مختصات: ۳۰°۰۳′شمالی ۳۱°۱۶′شرقی / ۳۰٫۰۵°شمالی ۳۱٫۲۶°شرقی / 30.05; 31.26

دارالکسوه: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات سازمان|name=دارالکسوه الشریفه|image=File:Khalili Collection Hajj and Arts of Pilgrimage ARC.al 0001.09.jpg|alt=مردی که روی یک گلدوزی پرآذین کار می‌کند|caption=یک صنعتگر کهنه‌کار در دارالکسوه برای [[کعبه]] «حزام» گلدوزی می‌کند.|map=|map_size=|map_alt=|named_after=[[پرده کعبه|کسوه]]|formation={{start date and age|1817}}|founder=[[محمدعلی پاشا]]|dissolved={{end date and age|1997}}|type=[[کارخانه]]|coords={{coord|30.05|31.26|display=inline,title}}|services=|parent_organization=[[وزارت اوقاف مصر]]|formerly=مصلحات الکسوه الشریفه}}
{{جعبه اطلاعات سازمان|name=دارالکسوه الشریفه|image=File:Khalili Collection Hajj and Arts of Pilgrimage ARC.al 0001.09.jpg|alt=مردی که روی یک گلدوزی پرآذین کار می‌کند|caption=یک صنعتگر کهنه‌کار در دارالکسوه برای [[کعبه]] «حزام» گلدوزی می‌کند.|map=|map_size=|map_alt=|named_after=[[پرده کعبه|کسوه]]|formation={{start date and age|1817}}|founder=[[محمدعلی پاشا]]|dissolved={{end date and age|1997}}|type=کارخانه|coords={{coord|30.05|31.26|display=inline,title}}|services=|parent_organization=[[وزارت اوقاف مصر]]|formerly=مصلحات الکسوه الشریفه}}


'''دارالکسوه الشریفه'''، که به اختصار '''دارالکسوه''' نام دارد، یک کارگاه هنری واقع در [[قاهره]] مصر بود که از سال ۱۸۱۷ تا ۱۹۹۷ فعالیت می‌کرد. وظیفه این کارگاه، برای بیش از یک قرن، تولید منسوجات مقدس برای اماکن مقدس [[اسلام|اسلامی]] در [[مکه]] و [[مدینه]] بود.
'''دارالکسوه الشریفه'''، که به اختصار '''دارالکسوه''' نام دارد، یک کارگاه هنری واقع در [[قاهره]] [[مصر]] بود که از سال ۱۸۱۷ تا ۱۹۹۷ فعالیت می‌کرد. وظیفه این کارگاه، برای بیش از یک قرن، تولید منسوجات مقدس برای اماکن مقدس [[اسلام|اسلامی]] در [[مکه]] و [[مدینه]] بود.


از جمله تولیدات این مجموعه، [[پرده کعبه]] است. پوشش پارچه‌ای و زینتی که برای [[کعبه]] و به صورت ساله تولید و جایگزین پرده قبلی می‌شود. پرده کعبه و سایر منسوجات مقدس، هر ساله برای طی مسیر طولانی از قاهره تا مکه، بار شتران می‌شد و در میان زائران [[حج]]، منتقل می‌شد. این کارگاه همچنین منسوجات برای مقاصد سلطنتی و دولتی از جمله لباس نظامی و پلیس تولید می‌کرد. در اوج خود در آغاز قرن بیستم، این کارگاه بیش از ۱۰۰ صنعتگر را برای ساختن منسوجات برای اماکن مقدس استخدام کرده‌بود. مصر هر سال پرده کعبه جدیدی را برای مکه ارسال می‌کرد تا اینکه در سال ۱۹۶۲ میلادی، پرده ارسالی، بدون استفاده بازگردانده شد. از آن پس، منسوجات در کارخانه‌ای اختصاصی در مکه ساخته می‌شد. ساختمان این کارگاه، اکنون یک انبار دولتی در مصر است.[[پرونده:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_txt_0249.1.jpg|جایگزین=Refer to caption|چپ|بندانگشتی| سیتارا، نوعی پارچه تزئینی مورد استفاده در اماکن مذهبی که مربوط به درب [[کعبه]] بوده و به سفارش [[عبدالمجید یکم|عبدالمجید اول]] ۱۲۷۲ ه‍.ق ساخته شده‌است.]]
از جمله تولیدات این مجموعه، [[پرده کعبه]] است. پوشش پارچه‌ای و زینتی که برای [[کعبه]] و به صورت سالیانه تولید و جایگزین پرده قبلی می‌شود. پرده کعبه و سایر منسوجات مقدس، هر ساله برای طی مسیر طولانی از قاهره تا مکه، بار شتران می‌شد و در میان زائران [[حج]]، منتقل می‌شد. این کارگاه همچنین منسوجات برای مقاصد سلطنتی و دولتی از جمله لباس نظامی و پلیس تولید می‌کرد. این کارگاه در اوج فعالیت‌های خود در آغاز قرن بیستم، بیش از ۱۰۰ صنعتگر را برای ساختن منسوجات برای اماکن مقدس استخدام کرده‌ بود. مصر هر سال پرده کعبه جدیدی را برای مکه ارسال می‌کرد تا اینکه در سال ۱۹۶۲ میلادی، پرده ارسالی، بدون استفاده بازگردانده شد. از آن پس، منسوجات در کارخانه‌ای اختصاصی در مکه ساخته می‌شد. ساختمان این کارگاه، اکنون یک انبار دولتی در مصر است.[[پرونده:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_txt_0249.1.jpg|جایگزین=Refer to caption|چپ|بندانگشتی| سیتارا، نوعی پارچه تزئینی مورد استفاده در اماکن مذهبی که مربوط به درب [[کعبه]] بوده و به سفارش [[عبدالمجید یکم|عبدالمجید اول]] ۱۲۷۲ ه‍.ق ساخته شده‌است.]]


== پیش زمینه ==
== پیش زمینه ==


مصر همواره از عصر جاهلیت، به قطب پارچه‌بافی مشهور بود. از این رو پارچه‌های با عنوان قباطی در این سرزمین بافته می‌شد که از آن در پوشش کعبه نیز استفاده می‌شد۔<ref>{{پک|1=الدقن|2=انصاری|3=۱۳۷۹|ف=مصر و ویژگى‌هاى تاریخى|ک=میقات حج}}</ref> سنتی دیرینه از ابتدای اسلام در تزئین [[کعبه]] با پارچه مصری وجود داشته‌است. از سال ۷۵۰ ه‍.ق مصادف با ۱۳۴۹ میلادی، به بعد، موقوفه‌ای که توسط سلطان مملوک الصالح اسماعیل ایجاد شد، درآمد سه روستای مصر برای تأمین هزینه‌های بافت پوشش جدید کعبه و همین‌طور پوششی بر مقبره پیامبر اسلام مقرر شد. همچنین طی این موقوفه، [[منبر]] [[مسجدالنبی|مسجد النبی]]، هر پنج سال یکبار تعویض می‌شد. در سال ۱۵۴۰ ه‍.ق، [[سلیمان یکم]]، سلطان عثمانی، هفت روستای دیگر را به این موقوفه اضافه کرد. ساخت این منسوجات در طول قرن‌ها در نقاط مختلف مصر انجام می‌شد تا اینکه یک کارگاه اختصاصی برای این کار ایجاد شد.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
مصر همواره از [[عصر جاهلیت]]، به قطب پارچه‌بافی مشهور بود. از این رو پارچه‌های با عنوان قباطی در این سرزمین بافته می‌شد که از آن در پوشش کعبه نیز استفاده می‌شد۔<ref>{{پک|1=الدقن|2=انصاری|3=۱۳۷۹|ف=مصر و ویژگى‌هاى تاریخى|ک=میقات حج}}</ref> سنتی دیرینه از ابتدای [[اسلام]] در تزئین [[کعبه]] با پارچه مصری وجود داشته‌است. از سال ۷۵۰ ه‍.ق مصادف با ۱۳۴۹ میلادی، به بعد، موقوفه‌ای که توسط [[سلطان مملوک الصالح اسماعیل]] ایجاد شد، درآمد سه روستای مصر برای تأمین هزینه‌های بافت پوشش جدید کعبه و همین‌طور پوششی بر مقبره [[محمد|پیامبر اسلام]] مقرر شد. همچنین طی این موقوفه، [[منبر]] [[مسجدالنبی]]، هر پنج سال یکبار تعویض می‌شد. در سال ۱۵۴۰ ه‍.ق، [[سلیمان یکم]]، سلطان عثمانی، هفت روستای دیگر را به این موقوفه اضافه کرد. ساخت این منسوجات در طول قرن‌ها در نقاط مختلف مصر انجام می‌شد تا اینکه یک کارگاه اختصاصی برای این کار ایجاد شد.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
== تاریخ ==
== تاریخ ==
کارگاه دارالکسوه، در سال ۱۸۱۷ میلادی، توسط [[محمدعلی پاشا]]، حاکم [[امپراتوری عثمانی|عثمانی]] مصر تأسیس شد.<ref>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> این کارگاه در خیابان الخرنفش در محله الگامالیه قاهره واقع شده بود.<ref>{{پک|Magdy|۲۰۱۶|زبان=en|ک=Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump|ف=Al-Monitor}}</ref> در ابتدا، نام این مجموعه، «وارشت الخرنفش» بود که حدود ۴۰۰۰ صنعتگر را برای ساخت انواع منسوجات در استخدام داشت. پس از آنکه یکی از والیان منطقه، وقف‌نامه ۱۰ روستا که هزینه‌های این کارگاه را تأمین می‌کرد، لغو نمود، هزینه‌های این کارگاه به صورت مستقیم از خزانه‌داری مصر تأمین می‌شد. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، بیشتر این مجتمع از کار افتاده بود. بخش باقیمانده را نیز دولت تصرف کرد و به تولید منسوجات برای اماکن مقدس اختصاص داد. پس از آن بود که نام این کارگاه به «مصلحات الکسوه الشریفه» تغیر عنوان داده شد. در سال ۱۹۵۳ میلادی، این کارگاه بخشی از وزارت اوقاف مصر شد و نام آن به «دارالکسوه الشریفه» تغییر یافت.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
کارگاه دارالکسوه، در سال ۱۸۱۷ میلادی، توسط [[محمدعلی پاشا]]، حاکم [[امپراتوری عثمانی|عثمانی]] مصر تأسیس شد.<ref dir=ltr>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> این کارگاه در خیابان الخرنفش در محله الگامالیه قاهره واقع شده بود.<ref dir=ltr>{{پک|Magdy|۲۰۱۶|زبان=en|ک=Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump|ف=Al-Monitor}}</ref> در ابتدا، نام این مجموعه، «وارشت الخرنفش» بود که حدود ۴۰۰۰ صنعتگر را برای ساخت انواع منسوجات در استخدام داشت. پس از آنکه یکی از والیان منطقه، [[وقف‌نامه]] ۱۰ روستا که هزینه‌های این کارگاه را تأمین می‌کرد، لغو نمود، هزینه‌های این کارگاه به صورت مستقیم از خزانه‌داری مصر تأمین می‌شد. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، بیشتر این مجتمع از کار افتاده بود. بخش باقیمانده را نیز دولت تصرف کرد و به تولید منسوجات برای اماکن مقدس اختصاص داد. پس از آن بود که نام این کارگاه به «مصلحات الکسوه الشریفه» تغییر عنوان داده شد. در سال ۱۹۵۳ میلادی، این کارگاه بخشی از وزارت اوقاف مصر شد و نام آن به «دارالکسوه الشریفه» تغییر یافت.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>


== محصولات ==
== محصولات ==
=== منسوجات مقدس اسلام ===
=== منسوجات مقدس اسلام ===
کعبه مقدس‌ترین مکان در اسلام است.<ref>{{پک|Wensinck|2009|زبان=en|ک=Encyclopaedia of Islam|ف=Kaʿba}}</ref> پوشش متمایز آن از تکه‌های نساجی مختلف که از مقدس‌ترین اشیاء [[هنر اسلامی]] هستند، مونتاژ شده‌است.<ref>{{پک|Kern|Rosenfield|Carò|Shibayama|۲۰۱۷|زبان=en|ک=Metropolitan Museum Journal|ف=he Sacred and the Modern: The History, Conservation, and Science of the Madina Sitara}}</ref> پرده کعبه پوشش کلی است و حزام، کمربندی است که حدود دو سوم بالایی پرده را به صورت گرداگرد می‌پوشاند. این پوشش سرتاسری را برقع نیز می‌گویند.<ref>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> طرح‌های اولیه حزام و سیتارا از قرن شانزدهم تا به امروز به ندرت تغییر کرده‌است، اگرچه طرح‌های رنگی و جزئیات گلدوزی، سال به سال تغییر می‌کند؛ به طوری که دو سیتارا، هیچگاه شبیه به هم نیستند.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> کتیبه‌های این پرده، ابتدا بر روی کاغذ خوشنویسی و سپس با نخ‌های طلا و نقره، گلدوزی می‌شود.<ref>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> متن کتیبه‌ها شامل آیاتی از [[قرآن]] و دعاهای اسلامی است. همچنین نام حاکمانی که این منسوجات به دستور آنها تهیه شده‌است نیز بر آنها نقش می‌بندند.<ref>{{پک|Ghazal|۲۰۱۴|زبان=en|ک=The National|ف=Woven with devotion: the sacred Islamic textiles of the Kaaba}}</ref><ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
کعبه مقدس‌ترین مکان در اسلام است.<ref dir=ltr>{{پک|Wensinck|2009|زبان=en|ک=Encyclopaedia of Islam|ف=Kaʿba}}</ref> پوشش متمایز آن از تکه‌های نساجی مختلف که از مقدس‌ترین اشیاء [[هنر اسلامی]] هستند، مونتاژ شده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Kern|Rosenfield|Carò|Shibayama|۲۰۱۷|زبان=en|ک=Metropolitan Museum Journal|ف=he Sacred and the Modern: The History, Conservation, and Science of the Madina Sitara}}</ref> پرده کعبه پوشش کلی است و [[حزام]]، کمربندی است که حدود دو سوم بالایی پرده را به صورت گرداگرد می‌پوشاند. این پوشش سرتاسری را برقع نیز می‌گویند.<ref dir=ltr>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> طرح‌های اولیه حزام و سیتارا از قرن شانزدهم تا به امروز به ندرت تغییر کرده‌است، اگرچه طرح‌های رنگی و جزئیات گلدوزی، سال به سال تغییر می‌کند؛ به طوری که دو سیتارا، هیچگاه شبیه به هم نیستند.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> کتیبه‌های این پرده، ابتدا بر روی کاغذ خوشنویسی و سپس با نخ‌های طلا و نقره، گلدوزی می‌شود.<ref dir=ltr>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> متن کتیبه‌ها شامل آیاتی از [[قرآن]] و دعاهای اسلامی است. همچنین نام حاکمانی که این منسوجات به دستور آنها تهیه شده‌است نیز بر آنها نقش می‌بندند.<ref dir=ltr>{{پک|Ghazal|۲۰۱۴|زبان=en|ک=The National|ف=Woven with devotion: the sacred Islamic textiles of the Kaaba}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>


از دیگر منسوجات مقدس تولید شده در این کارگاه، می‌توان به پرده سیتارا برای منبر مسجد النبی و درب ورودی کعبه و همین‌طور کیسه ابریشمی برای کلید کعبه اشاره کرد.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> [[مقام ابراهیم]]، سنگ مربع کوچکی در نزدیکی کعبه است که بر اساس روایات اسلامی، رد پای [[ابراهیم]] بر آن است.<ref>{{پک|Peters|۱۹۹۴|زبان=en|ک=Another Stone: The Maqam Ibrahim|ص=16–17}}</ref> این سنگ در گذشته در بنایی به نام «مقصورات ابراهیم» قرار داشت. تا سال ۱۹۴۰ میلادی، پوشش مقام ابراهیم و پارچه‌ مقصورات ابراهیم مرتباً توسط دارالکسوه جایگزین می‌شد.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
از دیگر منسوجات مقدس تولید شده در این کارگاه، می‌توان به پرده سیتارا برای منبر مسجدالنبی و درب ورودی کعبه و همین‌طور کیسه ابریشمی برای کلید کعبه اشاره کرد.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> [[مقام ابراهیم]]، سنگ مربع کوچکی در نزدیکی کعبه است که بر اساس روایات اسلامی، رد پای [[ابراهیم]] بر آن است.<ref dir=ltr>{{پک|Peters|۱۹۹۴|زبان=en|ک=Another Stone: The Maqam Ibrahim|ص=16–17}}</ref> این سنگ در گذشته در بنایی به نام «[[مقصورات ابراهیم]]» قرار داشت. تا سال ۱۹۴۰ میلادی، پوشش مقام ابراهیم و پارچه‌ مقصورات ابراهیم مرتباً توسط دارالکسوه جایگزین می‌شد.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>


ساخت این منسوجات به حدود هزار متر ابریشم، نخ‌های طلا و نقره و همین‌طور پنبه و کتان نیاز داشت.<ref>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> رویه‌های سختگیرانه‌ای برای پیگیری و نظارت بر اقلام وارد شده به کارگاه وجود داشت. از جمله این که مواد ورودی و منسوجات نهایی  وزن می‌شد. دارالکسوه همچنین همراه با منسوجات، طناب‌هایی برای نسب پرده به دیواره‌های کعبه و مقداری ابریشم یدک برای تعمیرات احتمالی پرده به مکه می‌فرستاد. این منسوجات هر سال همراه با کاروان [[حج]] و با استفاده از شتران به مکه فرستاده می‌شد. به همین خاطر، بخشی از بنای دارالکسوه به عنوان اصطبل برای شتران اختصاص داده شده‌بود.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> قبل از آغاز سفر کاروان، شتری که حامل پرده کعبه بود، می‌بایست با پارچه‌های رنگارنگ تزئین می‌شد و در قاهره رژه می‌رفت.<ref>{{پک|Noshokaty|۲۰۲۱|زبان=en|ک=Majalla.com|ف=From Egypt to Mecca With Love|ج=|ص=}}</ref> تا سال ۱۹۵۳ میلادی، کاروان زیارتی عازم از قاهره، دارای محمل‌هایی بوده‌اند که بستری تشریفاتی برای مسافران محسوب می‌شد. وظیفه تهیه پوشش‌های محمل‌ها بر عهده دارالکسوه بود.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref><gallery heights="180" mode="packed">
ساخت این منسوجات به حدود هزار متر ابریشم، نخ‌های طلا و نقره و همین‌طور پنبه و کتان نیاز داشت.<ref dir=ltr>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> رویه‌های سختگیرانه‌ای برای پیگیری و نظارت بر اقلام وارد شده به کارگاه وجود داشت. از جمله این که مواد ورودی و منسوجات نهایی  وزن می‌شد. دارالکسوه همچنین همراه با منسوجات، طناب‌هایی برای نصب پرده به دیواره‌های کعبه و مقداری ابریشم یدک برای تعمیرات احتمالی پرده به مکه می‌فرستاد. این منسوجات هر سال همراه با کاروان [[حج]] و با استفاده از شتران به مکه فرستاده می‌شد. به همین خاطر، بخشی از بنای دارالکسوه به عنوان اصطبل برای شتران اختصاص داده شده‌بود.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> قبل از آغاز سفر کاروان، شتری که حامل پرده کعبه بود، می‌بایست با پارچه‌های رنگارنگ تزئین می‌شد و در قاهره رژه می‌رفت.<ref dir=ltr>{{پک|Noshokaty|۲۰۲۱|زبان=en|ک=Majalla.com|ف=From Egypt to Mecca With Love|ج=|ص=}}</ref> تا سال ۱۹۵۳ میلادی، کاروان زیارتی عازم از قاهره، دارای محمل‌هایی بوده‌اند که بستری تشریفاتی برای مسافران محسوب می‌شد. وظیفه تهیه پوشش‌های محمل‌ها بر عهده دارالکسوه بود.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref><gallery heights="180" mode="packed">
پرونده:Khalili Collection Hajj and Arts of Pilgrimage txt 0039b.jpg|alt=به شرح زیر مراجعه کنید|تابلویی از سیتارا برای درب کعبه، قرن ۱۹ میلادی
پرونده:Khalili Collection Hajj and Arts of Pilgrimage txt 0039b.jpg|alt=به شرح زیر مراجعه کنید|تابلویی از سیتارا برای درب کعبه، قرن ۱۹ میلادی
پرونده:Khalili Collection Hajj and Arts of Pilgrimage txt 0243.1.jpg|alt=به شرح زیر مراجعه کنید|بخشی از پرده مقام ابراهیم، متعلق به اواخر قرن ۱۹ میلادی
پرونده:Khalili Collection Hajj and Arts of Pilgrimage txt 0243.1.jpg|alt=به شرح زیر مراجعه کنید|بخشی از پرده مقام ابراهیم، متعلق به اواخر قرن ۱۹ میلادی
خط ۲۵: خط ۲۵:


=== منسوجات دیگر ===
=== منسوجات دیگر ===
این کارگاه همچنین لباس‌های فرم درجه‌داری را برای نیروهای ارتش و پلیس و همچنین لباس‌های مخصوص درجات [[بیگ]] و [[پاشا]] را برای نیروهای حکومتی تهیه می‌کرد. این کارگاه همچنین گلدوزی‌های خاصی را برای مشتریان سلطنتی می‌ساخت. از جمله لباس‌های طراحی شده در این کارگاه، لباسی برای [[نازلی صبری|ملکه نازلی مصر]] و پرده‌ای برای دختر سلطان برونئی بوده‌است.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
این کارگاه همچنین لباس‌های فرم درجه‌داری را برای نیروهای ارتش و پلیس و همچنین لباس‌های مخصوص درجات [[بیگ]] و [[پاشا]] را برای نیروهای حکومتی تهیه می‌کرد. این کارگاه همچنین گلدوزی‌های خاصی را برای مشتریان سلطنتی می‌ساخت. از جمله لباس‌های طراحی شده در این کارگاه، لباسی برای [[نازلی صبری|ملکه نازلی مصر]] و پرده‌ای برای دختر سلطان برونئی بوده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>


== کارگران ==
== کارگران ==
[[پرونده:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_ARC.pp_0015_new.jpg|جایگزین=Page of photographs of faces of 27 men|بندانگشتی| عکسی از کارمندان دارالکسوه، اوایل قرن بیستم]]
[[پرونده:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_ARC.pp_0015_new.jpg|جایگزین=Page of photographs of faces of 27 men|بندانگشتی| عکسی از کارمندان دارالکسوه، اوایل قرن بیستم]]
در آغاز قرن بیستم، این کارگاه بیش از ۱۰۰ صنعتگر، از جمله ۴۷ گلدوز را استخدام کرد. طبق متن باقیمانده از قرارداد کارگران، آنها باید شش روز در هفته، به استثنای تعطیلات رسمی و مذهبی، در این کارگاه کار کنند. کار آن‌ها با برنامه‌ها و زمان‌بندی‌های سخت‌گیرانه تعریف می‌شد و برای انحراف از این برنامه، جریمه‌های چون عدم پرداخت حقوق در نظر گرفته شده بود. در میان کارگران این مجموعه، خوشنویسان ماهری همچون عبدالله زهدی حضور داشتند که وظیفه طراحی و خوشنویسی برای کتیبه‌های پرده کعبه و مسجدالنبی را برعهده داشتند. مصطفی الحریری، شاگرد زهدی؛ و مصطفی غزلان، خطاط [[فؤاد یکم|فواد اول]] از دیگر کارگران این مجموعه به‌شمار رفته‌اند. این کارگاه از بخش‌های مختلفی برای نظم در کارکرد برخوردار بود و هر مجموعه، به صورت مستقل مسئول و ریاست داشته‌است. بخش‌های ریسندگی، رنگرزی نخ، بافتن نخ، تذهیب‌کاری، خطاطی و گلدوزی، بخش‌های مختلف این کارگاه بوده‌اند.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
در آغاز قرن بیستم، این کارگاه بیش از ۱۰۰ صنعتگر، از جمله ۴۷ گلدوز را استخدام کرد. طبق متن باقیمانده از قرارداد کارگران، آنها باید شش روز در هفته، به استثنای تعطیلات رسمی و مذهبی، در این کارگاه کار کنند. کار آن‌ها با برنامه‌ها و زمان‌بندی‌های سخت‌گیرانه تعریف می‌شد و برای انحراف از این برنامه، جریمه‌هایی چون عدم پرداخت حقوق در نظر گرفته شده بود. در میان کارگران این مجموعه، خوشنویسان ماهری همچون عبدالله زهدی حضور داشتند که وظیفه طراحی و خوشنویسی برای کتیبه‌های پرده کعبه و مسجدالنبی را برعهده داشتند. مصطفی الحریری، شاگرد زهدی؛ و مصطفی غزلان، خطاط [[فؤاد یکم|فواد اول]] از دیگر کارگران این مجموعه به‌شمار رفته‌اند. این کارگاه از بخش‌های مختلفی برای نظم در کارکرد برخوردار بود و هر مجموعه، به صورت مستقل مسئول و ریاست داشته‌است. بخش‌های ریسندگی، رنگرزی نخ، بافتن نخ، [[تذهیب‌|تذهیب‌کاری]]، خطاطی و گلدوزی، بخش‌های مختلف این کارگاه بوده‌اند.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>


بر اساس مصاحبه یکی از بازماندگان کارخانه که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده‌است، صنعتگران در دهه ۱۹۲۰ میلادی، قبل از شروع کار بر روی پرده کعبه، خود را با آیین‌های معنوی برای این کار آماده می‌کردند.<ref>{{پک|Noshokaty|۲۰۲۱|زبان=en|ک=Majalla.com|ف=From Egypt to Mecca With Love|ج=|ص=}}</ref>
بر اساس مصاحبه یکی از بازماندگان کارخانه که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده‌است، صنعتگران در دهه ۱۹۲۰ میلادی، قبل از شروع کار بر روی پرده کعبه، خود را با آیین‌های معنوی برای این کار آماده می‌کردند.<ref dir=ltr>{{پک|Noshokaty|۲۰۲۱|زبان=en|ک=Majalla.com|ف=From Egypt to Mecca With Love|ج=|ص=}}</ref>


== جوایز ==
== جوایز ==
این کارگاه نمونه‌هایی از آثار خود را به نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی ارسال کرد و موفق به کسب جایزه‌هایی شد. در نمایشگاه کشاورزی و صنعتی قاهره، در سال ۱۹۲۶ میلادی مدال طلا و گواهی شایستگی و در سال ۱۹۳۱ میلادی جایزهٔ مقام اول را از آن خود کرد. در نمایشگاه ۱۹۳۰ در [[لیژ]] و [[نمایشگاه بین‌المللی هنرها و فنون در زندگی مدرن|نمایشگاه بین‌المللی هنرها و تکنیک‌ها]] سال ۱۹۳۷ که در [[پاریس]] برگزار شد نیز این مجموعه توانست برنده جایزه مقام اول این نمایشگاه بشود.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>[[پرونده:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_mss_1128.1.jpg|جایگزین=refer to caption|بندانگشتی| الگوی کاغذی برای پرده منبر حرم مکه|321x321پیکسل]]
این کارگاه نمونه‌هایی از آثار خود را به نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی ارسال کرد و موفق به کسب جایزه‌هایی شد. در نمایشگاه کشاورزی و صنعتی قاهره، در سال ۱۹۲۶ میلادی مدال طلا و گواهی شایستگی و در سال ۱۹۳۱ میلادی جایزهٔ مقام اول را از آن خود کرد. در نمایشگاه ۱۹۳۰ در لیژ و نمایشگاه بین‌المللی هنرها و تکنیک‌ها سال ۱۹۳۷ که در پاریس برگزار شد نیز این مجموعه توانست برنده جایزه مقام اول این نمایشگاه بشود.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>[[پرونده:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_mss_1128.1.jpg|جایگزین=refer to caption|بندانگشتی| الگوی کاغذی برای پرده منبر حرم مکه|321x321پیکسل|راست]]


== تعطیلی و میراث ==
== تعطیلی و میراث ==
در دهه ۱۹۲۰ میلادی، ملک [[عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود|عبدالعزیز]]، پادشاه عربستان، یک کارخانه نساجی در مکه افتتاح کرد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، برای اولین بار از پرده‌ای که مستقیماً در عربستان سعودی تولید می‌شد، استفاده گردید.<ref>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> برای یک دوره ده ساله، تا سال ۱۹۳۶ میلادی، پرده کعبه به جای قاهره در مکه تولید می‌شد.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> در سال ۱۹۶۲ میلادی، به دلیل تنش‌های سیاسی بین مصر — که در آن زمان جمهوری عربی متحده نامیده می‌شد — و عربستان سعودی، موسوم به [[جنگ داخلی یمن شمالی]]، مقامات سعودی پرده ارسالی از جانب قاهره را رد کردند و آن را به مصر بازگرداندند.<ref>{{پک|El-Saeed|۲۰۱۷|زبان=en|ک=The Egyptian legacy of producing the Kiswa}}</ref><ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> در گزارش‌های دیگر، از ممانعت مصر برای ارسال پرده خبر داده شده‌است۔ به همین منظور، پرده در سال‌های بعد در عراق تولید می‌شد۔<ref>{{پک|1=القاعدی|2=۱۴۲۹|ک=احکام و خصائص الحرمین|ص=۲۱۵|ج=۱}}</ref> از زمان پایان این رابطه در سال ۱۹۶۲، کارخانه مکه محل تولید منسوجات مقدس با استفاده از ترکیبی از صنایع دستی سنتی و فناوری مدرن دیجیتال بوده‌است.<ref>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> در دهه‌های بعد، دارالکسوه بر روی تابلوهای تزئینی و کتیبه‌های دیگر مساجد متمرکز شد. نیروی کار در این کارگاه، به مرور زمان پیر شدند و از جانب مسئولان کارگاه، جایگزین نشدند، بنابراین تعداد کارکنان به تعداد انگشت شماری کاهش یافت.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> در نهایت دارالکسوه رسماً در سال ۱۹۹۷ میلادی بسته شد. ساختمانی که آن را در خود جای داده بود، اکنون فضای ذخیره‌سازی وزارت اوقاف مصر است و از سال ۲۰۱۷، ویران شده‌است.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref><ref>{{پک|Magdy|۲۰۱۶|زبان=en|ک=Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump|ف=Al-Monitor}}</ref>
در دهه ۱۹۲۰ میلادی، ملک [[عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود|عبدالعزیز]]، پادشاه [[عربستان]]، یک کارخانه نساجی در مکه افتتاح کرد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، برای اولین بار از پرده‌ای که مستقیماً در عربستان سعودی تولید می‌شد، استفاده گردید.<ref dir=ltr>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> برای یک دوره ده ساله، تا سال ۱۹۳۶ میلادی، پرده کعبه به جای قاهره در مکه تولید می‌شد.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> در سال ۱۹۶۲ میلادی، به دلیل تنش‌های سیاسی بین مصر — که در آن زمان جمهوری عربی متحده نامیده می‌شد — و عربستان سعودی، موسوم به [[جنگ داخلی یمن شمالی]]، مقامات سعودی پرده ارسالی از جانب قاهره را رد کردند و آن را به مصر بازگرداندند.<ref dir=ltr>{{پک|El-Saeed|۲۰۱۷|زبان=en|ک=The Egyptian legacy of producing the Kiswa}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> در گزارش‌های دیگر، از ممانعت مصر برای ارسال پرده خبر داده شده‌است۔ به همین منظور، پرده در سال‌های بعد در [[عراق]] تولید می‌شد.<ref>{{پک|1=القاعدی|2=۱۴۲۹|ک=احکام و خصائص الحرمین|ص=۲۱۵|ج=۱}}</ref> از زمان پایان این رابطه در سال ۱۹۶۲، کارخانه مکه محل تولید منسوجات مقدس با استفاده از ترکیبی از صنایع دستی سنتی و فناوری مدرن دیجیتال بوده‌ است.<ref dir=ltr>{{پک|Porter|۲۰۱۲|زبان=en|ک=Hajj: journey to the heart of Islam|ف=Textiles of Mecca and Medina}}</ref> در دهه‌های بعد، دارالکسوه بر روی تابلوهای تزئینی و کتیبه‌های دیگر مساجد متمرکز شد. نیروی کار در این کارگاه، به مرور زمان پیر شدند و از جانب مسئولان کارگاه، جایگزین نشدند، بنابراین تعداد کارکنان به تعداد انگشت شماری کاهش یافت.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref> در نهایت دارالکسوه رسماً در سال ۱۹۹۷ میلادی بسته شد. ساختمانی که آن را در خود جای داده بود، اکنون فضای ذخیره‌سازی وزارت اوقاف مصر است و از سال ۲۰۱۷، ویران شده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Magdy|۲۰۱۶|زبان=en|ک=Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump|ف=Al-Monitor}}</ref>


مجموعه حج و هنرهای زیارتی خلیلی، شامل برخی از منسوجات تولیدی این کارگاه و همچنین مواد به کار رفته در تولید آنها و اسناد آرشیوی این مجموعه است. این مواد شامل شابلون‌های کاغذی است که به عنوان الگوی گلدوزی به کار می‌رفته‌است. ابزار و کلاف نخ‌های نقره از دیگر وسائل باقی‌مانده از این مجموعه است.<ref>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>
مجموعه [[موزه حج و هنرهای زیارتی خلیلی|حج و هنرهای زیارتی خلیلی]]، شامل برخی از منسوجات تولیدی این کارگاه و همچنین مواد به کار رفته در تولید آنها و اسناد آرشیوی این مجموعه است. این مواد شامل شابلون‌های کاغذی است که به عنوان الگوی گلدوزی به کار می‌رفته‌است. ابزار و کلاف نخ‌های نقره از دیگر وسائل باقی‌مانده از این مجموعه است.<ref dir=ltr>{{پک|Nassar|۲۰۱۳|زبان=en|ک=The Hajj: collected essays|ف=Dar al-Kiswa al-Sharifa}}</ref>


{{پاک‌کن}}
{{پاک‌کن}}
خط ۴۶: خط ۴۶:


=== ارجاعات ===
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۳|چپ‌چین=بله}}
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}


=== منابع ===
=== منابع ===
{{آغاز پانویس|35em}}
'''منابع فارسی و عربی'''
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=الدقن|نام۱=محمد|تاریخ=۱۳۷۹|عنوان=مصر و ویژگى‌هاى تاریخى ـ هنرى آن در جامه کعبه|پیوند=http://ensani.ir/fa/article/86449|ژورنال=میقات حج|شماره=۳۳|نام۲=هادی|نام خانوادگی۲=انصاری}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=القاعدی|نام=علی احمد یحیی|عنوان=احکام و خصائص الحرمین|سال=۱۴۲۹|مکان=بیروت|ناشر=مؤسسة الریان|کوشش=ابراهیم احمد}}
'''منابع انگلیسی'''
{{چپ‌چین}}
{{چپ‌چین}}
{{آغاز پانویس|35em}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Nassar|نام=Nahla|پیوند نویسنده=|عنوان=Dar al-Kiswa al-Sharifa: Administration and Production|دانشنامه=The Hajj: collected essays|ویرایش=2rd|جلد=|سال=۲۰۱۳|ناشر=The British Museum|مکان=London|شابک=978-0-86159-193-0|صفحه=176–178|نشانی=|تاریخ بازبینی=|کد زبان=en|نام ویراستار=Liana|نام خانوادگی ویراستار=Saif}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Nassar|نام=Nahla|پیوند نویسنده=|عنوان=Dar al-Kiswa al-Sharifa: Administration and Production|دانشنامه=The Hajj: collected essays|ویرایش=2rd|جلد=|سال=۲۰۱۳|ناشر=The British Museum|مکان=London|شابک=978-0-86159-193-0|صفحه=176–178|نشانی=|تاریخ بازبینی=|کد زبان=en|نام ویراستار=Liana|نام خانوادگی ویراستار=Saif}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Wensinck|پیوند ویراستار۳=|مکان=|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|سال=2009|ویرایش=3rd|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|پیوند ویراستار۵=|نام ویراستار۵=Everett|نام خانوادگی ویراستار۵=Rowson|پیوند ویراستار۴=|نام ویراستار۴=John|نام خانوادگی ویراستار۴=Nawas|نام ویراستار۳=Denis|نام=A. J|نام خانوادگی ویراستار۳=Matringe|پیوند ویراستار۲=|نام ویراستار۲=Gudrun|نام خانوادگی ویراستار۲=Krämer|پیوند ویراستار۱=|نام ویراستار۱=Kate|نام خانوادگی ویراستار۱=Fleet|مدخل=Kaʿba|پیوند مدخل=|entry-url-access=subscription|پیوند نویسنده=|زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Wensinck|پیوند ویراستار۳=|مکان=|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|سال=2009|ویرایش=3rd|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|پیوند ویراستار۵=|نام ویراستار۵=Everett|نام خانوادگی ویراستار۵=Rowson|پیوند ویراستار۴=|نام ویراستار۴=John|نام خانوادگی ویراستار۴=Nawas|نام ویراستار۳=Denis|نام=A. J|نام خانوادگی ویراستار۳=Matringe|پیوند ویراستار۲=|نام ویراستار۲=Gudrun|نام خانوادگی ویراستار۲=Krämer|پیوند ویراستار۱=|نام ویراستار۱=Kate|نام خانوادگی ویراستار۱=Fleet|مدخل=Kaʿba|پیوند مدخل=|entry-url-access=subscription|پیوند نویسنده=|زبان=en}}
خط ۶۳: خط ۶۸:
{{پایان}}
{{پایان}}


* {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=بله|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=بله|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=بله|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
* {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=الدقن|نام۱=محمد|تاریخ=۱۳۷۹|عنوان=مصر و ویژگى‌هاى تاریخى ـ هنرى آن در جامه کعبه|پیوند=http://ensani.ir/fa/article/86449|ژورنال=میقات حج|شماره=۳۳|نام۲=هادی|نام خانوادگی۲=انصاری}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=القاعدی|نام=علی احمد یحیی|عنوان=احکام و خصائص الحرمین|سال=۱۴۲۹|مکان=بیروت|ناشر=مؤسسة الریان|کوشش=ابراهیم احمد}}


[[رده:اسلام در قاهره]]
[[رده:اسلام در قاهره]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۳۴

دارالکسوه الشریفه
مردی که روی یک گلدوزی پرآذین کار می‌کند
یک صنعتگر کهنه‌کار در دارالکسوه برای کعبه «حزام» گلدوزی می‌کند.
نام برگرفته ازکسوه
بنیان‌گذاری۱۸۱۷؛ ۲۰۷ سال پیش (۱۸۱۷)
بنیان‌گذارمحمدعلی پاشا
انحلال۱۹۹۷؛ ۲۷ سال پیش (۱۹۹۷)
گونهکارخانه
مختصات۳۰°۰۳′شمالی ۳۱°۱۶′شرقی / ۳۰٫۰۵°شمالی ۳۱٫۲۶°شرقی / 30.05; 31.26
سازمان مادر
وزارت اوقاف مصر
نام پیشین
مصلحات الکسوه الشریفه

دارالکسوه الشریفه، که به اختصار دارالکسوه نام دارد، یک کارگاه هنری واقع در قاهره مصر بود که از سال ۱۸۱۷ تا ۱۹۹۷ فعالیت می‌کرد. وظیفه این کارگاه، برای بیش از یک قرن، تولید منسوجات مقدس برای اماکن مقدس اسلامی در مکه و مدینه بود.

از جمله تولیدات این مجموعه، پرده کعبه است. پوشش پارچه‌ای و زینتی که برای کعبه و به صورت سالیانه تولید و جایگزین پرده قبلی می‌شود. پرده کعبه و سایر منسوجات مقدس، هر ساله برای طی مسیر طولانی از قاهره تا مکه، بار شتران می‌شد و در میان زائران حج، منتقل می‌شد. این کارگاه همچنین منسوجات برای مقاصد سلطنتی و دولتی از جمله لباس نظامی و پلیس تولید می‌کرد. این کارگاه در اوج فعالیت‌های خود در آغاز قرن بیستم، بیش از ۱۰۰ صنعتگر را برای ساختن منسوجات برای اماکن مقدس استخدام کرده‌ بود. مصر هر سال پرده کعبه جدیدی را برای مکه ارسال می‌کرد تا اینکه در سال ۱۹۶۲ میلادی، پرده ارسالی، بدون استفاده بازگردانده شد. از آن پس، منسوجات در کارخانه‌ای اختصاصی در مکه ساخته می‌شد. ساختمان این کارگاه، اکنون یک انبار دولتی در مصر است.

Refer to caption
سیتارا، نوعی پارچه تزئینی مورد استفاده در اماکن مذهبی که مربوط به درب کعبه بوده و به سفارش عبدالمجید اول ۱۲۷۲ ه‍.ق ساخته شده‌است.

پیش زمینه

مصر همواره از عصر جاهلیت، به قطب پارچه‌بافی مشهور بود. از این رو پارچه‌های با عنوان قباطی در این سرزمین بافته می‌شد که از آن در پوشش کعبه نیز استفاده می‌شد۔[۱] سنتی دیرینه از ابتدای اسلام در تزئین کعبه با پارچه مصری وجود داشته‌است. از سال ۷۵۰ ه‍.ق مصادف با ۱۳۴۹ میلادی، به بعد، موقوفه‌ای که توسط سلطان مملوک الصالح اسماعیل ایجاد شد، درآمد سه روستای مصر برای تأمین هزینه‌های بافت پوشش جدید کعبه و همین‌طور پوششی بر مقبره پیامبر اسلام مقرر شد. همچنین طی این موقوفه، منبر مسجدالنبی، هر پنج سال یکبار تعویض می‌شد. در سال ۱۵۴۰ ه‍.ق، سلیمان یکم، سلطان عثمانی، هفت روستای دیگر را به این موقوفه اضافه کرد. ساخت این منسوجات در طول قرن‌ها در نقاط مختلف مصر انجام می‌شد تا اینکه یک کارگاه اختصاصی برای این کار ایجاد شد.[۲]

تاریخ

کارگاه دارالکسوه، در سال ۱۸۱۷ میلادی، توسط محمدعلی پاشا، حاکم عثمانی مصر تأسیس شد.[۳] این کارگاه در خیابان الخرنفش در محله الگامالیه قاهره واقع شده بود.[۴] در ابتدا، نام این مجموعه، «وارشت الخرنفش» بود که حدود ۴۰۰۰ صنعتگر را برای ساخت انواع منسوجات در استخدام داشت. پس از آنکه یکی از والیان منطقه، وقف‌نامه ۱۰ روستا که هزینه‌های این کارگاه را تأمین می‌کرد، لغو نمود، هزینه‌های این کارگاه به صورت مستقیم از خزانه‌داری مصر تأمین می‌شد. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، بیشتر این مجتمع از کار افتاده بود. بخش باقیمانده را نیز دولت تصرف کرد و به تولید منسوجات برای اماکن مقدس اختصاص داد. پس از آن بود که نام این کارگاه به «مصلحات الکسوه الشریفه» تغییر عنوان داده شد. در سال ۱۹۵۳ میلادی، این کارگاه بخشی از وزارت اوقاف مصر شد و نام آن به «دارالکسوه الشریفه» تغییر یافت.[۵]

محصولات

منسوجات مقدس اسلام

کعبه مقدس‌ترین مکان در اسلام است.[۶] پوشش متمایز آن از تکه‌های نساجی مختلف که از مقدس‌ترین اشیاء هنر اسلامی هستند، مونتاژ شده‌است.[۷] پرده کعبه پوشش کلی است و حزام، کمربندی است که حدود دو سوم بالایی پرده را به صورت گرداگرد می‌پوشاند. این پوشش سرتاسری را برقع نیز می‌گویند.[۸] طرح‌های اولیه حزام و سیتارا از قرن شانزدهم تا به امروز به ندرت تغییر کرده‌است، اگرچه طرح‌های رنگی و جزئیات گلدوزی، سال به سال تغییر می‌کند؛ به طوری که دو سیتارا، هیچگاه شبیه به هم نیستند.[۹] کتیبه‌های این پرده، ابتدا بر روی کاغذ خوشنویسی و سپس با نخ‌های طلا و نقره، گلدوزی می‌شود.[۱۰] متن کتیبه‌ها شامل آیاتی از قرآن و دعاهای اسلامی است. همچنین نام حاکمانی که این منسوجات به دستور آنها تهیه شده‌است نیز بر آنها نقش می‌بندند.[۱۱][۱۲]

از دیگر منسوجات مقدس تولید شده در این کارگاه، می‌توان به پرده سیتارا برای منبر مسجدالنبی و درب ورودی کعبه و همین‌طور کیسه ابریشمی برای کلید کعبه اشاره کرد.[۱۳] مقام ابراهیم، سنگ مربع کوچکی در نزدیکی کعبه است که بر اساس روایات اسلامی، رد پای ابراهیم بر آن است.[۱۴] این سنگ در گذشته در بنایی به نام «مقصورات ابراهیم» قرار داشت. تا سال ۱۹۴۰ میلادی، پوشش مقام ابراهیم و پارچه‌ مقصورات ابراهیم مرتباً توسط دارالکسوه جایگزین می‌شد.[۱۵]

ساخت این منسوجات به حدود هزار متر ابریشم، نخ‌های طلا و نقره و همین‌طور پنبه و کتان نیاز داشت.[۱۶] رویه‌های سختگیرانه‌ای برای پیگیری و نظارت بر اقلام وارد شده به کارگاه وجود داشت. از جمله این که مواد ورودی و منسوجات نهایی وزن می‌شد. دارالکسوه همچنین همراه با منسوجات، طناب‌هایی برای نصب پرده به دیواره‌های کعبه و مقداری ابریشم یدک برای تعمیرات احتمالی پرده به مکه می‌فرستاد. این منسوجات هر سال همراه با کاروان حج و با استفاده از شتران به مکه فرستاده می‌شد. به همین خاطر، بخشی از بنای دارالکسوه به عنوان اصطبل برای شتران اختصاص داده شده‌بود.[۱۷] قبل از آغاز سفر کاروان، شتری که حامل پرده کعبه بود، می‌بایست با پارچه‌های رنگارنگ تزئین می‌شد و در قاهره رژه می‌رفت.[۱۸] تا سال ۱۹۵۳ میلادی، کاروان زیارتی عازم از قاهره، دارای محمل‌هایی بوده‌اند که بستری تشریفاتی برای مسافران محسوب می‌شد. وظیفه تهیه پوشش‌های محمل‌ها بر عهده دارالکسوه بود.[۱۹]

  • به شرح زیر مراجعه کنید

    تابلویی از سیتارا برای درب کعبه، قرن ۱۹ میلادی

  • به شرح زیر مراجعه کنید

    بخشی از پرده مقام ابراهیم، متعلق به اواخر قرن ۱۹ میلادی

  • به شرح زیر مراجعه کنید.

    پرده درب ورودی کعبه، متعلق به ۱۳۱۱ ه.ق

  • به شرح زیر مراجعه کنید

    کیسه کلید کعبه متعلق به ۱۳۲۷ ه.ق

منسوجات دیگر

این کارگاه همچنین لباس‌های فرم درجه‌داری را برای نیروهای ارتش و پلیس و همچنین لباس‌های مخصوص درجات بیگ و پاشا را برای نیروهای حکومتی تهیه می‌کرد. این کارگاه همچنین گلدوزی‌های خاصی را برای مشتریان سلطنتی می‌ساخت. از جمله لباس‌های طراحی شده در این کارگاه، لباسی برای ملکه نازلی مصر و پرده‌ای برای دختر سلطان برونئی بوده‌است.[۲۰]

کارگران

Page of photographs of faces of 27 men
عکسی از کارمندان دارالکسوه، اوایل قرن بیستم

در آغاز قرن بیستم، این کارگاه بیش از ۱۰۰ صنعتگر، از جمله ۴۷ گلدوز را استخدام کرد. طبق متن باقیمانده از قرارداد کارگران، آنها باید شش روز در هفته، به استثنای تعطیلات رسمی و مذهبی، در این کارگاه کار کنند. کار آن‌ها با برنامه‌ها و زمان‌بندی‌های سخت‌گیرانه تعریف می‌شد و برای انحراف از این برنامه، جریمه‌هایی چون عدم پرداخت حقوق در نظر گرفته شده بود. در میان کارگران این مجموعه، خوشنویسان ماهری همچون عبدالله زهدی حضور داشتند که وظیفه طراحی و خوشنویسی برای کتیبه‌های پرده کعبه و مسجدالنبی را برعهده داشتند. مصطفی الحریری، شاگرد زهدی؛ و مصطفی غزلان، خطاط فواد اول از دیگر کارگران این مجموعه به‌شمار رفته‌اند. این کارگاه از بخش‌های مختلفی برای نظم در کارکرد برخوردار بود و هر مجموعه، به صورت مستقل مسئول و ریاست داشته‌است. بخش‌های ریسندگی، رنگرزی نخ، بافتن نخ، تذهیب‌کاری، خطاطی و گلدوزی، بخش‌های مختلف این کارگاه بوده‌اند.[۲۱]

بر اساس مصاحبه یکی از بازماندگان کارخانه که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده‌است، صنعتگران در دهه ۱۹۲۰ میلادی، قبل از شروع کار بر روی پرده کعبه، خود را با آیین‌های معنوی برای این کار آماده می‌کردند.[۲۲]

جوایز

این کارگاه نمونه‌هایی از آثار خود را به نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی ارسال کرد و موفق به کسب جایزه‌هایی شد. در نمایشگاه کشاورزی و صنعتی قاهره، در سال ۱۹۲۶ میلادی مدال طلا و گواهی شایستگی و در سال ۱۹۳۱ میلادی جایزهٔ مقام اول را از آن خود کرد. در نمایشگاه ۱۹۳۰ در لیژ و نمایشگاه بین‌المللی هنرها و تکنیک‌ها سال ۱۹۳۷ که در پاریس برگزار شد نیز این مجموعه توانست برنده جایزه مقام اول این نمایشگاه بشود.[۲۳]

refer to caption
الگوی کاغذی برای پرده منبر حرم مکه

تعطیلی و میراث

در دهه ۱۹۲۰ میلادی، ملک عبدالعزیز، پادشاه عربستان، یک کارخانه نساجی در مکه افتتاح کرد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، برای اولین بار از پرده‌ای که مستقیماً در عربستان سعودی تولید می‌شد، استفاده گردید.[۲۴] برای یک دوره ده ساله، تا سال ۱۹۳۶ میلادی، پرده کعبه به جای قاهره در مکه تولید می‌شد.[۲۵] در سال ۱۹۶۲ میلادی، به دلیل تنش‌های سیاسی بین مصر — که در آن زمان جمهوری عربی متحده نامیده می‌شد — و عربستان سعودی، موسوم به جنگ داخلی یمن شمالی، مقامات سعودی پرده ارسالی از جانب قاهره را رد کردند و آن را به مصر بازگرداندند.[۲۶][۲۷] در گزارش‌های دیگر، از ممانعت مصر برای ارسال پرده خبر داده شده‌است۔ به همین منظور، پرده در سال‌های بعد در عراق تولید می‌شد.[۲۸] از زمان پایان این رابطه در سال ۱۹۶۲، کارخانه مکه محل تولید منسوجات مقدس با استفاده از ترکیبی از صنایع دستی سنتی و فناوری مدرن دیجیتال بوده‌ است.[۲۹] در دهه‌های بعد، دارالکسوه بر روی تابلوهای تزئینی و کتیبه‌های دیگر مساجد متمرکز شد. نیروی کار در این کارگاه، به مرور زمان پیر شدند و از جانب مسئولان کارگاه، جایگزین نشدند، بنابراین تعداد کارکنان به تعداد انگشت شماری کاهش یافت.[۳۰] در نهایت دارالکسوه رسماً در سال ۱۹۹۷ میلادی بسته شد. ساختمانی که آن را در خود جای داده بود، اکنون فضای ذخیره‌سازی وزارت اوقاف مصر است و از سال ۲۰۱۷، ویران شده‌است.[۳۱][۳۲]

مجموعه حج و هنرهای زیارتی خلیلی، شامل برخی از منسوجات تولیدی این کارگاه و همچنین مواد به کار رفته در تولید آنها و اسناد آرشیوی این مجموعه است. این مواد شامل شابلون‌های کاغذی است که به عنوان الگوی گلدوزی به کار می‌رفته‌است. ابزار و کلاف نخ‌های نقره از دیگر وسائل باقی‌مانده از این مجموعه است.[۳۳]

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ الدقن و انصاری، «مصر و ویژگى‌هاى تاریخى»، میقات حج.
  2. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  3. ↑ Porter, “Textiles of Mecca and Medina”, Hajj: journey to the heart of Islam.
  4. ↑ Magdy, “Al-Monitor”, Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump.
  5. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  6. ↑ Wensinck, “Kaʿba”, Encyclopaedia of Islam.
  7. ↑ Kern et al, “he Sacred and the Modern: The History, Conservation, and Science of the Madina Sitara”, Metropolitan Museum Journal.
  8. ↑ Porter, “Textiles of Mecca and Medina”, Hajj: journey to the heart of Islam.
  9. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  10. ↑ Porter, “Textiles of Mecca and Medina”, Hajj: journey to the heart of Islam.
  11. ↑ Ghazal, “Woven with devotion: the sacred Islamic textiles of the Kaaba”, The National.
  12. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  13. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  14. ↑ Peters, Another Stone: The Maqam Ibrahim, 16–17.
  15. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  16. ↑ Porter, “Textiles of Mecca and Medina”, Hajj: journey to the heart of Islam.
  17. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  18. ↑ Noshokaty, “From Egypt to Mecca With Love”, Majalla.com.
  19. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  20. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  21. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  22. ↑ Noshokaty, “From Egypt to Mecca With Love”, Majalla.com.
  23. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  24. ↑ Porter, “Textiles of Mecca and Medina”, Hajj: journey to the heart of Islam.
  25. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  26. ↑ El-Saeed, The Egyptian legacy of producing the Kiswa.
  27. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  28. ↑ القاعدی، احکام و خصائص الحرمین، ۱:‎ ۲۱۵.
  29. ↑ Porter, “Textiles of Mecca and Medina”, Hajj: journey to the heart of Islam.
  30. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  31. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.
  32. ↑ Magdy, “Al-Monitor”, Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump.
  33. ↑ Nassar, “Dar al-Kiswa al-Sharifa”, The Hajj: collected essays.

منابع

منابع فارسی و عربی

  • الدقن، محمد؛ انصاری، هادی (۱۳۷۹). «مصر و ویژگى‌هاى تاریخى ـ هنرى آن در جامه کعبه». میقات حج (۳۳).
  • القاعدی، علی احمد یحیی (۱۴۲۹). احکام و خصائص الحرمین. به کوشش ابراهیم احمد. بیروت: مؤسسة الریان.

منابع انگلیسی

  • Nassar, Nahla (2013). "Dar al-Kiswa al-Sharifa: Administration and Production". In Saif, Liana (ed.). The Hajj: collected essays (به انگلیسی) (2rd ed.). London: The British Museum. p. 176–178.
  • Wensinck, A. J (2009). "Kaʿba". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی) (3rd ed.). Brill. {{cite encyclopedia}}: |entry-url-access= requires |entry-url= (help)
  • Kern, Karen M; Rosenfield, Yael; Carò, Federico; Shibayama, Nobuko (۲۰۱۷). "The Sacred and the Modern: The History, Conservation, and Science of the Madina Sitara". Metropolitan Museum Journal (به انگلیسی).
  • Peters, F. E (1994). Another Stone: The Maqam Ibrahim (به انگلیسی). New Jersey: Princeton University Press.
  • Ghazal, Rym (۲۰۱۴). "Woven with devotion: the sacred Islamic textiles of the Kaaba". The National (به انگلیسی).
  • Porter, Venetia (2012). "Textiles of Mecca and Medina". Hajj: journey to the heart of Islam (به انگلیسی). Cambridge. p. 263–265.
  • Magdy, Amal (۲۰۱۶). "Egypt's Dar al-Kiswah a monument turned into a dump". Al-Monitor (به انگلیسی). Retrieved 14 January 2022.
  • Noshokaty, Amira (۲۰۲۱). "From Egypt to Mecca With Love". Majalla.com (به انگلیسی). Retrieved 19 January 2022.
  • El-Saeed, Yomna (۲۰۱۷). "The Egyptian legacy of producing the Kiswa". EgyptToday (به انگلیسی). Retrieved 14 January 2022.
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=دارالکسوه&oldid=93835»