نوریه (صوفیه)

نوریه، از فرقه‌های منشعب شده از صوفیه است. اینکه این فرقه نام دیگری از صوفیه است، یا یکی از طریقت‌های اصلی از آن یا طریقتی انشعابی از یکی از فرقه‌های ان است، اختلاف در منابع وجود دارد. از جمله عقاید مهم این فرقه، باور به دو پدیده حجاب نوری و حجاب ناری است.

مشخصات فرقه

به گزارش محمدجواد مشکور، نوریه یکی از فرقه‌های صوفیه گزارش شده است. ابوالقاسم بلخی در کتاب بیان الادیان، صوفیه را متشکل از دو فرقه حلولیه و نوریه دانسته است. در مقابل گروه دیگری از عالمان شیعه و سنی، نوریه را یکی از شعب صوفیه اتحادیه می‌دانند و صوفیه را متشکل از دو فرقه حلولیه و اتحادیه دانسته‌اند. این موضوع را محقق اردبیلی گزارش کرده است. برخی دیگر چون مرتضی رازی، نوریه را فرقه سوم صوفیه دانسته‌اند. محمد بن ابراهیم کلاباذی در کتاب التعرف لمذهب اهل التصوف، نوریه را نام دیگر صوفیه می‌داند. تری مینگهام، نوریه را از فرقه‌های منشعب‌شده از طریقه رفاعیه گزارش می‌کند. لویی ماسینیون، از نوریه به عنوان انشعابی از صوفیان رکنیه یاد می‌کند.

در منابع از فرقه دیگری به نام نوریه منسوب به شخصی به نام نوری یاد شده است که انشعابی از صوفیه عنوان شده است. حسن خمینی احتمال می‌دهد که منظور از این نوری، ابوالحسن احمد بن محمد نوری (د ۹۰۷ میلادی) بوده است. همچنین تری مینگهام از فرقه نوریه منسوب به نورالدین عبدالرحمن اسفراینی (د ۷۱۷ م) یاد می‌کند که انشعابی از کبرویه است و به عنوان طریقتی صوفی یاد شده است.

عقاید

مشکور می‌نویسد، از جمله عقاید این فرقه، باور به وجود دو حجاب وجودی به نام نوری و ناری عنوان شده است. بنابر تعریف این فرقه، حجاب نوری عبارت است از کسب صفات پسندیده همچون شوق، تسلیم، توکل، انس و مراقبت. در مقابل این حجاب، حجاب ناری است که اشتغال به شهوت و غضب و آز و آرزوست. این صفات از جهت آنکه ابلیس ناری قلمداد می‌شود، صفات ناری تلقی شده‌اند. ابوالقاسم بلخی گزارش می‌کند که نوریه، بر این باورند محبت، نوری ازلی است که در دل هر کس وارد شود، زنگار را از قلب بزداید و صوفی گردد. از دیگر عقاید این فرقه، لزوم کوشش در توکل، وجد، تسلیم، رضا و مراقبه در عین حال، حجاب دانستن آنها است.

پانویس

منابع

• خمینی، حسن (۱۳۹۶). «نوریه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
• خمینی، حسن (۱۳۹۶). «رفاعیه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات.
• خمینی، حسن (۱۳۹۶). «نوریه (پیروان نوری از صوفیه)». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات.
• مشکور، محمدجواد (۱۳۷۲). حسینی، محمدجواد، ویراستار. فرهنگ فرق اسلامی. به کوشش مدیرشانه‌چی، کاظم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

همچنین ببینید

• نوریه (قادریه)
• طریقت‌های صوفیه