طلاق در اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع: ابرابزار) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''طلاق در اسلام'''، یک امر [[مباح]] است که در شرایطی، حکمش بین [[وجوب]]، [[استحباب]]، [[کراهت]] و [[حرام]] در تغییر است. | '''طلاق در اسلام'''، یک امر [[مباح]] است که در شرایطی، حکمش بین [[وجوب]]، [[استحباب]]، [[کراهت]] و [[حرام]] در تغییر است. به‌طور کلی [[اسلام]] طلاق را راه‌کار دوم برای ادامه زندگی دانسته شده است. در اسلام، طلاهای متنوعی با شرایط مخصوص به خود وجود دارد. مهمترین آنها، [[طلاق رجعی]]، [[طلاق بائن]] و [[طلاق خلع]] است. | ||
== در اصطلاح و لغت == | == در اصطلاح و لغت == | ||
[[طلاق]] در لغت به معنای رهایی و خلاصی است و در اصطلاح اسلامی، به معنای باز کردن گره ناشی از [[عقد نکاح]] و رها کردن زن از قید و بند [[ازدواج در اسلام|ازدواج]] توصیف شده است. | [[طلاق]] در لغت به معنای رهایی و خلاصی است و در اصطلاح اسلامی، به معنای باز کردن گره ناشی از [[عقد نکاح]] و رها کردن زن از قید و بند [[ازدواج در اسلام|ازدواج]] توصیف شده است. طلاق در اسلام، از جهت مبغوض و منفور بودن نزد [[مسلمان|مسلمانان]] و عدم آن در سنت [[عصر جاهلیت|اعراب جاهلی]] متفاوت دانسته شده است.<ref>{{پک|پروین|نوری خسروشاهی|مهدوی‌راد|صفری|۱۴۰۰|ف=مطالعه تطبیقی طلاق|ک=پژوهش‌نامه قرآن و حدیث}}</ref> از [[محمد|پیامبر اسلام]] روایت شده است که طلاق منفورترین [[حلال]] است<ref>{{پک|Newby|۲۰۰۲|ک=A concise Encyclopedia of Islam|زبان=en|ف=divorce}}</ref><ref>{{پک|Nasr|۲۰۰۴|ک=The Heart of Islam|زبان=en|ص=۱۸۵}}</ref> و بر این اساس [[قرآن]] به مردان مسلمان سفارش می‌کند که از [[طلاق]] همسرانشان خودداری ورزند؛ و سازش را بهتر دانسته است.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> با ظهور [[اسلام]]، مسائله طلاق زنان که تا پیش از آن امری آسان تلقی می‌شد را برای رفاه بیشتر زن و فرزندان بهبود بخشید.<ref>{{پک|Newby|۲۰۰۲|ک=A concise Encyclopedia of Islam|زبان=en|ف=divorce}}</ref> | ||
== انواع طلاق == | == انواع طلاق == | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
از آنجا که حق طلاق به صورت پیش‌فرض در شریعت اسلام به مرد محول شده است، اما زن نیز می‌تواند در شرایطی، صاحب حق طلاق باشد. از جمله آنکه در امر طلاق از شوهر وکالت کسب کند یا آنکه بتواند در [[عسر و حرج]] بودنش را نزد قاضی به اثبات برساند.<ref>{{پک|فقیه|خادم جهرمی|۱۳۹۸|ف=حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان|ک=زن و جامعه}}</ref> همچنین زن می‌تواند عقد ازدواج را با نقض یکی از شرایط آن، در یک دادگاه باطل نماید. برای مثال، اگر شوهری برای مدت طولانی، قادر به برقراری رابطه جنسی با همسر خود نباشد، با توجه به یکی از شرایط اصلی بودن این بند در ازدواج، زن قادر به فسخ قرارداد ازدواج است. این امتیاز برای هر دو طرف زن و مرد صادق است.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> بر مبنای قانون حقوقی ایران، حتی اگر مرد پس از عقد دچار بیماری در مورد روابط جنسی بشود و نتواند رابطه برقرار کند، حق [[فسخ عقد]] برای زن محفوظ است. در مقابل این حکم، عیوبی که برای زن بعد از عقد پیش بیاید که مانع رابطه جنسی یا یکی از ملزومات عقد ازدواج بشود، مرد حق فسخ عقد را ندارد.<ref>{{پک|فقیه|خادم جهرمی|۱۳۹۸|ف=حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان|ک=زن و جامعه}}</ref> از دیگر دلایل طلاق که زن می‌تواند در دادگاه اقامه نماید، بدرفتاری شوهر، ترک خدمت یا عدم حمایت از زن می‌باشد.<ref>{{پک|Smith|۱۹۷۹|ک=Journal of the American Academy of Religion|زبان=en|ف=Women in Islam}}</ref> | از آنجا که حق طلاق به صورت پیش‌فرض در شریعت اسلام به مرد محول شده است، اما زن نیز می‌تواند در شرایطی، صاحب حق طلاق باشد. از جمله آنکه در امر طلاق از شوهر وکالت کسب کند یا آنکه بتواند در [[عسر و حرج]] بودنش را نزد قاضی به اثبات برساند.<ref>{{پک|فقیه|خادم جهرمی|۱۳۹۸|ف=حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان|ک=زن و جامعه}}</ref> همچنین زن می‌تواند عقد ازدواج را با نقض یکی از شرایط آن، در یک دادگاه باطل نماید. برای مثال، اگر شوهری برای مدت طولانی، قادر به برقراری رابطه جنسی با همسر خود نباشد، با توجه به یکی از شرایط اصلی بودن این بند در ازدواج، زن قادر به فسخ قرارداد ازدواج است. این امتیاز برای هر دو طرف زن و مرد صادق است.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> بر مبنای قانون حقوقی ایران، حتی اگر مرد پس از عقد دچار بیماری در مورد روابط جنسی بشود و نتواند رابطه برقرار کند، حق [[فسخ عقد]] برای زن محفوظ است. در مقابل این حکم، عیوبی که برای زن بعد از عقد پیش بیاید که مانع رابطه جنسی یا یکی از ملزومات عقد ازدواج بشود، مرد حق فسخ عقد را ندارد.<ref>{{پک|فقیه|خادم جهرمی|۱۳۹۸|ف=حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان|ک=زن و جامعه}}</ref> از دیگر دلایل طلاق که زن می‌تواند در دادگاه اقامه نماید، بدرفتاری شوهر، ترک خدمت یا عدم حمایت از زن می‌باشد.<ref>{{پک|Smith|۱۹۷۹|ک=Journal of the American Academy of Religion|زبان=en|ف=Women in Islam}}</ref> | ||
==پانویس== | |||
===ارجاعات=== | در مورد طلاق در زمان بیماری، فقهای شیعه بر این عقیده‌اند که چنین طلاقی (که مردی به سبب بیماری خودش، همسرش را طلاق دهد) کراهت دارد و اگر چنین طلاقی صورت گرفت و مرد در آن بیماری درگذشت، زن با وجود حکم طلاق، از [[ارث]] محروم نخواهد شد. در این حکم شرط شده که زن خود خواهان طلاق نباشد و طلاق به صورت طلاق خلع و مبارات نباشد و آن زن نیز تا زمان مرگ همسر سابقش، ازدواج نکرده باشد.<ref>{{پک|اختری|۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=ارث}}</ref> | ||
== پانویس == | |||
=== ارجاعات === | |||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
===منابع=== | |||
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۲=نوری خسروشاهی|نام۲=پریا|عنوان=مطالعهٔ تطبیقی طلاق در فرهنگ جاهلیت و قرآن با تکیه بر بسترهای معرفتی|ژورنال=پژوهش‌نامه قران و حدیث|مکان=تهران|شماره=۲۸|تاریخ=۱۴۰۰|صفحه=۴۵–۷۴|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1756248/|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|نام۳=محمدعلی|نام۴=علی|نام خانوادگی۳=مهدوی‌راد|نام خانوادگی۴=صفری|نام خانوادگی=پروین|نام=جلیل}} | === منابع === | ||
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=صدری|نام=محمد|نام خانوادگی۲=صادقی|نام۲=خدیجه|عنوان=گستره گواهی و شهادت زن در اسلام|ژورنال=پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی|مکان=بابل|شماره=۴۱|تاریخ=۱۳۹۴|صفحه=۹۶–۷۱|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1104845|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=ارث|دانشنامه=[[دایرةالمعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}} | ||
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=فقیه|نام=صدیقه|نام خانوادگی۲=خادم جهرمی|نام۲=حامده|عنوان=حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان، در فقه اسلام و حقوق ایران|ژورنال=زن و جامعه|مکان=مرودشت|شماره=۱|تاریخ=۱۳۹۸|صفحه=۷۳–۹۶|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1488495|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۲=نوری خسروشاهی|نام۲=پریا|عنوان=مطالعهٔ تطبیقی طلاق در فرهنگ جاهلیت و قرآن با تکیه بر بسترهای معرفتی|ژورنال=پژوهش‌نامه قران و حدیث|مکان=تهران|شماره=۲۸|تاریخ=۱۴۰۰|صفحه=۴۵–۷۴|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1756248/|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|نام۳=محمدعلی|نام۴=علی|نام خانوادگی۳=مهدوی‌راد|نام خانوادگی۴=صفری|نام خانوادگی=پروین|نام=جلیل}} | ||
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۲=اسماعیلی|نام۲=محسن|عنوان=الگوی جامع خانواده تراز در اندیشه اسلامی|ژورنال=زنان و خانواده|مکان=تهران|شماره=۳۸|تاریخ=۱۳۹۶|صفحه=۱۱۹–۱۴۸|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1280058|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|نام۳=سیاوش|نام خانوادگی۳=صلواتیان|نام خانوادگی=تقوی‌پور|نام=محمدرضا}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=صدری|نام=محمد|نام خانوادگی۲=صادقی|نام۲=خدیجه|عنوان=گستره گواهی و شهادت زن در اسلام|ژورنال=پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی|مکان=بابل|شماره=۴۱|تاریخ=۱۳۹۴|صفحه=۹۶–۷۱|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1104845|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | ||
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Jawad|نام=Haifaa A.|ناشر=MACMILLAN PRESS LTD|سال=۱۹۹۸|شابک=۰-۳۳۳-۶۵۰۸۶-۷|زبان=en|عنوان=The Rights of Women in Islam|مکان=Britain}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=فقیه|نام=صدیقه|نام خانوادگی۲=خادم جهرمی|نام۲=حامده|عنوان=حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان، در فقه اسلام و حقوق ایران|ژورنال=زن و جامعه|مکان=مرودشت|شماره=۱|تاریخ=۱۳۹۸|صفحه=۷۳–۹۶|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1488495|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | ||
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Smith|نام=Jane I|عنوان=Women in Islam: Equity, Equality, and the Search for the Natural Order|ژورنال=Journal of the American Academy of Religion|مکان=|شماره=۴۷|تاریخ=۱۹۷۹|صفحه=۵۱۷–۵۳۷|پیوند=https://www-jstor-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/stable/1462273?searchText=Women%20in%20Islam%20Equity%2C%20Equality%2C%20and%20the%20Search%20for%20the%20Natural%20Order&searchUri=%2Faction%2FdoBasicSearch%3FQuery%3DWomen%2Bin%2BIslam%253A%2BEquity%252C%2BEquality%252C%2Band%2Bthe%2BSearch%2Bfor%2Bthe%2BNatural%2BOrder%26so%3Drel&ab_segments=0%2FSYC-6490%2Ftest_segment_3&refreqid=fastly-default%3A4aa23335be6a2c39d650538208399f36|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[جی استور|jstor]]|زبان=en}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۲=اسماعیلی|نام۲=محسن|عنوان=الگوی جامع خانواده تراز در اندیشه اسلامی|ژورنال=زنان و خانواده|مکان=تهران|شماره=۳۸|تاریخ=۱۳۹۶|صفحه=۱۱۹–۱۴۸|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1280058|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|نام۳=سیاوش|نام خانوادگی۳=صلواتیان|نام خانوادگی=تقوی‌پور|نام=محمدرضا}} | ||
*{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Roded|نام خانوادگی ویراستار۳=Dost|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-the-quran/women-and-the-quran-EQCOM_00220|مدخل=Women and the Qurān|نام خانوادگی ویراستار۱=Archer|نام ویراستار۱=George|نام خانوادگی ویراستار۲=Boisliveau|نام ویراستار۲=Anne-Sylvie|نام=Ruth|مکان=|نام ویراستار۳=Suleyman|نام خانوادگی ویراستار۴=Naguib|نام ویراستار۴=Shuruq|دانشنامه=[[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'ān]]|ویرایش=1rd|سال=۲۰۰۴|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|زبان=en}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Jawad|نام=Haifaa A.|ناشر=MACMILLAN PRESS LTD|سال=۱۹۹۸|شابک=۰-۳۳۳-۶۵۰۸۶-۷|زبان=en|عنوان=The Rights of Women in Islam|مکان=Britain}} | ||
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Nasr|نام=Hossein|پیوند نویسنده=سید حسین نصر|ناشر=NY: HarperOne|سال=۲۰۰۴|شابک=978-0-06-073064-2|زبان=en|عنوان=THE HEART OF ISLAM: Enduring Values for Humanity|پیوند=https://islamicblessings.com/upload/The-Heart-of-Islam-Enduring-Values-for-Humanity-Introduction-to-Islam.pdf|مکان=New York}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Smith|نام=Jane I|عنوان=Women in Islam: Equity, Equality, and the Search for the Natural Order|ژورنال=Journal of the American Academy of Religion|مکان=|شماره=۴۷|تاریخ=۱۹۷۹|صفحه=۵۱۷–۵۳۷|پیوند=https://www-jstor-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/stable/1462273?searchText=Women%20in%20Islam%20Equity%2C%20Equality%2C%20and%20the%20Search%20for%20the%20Natural%20Order&searchUri=%2Faction%2FdoBasicSearch%3FQuery%3DWomen%2Bin%2BIslam%253A%2BEquity%252C%2BEquality%252C%2Band%2Bthe%2BSearch%2Bfor%2Bthe%2BNatural%2BOrder%26so%3Drel&ab_segments=0%2FSYC-6490%2Ftest_segment_3&refreqid=fastly-default%3A4aa23335be6a2c39d650538208399f36|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[جی استور|jstor]]|زبان=en}} | ||
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Newby|نام=Gordon D|ناشر=[[انتشارات آکسفورد|Oxford]]|سال=۲۰۰۲|زبان=en|عنوان=A concise Encyclopedia of Islam|مکان=[[انگلستان|England]]}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Roded|نام خانوادگی ویراستار۳=Dost|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-the-quran/women-and-the-quran-EQCOM_00220|مدخل=Women and the Qurān|نام خانوادگی ویراستار۱=Archer|نام ویراستار۱=George|نام خانوادگی ویراستار۲=Boisliveau|نام ویراستار۲=Anne-Sylvie|نام=Ruth|مکان=|نام ویراستار۳=Suleyman|نام خانوادگی ویراستار۴=Naguib|نام ویراستار۴=Shuruq|دانشنامه=[[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'ān]]|ویرایش=1rd|سال=۲۰۰۴|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|زبان=en}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Nasr|نام=Hossein|پیوند نویسنده=سید حسین نصر|ناشر=NY: HarperOne|سال=۲۰۰۴|شابک=978-0-06-073064-2|زبان=en|عنوان=THE HEART OF ISLAM: Enduring Values for Humanity|پیوند=https://islamicblessings.com/upload/The-Heart-of-Islam-Enduring-Values-for-Humanity-Introduction-to-Islam.pdf|مکان=New York}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Newby|نام=Gordon D|ناشر=[[انتشارات آکسفورد|Oxford]]|سال=۲۰۰۲|زبان=en|عنوان=A concise Encyclopedia of Islam|مکان=[[انگلستان|England]]}} | |||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | ||
[[رده:طلاق در اسلام]] | [[رده:طلاق در اسلام| ]] | ||
[[رده: | [[رده:ازدواج در اسلام]] | ||
[[رده:ازدواج]] | [[رده:ازدواج]] | ||
[[رده:ایقاعات]] | [[رده:ایقاعات]] | ||
[[رده:شریعت]] | |||
[[رده:طلاق]] | [[رده:طلاق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۶
طلاق در اسلام، یک امر مباح است که در شرایطی، حکمش بین وجوب، استحباب، کراهت و حرام در تغییر است. به‌طور کلی اسلام طلاق را راه‌کار دوم برای ادامه زندگی دانسته شده است. در اسلام، طلاهای متنوعی با شرایط مخصوص به خود وجود دارد. مهمترین آنها، طلاق رجعی، طلاق بائن و طلاق خلع است.
در اصطلاح و لغت
طلاق در لغت به معنای رهایی و خلاصی است و در اصطلاح اسلامی، به معنای باز کردن گره ناشی از عقد نکاح و رها کردن زن از قید و بند ازدواج توصیف شده است. طلاق در اسلام، از جهت مبغوض و منفور بودن نزد مسلمانان و عدم آن در سنت اعراب جاهلی متفاوت دانسته شده است.[۱] از پیامبر اسلام روایت شده است که طلاق منفورترین حلال است[۲][۳] و بر این اساس قرآن به مردان مسلمان سفارش می‌کند که از طلاق همسرانشان خودداری ورزند؛ و سازش را بهتر دانسته است.[۴] با ظهور اسلام، مسائله طلاق زنان که تا پیش از آن امری آسان تلقی می‌شد را برای رفاه بیشتر زن و فرزندان بهبود بخشید.[۵]
انواع طلاق
تعالیم اسلامی، برخی از انواع طلاق که در فرهنگ جاهلیت مرسوم بود را منسوخ اعلام کرد و برخی دیگر را با تغییراتی، تأیید کرد. طلاق رجعی از انواع طلاق اسلامی است که در سنت جاهلیت نیز مرسوم بوده است. در این نوع طلاق، نداشتن علاقه به ادامه زناشویی از جانب مرد است و بر او لازم است تا مهریه را به‌طور کامل پرداخت کند و تا ایام عده، هزینه‌های زن را بپردازد. در این نوع طلاق، مرد حق رجوع بر زن خود را دارد و با رجوع، طلاق ملغی می‌شود. تعداد طلاق و رجوع در اسلام، محدود به دو مرتبه شده است و پس از طلاق مرتبه سوم، دیگر رجوع معتبر نیست و برای رجوع نیاز به محلل — ازدواج زن با مردی دیگر و طلاق از او — لازم دانسته شده است. نوع دیگر طلاق در اسلام، طلاق بائن است که حق رجوع در آن وجود ندارد. طلاق زنی که با او رابطه جنسی برقرار نشده است، طلاق زن یائسه، طلاق زنی که حیض نمی‌بیند و طلاق خلع از جمله طلاق‌های بائن برشمرده شده است. طلاق خلع نیز از طلاق‌های مرسوم عرب جاهلی بود که در اسلام تأیید شد، بر این اساس، زن در صورت عدم علاقه به ادامه زناشوئی، با پرداخت مالی — همچون بخشیدن مهریه — رضایت شوهر را برای طلاق کسب می‌کند. این نوع طلاق از جنبه اقتصادی برای زن، مناسب نیست.[۶] طلاق ظهار، عضل و ایلاء از طلاق‌های مرسوم جاهلیت بود که اسلام آنها را به‌طور کامل منع کرد.[۷] بر اساس فقه شیعی، عقد ازدواج موقت به طلاق نیازی ندارد و تنها از جانب مرد فسخ می‌شود.[۸]
طلاق در شریعت اسلام
طلاق از اختیارات مخصوص مرد در اسلام است و مرد با توجه به حق طلاقی که از جانب شرع دارد، می‌تواند زن خود را در حضور دو شاهد، بدون تشریفات رسمی، طلاق دهد. بر اساس دستورهای قرآنی، طلاق تا بعد از کامل شدن سه دوره حیض زن، کامل نخواهد شد. در طول این مدت — که اصطلاحاً عده نام دارد — زن باید در خانه شوهر باقی بماند و شوهر نیز موظف به تأمین مخارج اوست. هدف از این حکم، دادن فرصت انصراف به شوهر و اطمینان از عدم بارداری زن است. در صورت حامله بودن زوجه، تکمیل فرایند طلاق تا پس از زایمان، به تعویق می‌افتد.[۹] مسئله عده از احکام خاص زنان است و مردان پس از طلاق، می‌توانند بدون فاصله ازدواج نمایند.[۱۰] بر اساس قوانین اسلامی، زن حق انصراف از طلاق همسرش را بیش از سه مرتبه ندارد و در مرتبه سوم، زن باید به عقد مرد دیگری درآید و پس از طلاق از او، می‌تواند مجدد با همسر سابق ازدواج نماید.[۱۱] زنان اگر در عقدنامه آنها شرط طلاق را داشته باشند، می‌توانند مستقلاً اقدام به طلاق نمایند و در غیر این صورت برای اقدام به طلاق، به دادگاه‌های شرع مراجعه می‌کنند.[۱۲] این امتیاز، از مواردی است که بیشتر زنان مسلمان از آن اطلاع ندارند.[۱۳] در خصوص حکم طلاق بین شیعه و سنی در خصوص لزوم شاهد در هنگام صیغه طلاق، اختلاف گزارش شده است و شیعیان شاهد را الزامی و از شرایط طلاق و در مقابل، اهل سنت آن را غیر ضروری دانسته‌اند.[۱۴] در تعالیم اسلامی، مرد نمی‌تواند برای محروم کردن همسرش از ارث، او را طلاق دهد و همچنین نمی‌تواند برای تصاحب اموال او، به او تهمت فحشا بزند.[۱۵] همچنین در قرآن از رها کردن زن بدون پرداخت مهریه و از نگه‌داشتن زن طلاق داده شده برای آزارش منع صورت گرفته است.[۱۶]
از آنجا که حق طلاق به صورت پیش‌فرض در شریعت اسلام به مرد محول شده است، اما زن نیز می‌تواند در شرایطی، صاحب حق طلاق باشد. از جمله آنکه در امر طلاق از شوهر وکالت کسب کند یا آنکه بتواند در عسر و حرج بودنش را نزد قاضی به اثبات برساند.[۱۷] همچنین زن می‌تواند عقد ازدواج را با نقض یکی از شرایط آن، در یک دادگاه باطل نماید. برای مثال، اگر شوهری برای مدت طولانی، قادر به برقراری رابطه جنسی با همسر خود نباشد، با توجه به یکی از شرایط اصلی بودن این بند در ازدواج، زن قادر به فسخ قرارداد ازدواج است. این امتیاز برای هر دو طرف زن و مرد صادق است.[۱۸] بر مبنای قانون حقوقی ایران، حتی اگر مرد پس از عقد دچار بیماری در مورد روابط جنسی بشود و نتواند رابطه برقرار کند، حق فسخ عقد برای زن محفوظ است. در مقابل این حکم، عیوبی که برای زن بعد از عقد پیش بیاید که مانع رابطه جنسی یا یکی از ملزومات عقد ازدواج بشود، مرد حق فسخ عقد را ندارد.[۱۹] از دیگر دلایل طلاق که زن می‌تواند در دادگاه اقامه نماید، بدرفتاری شوهر، ترک خدمت یا عدم حمایت از زن می‌باشد.[۲۰]
در مورد طلاق در زمان بیماری، فقهای شیعه بر این عقیده‌اند که چنین طلاقی (که مردی به سبب بیماری خودش، همسرش را طلاق دهد) کراهت دارد و اگر چنین طلاقی صورت گرفت و مرد در آن بیماری درگذشت، زن با وجود حکم طلاق، از ارث محروم نخواهد شد. در این حکم شرط شده که زن خود خواهان طلاق نباشد و طلاق به صورت طلاق خلع و مبارات نباشد و آن زن نیز تا زمان مرگ همسر سابقش، ازدواج نکرده باشد.[۲۱]
پانویس
ارجاعات
- ↑ پروین و دیگران، «مطالعه تطبیقی طلاق»، پژوهش‌نامه قرآن و حدیث.
- ↑ Newby, “divorce”, A concise Encyclopedia of Islam.
- ↑ Nasr, The Heart of Islam, 185.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ Newby, “divorce”, A concise Encyclopedia of Islam.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ پروین و دیگران، «مطالعه تطبیقی طلاق»، پژوهش‌نامه قرآن و حدیث.
- ↑ Newby, “divorce”, A concise Encyclopedia of Islam.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ Smith, “Women in Islam”, Journal of the American Academy of Religion.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ Jawad, The Rights of Women in Islam, 8.
- ↑ Smith, “Women in Islam”, Journal of the American Academy of Religion.
- ↑ صدری و صادقی، «گستره گواهی زن در اسلام»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ پروین و دیگران، «مطالعه تطبیقی طلاق»، پژوهش‌نامه قرآن و حدیث.
- ↑ فقیه و خادم جهرمی، «حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان»، زن و جامعه.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ فقیه و خادم جهرمی، «حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان»، زن و جامعه.
- ↑ Smith, “Women in Islam”, Journal of the American Academy of Religion.
- ↑ اختری، «ارث»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ارث». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- پروین، جلیل؛ نوری خسروشاهی، پریا؛ مهدوی‌راد، محمدعلی؛ صفری، علی (۱۴۰۰). «مطالعهٔ تطبیقی طلاق در فرهنگ جاهلیت و قرآن با تکیه بر بسترهای معرفتی». پژوهش‌نامه قران و حدیث. تهران (۲۸): ۴۵–۷۴ – به واسطهٔ نورمگز.
- صدری، محمد؛ صادقی، خدیجه (۱۳۹۴). «گستره گواهی و شهادت زن در اسلام». پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی. بابل (۴۱): ۹۶–۷۱ – به واسطهٔ نورمگز.
- فقیه، صدیقه؛ خادم جهرمی، حامده (۱۳۹۸). «حقوق ممتازه جامعه زنان نسبت به مردان، در فقه اسلام و حقوق ایران». زن و جامعه. مرودشت (۱): ۷۳–۹۶ – به واسطهٔ نورمگز.
- تقوی‌پور، محمدرضا؛ اسماعیلی، محسن؛ صلواتیان، سیاوش (۱۳۹۶). «الگوی جامع خانواده تراز در اندیشه اسلامی». زنان و خانواده. تهران (۳۸): ۱۱۹–۱۴۸ – به واسطهٔ نورمگز.
- Jawad, Haifaa A. (1998). The Rights of Women in Islam (به انگلیسی). Britain: MACMILLAN PRESS LTD.
- Smith, Jane I (۱۹۷۹). "Women in Islam: Equity, Equality, and the Search for the Natural Order". Journal of the American Academy of Religion (به انگلیسی) (۴۷): ۵۱۷–۵۳۷ – via jstor.
{{cite journal}}: Invalid|دسترسی پیوند=آبونمان(help) - Roded, Ruth (2004). "Women and the Qurān". In Archer, George; Boisliveau, Anne-Sylvie; Dost, Suleyman; Naguib, Shuruq (eds.). Encyclopaedia of the Qur'ān (به انگلیسی) (1rd ed.). Brill.
- Nasr, Hossein (2004). THE HEART OF ISLAM: Enduring Values for Humanity (PDF) (به انگلیسی). New York: NY: HarperOne.
- Newby, Gordon D (2002). A concise Encyclopedia of Islam (به انگلیسی). England: Oxford.