غیراستاندارد

داریوش مهرجویی: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه زندگینامه
{{جعبه زندگینامه
| نام                = داریوش مهرجویی
| نام                = داریوش مهرجویی
| تصویر           = Dariush Mehrjui 13970603000056636707603751724475 86306 (cropped).jpg
| تصویر             = Dariush Mehrjui 13970603000056636707603751724475 86306 (cropped).jpg
| اندازه تصویر      =
| اندازه تصویر      =  
| توضیح تصویر        =مهرجویی در سال ۱۳۹۷
| توضیح تصویر        = مهرجویی در سال ۱۳۹۷
| تاریخ تولد        = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۸|۹|۱۷|گاه‌شمار=خورشیدی}}
| تاریخ تولد        = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۸|۹|۱۷|گاه‌شمار=خورشیدی}}
| محل تولد           = تهران، ایران
| محل تولد           = تهران، ایران
| دانشگاه = [[دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]]
| دانشگاه           = دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس
| پیشه           = {{hlist|کارگردان|تهیه‌کننده|نویسنده}}
| پیشه               = {{hlist|کارگردان|تهیه‌کننده|نویسنده}}
| آثار           = {{Hlist|[[فیلم‌شناسی داریوش مهرجویی|فیلم‌شناسی]]|[[کتاب‌شناسی داریوش مهرجویی|کتاب‌شناسی]]}}
| آثار               =  
| سال‌های فعالیت     = ۱۳۴۶–اکنون
| سال‌های فعالیت     = ۱۳۴۶–اکنون
| همسر               = فریار جواهریان (سابق){{سخ}}وحیده محمدی‌فر
| همسر               = فریار جواهریان (سابق){{سخ}}وحیده محمدی‌فر
| فرزندان            = ۳
| فرزندان            = ۳
}}
}}
خط ۱۷: خط ۱۷:
مهرجویی با ساختِ فیلمِ ''گاو'' (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، او مدتی از [[ایران]] مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ [[فرهنگستان هنر]] شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=174|عنوان=اعضای پیوسته فرهنگستان هنر|وبگاه=فرهنگستان هنر|تاریخ بازدید=۱۶ اسفند ۱۴۰۰}}</ref> از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به ''اجاره‌نشین‌ها'' (۱۳۶۵)، ''هامون'' (۱۳۶۸)، ''سارا'' (۱۳۷۱)، ''پری'' (۱۳۷۳)، ''لیلا'' (۱۳۷۵)، ''درخت گلابی'' (۱۳۷۶)، ''مهمان مامان'' (۱۳۸۲) و ''سنتوری'' (۱۳۸۵) اشاره کرد.
مهرجویی با ساختِ فیلمِ ''گاو'' (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، او مدتی از [[ایران]] مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ [[فرهنگستان هنر]] شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=174|عنوان=اعضای پیوسته فرهنگستان هنر|وبگاه=فرهنگستان هنر|تاریخ بازدید=۱۶ اسفند ۱۴۰۰}}</ref> از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به ''اجاره‌نشین‌ها'' (۱۳۶۵)، ''هامون'' (۱۳۶۸)، ''سارا'' (۱۳۷۱)، ''پری'' (۱۳۷۳)، ''لیلا'' (۱۳۷۵)، ''درخت گلابی'' (۱۳۷۶)، ''مهمان مامان'' (۱۳۸۲) و ''سنتوری'' (۱۳۸۵) اشاره کرد.


براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده‌است.<ref>ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382</ref> مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ ''فیلم'' به سال ۱۳۶۷<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۱۱–۱۰}}</ref> و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ ''دنیای تصویر''<ref>{{پک|پوریا|۱۳۷۸|ف=جذابیت پنهان انتخاب|ص=۱۸}}</ref> و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ ''نقد سینما''.<ref>{{پک|فراستی|۱۳۸۱|ف=بهترین‌های عمر ما|ص=۷۳}}</ref> او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ ''فیلم'' به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۶۸}}</ref>
براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده است.<ref>ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382</ref> مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ ''فیلم'' به سال ۱۳۶۷<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۱۱–۱۰}}</ref> و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ ''دنیای تصویر''<ref>{{پک|پوریا|۱۳۷۸|ف=جذابیت پنهان انتخاب|ص=۱۸}}</ref> و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ ''نقد سینما''.<ref>{{پک|فراستی|۱۳۸۱|ف=بهترین‌های عمر ما|ص=۷۳}}</ref> او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ ''فیلم'' به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۶۸}}</ref>


هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.
هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.


== سرگذشت ==
== سرگذشت ==
[[پرونده:Almaas 33.jpg|بندانگشتی|250px|داریوش مهرجویی پشتِ صحنهٔ نخستین فیلمش، ''[[الماس ۳۳]]''، (۱۳۴۶)]]
[[پرونده:Almaas 33.jpg|بندانگشتی|250px|داریوش مهرجویی پشتِ صحنهٔ نخستین فیلمش، ''الماس ۳۳''، (۱۳۴۶)]]
داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در [[تهران]]<ref>نجفی ۳۴۲</ref> در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که [[مسلمان|مسلمانی]] معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادربزرگم از آن [[نماز|نمازخوان‌های]] دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و [[روزه|روزه‌ام]] یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»<ref>اکرمی ۵۴</ref> در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.
داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در [[تهران]]<ref>نجفی ۳۴۲</ref> در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که [[مسلمان|مسلمانی]] معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادربزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. [[نماز]] و [[روزه|روزه‌ام]] یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»<ref>اکرمی ۵۴</ref> در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.


در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس [[فلسفه]] گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ ''پارس ریویو'' در لس‌آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام ''الماس ۳۳'' را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.<ref>امید ۴۰۶ و ۴۰۷</ref> سالِ ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ ''گاو'' را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ ''عزاداران بیل''ِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. ''گاو'' هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ۱۳۵۷]] و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به [[فرانسه]] شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده‌است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2010/04/100423_l41_kamran_diba_interview_book چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس [[فلسفه]] گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ ''پارس ریویو'' در لس‌آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام ''الماس ۳۳'' را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.<ref>امید ۴۰۶ و ۴۰۷</ref> سالِ ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ ''گاو'' را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ ''عزاداران بیل''ِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. ''گاو'' هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ۱۳۵۷]] و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به [[فرانسه]] شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2010/04/100423_l41_kamran_diba_interview_book چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>


مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.
مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.


== حضور جهانی ==
== حضور جهانی ==
ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سال‌ها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته‌است.<ref>اکرمی ۵۰</ref>
ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سال‌ها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته است.<ref>اکرمی ۵۰</ref>


== سبک ==
== سبک ==
خط ۳۷: خط ۳۷:


== پانویس ==
== پانویس ==
=== ارجاعات ===
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
خط ۷۱: خط ۷۰:
}}
}}


{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}


{{ترتیب‌پیش‌فرض:مهرجویی، داریوش}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:مهرجویی، داریوش}}
[[رده:داریوش مهرجویی| ]]
[[رده:اعضای فرهنگستان هنر ایران]]
[[رده:اعضای فرهنگستان هنر ایران]]
[[رده:افراد زنده]]
[[رده:افراد زنده]]
[[رده:اهالی تهران|مهرجویی، داریوش]]
[[رده:اهالی تهران|مهرجویی، داریوش]]
[[رده:برندگان تندیس زرین بهترین فیلم‌نامه]]
[[رده:برندگان تندیس زرین بهترین کارگردانی]]
[[رده:برندگان سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه]]
[[رده:برندگان سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی]]
[[رده:تهیه‌کنندگان برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران]]
[[رده:تهیه‌کنندگان برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم]]
[[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]]
[[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]]
[[رده:دانش‌آموختگان مدرسه فیلم یوسی‌ال‌ای]]
[[رده:زادگان ۱۳۱۸|مهرجویی، داریوش]]
[[رده:زادگان ۱۳۱۸|مهرجویی، داریوش]]
[[رده:زادگان ۱۹۳۹ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۱۹۳۹ (میلادی)]]
خط ۹۲: خط ۸۴:
[[رده:کارگردانان فیلم‌های فارسی‌زبان]]
[[رده:کارگردانان فیلم‌های فارسی‌زبان]]
[[رده:مترجمان اهل ایران|مهرجویی، داریوش]]
[[رده:مترجمان اهل ایران|مهرجویی، داریوش]]
[[رده:مترجمان فروغ فرخزاد]]
[[رده:مستندسازان اهل ایران]]
[[رده:مستندسازان اهل ایران]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۴

داریوش مهرجویی
مهرجویی در سال ۱۳۹۷
متولد۱۷ آذر ۱۳۱۸ ‏(۸۴ سال)
تهران، ایران
محل تحصیلدانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس
حرفه
  • کارگردان
  • تهیه‌کننده
  • نویسنده
سال‌های فعالیت۱۳۴۶–اکنون
همسر(ها)فریار جواهریان (سابق)
وحیده محمدی‌فر
فرزندان۳

داریوش مهرجویی (زادهٔ ۱۷ آذرِ ۱۳۱۸) کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. او یکی از فیلم‌سازان برجستهٔ ایران و از چهره‌های اصلی موجِ نوی سینمای ایران است.[۱] مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پردازد. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ فلسفه از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس آمریکا است.

مهرجویی با ساختِ فیلمِ گاو (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، او مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر شد.[۲] از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (۱۳۷۳)، لیلا (۱۳۷۵)، درخت گلابی (۱۳۷۶)، مهمان مامان (۱۳۸۲) و سنتوری (۱۳۸۵) اشاره کرد.

براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده است.[۳] مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ فیلم به سال ۱۳۶۷[۴] و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر[۵] و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما.[۶] او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.[۷]

هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.

سرگذشت

داریوش مهرجویی پشتِ صحنهٔ نخستین فیلمش، الماس ۳۳، (۱۳۴۶)

داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران[۸] در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادربزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»[۹] در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.

در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لس‌آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.[۱۰] سالِ ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیلِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلاب ۱۳۵۷ و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به فرانسه شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده است.[۱۱]

مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.

حضور جهانی

ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سال‌ها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته است.[۱۲]

سبک

مهرجویی از ستوده‌ترین فیلم‌سازان سینمای ایران است.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶] از نظر سبک فیلمسازی، داریوش مهرجویی در فیلم‌هایش قید زمان و مکان را برمی‌دارد و در ماورای این ارکان اصلی وجودی پیش می‌رود و همین حرکت‌ها و رخدادها هستند که تصور مخاطب را بی‌پروا با خود به هر طرف می‌کشانند.[۱۷]

پانویس

ارجاعات

  1. طالبی‌نژاد، احمد (۱۳۷۳). یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شیدا.
  2. «اعضای پیوسته فرهنگستان هنر». فرهنگستان هنر. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰.
  3. ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382
  4. جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۱۱–۱۰.
  5. پوریا، «جذابیت پنهان انتخاب»، ۱۸.
  6. فراستی، «بهترین‌های عمر ما»، ۷۳.
  7. جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۶۸.
  8. نجفی ۳۴۲
  9. اکرمی ۵۴
  10. امید ۴۰۶ و ۴۰۷
  11. چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا، بی‌بی‌سی فارسی
  12. اکرمی ۵۰
  13. فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
  14. آغداشلو، آیدین. گفتگو با مجلّه اندیشه پویا. شمارهٔ ۳۳. زمستان ۱۳۹۴.
  15. دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است.
  16. دهقان، «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید»، ۱۳.
  17. مهرجویی فیلسوف سینمای ایران

منابع

  • آرتور، پل (۱۳۸۵)، «ولی گول نخورید»، دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
  • امکانیان، بیژن (۱۳۷۵)، «نشریهٔ فیلم»، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید
  • امید، جمال (بهار ۱۳۷۴تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷–۱۲۷۹، تهران: انتشارات روزنه
  • امینی، احمد (۱۳۷۲صد فیلم تاریخ سینمای ایران، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا
  • باباخانی، نگار (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «داریوش مهرجویی، نویسنده و مترجم»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
  • پوریا، امیر (۱۳۷۸). «جذابیت پنهان انتخاب: ۱۵۰ هنرمند، سینماگر، نویسنده، نقاش، شاعر، موسیقیدان و منتقد ایرانی، فیلم‌های محبوب خود را از تاریخ سینمای ایران و جهان برگزیده‌اند». دنیای تصویر (۷۴): ۱۲–۲۰.
  • جعفری‌نژاد، شهرام (۱۳۹۸). «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»: نتایج سه دورهٔ پیشین در یک نگاه». فیلم (۵۵۸): ۶۸–۱۰.
  • دهقان، خسرو (۱۳۸۱). «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید». نقد سینما (۳۶): ۱۳.
  • فراستی، مسعود (۱۳۸۱). «بهترینهای عمر ما: بهترین فیلم‌ها و فیلمسازان تاریخ سینما از نگاه ۵۵ منتقد سینمایی». نقد سینما (۳۳): ۷۲–۸۷.
  • «داریوش مهرجویی». وبگاه سوره. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۸۵.
  • قادری، امیر (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «برهنه شدن»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
  • قره‌شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی (۱۳۸۵داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان، تهران: هرمس، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
  • «دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است». خبرآنلاین. ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۹ آگوست ۲۰۱۶.
  • مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵
  • مهرجویی، داریوش. جهانبگلو، رامین. هامون در گفتگوی داریوش مهرجویی و رامین جهانبگلو، دوم. تهران: انتشارات زمانه ۱۳۷۳
  • «مهرجویی، داور جشنواره زردآلوی طلایی». فرارو. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
  • مهرجویی، داریوش (۱۳۷۶پری، تهران: انتشارات امه، شابک ۹۶۴-۹۰۶۸۸-۸-۰
  • نجفی، احمد؛ مهرجویی، داریوش (۱۳۸۵)، «ساعتی گپ و گفت با مهرجویی»، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲