ثابت بن محمد جرجانی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده|نام اصلی=ثابت بن محمد جرجانی|محل زندگی=اندلس و بغداد|محل تولد=بغداد|علت مرگ=حکم اعدام در دربار بادیس به جرم خیانت|تخلص=ابوالفتوح}} '''ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی''' از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم بوده‌اس...» ایجاد کرد) |
(− رده:نحویان، + رده:نحوشناسان (هاتکت)) |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده|نام اصلی=ثابت بن محمد جرجانی|محل زندگی=اندلس و بغداد|محل تولد=بغداد|علت مرگ=حکم اعدام در دربار بادیس به جرم خیانت|تخلص=ابوالفتوح}} | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده|نام اصلی=ثابت بن محمد جرجانی|محل زندگی=اندلس و بغداد|محل تولد=بغداد|علت مرگ=حکم اعدام در دربار بادیس به جرم خیانت|تخلص=ابوالفتوح}} | ||
'''ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی''' از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم | '''ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی''' از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم ه.ق بوده است که بین سال‌های [[۳۵۰ قمری|۳۵۰]] تا [[۴۳۱ قمری|۴۳۱ ه. ق]] زیسته است. وی در [[گرگان]] متولد شد و زندگانی ابتدایی خود را در آنجا گذراند و بعدها به [[بغداد]] و سپس [[اندلس]] عزیمت کرد. | ||
==زندگانی== | == زندگانی == | ||
ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم | ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم بوده است. وی به سال ۳۵۰ ه.ق در گرگان امروزی به دنیا آمد و همچون نیاکانش در همانجا زندگی کرد. [[ابن خطیب بغدادی|ابن‌خطیب بغدادی]]، او را استرآبادی نیز خواند است. در نسب او عدوی نیز گزارش شده است. به گزارش ابن خطیب وی پیش از آنکه به اندلس مهاجرت داشته باشد، در بغداد ساکن بوده است و در آنجا علم می‌آموخته است. تاریخی که بغدادی برای این مرحله از زندگانی ثابت بن محمد گزارش می‌کند، ۳۷۵ ه.ق مصدف با ۹۸۸ میلادی است.<ref>{{پک|1=فرزانه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=ثابت بن محمد جرجانی}}</ref> | ||
گزارش | گزارش شده است که ثابت در سال [[۴۰۹ قمری|۴۰۹ ه. ق]] مصادف با [[۱۰۱۵ میلادی]] و همزمان با پایان خلافت [[امویان]] در [[اندلس]] و آغاز حکومت [[ارباب‌رعیتی|ملوک الطوایف]] در این ناحیه، وارد اندلس شده است. او در [[گرانادا|غرناطه]] سکنا داشته و نخستین امیری که وی در اندلس با او ملاقات داشته و مورد توجه او قرار گرفته است، [[مجاهد بن یوسف عامری]]، ابوالجیش الموفق بوده است. به گزارش [[حمیدی]] و [[ابن‌بسام]]، ثابت در حمله‌ای که مجاهد عامری به جزیره ساردنی داشته است، او را همراهی کرده است. ثابت بن محمد در غرناطه به سپاهیان بربر پیوسته بود و در آنجا [[یدیر بن حباسه]] — پسر عموی [[بادیس بن حبوس المظفر الناصر]] — طبق یک پیشگویی مبنی بر امتداد پادشاهی‌اش تا ۳۰ سال آینده در منطقه غرناطه، اقدام به تصاحب امارت کرد و بر ضد بادیس توطئه نمود. با آگاهی بادیس از این توطئه، ثابت به سوی [[سویل (شهر)|اشبیلیه]] گریخت. با این حال دستور دستگیری خانواده ثابت صادر شد و با رسیدن این خبر به ثابت بن محمد، او تصمیم گرفت تا به امید عفو به نزد بادیس رفته و از او تقاضای عفو کند. پس از رسیدن ثابت به دربار بادیس، خواهش او سودی نبخشید و سرانجام در مجلسی در غرناطه، به قتل محکوم شد. تاریخ مرگ او را ۴۳۱ ه.ق گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=فرزانه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=ثابت بن محمد جرجانی}}</ref> | ||
==تخصص== | == تخصص == | ||
ثابت در شناسایی شعر جاهلی از اشعار اسلامی توانا بود و | ثابت در شناسایی شعر جاهلی از اشعار اسلامی توانا بود و واژه‌های بیابانی نایاب و غریب را به خوبی حفظ داشت. او با [[فلسفه]]، [[منطق]] و نجوم آشنایی داشت و مردی سوارکار و جنگاور توصیف شده است. او را روایتگر ادبیات و لغت دانسته‌اند و در بغداد از کسانی چون [[ابواحمد عبدالسلام بصری]] و [[ابن‌جنی]] و [[علی بن عیسی ربعی]] روایت کرده است.<ref>{{پک|1=فرزانه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=ثابت بن محمد جرجانی}}</ref> | ||
==آثار== | == آثار == | ||
تنها اثر منسوب به ثابت بن | تنها اثر منسوب به ثابت بن محمد، ''[[شرح الجمل زجاجی]]'' است که در اندلس آن را بر طلاب علم املاء کرده است. نسخه‌ای خطی از این اثر را در [[کتابخانه اسکوریال]] نگهداری می‌کنند.<ref>{{پک|1=فرزانه|2=۱۳۶۷|ک=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=ثابت بن محمد جرجانی}}</ref> | ||
== پانویس == | |||
=== ارجاعات === | === ارجاعات === | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
=== منابع === | === منابع === | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=فرزانه|نام=بابک|پیوند نویسنده=|مقاله=ثابِتِ بْنِ مُحَمَّدِ جُرْجانی|دانشنامه=[[دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|سال=۱۳۶۷|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://lib.eshia.ir/23022/17/6267|کوشش=موسوی بجنوری، محمدکاظم|شابک=۹-۶۶-۷۰۲۵-۹۶۴-۹۸۷|شابک نادرست=بله}} | |||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:اعدام‌شدگان اهل ایران]] | |||
[[رده:اعدام‌شدگان سده ۱۱ (میلادی)]] | |||
[[رده:اعدام‌شدگان سده ۵ (قمری)]] | |||
[[رده:اهالی گرگان]] | |||
[[رده:دانشمندان مسلمان]] | |||
[[رده:درگذشتگان ۴۳۱ (قمری)]] | |||
[[رده:زادگان ۳۵۰ (قمری)]] | |||
[[رده:شاعران اهل ایران]] | |||
[[رده:شاعران عربی سده ۱۰ (میلادی)]] | [[رده:شاعران عربی سده ۱۰ (میلادی)]] | ||
[[رده:شاعران مسلمان]] | [[رده:شاعران مسلمان]] | ||
[[رده: | [[رده:نحوشناسان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۲:۱۸
ثابت بن محمد جرجانی | |
|---|---|
| نام اصلی | ثابت بن محمد جرجانی |
| زاده | بغداد |
| محل زندگی | اندلس و بغداد |
| درگذشته | حکم اعدام در دربار بادیس به جرم خیانت |
| تخلص | ابوالفتوح |
ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم ه.ق بوده است که بین سال‌های ۳۵۰ تا ۴۳۱ ه. ق زیسته است. وی در گرگان متولد شد و زندگانی ابتدایی خود را در آنجا گذراند و بعدها به بغداد و سپس اندلس عزیمت کرد.
زندگانی
ابوالفتوح ثابت بن محمد جرجانی از نحویان و ادیبان مشهور قرن چهارم و پنجم بوده است. وی به سال ۳۵۰ ه.ق در گرگان امروزی به دنیا آمد و همچون نیاکانش در همانجا زندگی کرد. ابن‌خطیب بغدادی، او را استرآبادی نیز خواند است. در نسب او عدوی نیز گزارش شده است. به گزارش ابن خطیب وی پیش از آنکه به اندلس مهاجرت داشته باشد، در بغداد ساکن بوده است و در آنجا علم می‌آموخته است. تاریخی که بغدادی برای این مرحله از زندگانی ثابت بن محمد گزارش می‌کند، ۳۷۵ ه.ق مصدف با ۹۸۸ میلادی است.[۱]
گزارش شده است که ثابت در سال ۴۰۹ ه. ق مصادف با ۱۰۱۵ میلادی و همزمان با پایان خلافت امویان در اندلس و آغاز حکومت ملوک الطوایف در این ناحیه، وارد اندلس شده است. او در غرناطه سکنا داشته و نخستین امیری که وی در اندلس با او ملاقات داشته و مورد توجه او قرار گرفته است، مجاهد بن یوسف عامری، ابوالجیش الموفق بوده است. به گزارش حمیدی و ابن‌بسام، ثابت در حمله‌ای که مجاهد عامری به جزیره ساردنی داشته است، او را همراهی کرده است. ثابت بن محمد در غرناطه به سپاهیان بربر پیوسته بود و در آنجا یدیر بن حباسه — پسر عموی بادیس بن حبوس المظفر الناصر — طبق یک پیشگویی مبنی بر امتداد پادشاهی‌اش تا ۳۰ سال آینده در منطقه غرناطه، اقدام به تصاحب امارت کرد و بر ضد بادیس توطئه نمود. با آگاهی بادیس از این توطئه، ثابت به سوی اشبیلیه گریخت. با این حال دستور دستگیری خانواده ثابت صادر شد و با رسیدن این خبر به ثابت بن محمد، او تصمیم گرفت تا به امید عفو به نزد بادیس رفته و از او تقاضای عفو کند. پس از رسیدن ثابت به دربار بادیس، خواهش او سودی نبخشید و سرانجام در مجلسی در غرناطه، به قتل محکوم شد. تاریخ مرگ او را ۴۳۱ ه.ق گزارش کرده‌اند.[۲]
تخصص
ثابت در شناسایی شعر جاهلی از اشعار اسلامی توانا بود و واژه‌های بیابانی نایاب و غریب را به خوبی حفظ داشت. او با فلسفه، منطق و نجوم آشنایی داشت و مردی سوارکار و جنگاور توصیف شده است. او را روایتگر ادبیات و لغت دانسته‌اند و در بغداد از کسانی چون ابواحمد عبدالسلام بصری و ابن‌جنی و علی بن عیسی ربعی روایت کرده است.[۳]
آثار
تنها اثر منسوب به ثابت بن محمد، شرح الجمل زجاجی است که در اندلس آن را بر طلاب علم املاء کرده است. نسخه‌ای خطی از این اثر را در کتابخانه اسکوریال نگهداری می‌کنند.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- فرزانه، بابک (۱۳۶۷). «ثابِتِ بْنِ مُحَمَّدِ جُرْجانی». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. به کوشش موسوی بجنوری، محمدکاظم. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹-۶۶-۷۰۲۵-۹۶۴-۹۸۷.