بقی بن مخلد

بقی بن مخلد بن یزید قرطبی اندلسی یکی از دانشمندان سنی در زمینه فقه، تفسیر و حدیث بود. وی به جهت اهمیتش در زمینه‌های علمی، در ردیف دانشمندان بزرگ سنی همچون بخاری و نسائی یاد شده است. او مدتی را در اندلس زندگی می‌کرد و سرآخر در سال ۲۷۶ ه‍.ق درگذشت.

سرگذشت

تولد بقی بن مخلد بن یزید قرطبی اندلسی را به سال ۲۰۱ ه‍.ق و در ماه رمضان گزارش کرده‌اند. از زندگانی او اطلاعات زیادی گزارش نشده است. او از یحیی بن یحیی لیثی و محمد بن عیسی اعشی، حدیث و علم آموخته است. بقی بعدها به مشرق سفر کرد و نزد فقهان و محدثان درس آموخت. وی در حجاز از مصعب زهری و ابراهیم بن منذر و دیگر افراد آن طبقه و در مصر از یحیی بن بکیر و زهیر بن عباد و طائفه او و در دمشق از ابراهیم بن هشام غسانی و صفوان بن صالح و هشام بن عمار و جماعتی دیگر و نیز از احمد ابن حنبل و طبقه او و در کوفه از یحیی بن عبدالحمید یمانی و محمد بن عبدالله بن نمیر و ابوبکر بن ابی‌شیبه و طائفه آنان و در بصره از اصحاب حماد بن زید روایت شنید. او در امر حدیث، تلاش‌های بسیاری کرد به طوری که او را یکی از نوادر علم حدیث دانسته‌اند. شیوخ او در نقل حدیث را ۲۳۴ تن گزارش کرده‌اند. او در موضوع علم تفسیر نیز بسیار کوشا بود و تفسیری در این موضوع نوشته است که مورد تمجید ابن‌حزم قرار گرفت. وی در دورانی که در اندلس به تدریس کتاب ابن ابی‌شیبه مشغول بود، مورد تعرض گروهی از مخالفان قرار گرفت. پس از آن حاکم اندلس، با بررسی کتاب ابن ابی‌شیبه، دستور استنساخ از آن کتاب داد و بقی بن مخلد را نیز در آموزش آن کتاب آزاد گذاشت. از جمله کتاب‌های متعلق به خود او، کتاب مسند است که ۱۳۰۰ تن از محدثان در آن گزارش شده‌اند. کتاب دیگری با موضوع فتاوهای صحابه و تابعین به او منسوب است. از او به جهت علمش، در ردیف کسانی چون بخاری و نسائی یاد شده است. گفته شده که او در جمادی‌الآخر سال ۲۷۶ ه‍.ق درگذشت.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «بقی بن مخلد». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.