکاری سرویس‌های اطلاعاتی این کشور، دو مظنون را از روی فیلم‌های منتشر شده توسط داعش مربوط به کشتار اسپایکر، شناسایی و دستگیر نمود.<ref>{{پک/بن|فنل۱|ک=Yleisradio Oy|زبان=en|ف=Two detained in Finland over ISIS executions in Tikrit}}</ref> در ۳۱ مرداد ۱۳۹۵ (۲۱ اوت ۲۰۱۵)، وزارت دادگستری عراق اعلام کرد که تا کنون، حکم اعدام ۳۵ نفر از محکومان پرونده کشتار اسپایکر اجرا شده‌است.<ref>{{پک/بن|میزان۱|ک=خبرگزاری میزان|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام عاملان جنایت در پایگاه هوایی اسپایکر}}</ref> در اول شهریور ۱۳۹۵ (۲۲ اوت ۲۰۱۶)، وزارت دادگستری عراق در مراسمی با حضور برخی از خانواده‌های قربانیان، حکم اعدام برخی از متهمان این جنایت را به اجرا درآورد.<ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref> [[آسوشیتد پرس]] و [[بی‌بی‌سی نیوز|بی‌بی‌سی]]، تعداد اعدام شدگان را ۳۶ نفر گزارش کرده‌است که از بین ۶۰۰ متهم به شرکت در کشتار اسپایکر به اعدام محکوم شده بودند.<ref>{{پک/بن|زمانه۱|ک=رادیو زمانه|زبان=فارسی|ف=عراق ۳۶ عضو داعش را اعدام کرد}}</ref><ref>{{پک/بن|بی بی۹|ک=BBC|زبان=en|ف=Iraq hangs 36 men for Camp Speicher massacre}}</ref> در اوت ۲۰۱۷ نیز شورای عالی قضایی عراق، ۲۷ نفر از متهمان پرونده کشتار اسپایکر را به اعدام محکوم کرد. ۲۵ نفر دیگر نیز به جهت عدم وجود مدارک کافی، تبرئه شدند.<ref>{{پک/بن|اینترنشنال۱|ک=ایران اینترنشنال|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق}}</ref><ref>{{پک/بن|بی بی۸|ک=BBC|زبان=en|ف=Iraq to hang 27 for IS Camp Speicher massacre}}</ref> این حکم به تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۱۷ برای ۳۶ نفر از متهمان، توسط دادگاه عراق و در زندان ناصریه، اجرا گردید.<ref>{{پک/بن|عربی۶|ک=خبرگزاری روداو|زبان=عربی|ف=القوات الامنیة تقبض علی احد المشارکین فی مجزرة سبایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|بی بی۹|ک=BBC|زبان=en|ف=Iraq hangs 36 men for Camp Speicher massacre}}</ref> دولت عراق پیش از آن نیز ۳۱ نفر از شرکت کنندگان دراین جنایت را در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ اعدام کرده‌بود.<ref>{{پک/بن|عراب۱۴|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=السلطات العراقیة تعدم 31 مداناً فی مجزرة سبایکر}}</ref> دستگیری عاملان این کشتار ادامه داشت تا آنکه یکی از مهمترین عاملان آن در اوت ۲۰۲۰ در استان صلاح‌الدین دستگیر شد.<ref>{{پک/بن|عراب۵|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=القبض علی أخطر المشارکین بمجزرة سبایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|عراب2|ک=National Iraqi News Agency|زبان=en|ف=The Most Dangerous Terrorist}}</ref>
[[پرونده:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 04.jpg|بندانگشتی|جسد برخی از قربانیان، پس از کشته شدن به رودخانه انداخته شده‌است.]]به عقیده پژوهشگران حوزه حقوق، جنایت اسپایکر در صورتی که به قصد از بین بردن شیعیان صورت گرفته باشد، مصداق ژنوساید خواهد بود و در غیر این صورت، مصداق جنایت جنگی است.<ref>{{پک|مومنی|۱۳۹۶|ف=ارزیابی اعمال صلاحیت جزایی ایران|ک=پژوهش‌های حقوقی تطبیقی}}</ref> رئیس‌الوزراء دولت [[نوری مالکی]]، در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۹۳ (۲۷ اوت ۲۰۱۴)، از تشکیل نیروی امنیتی ویژه‌ای با نام «مجموعة الثأر لشهداء سبایکر» برای تشخیص و شناسایی عاملان این کشتار خبر داد.<ref>{{پک/بن|سومری۱|ک=السومریه|زبان=عربی|ف=اعتقال أربعة من المشتبه بمشارکتهم فی جریمة سبایکر جنوبی کرکوک}}</ref> در بهمن ۱۳۹۳ (فوریه ۲۰۱۵)، ماجد اعرجی رئیس دادگاه پژوهش‌های مرکزی ویژه پرونده‌های تروریسم و جنایت‌های سازمان یافته مستقر در [[بغداد]] اعلام کرده‌است: ۳۰ نفر از متهمان کشتار «پایگاه هوایی اسپایکر» در [[تکریت]] دستگیر شدند که ۱۶ متهم به ارتکاب جنایت اعتراف کردند.<ref>[http://www.entekhab.ir/fa/news/189565 30 متهم کشتار «اسپایکر» عراق دستگیر شدند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150211130105/http://www.entekhab.ir/fa/news/189565 |date=11 فوریه 2015}} خبرگزاری انتخاب</ref> چند ماه بعد در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۹۴ (۹ ژوئن ۲۰۱۵)، در اولین جلسه از دادگاه متهمان کشتار اسپایکر، ۲۴ نفر از متهمان به اعدام محکوم شدند و چند تن دیگر به جهت نبود شواهد کافی، حکم آزادی دریافت کردند. پس از قرائت رای دادگاه، چند تن از متهمان، اعترافات خود مبنی بر شرکت داشتن در کشتار اسپایکر را انکار کردند.<ref dir=ltr>{{پک/بن|انگلیسی۴|ک=middleeastmonitor|زبان=en|ف=Iraqi court sentences 24 to death over Speicher massacre}}</ref> در ۱۹ آذر ۱۳۹۴ (۱۰ دسامبر ۲۰۱۵)، پلیس فنلاند با همکاری سرویس‌های اطلاعاتی این کشور، دو مظنون را از روی فیلم‌های منتشر شده توسط داعش مربوط به کشتار اسپایکر، شناسایی و دستگیر نمود.<ref dir=ltr>{{پک/بن|فنل۱|ک=Yleisradio Oy|زبان=en|ف=Two detained in Finland over ISIS executions in Tikrit}}</ref> در ۳۱ مرداد ۱۳۹۵ (۲۱ اوت ۲۰۱۵)، وزارت دادگستری عراق اعلام کرد که تا کنون، حکم اعدام ۳۵ نفر از محکومان پرونده کشتار اسپایکر اجرا شده‌است.<ref>{{پک/بن|میزان۱|ک=خبرگزاری میزان|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام عاملان جنایت در پایگاه هوایی اسپایکر}}</ref> در اول شهریور ۱۳۹۵ (۲۲ اوت ۲۰۱۶)، وزارت دادگستری عراق در مراسمی با حضور برخی از خانواده‌های قربانیان، حکم اعدام برخی از متهمان این جنایت را به اجرا درآورد.<ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref> آسوشیتد پرس و بی‌بی‌سی، تعداد اعدام شدگان را ۳۶ نفر گزارش کرده‌است که از بین ۶۰۰ متهم به شرکت در کشتار اسپایکر به اعدام محکوم شده بودند.<ref>{{پک/بن|زمانه۱|ک=رادیو زمانه|زبان=فارسی|ف=عراق ۳۶ عضو داعش را اعدام کرد}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|بی بی۹|ک=BBC|زبان=en|ف=Iraq hangs 36 men for Camp Speicher massacre}}</ref> در اوت ۲۰۱۷ نیز شورای عالی قضایی عراق، ۲۷ نفر از متهمان پرونده کشتار اسپایکر را به اعدام محکوم کرد. ۲۵ نفر دیگر نیز به جهت عدم وجود مدارک کافی، تبرئه شدند.<ref>{{پک/بن|اینترنشنال۱|ک=ایران اینترنشنال|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|بی بی۸|ک=BBC|زبان=en|ف=Iraq to hang 27 for IS Camp Speicher massacre}}</ref> این حکم به تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۱۷ برای ۳۶ نفر از متهمان، توسط دادگاه عراق و در زندان ناصریه، اجرا گردید.<ref>{{پک/بن|عربی۶|ک=خبرگزاری روداو|زبان=عربی|ف=القوات الامنیة تقبض علی احد المشارکین فی مجزرة سبایکر}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|بی بی۹|ک=BBC|زبان=en|ف=Iraq hangs 36 men for Camp Speicher massacre}}</ref> دولت عراق پیش از آن نیز ۳۱ نفر از شرکت کنندگان دراین جنایت را در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ اعدام کرده‌بود.<ref>{{پک/بن|عراب۱۴|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=السلطات العراقیة تعدم 31 مداناً فی مجزرة سبایکر}}</ref> دستگیری عاملان این کشتار ادامه داشت تا آنکه یکی از مهمترین عاملان آن در اوت ۲۰۲۰ در استان صلاح‌الدین دستگیر شد.<ref>{{پک/بن|عراب۵|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=القبض علی أخطر المشارکین بمجزرة سبایکر}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|عراب2|ک=National Iraqi News Agency|زبان=en|ف=The Most Dangerous Terrorist}}</ref>


به گزارش صوت العراق، برخی از مسئولین عراقی، با توجه به اعترافات دستگیرشدگان از نیروهای داعش شرکت کننده در کشتار اسپایکر، یکی از عامران به قتل سربازان پایگاه هوایی اسپایکر را رغد حسین -دختر صدام حسین- معرفی کرده‌اند. با این وجود رغد، هرگونه ارتباط با این کشتار را انکار و تکذیب کرده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۷|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=ابنة صدام عن صلتها بجریمة سبایکر}}</ref> با پیشرفت داعش در شمال عراق و تصرف تکریت، رغد اعلام خوشحالی کرد که به آرزوی بازگشت به وطن و دیدار با مقبره پدرش نزدیکتر شده‌است. این اظهار نظرش سبب شد تا دولت عراق به پلیس اینترپل برای وی به اتهام تحریک نیروهای تروریستی در عراق، اعلان جرم نماید.<ref>{{پک/بن|عراخ۱|ک=Foxnews|زبان=en|ف=ISIS joins forces with Saddam loyalists in bid}}</ref>
به گزارش صوت العراق، برخی از مسئولین عراقی، با توجه به اعترافات دستگیرشدگان از نیروهای داعش شرکت کننده در کشتار اسپایکر، یکی از عامران به قتل سربازان پایگاه هوایی اسپایکر را رغد حسین -دختر صدام حسین- معرفی کرده‌اند. با این وجود رغد، هرگونه ارتباط با این کشتار را انکار و تکذیب کرده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۷|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=ابنة صدام عن صلتها بجریمة سبایکر}}</ref> با پیشرفت داعش در شمال عراق و تصرف تکریت، رغد اعلام خوشحالی کرد که به آرزوی بازگشت به وطن و دیدار با مقبره پدرش نزدیکتر شده‌است. این اظهار نظرش سبب شد تا دولت عراق به پلیس اینترپل برای وی به اتهام تحریک نیروهای تروریستی در عراق، اعلان جرم نماید.<ref dir=ltr>{{پک/بن|عراخ۱|ک=Foxnews|زبان=en|ف=ISIS joins forces with Saddam loyalists in bid}}</ref>


=== اقدام‌ها و پیشنهادها ===
=== اقدام‌ها و پیشنهادها ===
کمی پس از فاجعه اسپایکر و در ژوئن ۲۰۱۴، سپاهی با نام «[[رایا السلاما]]» به فرماندهی [[مقتدی صدر]] در عراق شکل گرفت. این سپاه، همان سپاه «[[جیش المهدی]]» بود که در سال ۲۰۰۸ منحل شده‌بود.<ref>{{پک/بن|عراب۴|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=الحشد الشعبی ومستقبل العراق}}</ref> این واقعه در کنار فتوای [[سید علی سیستانی]] مبنی بر جهاد با داعش، یکی از انگیزه‌های اصلی عراقی‌ها برای تشکیل [[حشد شعبی|بسیج مردمی]] جهت حمله به داعش بود.<ref>{{پک/بن|گارد۱|ک=The guardian|زبان=en|ف=Iraq hangs 36 men convicted over Speicher massacre}}</ref><ref>{{پک/بن|صدا۱|ک=خبرگزاری صدای آمریکا|زبان=فارسی|ف=نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|یورو۲|ک=خبرگزاری یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشتار داعش در پایگاه اسپایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|العربیه۱|ک=alarabiya|زبان=en|ف=ISIS releases footage of Tikrit massacre}}</ref> این کشتار سبب شد تا اعتراضاتی نیز به [[نوری مالکی]]، نخست‌وزیر وقت توسط شهروندان عراقی وارد آید.<ref>{{پک/بن|اینترنشنال۱|ک=ایران اینترنشنال|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق}}</ref> به عقیده برخی از معترضان، نوری مالکی مهمترین سهل‌انگار در این ماجرا بوده‌است. در همین خصوص مقتدی صدر، درخواستی را با یک میلیون امضاء تهیه کرد که بر اساس آن، تحقیقات بیشتری در خصوص مسببان این فاجعه به جریان افتد.<ref>{{پک/بن|عراب۱۲|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=سکان بغداد یعلنون تأییدهم لوثیقة الصدر}}</ref> [[حیدر عبادی|حیدر العبادی]]، نخست‌وزیر وقت عراق اعلام دستور داد تا کمیته‌ای جهت شناسایی و ارتباط با خانواده‌های کشته شدگان این حمله و بررسی مفقودین این واقعه تشکیل شود. او همچنین دستور شکل‌دادن یک گزارش مفصل دربارهٔ این واقعه را داد.<ref>{{پک/بن|دفاع۱|ک=خبرگزاری دفاع مقدس|زبان=فارسی|ف=روایت تنها نجات یافته کشتار اسپایکر}}</ref> به گزارش [[آرتی|''راشاتودی'']]، پیتر بوکارت - مدیر سازمان دیدبان حقوق بشر - این اقدام داعش را جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت<ref group="یادداشت">قتل کسانی که به‌طور فعال در درگیری‌های جنگی شرکت نداشته‌اند و همین‌طور افراد مسلحی که سلاح خود را زمین گذاشته و تسلیم شده‌اند؛ جنایت جنگی علیه بشریت تلقی می‌شود. رک: {{پک/بن|آرتی۱|ک=Russia Today|زبان=en|ف=Iraq executions detailed}}</ref> دانست.<ref>{{پک/بن|آرتی۱|ک=Russia Today|زبان=en|ف=Iraq executions detailed}}</ref> سازمان جهانی دیدبان حقوق جهانی شیعه نیز، این روز را به عنوان «روز جهانی حقوق شیعه» نامگذاری کرد.<ref>{{پک/بن|بشر۱|ک=سازمان جهانی دیدبان حقوق بشر|زبان=فارسی|ف=روز جهانی حقوق شیعیان}}</ref> فاضل الغراوی -یکی از اعضای کمیسون حقوق بشر در عراق- اعلان رسمی سازمان حقوق بشر برای جنایت جنگی دانستن این فاجعه را پراهمیت و مستوجب پرداخت غرامت از جانب سازمان‌های بین‌المللی به خانواده‌های قربانیان دانست. وی از اقدامات عراق در این راستا، به برگزاری نمایشگاه، سمینار، کمپین‌های رسانه‌ای و تولید مستندها اشاره کرد.<ref>{{پک/بن|عراب3|ک=الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء‎|زبان=عربی|ف=الاعتراف الاممی بجرائم داعش…}}</ref>
کمی پس از فاجعه اسپایکر و در ژوئن ۲۰۱۴، سپاهی با نام «[[رایا السلاما]]» به فرماندهی [[مقتدی صدر]] در عراق شکل گرفت. این سپاه، همان سپاه «[[جیش المهدی]]» بود که در سال ۲۰۰۸ منحل شده‌بود.<ref>{{پک/بن|عراب۴|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=الحشد الشعبی ومستقبل العراق}}</ref> این واقعه در کنار فتوای علی سیستانی مبنی بر جهاد با داعش، یکی از انگیزه‌های اصلی عراقی‌ها برای تشکیل [[حشد شعبی|بسیج مردمی]] جهت حمله به داعش بود.<ref dir=ltr>{{پک/بن|گارد۱|ک=The guardian|زبان=en|ف=Iraq hangs 36 men convicted over Speicher massacre}}</ref><ref>{{پک/بن|صدا۱|ک=خبرگزاری صدای آمریکا|زبان=فارسی|ف=نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر}}</ref><ref>{{پک/بن|یورو۲|ک=خبرگزاری یورونیوز|زبان=فارسی|ف=کشتار داعش در پایگاه اسپایکر}}</ref><ref dir=ltr>{{پک/بن|العربیه۱|ک=alarabiya|زبان=en|ف=ISIS releases footage of Tikrit massacre}}</ref> این کشتار سبب شد تا اعتراضاتی نیز به [[نوری مالکی]]، نخست‌وزیر وقت توسط شهروندان عراقی وارد آید.<ref>{{پک/بن|اینترنشنال۱|ک=ایران اینترنشنال|زبان=فارسی|ف=حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق}}</ref> به عقیده برخی از معترضان، نوری مالکی مهمترین سهل‌انگار در این ماجرا بوده‌است. در همین خصوص مقتدی صدر، درخواستی را با یک میلیون امضاء تهیه کرد که بر اساس آن، تحقیقات بیشتری در خصوص مسببان این فاجعه به جریان افتد.<ref>{{پک/بن|عراب۱۲|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=سکان بغداد یعلنون تأییدهم لوثیقة الصدر}}</ref> [[حیدر عبادی|حیدر العبادی]]، نخست‌وزیر وقت عراق اعلام دستور داد تا کمیته‌ای جهت شناسایی و ارتباط با خانواده‌های کشته شدگان این حمله و بررسی مفقودین این واقعه تشکیل شود. او همچنین دستور شکل‌دادن یک گزارش مفصل دربارهٔ این واقعه را داد.<ref>{{پک/بن|دفاع۱|ک=خبرگزاری دفاع مقدس|زبان=فارسی|ف=روایت تنها نجات یافته کشتار اسپایکر}}</ref> به گزارش ''راشاتودی''، پیتر بوکارت - مدیر سازمان دیدبان حقوق بشر - این اقدام داعش را جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت<ref group="یادداشت">قتل کسانی که به‌طور فعال در درگیری‌های جنگی شرکت نداشته‌اند و همین‌طور افراد مسلحی که سلاح خود را زمین گذاشته و تسلیم شده‌اند؛ جنایت جنگی علیه بشریت تلقی می‌شود. رک: {{پک/بن|آرتی۱|ک=Russia Today|زبان=en|ف=Iraq executions detailed}}</ref> دانست.<ref dir=ltr>{{پک/بن|آرتی۱|ک=Russia Today|زبان=en|ف=Iraq executions detailed}}</ref> [[سازمان جهانی دیدبان حقوق جهانی شیعه]] نیز، این روز را به عنوان «روز جهانی حقوق شیعه» نامگذاری کرد.<ref>{{پک/بن|بشر۱|ک=سازمان جهانی دیدبان حقوق بشر|زبان=فارسی|ف=روز جهانی حقوق شیعیان}}</ref> فاضل الغراوی -یکی از اعضای کمیسون حقوق بشر در عراق- اعلان رسمی سازمان حقوق بشر برای جنایت جنگی دانستن این فاجعه را پراهمیت و مستوجب پرداخت غرامت از جانب سازمان‌های بین‌المللی به خانواده‌های قربانیان دانست. وی از اقدامات عراق در این راستا، به برگزاری نمایشگاه، سمینار، کمپین‌های رسانه‌ای و تولید مستندها اشاره کرد.<ref>{{پک/بن|عراب3|ک=الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء‎|زبان=عربی|ف=الاعتراف الاممی بجرائم داعش…}}</ref>


عواطف نعمه، نماینده وقت ائتلاف دولت در [[مجلس عراق|پارلمان عراق]]، با درخواستی از قوه قضائیه و دادستانی عراق؛ خواستار شفاف سازی در خصوص این واقعه را کرده و بر نسل‌کشی دانستن این واقعه علیه شیعیان، تأکید داشته‌است. وی همچنین گنجانده شدن این واقعه در کتب درسی را لازم دانسته و پیشنهاد عزای عمومی اعلام کردن این روز در عراق را مطرح کرده‌است.<ref>{{پک/بن|دیدبان۱|ک=پایگاه خبری دیدبان شیعه|زبان=فارسی|ف=کشتار پادگان اسپایکر، نسل‌کشی علیه شیعیان}}</ref> [[سید عمار حکیم]] -رئیس [[جریان حکمت ملی عراق|جریان ملی الحکمه عراق]]- در پیشنهادی مطرح کرد که قرار گرفتن این واقعه در کتاب‌های درسی و شناسایی اجساد کشته شدگانی که هنوز اجساد آنان شناسایی و یافت نشده‌اند؛ در کاهش آثار مادی و معنوی این حادثه، مؤثر است.<ref>{{پک/بن|ایرنا۱|ک=خبرگزاری جمهوری اسلامی|زبان=فارسی|ف=پیام عمار حکیم به مناسبت سالروز کشتار اسپایکر در عراق}}</ref><ref>{{پک/بن|فرات۱|ک=خبرگزاری الفرات|زبان=عربی|ف=عمار الحکیم یدعو لتخلید مجزرة سبایکر فی المناهج التربویة}}</ref> شیما التمیمی، یکی از نمایندگان پارلمان عراق نیز، در اظهاراتی درخواست رسیدگی مجدد به پرونده اسپایکر، به دور از تعارفات سیاسی شد.<ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref>
عواطف نعمه، نماینده وقت ائتلاف دولت در [[مجلس عراق|پارلمان عراق]]، با درخواستی از قوه قضائیه و دادستانی عراق؛ خواستار شفاف سازی در خصوص این واقعه را کرده و بر نسل‌کشی دانستن این واقعه علیه شیعیان، تأکید داشته‌است. وی همچنین گنجانده شدن این واقعه در کتب درسی را لازم دانسته و پیشنهاد عزای عمومی اعلام کردن این روز در عراق را مطرح کرده‌است.<ref>{{پک/بن|دیدبان۱|ک=پایگاه خبری دیدبان شیعه|زبان=فارسی|ف=کشتار پادگان اسپایکر، نسل‌کشی علیه شیعیان}}</ref> [[سید عمار حکیم]] -رئیس [[جریان حکمت ملی عراق|جریان ملی الحکمه عراق]]- در پیشنهادی مطرح کرد که قرار گرفتن این واقعه در کتاب‌های درسی و شناسایی اجساد کشته شدگانی که هنوز اجساد آنان شناسایی و یافت نشده‌اند؛ در کاهش آثار مادی و معنوی این حادثه، مؤثر است.<ref>{{پک/بن|ایرنا۱|ک=خبرگزاری جمهوری اسلامی|زبان=فارسی|ف=پیام عمار حکیم به مناسبت سالروز کشتار اسپایکر در عراق}}</ref><ref>{{پک/بن|فرات۱|ک=خبرگزاری الفرات|زبان=عربی|ف=عمار الحکیم یدعو لتخلید مجزرة سبایکر فی المناهج التربویة}}</ref> شیما التمیمی، یکی از نمایندگان پارلمان عراق نیز، در اظهاراتی درخواست رسیدگی مجدد به پرونده اسپایکر، به دور از تعارفات سیاسی شد.<ref>{{پک/بن|مشرق۱|ک=خبرگزاری مشرق|زبان=فارسی|ف=درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق}}</ref>


=== در هنر و رسانه ===
=== در هنر و رسانه ===
مستندی با عنوان «''خاطرات خبرنگار جنگ''» از فعالیت‌های زنی عراقی به نام ام قسی توسط [[وحید چاووش]] در سال ۱۳۹۷ تولید شد که به فراری دادن زندانیان داعش توسط یک زن عراقی در پایگاه اسپایکر پرداخته‌است.<ref>{{پک/بن|باشگاه خ۱|ک=باشگاه خبرنگاران جوان|زبان=فارسی|ف= «خاطرات خبرنگار جنگ» از مقابله جسورانه با داعشی‌ها}}</ref><ref>{{پک/بن|بسیج۱|ک=بسیج نیوز|زبان=فارسی|ف=مستند خاطرات خبرنگار جنگ دربارهٔ واقعه کشتار اسپایکر}}</ref> گروه هنری و رسانه‌ای [[فطرس مدیا]] نیز با انتشار مستندی کوتاه با نام «''داعش، از پاریس تا اسپایکر''» به مغفول ماندن تعداد زیاد قربانیان این جنایت اشاره داشته و آن را با قربانیان سایر حملات تروریستی داعش در سراسر دنیا و خصوصاً اروپا مقایسه کرده‌است.<ref>{{پک/بن|ایکنا۱|ک=خبرگزاری بین‌المللی قرآن|زبان=فارسی|ف=فیلم داعش، از پاریس تا اسپایکر}}</ref> مستند بلند «''اینجا زمان ایستاده''» نیز که از تولیدات گروه فطرس مدیاست به افراط گرایی داعش در ماجرای اسپایکر و اسلام هراسی در اروپا پرداخته‌است.<ref>{{پک/بن|اوکنا|ک=شفقنا|زبان=فارسی|ف=تولید ۳۲ عنوان فیلم مستند}}</ref>
مستندی با عنوان «''[[خاطرات خبرنگار جنگ]]''» از فعالیت‌های زنی عراقی به نام ام قسی توسط [[وحید چاووش]] در سال ۱۳۹۷ تولید شد که به فراری دادن زندانیان داعش توسط یک زن عراقی در پایگاه اسپایکر پرداخته‌است.<ref>{{پک/بن|باشگاه خ۱|ک=باشگاه خبرنگاران جوان|زبان=فارسی|ف= «خاطرات خبرنگار جنگ» از مقابله جسورانه با داعشی‌ها}}</ref><ref>{{پک/بن|بسیج۱|ک=بسیج نیوز|زبان=فارسی|ف=مستند خاطرات خبرنگار جنگ دربارهٔ واقعه کشتار اسپایکر}}</ref> گروه هنری و رسانه‌ای [[فطرس مدیا]] نیز با انتشار مستندی کوتاه با نام «''[[داعش، از پاریس تا اسپایکر]]''» به مغفول ماندن تعداد زیاد قربانیان این جنایت اشاره داشته و آن را با قربانیان سایر حملات تروریستی داعش در سراسر دنیا و خصوصاً اروپا مقایسه کرده‌است.<ref>{{پک/بن|ایکنا۱|ک=خبرگزاری بین‌المللی قرآن|زبان=فارسی|ف=فیلم داعش، از پاریس تا اسپایکر}}</ref> مستند بلند «''[[اینجا زمان ایستاده]]''» نیز که از تولیدات گروه فطرس مدیاست به افراط گرایی داعش در ماجرای اسپایکر و [[اسلام هراسی]] در اروپا پرداخته‌است.<ref>{{پک/بن|اوکنا|ک=شفقنا|زبان=فارسی|ف=تولید ۳۲ عنوان فیلم مستند}}</ref>


== دیدگاه‌ها ==
== دیدگاه‌ها ==
[[پرونده:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 03.jpg|بندانگشتی|224x224پیکسل|مراسم یادبود قربانیان کشتار اسپایکر در محل واقعه]]{{همچنین ببینید|واکنش‌ها و مواضع حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)}}[[پیتر بودارت|پیتر بوکارت]]، مدیر دیدبان حقوق بشر در واکنش به این اقدام داعش، طی سخرانی‌ای گفت: «بربریت داعش، قوانین را نقض می‌کند و وجدان‌ها را به درد می‌آورد.»<ref>{{پک/بن|ایندپ۱|ک=independent|زبان=en|ف=Iraqi soldier pretending to be dead}}</ref> کاظم الشیماری، از اعضاء پارلمان عراق، معتقد است که فاجعه اسپایکر و اتفاقات سال ۲۰۱۴ میلادی در عراق اعم از سقوط شهرها و استان‌ها، بخاطر وجود فساد در بدنه حاکمیت رخ داده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۱|ک=National Iraqi News Agency|زبان=انگلیسی|ف=The Trial Of The Corrupt}}</ref> [[جواد شهرستانی (روحانی)|سید جواد شهرستانی]] در گفتگویی که [[کاردینال|کاردینال اعظم]] بوسنی داشت، از کشتار اسپایکر سخن به میان آورده و گفت: «در حادثه ای دلخراش و بسیار هراس‌انگیز ۱۷۰۰ نفر از بهترین فرزندان، در پایگاه اسپایکر عراق به دست تروریسم بین‌الملل مظلومانه در خون خود غلطیدند. اگر اروپا اخیراً زخم تروریسم را حس کرده‌است، ما بیش از قرن هاست که قربانی تروریسم بین‌المللی هستیم»<ref>{{پک/بن|شیعه۵|ک=شیعه نیوز|زبان=فارسی|ف=دیدار حجت الاسلام شهرستانی با کاردینال اعظم بوسنی}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۵|ک=شفقنا|زبان=فارسی|ف=برای استقرار صلح جهانی گام‌های مؤثری برداریم}}</ref> [[قاسم سلیمانی]] در بخشی از سخنان خود، به کشته شدگان اسپایکر اشاره دارد و می‌گوید: «در هیچ دوره‌ای از تاریخ، در زمان بربرها و تاتارها، حتی در حمله مغول، تاریخ شاهد این همه خشونت، توحش و سختی نبوده‌است. ۲۲۰۰ نفر از جوانان دانشکده اسپایکر عراق را دست بسته سربریدند و تیرباران کردند.»<ref>{{پک/بن|خبرآنلاین۱|ک=خبرآنلاین|زبان=فارسی|ف=روایت روزی که دجله به خون نشست}}</ref><ref>{{پک/بن|عصر۱|ک=عصر ایران|زبان=فارسی|ف=سردار سلیمانی: حرف‌های ناروا از روی ترس نزنید}}</ref>
[[پرونده:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 03.jpg|بندانگشتی|224x224پیکسل|مراسم یادبود قربانیان کشتار اسپایکر در محل واقعه]]{{همچنین ببینید|واکنش‌ها و مواضع حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)}}پیتر بوکارت، مدیر دیدبان حقوق بشر در واکنش به این اقدام داعش، طی سخرانی‌ای گفت: «بربریت داعش، قوانین را نقض می‌کند و وجدان‌ها را به درد می‌آورد.»<ref dir=ltr>{{پک/بن|ایندپ۱|ک=independent|زبان=en|ف=Iraqi soldier pretending to be dead}}</ref> کاظم الشیماری، از اعضاء پارلمان عراق، معتقد است که فاجعه اسپایکر و اتفاقات سال ۲۰۱۴ میلادی در عراق اعم از سقوط شهرها و استان‌ها، بخاطر وجود فساد در بدنه حاکمیت رخ داده‌است.<ref dir=ltr>{{پک/بن|عراب۱|ک=National Iraqi News Agency|زبان=انگلیسی|ف=The Trial Of The Corrupt}}</ref> [[جواد شهرستانی (روحانی)|جواد شهرستانی]] در گفتگویی که [[کاردینال|کاردینال اعظم]] بوسنی داشت، از کشتار اسپایکر سخن به میان آورده و گفت: «در حادثه ای دلخراش و بسیار هراس‌انگیز ۱۷۰۰ نفر از بهترین فرزندان، در پایگاه اسپایکر عراق به دست تروریسم بین‌الملل مظلومانه در خون خود غلطیدند. اگر اروپا اخیراً زخم تروریسم را حس کرده‌است، ما بیش از قرن هاست که قربانی تروریسم بین‌المللی هستیم»<ref>{{پک/بن|شیعه۵|ک=شیعه نیوز|زبان=فارسی|ف=دیدار حجت الاسلام شهرستانی با کاردینال اعظم بوسنی}}</ref><ref>{{پک/بن|شفقنا۵|ک=شفقنا|زبان=فارسی|ف=برای استقرار صلح جهانی گام‌های مؤثری برداریم}}</ref> [[قاسم سلیمانی]] در بخشی از سخنان خود، به کشته شدگان اسپایکر اشاره دارد و می‌گوید: «در هیچ دوره‌ای از تاریخ، در زمان بربرها و تاتارها، حتی در حمله مغول، تاریخ شاهد این همه خشونت، توحش و سختی نبوده‌است. ۲۲۰۰ نفر از جوانان دانشکده اسپایکر عراق را دست بسته سربریدند و تیرباران کردند.»<ref>{{پک/بن|خبرآنلاین۱|ک=خبرآنلاین|زبان=فارسی|ف=روایت روزی که دجله به خون نشست}}</ref><ref>{{پک/بن|عصر۱|ک=عصر ایران|زبان=فارسی|ف=سردار سلیمانی: حرف‌های ناروا از روی ترس نزنید}}</ref>


سید محمد طباطبایی -معاون دبیرکل گروه [[عصائب اهل حق|عصائب اهل الحق عراق]]- در گفتگویی با [[خبرگزاری ابنا]]، مقصر اصلی این حادثه را فرماندهان عراقی دانست که با در خطر دیدن جان خویش، سربازان و پاگان را رها کرده و گریختند.<ref>{{پک/بن|مشرق۲|ک=مشرق نیوز|زبان=فارسی|ف=عامل اصلی جنایت اسپایکر که بود؟}}</ref> همین‌طور نماینده وقت استان دیوانیه در این خصوص، فرماندهان پایگاه اسپایکر را به خیانت متهم کرد و درخواست بررسی اقدامات آنان گردید.<ref>{{پک/بن|عربی۱|ک=المدی پرس|زبان=عربی|ف=شاهد عیان یروی ما حدث لیلة سقوط سبایکر}}</ref> محمد السعبری -از اعضاء سابق حزب الدعوة- معتقد است که عشایر شمال عراق، باقی‌ماندگان از حزب بعث و داعشیان تنها مقصران و عاملان این جنایت نبودند. وی به نقش حکومت ایران در این کشتار اشاره دارد و طراحی سناریوی به مسلخ بردن جوانان شیعه را به سازمان‌های اطلاعاتی ایران نسبت می‌دهد. بر اساس عقیده او، برای هیچ‌کدام از سربازان اسپایکر مدرک رسمی برای عضویت در یکی از ارگان‌های دفاعی عراق صادر نشده بود و این تعجب‌برانگیز است. وی هدف ایران را از این اقدام، سیطره بر شیعیان عراق، محتاج نگه‌داشتن عراق به کمک‌های ایران، استفاده از ذخایر عراق و ایجاد گروه‌های شبه نظامی در کشور همسایه برای مقابله با دشمنان خود تشریح شده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۸|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=أسرار جدیدة عن جریمة إسبایکر}}</ref>
سید محمد طباطبایی -معاون دبیرکل گروه [[عصائب اهل حق|عصائب اهل الحق عراق]]- در گفتگویی با [[خبرگزاری ابنا]]، مقصر اصلی این حادثه را فرماندهان عراقی دانست که با در خطر دیدن جان خویش، سربازان و پاگان را رها کرده و گریختند.<ref>{{پک/بن|مشرق۲|ک=مشرق نیوز|زبان=فارسی|ف=عامل اصلی جنایت اسپایکر که بود؟}}</ref> همین‌طور نماینده وقت استان دیوانیه در این خصوص، فرماندهان پایگاه اسپایکر را به خیانت متهم کرد و درخواست بررسی اقدامات آنان گردید.<ref>{{پک/بن|عربی۱|ک=المدی پرس|زبان=عربی|ف=شاهد عیان یروی ما حدث لیلة سقوط سبایکر}}</ref> محمد السعبری -از اعضاء سابق حزب الدعوة- معتقد است که عشایر شمال عراق، باقی‌ماندگان از حزب بعث و داعشیان تنها مقصران و عاملان این جنایت نبودند. وی به نقش حکومت ایران در این کشتار اشاره دارد و طراحی سناریوی به مسلخ بردن جوانان شیعه را به سازمان‌های اطلاعاتی ایران نسبت می‌دهد. بر اساس عقیده او، برای هیچ‌کدام از سربازان اسپایکر مدرک رسمی برای عضویت در یکی از ارگان‌های دفاعی عراق صادر نشده بود و این تعجب‌برانگیز است. وی هدف ایران را از این اقدام، سیطره بر شیعیان عراق، محتاج نگه‌داشتن عراق به کمک‌های ایران، استفاده از ذخایر عراق و ایجاد گروه‌های شبه نظامی در کشور همسایه برای مقابله با دشمنان خود تشریح شده‌است.<ref>{{پک/بن|عراب۸|ک=صوت العراق|زبان=عربی|ف=أسرار جدیدة عن جریمة إسبایکر}}</ref>


== یادداشت‌ها ==
== پانویس ==
=== یادداشت‌ها ===
{{پانویس|گروه=یادداشت|اندازه=کوچک|۲}}
{{پانویس|گروه=یادداشت|اندازه=کوچک|۲}}


== پانویس ==
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}


== جستارهای وابسته ==
=== منابع ===
* [[حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)]]
*[[نبرد نخست تکریت]]
*[[زندان الرشید]]
* [[زندان بادوش]]
 
== پیوند به بیرون ==
*[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950601000619 عاملان جنایت اسپایکر عراق به دار مجازات آویخته شدند +ویدئو]
*[https://af.shafaqna.com/FA/57967 عکس و ویدئوهای جنایت داعش در اسپایکر]
*[https://fa.alalamtv.net/news/1629321/مصاحبه-با-تنها-نجات-یافتۀ-فاجعۀ-پایگاه-اسپایکر-عراق-ویدئو مصاحبه نیویورک تایمز با نجات یافته از کشتار اسپایکر]
*[https://www.alalam.ir/news/2014/09/05/alalam_635455231365911943_25f_4x3.mp4 فیلم مصاحبه با نجات یافته از کشتار اسپایکر]
*[https://www.shia-news.com/fa/news/95950/مستند-اسپایکر فیلم مستند «اسپایکر»]
*[https://www.aparat.com/v/Gleas/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AC%D8%A7_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%87 فیلم مستند «اینجا زمان ایستاده»]
 
== منابع ==
{{آغاز پانویس|25em}}
{{آغاز پانویس|25em}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=فاضل الغراوی:الاعتراف الاممی بجرائم "داعش" یسمح للحکومة العراقیة بطلب تعویضات دولیة|ناشر=|نشانی=https://www.ninanews.com/Website/News/Details?key=904106|تاریخ=12 مه 2021|تاریخ بازبینی=2021-06-10|شناسه={{شناسه یادکرد|عراب3}}|نویسنده=الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء‎|کد زبان=|وبگاه=ninanews.com}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=فاضل الغراوی:الاعتراف الاممی بجرائم "داعش" یسمح للحکومة العراقیة بطلب تعویضات دولیة|ناشر=|نشانی=https://www.ninanews.com/Website/News/Details?key=904106|تاریخ=12 مه 2021|تاریخ بازبینی=2021-06-10|شناسه={{شناسه یادکرد|عراب3}}|نویسنده=الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء‎|کد زبان=|وبگاه=ninanews.com}}
خط ۲۰۹: خط ۱۹۳:
{{پایان}}
{{پایان}}
{{پایان پانویس}}
{{پایان پانویس}}
== پیوند به بیرون ==
*[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950601000619 عاملان جنایت اسپایکر عراق به دار مجازات آویخته شدند +ویدئو]
*[https://af.shafaqna.com/FA/57967 عکس و ویدئوهای جنایت داعش در اسپایکر]
*[https://fa.alalamtv.net/news/1629321/مصاحبه-با-تنها-نجات-یافتۀ-فاجعۀ-پایگاه-اسپایکر-عراق-ویدئو مصاحبه نیویورک تایمز با نجات یافته از کشتار اسپایکر]
*[https://www.alalam.ir/news/2014/09/05/alalam_635455231365911943_25f_4x3.mp4 فیلم مصاحبه با نجات یافته از کشتار اسپایکر]
*[https://www.shia-news.com/fa/news/95950/مستند-اسپایکر فیلم مستند «اسپایکر»]
*[https://www.aparat.com/v/Gleas/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AC%D8%A7_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%87 فیلم مستند «اینجا زمان ایستاده»]


{{داعش}}
{{داعش}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
[[رده:آزار مسلمانان]]
[[رده:آزار مسلمانان]]
[[رده:خشونت علیه مسلمان شیعه در عراق]]
[[رده:خشونت علیه مسلمان شیعه در عراق]]
خط ۲۱۸: خط ۲۱۲:
[[رده:کشتارها در عراق]]
[[رده:کشتارها در عراق]]
[[رده:نیروی هوایی عراق]]
[[رده:نیروی هوایی عراق]]
[[رده:حادثه‌های تروریستی داعش در عراق]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۳۳

کشتار اسپایکر
بخشی از حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)
عکس از منطقه‌ای در پایگاه اسپایکر که بخشی از قتل‌عام در این مکان روی داده‌است
کشتار اسپایکر (عراق)
موقعیتتکریت، عراق
مختصات۳۴°۳۶′۳۶″ شمالی ۴۳°۴۰′۴۸″ شرقی / ۳۴٫۶۱۰۰۰°شمالی ۴۳٫۶۸۰۰۰°شرقی / 34.61000; 43.68000
تاریخ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴
هدفدانشجویان نیروی هوایی عراقی شیعه و غیر مسلمان
گونه حمله
کشتار جمعی، تروریسم، نسل‌کشی
کشته‌ها۱۹۰۷ نفر
مرتکبان دولت اسلامی عراق و شام
مدافع عراق

کشتار در پایگاه هوایی اسپایکر، کشتاری جمعی است که به‌دست نیروهای داعش در پایگاه هوایی اسپایکر و کاخ ریاست جمهوری صدام در تکریت عراق اتفاق افتاده‌است. این کشتار پس از سقوط موصل و تکریت و هجوم داعش به پایگاه هوایی اسپایکر در تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴ شروع شد و چند روزی به طول انجامید. در زمان سقوط موصل، حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیرمسلح در پایگاه هوایی اسپایکر حضور داشتند که بنابر گزارش منابع، ۳۰۰۰ نفر از آنان توسط عشایر تکریت اسیر شده و به کاخ ریاست‌جمهوری صدام منتقل شدند. سران عشایر عراقی که غالباً از باقیماندگان حزب بعث بودند، به این نتیجه رسیدند تا اسیران شیعه را به قتل برسانند. قتل‌عام اسیران از ظهر روز ۱۲ ژوئن آغاز شد و در روز ۱۳ ژوئن اسیران به نیروهای داعش تحویل شدند. پس از برقرار شدن دادگاه شرع داعش، باقی اسیران شیعه به اعدام محکوم شدند و اسیران سنی به شرط توبه، آزاد شدند. از همین رو ۱۷۰۰ دانشجوی شیعهٔ غیرمسلح این پایگاه هوایی به‌طور جمعی قتل‌عام شدند. وزارت بهداشت عراق، آمار رسمی کشته‌شدگان در این جنایت را ۱۹۰۷ نفر گزارش کرده‌است. نیروهای داعش پس از قتل قربانیان، که غالباً دانشجویان نظامی زیر ۲۰ سال بودند، آنان را به درون رودخانه انداختند یا در گورهای دسته‌جمعی جدا از هم دفن کردند. به گزارش برخی منابع، گروهی از اسیران زنده به گور شدند. این واقعه یکی از ۱۰ حمله بزرگ جهان در دو دهه اخیر بوده‌است.

داعش از این قتل‌عام فیلم‌هایی را تهیه کرد تا بتواند در میان عراقیان و خصوصاً شیعیان، رعب و وحشت ایجاد کند. این فاجعه انسانی، یکی از انگیزه‌های اصلی عراقی‌ها در کنار فتوای جهاد علی سیستانی بود که سبب تشکیل حشد الشعبی شد. پس از این واقعه، دولت عراق در زمینه یافتن اجساد و دستگیری متهمان، تلاش‌های بسیاری کرد که به یافتن گورهای دسته‌جمعی متعددی در اطراف منطقه کاخ ریاست جمهوری در تکریت و پایگاه اسپایکر شد. در یکی از عملیات‌های تفحص برای یافتن اجساد قربانیان این کشتار، غواصان توانستند ۸۰ جسد را در حاشیه رودخانه دجله بیابند. تا تاریخ یکم فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شده‌است. همچنین تعدادی از متهمان دستگیر و پس از محاکمه به اعدام محکوم شدند. دولتمردان عراقی همواره تأکید بر رسیدگی دقیق و شفاف به پرونده این کشتار بوده‌اند. همچنین در خصوص این فاجعه، مستندهایی همچون مستند «اسپایکر» تهیه و منتشر شده‌است.

پیش زمینه

گاه‌شمار وقایع پیرامون کشتار اسپایکر
«تمام تاریخ‌ها مربوط به ژوئن ۲۰۱۴ می‌باشد»
پیش‌زمینه
۰۵
  • شروع درگیری داعش با نیروهای نظامی عراق در موصل
۱۰
  • تصرف شهر موصل و کرکوک در شمال عراق توسط داعش
  • کنترل داعش بر سد موصل
  • اعلام وضعیت آماده باش حداکثری توسط نوری مالکی
  • بازپس گیری سد موصل از دست داعش توسط نیروهای پیش‌مرگ
۱۱
۱۲
  • ادعای دولت نوری مالکی در خصوص بازپس گیری تکریت از داعش
  • اعطای ۱۵ روز مرخصی به تمام داوطلبان برای بازگشت به شهرهای خود
واقعه کشتار
۱۲
  • خروج نیروهای داوطلب از پایگاه برای بازگشت به شهرهای خود
  • برخورد با عشایر تکریت و اعتماد به آنها برای رسیدن به مکانی امن
  • انتقال داوطلبان به کاخ ریاست جمهوری صدام در تکریت و اسارت تمام دانشجویان نظامی
  • ورود نیروهای داعشی به پایگاه اسپایکر و تصرف باند فرودگاه
  • بمباران باند فرودگاه اسپایکر توسط ائتلاف ضد داعش
  • تصمیم شورای عشایر بعث در کاخ ریاست جمهوری برای قتل عام اسیران شیعه
  • آغاز قتل‌عام اسیران توسط عشایر عراقی وابسته به داعش
۱۳
  • ورود نیروهای داعش به کاخ ریاست جمهوری
  • تسلیم باقیمانده اسیران به نیروهای داعش
  • آغاز محاکمه اسیران در دادگاه شرع داعش
  • آزادسازی اسیران سنی مذهبی که توبه کرده‌باشند. (بر اساس حکم دادگاه شرع داعش)
  • ادامه قتل‌عام باقی اسیران
۱۴
همچنین ببینید: داعش، حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)، و نبرد نخست تکریت
نقشه شهر تکریت (فرودگاه الصحرا، نام دیگر پایگاه هوایی اسپایکر)

دولت اسلامی عراق و شام (به اختصار داعش) که در سال ۱۹۹۹ میلادی و توسط ابومصعب زرقاوی در افغانستان شکل گرفت، ابتدا با نام جماعة التوحید و الجهاد (JTWJ) انسجام یافت و یکی از شاخه‌های القاعده محسوب می‌شد. بعدها با اختلافات ابومصعب زرقاوی و گروهک القاعده، این گروه توانست در سال‌های بین ۱۹۹۹ تا اواسط سده ۲۰۰۰ میلادی، به موفقیت‌هایی در عراق و شام دست یابد. این موفقیت‌ها سبب شد تا رهبر گروه، به شهرت جهانی برسد. یکی از اهداف این گروه، تصفیه گروه‌های اسلامی از گروه‌های مرتد عنوان شده‌بود.[۱] بعدها نام گروه به «دولت اسلامی عراق در عراق و شام» تغییر یافت و به اختصار Isis یا داعش خوانده می‌شد.[۲] نیروهای داعش در سال ۲۰۱۳ مناطقی از عراق و سوریه را به تصرف خود درآوردند و در سال ۲۰۱۴ به سمت تکریت و بغداد در عراق در حرکت شدند. آنها توانستند تا رودخانه فرات در عراق پیشروی کنند و شهر موصل را در ۱۰ ژوئن به تصرف خود درآوردند. سقوط موصل -دومین شهر بزرگ عراق- که پس از ۵ روز نبرد بین داعش و نیروهای ائتلاف ضد داعش رخ داد، سرانجام با تحت کنترل قرار گرفتن ۱٫۸ میلیون جمعیت شهر به دست داعش، پایان یافت. در پی سقوط موصل، نوری مالکی -نخست‌وزیر عراق- اعلام آماده‌باش حداکثری کرد. پس از تصرف موصل، داعش به سمت جنوب و استان صلاح‌الدین در حرکت شد.[۳][۴][۵] به گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۵۰۰ هزار نفر از اهالی موصل، در طی حمله داعش به این شهر، مجبور به فرار از شهر شدند. داعشیان همچنین ساختمان کنسولگری ترکیه با ۴۸ نفر دیپلماتش را، به تصرف خود درآوردند و آنان را به عنوان گروگان اسیر نمودند.[۶] در روز ۱۰ ژوئن، بخش‌هایی از استان کرکوک نیز به تصرف داعش درآمد. داعشی‌ها توانستند معبری را برای عبور از سوریه به عراق اشغال کنند. نیروهای پیش‌مرگ نیز توانستند کنترل سد موصل را از داعشیان بازپس گیرند.[۷] در ۱۱ ژوئن، کنترل شهر تکریت -در ۱۵۰ کیلومتری بغداد- نیز به دست داعش افتاد. در سقوط تکریت، پادگان ضلوعیه در جنوب تکریت نیز به دست داعش افتاد.[۸] بعد از تسلط داعش بر تکریت بود که ستاد فرماندهی داعش، فرمان حرکت به سوی بغداد و کربلا را صادر کرد. این پیام توسط ابومحمد عدنانی -سخنگوی داعش- به اعضاء این گروه ابلاغ شد.[۹] پس از آشفتگی ایجاد شده پس از سقوط موصل و تکریت، در ۱۲ ژوئن، دولت عراق مدعی بازپس گرفتن شهر تکریت می‌شود.[۱۰] برخی منابع، از حضور نیروهای نظامی ایرانی در بازپس‌گیری تکریت گزارش کرده‌اند.[۱۱]

شرح واقعه

نمایی بیرونی از کاخ صدام (محل وقوع کشتار)

یکی از سربازان نجات‌یافته از کشتار اسپایکر به نام قاسم، واقعه را چنین گزارش می‌کند که به دستور فرماندهان، تعدادی از دانش‌آموختگان نظامی از استان‌های مختلف به استان صلاح‌الدین منتقل شدند. در ساعت ۱۰ شب ۱۱ ژوئن ۲۰۱۴، حدود سه هزار نفر به پایگاه اسپایکر منتقل شدند. این انتقال با وجود اینکه استان‌های صلاح‌الدین، موصل و مناطق اطراف این دو استان در اشغال داعش بوده‌است و این گروه غیرمسلح بودند صورت گرفته‌است. در این حال، فرمانده پایگاه به نیروهای تازه‌وارد اطمینان می‌دهد که در پایگاه، در امان خواهند بود. فردای آن روز، در ۱۲ ژوئن، به دستور فرماندهی پایگاه اسپایکر، همه افراد ۱۵ روز مرخصی دریافت کردند. به آنان دستور داده شد برای خروج از پایگاه، مدرک و لباس نظامی همراه نداشته‌باشند. سرانجام سربازان به وسیله کامیون‌های نظامی به نزدیک بزرگراه تکریت-موصل منتقل شدند و از آنجا پیاده منتظر خودروی کرایه‌ای ماندند. در این حین، اتومبیلی حامل افراد مسلح آنان را به قصد رساندن به مقصد و کمک با خود همراه ساخت. در نهایت همه افراد توسط نیروهای مسلح، اسیر و به کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت منتقل شدند. در کاخ، پس از بررسی‌ها و بازجویی‌های طولانی، نیروهای شیعه از غیرشیعه جدا و تمام شیعیان کشته شدند. باقی افراد در انتظار دادگاه شرع داعش ماندند تا حکم آنان اعلام شود.[۱۲] به تعبیر یکی دیگر از بازماندگان حادثه به نام کاظم، گروهی از سربازان پایگاه اسپایکر، اقدام به تعویض لباس نظامی به لباس معمول کردند و تصمیم به فرار از پایگاه داشتند. این گروه ۳۰۰۰ نفره پس از خروجشان از پایگاه، به سمت بغداد در حرکت شدند؛ اما پس از طی مسافتی به گروهی ۵۰ نفر نیروی مسلح برخورد کردند. نیروهای مسلح به نظامیان تحت تعلیم اطمینان دادند که آنها را به بغداد رسانده و نجات خواهند داد؛ اما پس از سوار شدن بر کامیون‌ها، به کاخ ریاست‌جمهوری صدام در تکریت منتقل شدند.[۱۳]

الجبوری -رئیس پارلمان عراق- در بیان علت خروج دانشجویان نظامی از پایگاه که منجر به اسارت آنان شد، به اظهارات ضد و نقیض در اینباره اشاره کرده‌است و توضیح می‌دهد؛ برخی از فرماندهان پایگاه به وی خبر داده‌اند که نیروها بدون دستور و اجازه از پایگاه خارج شده‌اند؛ اما برخی از نیروها، به اجازه فرماندهان و اعطای مرخصی به آنان برای خروج از پایگاه اشاره دارند.[۱۴] پدر یکی از مفقودین حادثه گزارش می‌کند که پسرش در ۱۲ ژوئن با او تماس گرفته‌است و از بازگشتش به منزل به خاطر دریافت دو هفته مرخصی از جانب فرماندهان خبر داده‌است.[۱۵] حسن خلیل یکی دیگر از سربازان بازمانده از این کشتار نیز به خیانت فرماندهان برای تسلیم دانشجویان به داعش معتقد است و گزارش می‌کند که فرماندهان در هنگام خارج کردن دانشجویان از پایگاه، به آنان اطمینان امنیت راه و حمایت قبایل عرب را داده‌اند.[۱۶] نیروهای مسلحی که سربازان را به کاخ ریاست‌جمهوری منتقل کردند و کمی بعد در ۱۳ ژوئن، آنها را تسلیم داعش کردند، از نیروهای مسلح عشایر منطقه بودند. همین امر سبب شده‌است تا سربازان بدون مقاومت و با اطمینان به عشایر، به کاخ ریاست جمهوری منتقل شوند.[۱۷]

از سوی دیگر، داعشی‌ها توانستند در همان روز ۱۲ ژوئن، به سرعت خود را به باند پایگاه رسانده و آنجا را اشغال کنند.[۱۸] دولت عراق و به ادعای برخی منابع ایرانی، ائتلاف ضد داعشی عراق که شامل آمریکا نیز می‌شود؛ در مواجهه با این حمله به پایگاه، اقدام به بمباران بخش‌هایی از پایگاه کردند.[۱۹] نیروهای عراقی نیز به سمت پایگاه در حرکت شدند و درگیری آغاز شد. در این درگیری‌ها، ۲۵–۳۵ نفر از داعشی‌ها کشته شدند.[۲۰][۲۱] گفته می‌شود افرادی از عشایر منطقه و مسئولان نظامی و محلی منطقه که گرایش به حزب بعث داشتند، در این کشتار با داعش همکاری داشتند.[۲۲][۲۳][۲۴] در این خصوص کمیساریای مستقل حقوق بشر در گفتگویی اعلام کرد که بر اثر شهادت و گفته شاهدان، برخی از افراد عشایر و گروهی منسوب به القاعده، در این کشتار دست داشته‌اند.[۲۵] به گزارش صوت العراق، عشیره آلبو ناصر، آلبو عجیل و الجبور به‌طور مشخص در همراهی داعش نقش داشتند.[۲۶] الجبیری نیز به کشته‌شدن قربانیان این جنایت به دست بازماندگان خاندان صدام معتقد است..[۲۷] دستگاه قضایی عراق نیز تمام شرکت‌کنندگان در این جنایت را عضو حزب بعث دانست که به داعش پیوستند.[۲۸]

بنابر گزارش‌هایی، قبایل عرب که در کاخ ریاست جمهوری اجتماع کرده‌بودند در خصوص سربازان اسیر به گفتگو پرداختند و دو گزینه معامله با دولت مستقر عراق یا دریافت پول در ازای آزادی اسیران مطرح شد؛ در نهایت با استدلال‌های برخی از طایفه‌های منسوب به حزب بعث، قرار بر آن شد تا سربازان شیعه کشته شوند. استدلال این گروه برای این پیشنهاد آن بود که تا چند روز دیگر، حکومت مستقر در بغداد سقوط خواهد کرد و حکومت بعث دوباره باز خواهد گشت و یکی از اهداف حکومت بعث، کم کردن شیعیان عراق است؛ بنابراین پیشنهاد قتل اسیران شیعه، پذیرفته شد. در عصر روز ۱۲ ژوئن کشتار آغاز شد تا آنکه در ۱۳ ژوئن، اسیران به نیروهای داعش رسیده از موصل تحویل شدند. داعشی‌ها دادگاه شرعی را برگزار کردند. این دادگاه، سنی مذهبانی که توبه کرده‌باشند آزاد شدند و شیعیان به اعدام محکوم شدند.[۲۹] داعشی‌ها در حین اجرای کشتار جمعی سربازان اسپایکر، به صورت آنلاین اقدام به انتشار تصاویر نمودند که در آن فیلم‌ها، افرادی مسلح با چهره‌های پوشانده، در کنار رودخانه تکریت، با شلیک به سر سربازان، آنها را به داخل رودخانه می‌انداختند. در تصاویر دیگر، تیرباران شدن سربازانی که دست‌هایشان بسته بود به تصویر کشیده‌شده‌است.[۳۰] جمعی از کشته شدگان این فاجعه، توسط نیروهای داعش با چاقو سر بریده شدند.[۳۱] پس از این کشتار، رسانه‌های داعش، برخی از عکس‌های کشتار را با تیترهای ارعاب‌آور، که احتمالاً برای ایجاد وحشت بین شیعیان بوده‌است منتشر کردند.[۳۲] از میان سربازان اسیر شده، حدود ۴۰۰ سرباز امکان فرار پیداکردند و برای نجات خود، به مناطق مسکونی اطراف کاخ ریاست‌جمهوری پناه بردند؛ اما با خشونت فرقه‌ای مواجه و غالبا توسط اهالی این مناطق کشته شدند.[۳۳]

تلفات

جعبه آمار قربانیان کشتار اسپایکر
این آمار توسط وزارت بهداشت عراق و به تفکیک استان‌ها کشور تهیه شده‌است
استان ذی قار ۳۸۳ نفر
استان بابل ۳۸۲ نفر
استان بغداد ۲۹۲ نفر
استان دیوانیه ۲۵۲ نفر
استان کربلا ۱۳۲ نفر
استان دیاله ۱۱۹ نفر
استان نجف ۹۹ نفر
استان مثنی ۸۶ نفر
استان واسط ۸۰ نفر
استان صلاح‌الدین ۲۶ نفر
استان کرکوک ۱۷ نفر
استان میسان ۱۶ نفر
استان بصره ۱۰ نفر
استان اربیل ۷ نفر
استان انبار ۲ نفر

در زمان سقوط تکریت، حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیر مسلح در پایگاه اسپایکر حضور داشتند.[۳۴][۳۵][۳۶][۳۷] که همگی به اسارت نیروهای داعش درآمدند.[۳۸] گزارش‌ها حاکی از آن است که داعش پس از اشغال موصل و تکریت، بیش از ۲۰۰۰ نفر از دانشجویان نظامی و غیر مسلح عراقی را به اسارت درآورده و با انتقال به کاخ ریاست جمهوری در تکریت، همه آنان را به قتل رسانده‌است.[۳۹][۴۰][۴۱] منابع خبری به نقل از مقامات عراقی از ۱۷۰۰ نفر دانشجوی شیعه یاد کردند که همگی زیر ۲۲ سال سن داشتند و در این فاجعه کشته شدند و احتمالاً برخی از آنان در اسارت داعش ماندند.[۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷] داعش در اطلاعیه رسمی خود پس از این حمله، تعداد شیعیان کشته‌شده را ۱۷۰۰ نفر عنوان کرده‌است.[۴۸][۴۹] دیدبان حقوق بشر نیز کشته‌شدن ۵۶۰ تا ۷۷۰ سرباز دستگیر شده از پایگاه اسپایکر را در نزدیکی شهر تکریت تأیید کرده‌است.[۵۰][۵۱][۵۲][۵۳] این نهاد تعداد مجموع کشتگان این حمله را نیز ۲۱۳۴ نفر یاد کرده‌است.[۵۴] بیشترین آمار در خصوص کشته شدگان این فاجعه، ۲۵۰۰ نفر است که پایگاه خبر صوت العراق طی خبری در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده‌است. از این میان ۱۷۰۰ نفر از سربازان جدید و نوآموز و ۱۵۷ نفر از سربازان آموزش دیده نیروی هوایی عراق بوده‌اند.[۵۵]

با وجود آنکه وزارت دفاع عراق و رسانه‌های دولتی در اولین واکنش به ادعای اعدام‌ها توسط داعش، این خبر را انکار کرد؛[۵۶][۵۷] اما چندی بعد، وزارت بهداشت این کشور، آمار رسمی کشته شدگان این حمله را ۱۹۰۷ نفر به تفکیک استان‌های محل زندگی آنان، اعلام نمود.[۵۸] همین نهاد رسمی، طی اطلاعیه‌ای تعداد مفقودین این واقعه را ۱۹۹۷ نفر ذکر کرده‌است.[۵۹] سخنگوی فرماندهی نیروهای مسلح عراق، در جلسه پارلمان این کشور از ۱۱۰۰۰ مفقود در منطقه تکریت تا سپتامبر ۲۰۱۴ یاد شده کرده‌است.[۶۰] گاردین نیز با اشاره به کشتار اسپایکر، این حمله داعش را یکی از ۱۰ حمله بزرگ دو دهه گذشته خواند و تعداد قربانیان این واقعه را ۱۵۰۰ نفر دانست.[۶۱][۶۲]

همچنین در گزارش داعش، از آزاد شدن ۸۰۰ اسیر سنی مذهب یاد شده‌است که به گفته داعشی‌ها، توبه کرده‌اند.[۶۳] به گفته نوری مالکی، گروهی از اسیران به عنوان گروگان در استان الانبار نگهداری می‌شدند.[۶۴] داعشی‌ها، پس از به قتل رساندن قربانیان، اجساد آنان را به رودخانه انداختند و گروهی دیگر را در گورهای دسته جمعیِ جدا از هم دفن کردند.[۶۵][۶۶] برخی منابع از زنده به گور کردن برخی از این دانشجویان یاد کرده‌اند.[۶۷][۶۸] تا تاریخ یکم فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شده‌است.[۶۹] تعداد زیاد کشته‌شدگان این حمله، مرگبارترین جنایت فرقه‌ای در تاریخ اخیر عراق را شکل داده‌است.[۷۰]

بر طبق گزارش سایت رسمی داعش، در حمله به پایگاه هوایی اسپایکر، تعداد دو هلیکوپتر در هوا، چندین هواپیما در زمین و وسائل نقلیه بسیاری از نیروهای ارتش عراق منهدم شدند. در این حملات، ذخایر سوخت و تجهیزات ارتباطی پایگاه نیز مورد تهاجم و تخریب کامل قرار گرفته‌است.[۷۱]

پیامدها

منابع به دنبال این حادثه و در تحلیل علل این اقدام داعش، انتقام‌جویی از شیعیان را به عنوان یکی از انگیزه‌های داعش مطرح کرده‌اند. بر اساس این تحلیل که توسط علی شهبازی در مجله مطالعات منطقه‌ای منتشر شده‌است، این حسن انتقام‌جویی در دوران استبداد دولت شیعی مرکزی به ریاست نوری مالکی در عراق شکل گرفته‌است. همچنین در این تحلیل دیگر انگیزه این حرکت داعش، در اختیار نداشتن علوم و فنون نظامی بیان شده‌است. بر این اساس داعش که از توان نظامی و صنعت هوایی کمتری نسبت به جبهه مقابل خود برخوردار بوده‌است، دست به تخریب و حمله بر علیه نداشته‌های خود زده و خشم ناشی از این ضعف را بر سر دانشجویان نظامی تخلیه کرده‌است.[۷۲] روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی، یکی از اهداف داعش از این عملیات را ایجاد حس انتقام جویی در نیروهای مقابل (مشخصا شیعیان) دانست تا داعش بتواند با این حربه، جنگ‌های فرقه‌ای را در عراق شدت ببخشد.[۷۳] از همین رو علی سیستانی -از مراجع تقلید شیعه در عراق- طی اطلاعیه در روز شنبه (۲۸ تیر ۱۳۹۳–۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴)، از تمام گروه‌ها و جریانات عراق، در دوران پرآشوب عراق، دعوت به خویشتنداری نمود.[۷۴] خانواده قربانیان نیز در اقداماتی، اعتراض خود را به دولت بابت عدم شفافیت در اطلاعات این کشتار و عدم تحویل اجساد قربانیان نشان‌دادند. در این اعتراضات، متعرضان به پارلمان عراق حمله، به اسباب آن آسیب رساندند و برخی از کارکنان پارلمان را مورد ضرب و شتم قرار دادند.[۷۵][۷۶]

یافت گورهای دسته جمعی

در اسفند ۱۳۹۳ (مارس ۲۰۱۵) و پس از آزادی تکریت از دست داعش، ده‌ها گور دسته جمعی از کشته شدگان قتل‌عام اسپایکر کشف شد.[۷۷] ارتش عراق شهر تکریت و مناطق اطراف آن را به‌طور کامل در نیمه اول فروردین ۱۳۹۴ (روزهای آغازین آوریل ۲۰۱۵) از داعش بازپس گرفت[۷۸][۷۹] و تا تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۴ (۱۰ ژوپن ۲۰۱۵)، بقایای ۵۹۷ جسد از کشته شدگان اسپایکر را کشف کرد.[۸۰] دولت عراق تعداد این گورها را جمعاً ۱۱ گور دسته‌جمعی کشف شده تا تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۹۴ (هشتم آوریل ۲۰۱۵) دانسته‌است.[۸۱] به گزارش سی‌ان‌ان، برخی از اجساد یافت شده، با دست بسته دفن شده بودند.[۸۲] غواصان توانستند در ۱۶ دی ۱۳۹۵ (۵ ژانویه ۲۰۱۷)، جسد ۸۰ تن از قربانیان این خشونت را در حاشیه رود دجله، محدوده‌ای نزدیکی به کاخ ریاست جمهوری استان صلاح الدین بیابند.[۸۳] در آوریل ۲۰۱۸، وزارت بهداشت عراق از یافتن ۱۵۸ جسد از قربانیان کشتار اسپایکر در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت خبر داد.[۸۴] چندی بعد، کمیته یادبود کشتار اسپایکر، به تاریخ ۱۷ تیر ۱۳۹۷ (۸ ژوئیه ۲۰۱۸) از کشف ۳۶ جسد در کاخ ریاست جمهوری صلاح الدین خبر داد که به صورت دسته جمعی دفن شده‌اند.[۸۵] به گزارش دویچه وله، بزرگترین گور دسته‌جمعی کشف شده تا کنون، شامل ۴۰۰ جسد از کشته‌شدگان این کشتار بوده‌است.[۸۶] سازمان ملل در سال ۲۰۱۸، تعداد گورهای دسته جمعی در تکریت عراق را ۲۰۲ عدد اعلام نمود که ۶ تا ۱۲۰۰۰ کشته یافت شده‌است.[۸۷] کشف این گورهای دسته جمعی و خروج اجساد قربانیان از آن، با کمک سازمان‌های جهانی همچون صلیب سرخ صورت گرفته‌است.[۸۸] دیده‌بان حقوق بشر نیز از ضعف عملکرد دولت عراق در شناسایی اجساد کشته شدگان این فاجعه، ابراز نارضایتی کرد.[۸۹]

دستگیری، اعترافات و اعدام متهمان

جسد برخی از قربانیان، پس از کشته شدن به رودخانه انداخته شده‌است.

به عقیده پژوهشگران حوزه حقوق، جنایت اسپایکر در صورتی که به قصد از بین بردن شیعیان صورت گرفته باشد، مصداق ژنوساید خواهد بود و در غیر این صورت، مصداق جنایت جنگی است.[۹۰] رئیس‌الوزراء دولت نوری مالکی، در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۹۳ (۲۷ اوت ۲۰۱۴)، از تشکیل نیروی امنیتی ویژه‌ای با نام «مجموعة الثأر لشهداء سبایکر» برای تشخیص و شناسایی عاملان این کشتار خبر داد.[۹۱] در بهمن ۱۳۹۳ (فوریه ۲۰۱۵)، ماجد اعرجی رئیس دادگاه پژوهش‌های مرکزی ویژه پرونده‌های تروریسم و جنایت‌های سازمان یافته مستقر در بغداد اعلام کرده‌است: ۳۰ نفر از متهمان کشتار «پایگاه هوایی اسپایکر» در تکریت دستگیر شدند که ۱۶ متهم به ارتکاب جنایت اعتراف کردند.[۹۲] چند ماه بعد در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۹۴ (۹ ژوئن ۲۰۱۵)، در اولین جلسه از دادگاه متهمان کشتار اسپایکر، ۲۴ نفر از متهمان به اعدام محکوم شدند و چند تن دیگر به جهت نبود شواهد کافی، حکم آزادی دریافت کردند. پس از قرائت رای دادگاه، چند تن از متهمان، اعترافات خود مبنی بر شرکت داشتن در کشتار اسپایکر را انکار کردند.[۹۳] در ۱۹ آذر ۱۳۹۴ (۱۰ دسامبر ۲۰۱۵)، پلیس فنلاند با همکاری سرویس‌های اطلاعاتی این کشور، دو مظنون را از روی فیلم‌های منتشر شده توسط داعش مربوط به کشتار اسپایکر، شناسایی و دستگیر نمود.[۹۴] در ۳۱ مرداد ۱۳۹۵ (۲۱ اوت ۲۰۱۵)، وزارت دادگستری عراق اعلام کرد که تا کنون، حکم اعدام ۳۵ نفر از محکومان پرونده کشتار اسپایکر اجرا شده‌است.[۹۵] در اول شهریور ۱۳۹۵ (۲۲ اوت ۲۰۱۶)، وزارت دادگستری عراق در مراسمی با حضور برخی از خانواده‌های قربانیان، حکم اعدام برخی از متهمان این جنایت را به اجرا درآورد.[۹۶] آسوشیتد پرس و بی‌بی‌سی، تعداد اعدام شدگان را ۳۶ نفر گزارش کرده‌است که از بین ۶۰۰ متهم به شرکت در کشتار اسپایکر به اعدام محکوم شده بودند.[۹۷][۹۸] در اوت ۲۰۱۷ نیز شورای عالی قضایی عراق، ۲۷ نفر از متهمان پرونده کشتار اسپایکر را به اعدام محکوم کرد. ۲۵ نفر دیگر نیز به جهت عدم وجود مدارک کافی، تبرئه شدند.[۹۹][۱۰۰] این حکم به تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۱۷ برای ۳۶ نفر از متهمان، توسط دادگاه عراق و در زندان ناصریه، اجرا گردید.[۱۰۱][۱۰۲] دولت عراق پیش از آن نیز ۳۱ نفر از شرکت کنندگان دراین جنایت را در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ اعدام کرده‌بود.[۱۰۳] دستگیری عاملان این کشتار ادامه داشت تا آنکه یکی از مهمترین عاملان آن در اوت ۲۰۲۰ در استان صلاح‌الدین دستگیر شد.[۱۰۴][۱۰۵]

به گزارش صوت العراق، برخی از مسئولین عراقی، با توجه به اعترافات دستگیرشدگان از نیروهای داعش شرکت کننده در کشتار اسپایکر، یکی از عامران به قتل سربازان پایگاه هوایی اسپایکر را رغد حسین -دختر صدام حسین- معرفی کرده‌اند. با این وجود رغد، هرگونه ارتباط با این کشتار را انکار و تکذیب کرده‌است.[۱۰۶] با پیشرفت داعش در شمال عراق و تصرف تکریت، رغد اعلام خوشحالی کرد که به آرزوی بازگشت به وطن و دیدار با مقبره پدرش نزدیکتر شده‌است. این اظهار نظرش سبب شد تا دولت عراق به پلیس اینترپل برای وی به اتهام تحریک نیروهای تروریستی در عراق، اعلان جرم نماید.[۱۰۷]

اقدام‌ها و پیشنهادها

کمی پس از فاجعه اسپایکر و در ژوئن ۲۰۱۴، سپاهی با نام «رایا السلاما» به فرماندهی مقتدی صدر در عراق شکل گرفت. این سپاه، همان سپاه «جیش المهدی» بود که در سال ۲۰۰۸ منحل شده‌بود.[۱۰۸] این واقعه در کنار فتوای علی سیستانی مبنی بر جهاد با داعش، یکی از انگیزه‌های اصلی عراقی‌ها برای تشکیل بسیج مردمی جهت حمله به داعش بود.[۱۰۹][۱۱۰][۱۱۱][۱۱۲] این کشتار سبب شد تا اعتراضاتی نیز به نوری مالکی، نخست‌وزیر وقت توسط شهروندان عراقی وارد آید.[۱۱۳] به عقیده برخی از معترضان، نوری مالکی مهمترین سهل‌انگار در این ماجرا بوده‌است. در همین خصوص مقتدی صدر، درخواستی را با یک میلیون امضاء تهیه کرد که بر اساس آن، تحقیقات بیشتری در خصوص مسببان این فاجعه به جریان افتد.[۱۱۴] حیدر العبادی، نخست‌وزیر وقت عراق اعلام دستور داد تا کمیته‌ای جهت شناسایی و ارتباط با خانواده‌های کشته شدگان این حمله و بررسی مفقودین این واقعه تشکیل شود. او همچنین دستور شکل‌دادن یک گزارش مفصل دربارهٔ این واقعه را داد.[۱۱۵] به گزارش راشاتودی، پیتر بوکارت - مدیر سازمان دیدبان حقوق بشر - این اقدام داعش را جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت[یادداشت ۱] دانست.[۱۱۶] سازمان جهانی دیدبان حقوق جهانی شیعه نیز، این روز را به عنوان «روز جهانی حقوق شیعه» نامگذاری کرد.[۱۱۷] فاضل الغراوی -یکی از اعضای کمیسون حقوق بشر در عراق- اعلان رسمی سازمان حقوق بشر برای جنایت جنگی دانستن این فاجعه را پراهمیت و مستوجب پرداخت غرامت از جانب سازمان‌های بین‌المللی به خانواده‌های قربانیان دانست. وی از اقدامات عراق در این راستا، به برگزاری نمایشگاه، سمینار، کمپین‌های رسانه‌ای و تولید مستندها اشاره کرد.[۱۱۸]

عواطف نعمه، نماینده وقت ائتلاف دولت در پارلمان عراق، با درخواستی از قوه قضائیه و دادستانی عراق؛ خواستار شفاف سازی در خصوص این واقعه را کرده و بر نسل‌کشی دانستن این واقعه علیه شیعیان، تأکید داشته‌است. وی همچنین گنجانده شدن این واقعه در کتب درسی را لازم دانسته و پیشنهاد عزای عمومی اعلام کردن این روز در عراق را مطرح کرده‌است.[۱۱۹] سید عمار حکیم -رئیس جریان ملی الحکمه عراق- در پیشنهادی مطرح کرد که قرار گرفتن این واقعه در کتاب‌های درسی و شناسایی اجساد کشته شدگانی که هنوز اجساد آنان شناسایی و یافت نشده‌اند؛ در کاهش آثار مادی و معنوی این حادثه، مؤثر است.[۱۲۰][۱۲۱] شیما التمیمی، یکی از نمایندگان پارلمان عراق نیز، در اظهاراتی درخواست رسیدگی مجدد به پرونده اسپایکر، به دور از تعارفات سیاسی شد.[۱۲۲]

در هنر و رسانه

مستندی با عنوان «خاطرات خبرنگار جنگ» از فعالیت‌های زنی عراقی به نام ام قسی توسط وحید چاووش در سال ۱۳۹۷ تولید شد که به فراری دادن زندانیان داعش توسط یک زن عراقی در پایگاه اسپایکر پرداخته‌است.[۱۲۳][۱۲۴] گروه هنری و رسانه‌ای فطرس مدیا نیز با انتشار مستندی کوتاه با نام «داعش، از پاریس تا اسپایکر» به مغفول ماندن تعداد زیاد قربانیان این جنایت اشاره داشته و آن را با قربانیان سایر حملات تروریستی داعش در سراسر دنیا و خصوصاً اروپا مقایسه کرده‌است.[۱۲۵] مستند بلند «اینجا زمان ایستاده» نیز که از تولیدات گروه فطرس مدیاست به افراط گرایی داعش در ماجرای اسپایکر و اسلام هراسی در اروپا پرداخته‌است.[۱۲۶]

دیدگاه‌ها

مراسم یادبود قربانیان کشتار اسپایکر در محل واقعه
همچنین ببینید: واکنش‌ها و مواضع حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)

پیتر بوکارت، مدیر دیدبان حقوق بشر در واکنش به این اقدام داعش، طی سخرانی‌ای گفت: «بربریت داعش، قوانین را نقض می‌کند و وجدان‌ها را به درد می‌آورد.»[۱۲۷] کاظم الشیماری، از اعضاء پارلمان عراق، معتقد است که فاجعه اسپایکر و اتفاقات سال ۲۰۱۴ میلادی در عراق اعم از سقوط شهرها و استان‌ها، بخاطر وجود فساد در بدنه حاکمیت رخ داده‌است.[۱۲۸] جواد شهرستانی در گفتگویی که کاردینال اعظم بوسنی داشت، از کشتار اسپایکر سخن به میان آورده و گفت: «در حادثه ای دلخراش و بسیار هراس‌انگیز ۱۷۰۰ نفر از بهترین فرزندان، در پایگاه اسپایکر عراق به دست تروریسم بین‌الملل مظلومانه در خون خود غلطیدند. اگر اروپا اخیراً زخم تروریسم را حس کرده‌است، ما بیش از قرن هاست که قربانی تروریسم بین‌المللی هستیم»[۱۲۹][۱۳۰] قاسم سلیمانی در بخشی از سخنان خود، به کشته شدگان اسپایکر اشاره دارد و می‌گوید: «در هیچ دوره‌ای از تاریخ، در زمان بربرها و تاتارها، حتی در حمله مغول، تاریخ شاهد این همه خشونت، توحش و سختی نبوده‌است. ۲۲۰۰ نفر از جوانان دانشکده اسپایکر عراق را دست بسته سربریدند و تیرباران کردند.»[۱۳۱][۱۳۲]

سید محمد طباطبایی -معاون دبیرکل گروه عصائب اهل الحق عراق- در گفتگویی با خبرگزاری ابنا، مقصر اصلی این حادثه را فرماندهان عراقی دانست که با در خطر دیدن جان خویش، سربازان و پاگان را رها کرده و گریختند.[۱۳۳] همین‌طور نماینده وقت استان دیوانیه در این خصوص، فرماندهان پایگاه اسپایکر را به خیانت متهم کرد و درخواست بررسی اقدامات آنان گردید.[۱۳۴] محمد السعبری -از اعضاء سابق حزب الدعوة- معتقد است که عشایر شمال عراق، باقی‌ماندگان از حزب بعث و داعشیان تنها مقصران و عاملان این جنایت نبودند. وی به نقش حکومت ایران در این کشتار اشاره دارد و طراحی سناریوی به مسلخ بردن جوانان شیعه را به سازمان‌های اطلاعاتی ایران نسبت می‌دهد. بر اساس عقیده او، برای هیچ‌کدام از سربازان اسپایکر مدرک رسمی برای عضویت در یکی از ارگان‌های دفاعی عراق صادر نشده بود و این تعجب‌برانگیز است. وی هدف ایران را از این اقدام، سیطره بر شیعیان عراق، محتاج نگه‌داشتن عراق به کمک‌های ایران، استفاده از ذخایر عراق و ایجاد گروه‌های شبه نظامی در کشور همسایه برای مقابله با دشمنان خود تشریح شده‌است.[۱۳۵]

پانویس

یادداشت‌ها

  1. ↑ قتل کسانی که به‌طور فعال در درگیری‌های جنگی شرکت نداشته‌اند و همین‌طور افراد مسلحی که سلاح خود را زمین گذاشته و تسلیم شده‌اند؛ جنایت جنگی علیه بشریت تلقی می‌شود. رک: “Iraq executions detailed”, Russia Today.

ارجاعات

  1. ↑ Zelin, The War between ISIS and al-Qaeda, 1.
  2. ↑ “Isis, Isil, IS or Daesh?”, BBC news.
  3. ↑ “Militants seize Iraq's second city of Mosul”, BBC news.
  4. ↑ «روزی که جهان متأثر نشد», خبرگزاری ایرنا.
  5. ↑ کولایی و اکبری، «دولت شکننده در عراق و امنیت زنان»، سیاست.
  6. ↑ “Islamists force 500,000 to flee Mosul”, BBC news.
  7. ↑ «بخش‌هایی از کرکوک به تصرف داعش درآمد», خبرگزاری ایسنا.
  8. ↑ «داعش کنترل تکریت را نیز در اختیار گرفت», خبرگزاری ایسنا.
  9. ↑ «تهدید داعش به اشغال بغداد و کربلا», خبرگزاری ایسنا.
  10. ↑ «ارتش عراق شهر تکریت را از داعش بازپس گرفت», خبرگزاری دویچه وله.
  11. ↑ “Iran Deploys Forces to Fight al Qaeda”, THE WALL STREET JOURNAL.
  12. ↑ «شاهد عیان یروی ما حدث لیلة سقوط سبایکر», المدی پرس.
  13. ↑ “Escaping Death in Northern Iraq”, the new york times.
  14. ↑ «مجزرة سبایکر», الوسیط.
  15. ↑ «ضحایا سبایکر تجاوزوا الـ 2050», صوت العراق.
  16. ↑ «ناجون من مجزرة سبایکر», براثا.
  17. ↑ «حقیقة مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  18. ↑ “IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit”, naharnet.
  19. ↑ “Islamic State overwhelms Iraqi forces at Tikrit in major defeat”, miamiherald.
  20. ↑ “IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit”, naharnet.
  21. ↑ “The Iraqi Army’s Alamo: Standoff in Tikrit”, thedailybeast.
  22. ↑ «ذکری خیانة فلول البعث و حاضنتهم بتسلیم الموصل», صوت العراق.
  23. ↑ «بازداشت عامل کشتار اسپایکر با آرایش زنانه», خبرگزاری آوا.
  24. ↑ «درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق», خبرگزاری مشرق.
  25. ↑ «ارسال پرونده کشتار اسپایکر به حقوق بشر سازمان ملل», سازمان دفاع از قربانیان خشونت.
  26. ↑ «حقیقة مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  27. ↑ «مجزرة سبایکر», الوسیط.
  28. ↑ «من یقف وراء قتل 1700 جندی فی "مجزرة سبایکر" بالعراق؟», سی‌ان‌ان.
  29. ↑ «حقیقة مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  30. ↑ «نبش‌قبر گورهای دسته جمعی», خبرگزاری دویچه وله.
  31. ↑ «السلطات العراقیة تعدم 31 مداناً فی مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  32. ↑ “Massacre Claim Shakes Iraq”, the new york times.
  33. ↑ «حقیقة مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  34. ↑ «ناجون من مجزرة سبایکر», براثا.
  35. ↑ «پیام عمار حکیم به مناسبت سالروز کشتار اسپایکر در عراق», خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  36. ↑ کرم‌زاده و مرادیان، «بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب.
  37. ↑ «کشتار داعش در پایگاه اسپایکر», خبرگزاری یورونیوز.
  38. ↑ شهبازی، «شواهد کینه‌توزی داعش»، مطالعات منطقه‌ای، ۳۷.
  39. ↑ «إکمال فحص الحمض النووی لوجبة جدیدة», صوت العراق.
  40. ↑ «عمار حکیم خواستار گنجاندن کشتار اسپایکر در کتب درسی», خبرگزاری شفقنا.
  41. ↑ «سکان بغداد یعلنون تأییدهم لوثیقة الصدر», صوت العراق.
  42. ↑ “Escaping Death in Northern Iraq”, the new york times.
  43. ↑ «بازداشت عامل کشتار اسپایکر با آرایش زنانه», خبرگزاری آوا.
  44. ↑ «کابوس شبانه مادران اسپایکر», خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران.
  45. ↑ کرم‌زاده و مرادیان، «بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب.
  46. ↑ «حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق», ایران اینترنشنال.
  47. ↑ «القوات الامنیة تقبض علی احد المشارکین فی مجزرة سبایکر», خبرگزاری روداو.
  48. ↑ “Iraqi teams exhume mass graves of soldiers in Tikrit”, BBC news.
  49. ↑ “Escaping Death in Northern Iraq”, the new york times.
  50. ↑ “Escaping Death in Northern Iraq”, the new york times.
  51. ↑ حسنلو، «زمینه‌ها و عوامل پیدایش تکفیر»، پژوهش‌های تطبیقی.
  52. ↑ شهبازی، «شواهد کینه‌توزی داعش»، مطالعات منطقه‌ای، ۳۷.
  53. ↑ «روایت تنها نجات یافته کشتار اسپایکر», خبرگزاری دفاع مقدس.
  54. ↑ «چهارمین سالروز فاجعه اسپایکر», خبرگزاری ابنا.
  55. ↑ «حقیقة مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  56. ↑ “Massacre Claim Shakes Iraq”, the new york times.
  57. ↑ «مجزرة سبایکر», الوسیط.
  58. ↑ «بابل وذی قار یتصدران مجزرة سبایکر بعدد الضحایا», الیوم الثامن.
  59. ↑ «۱۹۹۷ العدد الکلی لمفقودی مجزرتی سبایکر», خبرگزاری روداو.
  60. ↑ «جلسة طارئة للبرلمان العراقی لبحث "مجزرة" سبایکر», الجزیره.
  61. ↑ “Sri Lanka terrorist attacks among world's worst since 9/11”, The guardian.
  62. ↑ «۱۰ حمله بزرگ تروریستی دو دهه گذشته», خبرگزاری ایرنا.
  63. ↑ حسنلو، «زمینه‌ها و عوامل پیدایش تکفیر»، پژوهش‌های تطبیقی.
  64. ↑ “Escaping Death in Northern Iraq”, the new york times.
  65. ↑ «نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر», خبرگزاری صدای آمریکا.
  66. ↑ “Massacre Claim Shakes Iraq”, the new york times.
  67. ↑ «سبایکر، محنة وطن», صوت العراق.
  68. ↑ «عمار حکیم خواستار گنجاندن کشتار اسپایکر در کتب درسی», خبرگزاری شفقنا.
  69. ↑ “IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit”, naharnet.
  70. ↑ “Escaping Death in Northern Iraq”, the new york times.
  71. ↑ “IS-led Militants Storm Iraqi Air Base near Tikrit”, naharnet.
  72. ↑ شهبازی، «شواهد کینه‌توزی داعش»، مطالعات منطقه‌ای، ۳۷–۳۸.
  73. ↑ “Massacre Claim Shakes Iraq”, the new york times.
  74. ↑ “Massacre Claim Shakes Iraq”, the new york times.
  75. ↑ «ناجون من مجزرة سبایکر», براثا.
  76. ↑ «أهالی مفقودی قاعدة سبایکر یقتحمون البرلمان العراقی», الجزیره.
  77. ↑ «درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق», خبرگزاری مشرق.
  78. ↑ “Iraq Forces, Pushing ISIS Out of Tikrit”, the new york times.
  79. ↑ «تصاویر وحشتناک از جنایت داعش در اسپایکر», شفقنا افغانستان.
  80. ↑ «نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر», خبرگزاری صدای آمریکا.
  81. ↑ «نبش‌قبر گورهای دسته جمعی», خبرگزاری دویچه وله.
  82. ↑ “Mass graves in Tikrit might contain 1,700 bodies”, CNN.
  83. ↑ «کشف ۸۰ جسد از قربانیان کشتار اسپایکر», پارس نیوز.
  84. ↑ «الصحة العراقیة تعثر علی رفات 158», صوت العراق.
  85. ↑ «پیکر شهدای کشتار اسپایکر در کاخ‌های صدام», خبرگزاری ایرنا.
  86. ↑ «کشف ۴۷۰ جسد در گورهای جمعی در تکریت», خبرگزاری دویچه وله.
  87. ↑ «کشف دست‌کم ۲۰۰ گور دسته جمعی», یورونیوز.
  88. ↑ «کشف صدها جسد از گورهای جمعی تکریت», خبرگزاری یورونیوز.
  89. ↑ «چهارمین سالروز فاجعه اسپایکر», خبرگزاری ابنا.
  90. ↑ مومنی، «ارزیابی اعمال صلاحیت جزایی ایران»، پژوهش‌های حقوقی تطبیقی.
  91. ↑ «اعتقال أربعة من المشتبه بمشارکتهم فی جریمة سبایکر جنوبی کرکوک», السومریه.
  92. ↑ 30 متهم کشتار «اسپایکر» عراق دستگیر شدند بایگانی‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine خبرگزاری انتخاب
  93. ↑ “Iraqi court sentences 24 to death over Speicher massacre”, middleeastmonitor.
  94. ↑ “Two detained in Finland over ISIS executions in Tikrit”, Yleisradio Oy.
  95. ↑ «حکم اعدام عاملان جنایت در پایگاه هوایی اسپایکر», خبرگزاری میزان.
  96. ↑ «درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق», خبرگزاری مشرق.
  97. ↑ «عراق ۳۶ عضو داعش را اعدام کرد», رادیو زمانه.
  98. ↑ “Iraq hangs 36 men for Camp Speicher massacre”, BBC.
  99. ↑ «حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق», ایران اینترنشنال.
  100. ↑ “Iraq to hang 27 for IS Camp Speicher massacre”, BBC.
  101. ↑ «القوات الامنیة تقبض علی احد المشارکین فی مجزرة سبایکر», خبرگزاری روداو.
  102. ↑ “Iraq hangs 36 men for Camp Speicher massacre”, BBC.
  103. ↑ «السلطات العراقیة تعدم 31 مداناً فی مجزرة سبایکر», صوت العراق.
  104. ↑ «القبض علی أخطر المشارکین بمجزرة سبایکر», صوت العراق.
  105. ↑ “The Most Dangerous Terrorist”, National Iraqi News Agency.
  106. ↑ «ابنة صدام عن صلتها بجریمة سبایکر», صوت العراق.
  107. ↑ “ISIS joins forces with Saddam loyalists in bid”, Foxnews.
  108. ↑ «الحشد الشعبی ومستقبل العراق», صوت العراق.
  109. ↑ “Iraq hangs 36 men convicted over Speicher massacre”, The guardian.
  110. ↑ «نبش قبر بقایای اجساد ۶۰۰ قربانی اسپایکر», خبرگزاری صدای آمریکا.
  111. ↑ «کشتار داعش در پایگاه اسپایکر», خبرگزاری یورونیوز.
  112. ↑ “ISIS releases footage of Tikrit massacre”, alarabiya.
  113. ↑ «حکم اعدام ۲۷ متهم کشتار اسپایکر در دادگاه جنایی عراق», ایران اینترنشنال.
  114. ↑ «سکان بغداد یعلنون تأییدهم لوثیقة الصدر», صوت العراق.
  115. ↑ «روایت تنها نجات یافته کشتار اسپایکر», خبرگزاری دفاع مقدس.
  116. ↑ “Iraq executions detailed”, Russia Today.
  117. ↑ «روز جهانی حقوق شیعیان», سازمان جهانی دیدبان حقوق بشر.
  118. ↑ «الاعتراف الاممی بجرائم داعش…», الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء‎.
  119. ↑ «کشتار پادگان اسپایکر، نسل‌کشی علیه شیعیان», پایگاه خبری دیدبان شیعه.
  120. ↑ «پیام عمار حکیم به مناسبت سالروز کشتار اسپایکر در عراق», خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  121. ↑ «عمار الحکیم یدعو لتخلید مجزرة سبایکر فی المناهج التربویة», خبرگزاری الفرات.
  122. ↑ «درخواست برای بازگشایی پرونده کشتار اسپایکر درعراق», خبرگزاری مشرق.
  123. ↑ ««خاطرات خبرنگار جنگ» از مقابله جسورانه با داعشی‌ها», باشگاه خبرنگاران جوان.
  124. ↑ «مستند خاطرات خبرنگار جنگ دربارهٔ واقعه کشتار اسپایکر», بسیج نیوز.
  125. ↑ «فیلم داعش، از پاریس تا اسپایکر», خبرگزاری بین‌المللی قرآن.
  126. ↑ «تولید ۳۲ عنوان فیلم مستند», شفقنا.
  127. ↑ “Iraqi soldier pretending to be dead”, independent.
  128. ↑ «The Trial Of The Corrupt», National Iraqi News Agency.
  129. ↑ «دیدار حجت الاسلام شهرستانی با کاردینال اعظم بوسنی», شیعه نیوز.
  130. ↑ «برای استقرار صلح جهانی گام‌های مؤثری برداریم», شفقنا.
  131. ↑ «روایت روزی که دجله به خون نشست», خبرآنلاین.
  132. ↑ «سردار سلیمانی: حرف‌های ناروا از روی ترس نزنید», عصر ایران.
  133. ↑ «عامل اصلی جنایت اسپایکر که بود؟», مشرق نیوز.
  134. ↑ «شاهد عیان یروی ما حدث لیلة سقوط سبایکر», المدی پرس.
  135. ↑ «أسرار جدیدة عن جریمة إسبایکر», صوت العراق.

منابع

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=کشتار_اسپایکر&oldid=92239»