ام‌عماره: تفاوت میان نسخه‌ها
(ابرابزار) |
(−رده:غزوه‌های محمد، + 6 رده (هات‌کت)، ابرابزار) |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== نام و نسب == | == نام و نسب == | ||
نام | نام ام‌عماره، نسیبه بنت کعب بن عمرو مازنی گزارش شده است.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=احد}}</ref> نام پدر او «[[کعب بن عمرو]]» از قبیله بنی‌مازِنِ خزرج - قبیلة مشهور [[مدینه|یثرب]] - و مادر وی رباب دختر عبدالله نیز از همان قبیله بود. ایشان دو برادر داشت به نام‌های عبدالله و عبدالرحمان بن کعب که از اصحاب محمد به‌شمار می‌رفتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه بزرگ اسلامی|جلد=10|صفحه=3948}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دائرة المعارف بزرگ اسلامی|جلد=4|صفحه=375}}</ref> | ||
== | == سرگذشت == | ||
ام عماره از [[صحابیات]] محمد، پیامبر اسلام و از [[انصار]] و یکی از زنان شمشیر زن صدر اسلام است. ام عماره همسر وهب اسلمی بود و حاصل این ازدواج، پسری به نام حبیب بود. پس از مرگ وهب اسلمی، ام عماره با عاصم مازنی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج نیز پسری به نام عبدالله بود. در ''[[دانشنامه بزرگ اسلامی]]'' آمده است که برخی از تاریخ‌شناسان بیان کرده‌اند که ام عماره گویا نخست با زید بن عاصم از بنی نجارِ خزرج ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام‌های حبیب (که بدین سبب به او ام حبیب نیز گفته می‌شد) و عبدالله داشت که هر دو در شمار اصحاب بودند. همسر بعدی او، غزیة بن عمرو (از بنی نجار) که ام عماره از او نیز دو فرزند به نام‌های تمیم و خوله داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=همان|جلد=|صفحه=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه بزرگ اسلامی|جلد=10|صفحه=3948}}</ref> | ام عماره از [[صحابیات]] محمد، پیامبر اسلام و از [[انصار]] و یکی از زنان شمشیر زن صدر اسلام است. ام عماره همسر وهب اسلمی بود و حاصل این ازدواج، پسری به نام حبیب بود. پس از مرگ وهب اسلمی، ام عماره با عاصم مازنی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج نیز پسری به نام عبدالله بود. در ''[[دانشنامه بزرگ اسلامی]]'' آمده است که برخی از تاریخ‌شناسان بیان کرده‌اند که ام عماره گویا نخست با زید بن عاصم از بنی نجارِ خزرج ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام‌های حبیب (که بدین سبب به او ام حبیب نیز گفته می‌شد) و عبدالله داشت که هر دو در شمار اصحاب بودند. همسر بعدی او، غزیة بن عمرو (از بنی نجار) که ام عماره از او نیز دو فرزند به نام‌های تمیم و خوله داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=همان|جلد=|صفحه=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه بزرگ اسلامی|جلد=10|صفحه=3948}}</ref> ام عماره، در شهر [[مدینه]] از نخستین گروندگان به اسلام و یکی از دو زنی بود که گفته‌اند در بیعت دوم عقبه اسلام آورد. ام عماره از زنان پرتلاش و شجاع بود که توانست همانند دیگر زنان صدر اسلام بدرخشد و فعالیت‌های متعددی جهت حمایت از پیامبر اسلام علیه دشمن به پا خیزد. | ||
=== در غزوه‌های محمد === | |||
ام‌عماره در [[غزوه احد]] مسئولیت آب‌رسانی به سپاهیان مسلمان را برعهده داشت اما به هنگام شکست مسلمانان در نبرد با قریش و همین‌طور به خطر افتادن جان محمد، دست به شمشیر برد و با کمان، تیراندازی می‌کرد. او به زخمی‌ها نیز رسیدگی می‌نمود. عبدالله بن قمئه که برای قتل محمد به سمت او حمله برد، با مقابله ام‌عماره و [[مصعب بن عمیر]]، از هدفش منصرف شد. در این مقابله، ام‌عماره مجروح شد و در کتف او زخمی پدید آمد که تا پایان عمر، جایش مشهود بود. گفته‌اند که ام عماره در احد، ۱۲ زخم برداشته بود.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=احد}}</ref> او به خاطر زخم‌هایش از شرکت در غزوهٔ [[غزوه حمراء الاسد|حمراء الاسد]] بازماند،<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://wiki.ahlolbait.com/غزوه_حمراء_الأسد|عنوان=غزوه حمراء الاسد}}</ref> اما در دیگر غزوه‌ها و حوادث [[جهان اسلام]]، همراه لشکریان اسلام بود.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://wiki.ahlolbait.com/جنگ_یمامه|عنوان=جنگ یمامه}}</ref> | |||
پیامبر اسلام دربارهٔ او گفته است: «وفاداری و مقاومت «نسیبه» بهتر و بالاتر از بسیاری از مردها (فلان و فلان) می‌باشد».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر القمی|نام خانوادگی=قمی|جلد=1|صفحه=116}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید|نام خانوادگی=ابن ابی الحدید|جلد=14|صفحه=266}}</ref> در جایی آمده است که در جنگ احد نسیبه بن کعب فرزند خود را که قصد فرار داشت مانع او شد و مجدداً او را به میدان نبرد برگرداند و مردی به او حمله برد و او را کشت، نسیبه شمشیر فرزندش را برداشت و بر ران آن قاتل ضربت محکمی زد و بالأخره او را از پای درآورد و در این موقع پیامبر اسلام به او گفت: «بارک االله علیک یا نسیبه».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر القمی|نام خانوادگی=قمی|جلد=1|صفحه=115}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=20|صفحه=54}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حضور زنان در ارگانهای نظامی از دیدگاه آموزه‌های اسلامی|نام خانوادگی=مطیری، کریمی نیا، انصاری مقدم|صفحه=25-26}}</ref> در برخی از کتب آمده است که پیامبر اسلام از شجاعت ام عماره در حمایت از خویش چنین بیان کرد: «هرگاه به سوی راست و چپ نظر افکندم، او را دیدم که می‌جنگد».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المغازی|نام خانوادگی=الواقدی|جلد=1|صفحه=271}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید|نام خانوادگی=ابن ابی الحدید|جلد=14|صفحه=268}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کنزالعمال|نام خانوادگی=المتقی الهندی|جلد=13|صفحه=626}}</ref><ref>{{یادکرد ژورنال|نام۱=سهیلا|نام خانوادگی۱=جلالی کندری|صفحات=99-124|عنوان=حضور نظامی زنان در اسلام|ژورنال=علوم انسانی الزهرا}}</ref> | پیامبر اسلام دربارهٔ او گفته است: «وفاداری و مقاومت «نسیبه» بهتر و بالاتر از بسیاری از مردها (فلان و فلان) می‌باشد».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر القمی|نام خانوادگی=قمی|جلد=1|صفحه=116}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید|نام خانوادگی=ابن ابی الحدید|جلد=14|صفحه=266}}</ref> در جایی آمده است که در جنگ احد نسیبه بن کعب فرزند خود را که قصد فرار داشت مانع او شد و مجدداً او را به میدان نبرد برگرداند و مردی به او حمله برد و او را کشت، نسیبه شمشیر فرزندش را برداشت و بر ران آن قاتل ضربت محکمی زد و بالأخره او را از پای درآورد و در این موقع پیامبر اسلام به او گفت: «بارک االله علیک یا نسیبه».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر القمی|نام خانوادگی=قمی|جلد=1|صفحه=115}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=20|صفحه=54}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حضور زنان در ارگانهای نظامی از دیدگاه آموزه‌های اسلامی|نام خانوادگی=مطیری، کریمی نیا، انصاری مقدم|صفحه=25-26}}</ref> در برخی از کتب آمده است که پیامبر اسلام از شجاعت ام عماره در حمایت از خویش چنین بیان کرد: «هرگاه به سوی راست و چپ نظر افکندم، او را دیدم که می‌جنگد».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المغازی|نام خانوادگی=الواقدی|جلد=1|صفحه=271}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید|نام خانوادگی=ابن ابی الحدید|جلد=14|صفحه=268}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کنزالعمال|نام خانوادگی=المتقی الهندی|جلد=13|صفحه=626}}</ref><ref>{{یادکرد ژورنال|نام۱=سهیلا|نام خانوادگی۱=جلالی کندری|صفحات=99-124|عنوان=حضور نظامی زنان در اسلام|ژورنال=علوم انسانی الزهرا}}</ref> | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۱: | ||
* دانشنامه بزرگ اسلامی، https://lib.eshia.ir/23022/1 | * دانشنامه بزرگ اسلامی، https://lib.eshia.ir/23022/1 | ||
* دائرة المعارف بزرگ اسلامی، https://lib.eshia.ir/12293/0 | * دائرة المعارف بزرگ اسلامی، https://lib.eshia.ir/12293/0 | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=احد|دانشنامه=[[دایرةالمعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}} | |||
[[رده: | {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | ||
[[رده: | |||
[[رده:اهالی مدینه]] | |||
[[رده:زنان اهل عربستان سعودی]] | |||
[[رده:زنان حاضر در جنگ‌های قرون وسطی]] | |||
[[رده:زنان عرب]] | |||
[[رده:زنان مسلمان سده ۱ (قمری)]] | |||
[[رده:صحابه شرکت‌داشته در غزوه احد]] | |||
[[رده:صحابیات]] | [[رده:صحابیات]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۷
ام عماره با نام اصلی نسیبه بن کعب یکی از بانوان صدر اسلام است که در بیعت عقبه دوم (سال سیزدهم بعثت) مسلمان شد. ایشان توانسته است جهت حمایت از دین اسلام به فعالیتهایی همچون حضور در نبردها، مداوای مجروحان و مشوق همسر و فرزندان خود برای مقابله با دشمن بپردازد به طوری‌که از شجاعت و وفاداری ایشان در کلام محمد، پیامبر اسلام که نشانه مدح و سرای این بانو بوده؛ روایت‌های متعددی نقل شده است.
نام و نسب
نام ام‌عماره، نسیبه بنت کعب بن عمرو مازنی گزارش شده است.[۱] نام پدر او «کعب بن عمرو» از قبیله بنی‌مازِنِ خزرج - قبیلة مشهور یثرب - و مادر وی رباب دختر عبدالله نیز از همان قبیله بود. ایشان دو برادر داشت به نام‌های عبدالله و عبدالرحمان بن کعب که از اصحاب محمد به‌شمار می‌رفتند.[۲][۳]
سرگذشت
ام عماره از صحابیات محمد، پیامبر اسلام و از انصار و یکی از زنان شمشیر زن صدر اسلام است. ام عماره همسر وهب اسلمی بود و حاصل این ازدواج، پسری به نام حبیب بود. پس از مرگ وهب اسلمی، ام عماره با عاصم مازنی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج نیز پسری به نام عبدالله بود. در دانشنامه بزرگ اسلامی آمده است که برخی از تاریخ‌شناسان بیان کرده‌اند که ام عماره گویا نخست با زید بن عاصم از بنی نجارِ خزرج ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام‌های حبیب (که بدین سبب به او ام حبیب نیز گفته می‌شد) و عبدالله داشت که هر دو در شمار اصحاب بودند. همسر بعدی او، غزیة بن عمرو (از بنی نجار) که ام عماره از او نیز دو فرزند به نام‌های تمیم و خوله داشت.[۴][۵] ام عماره، در شهر مدینه از نخستین گروندگان به اسلام و یکی از دو زنی بود که گفته‌اند در بیعت دوم عقبه اسلام آورد. ام عماره از زنان پرتلاش و شجاع بود که توانست همانند دیگر زنان صدر اسلام بدرخشد و فعالیت‌های متعددی جهت حمایت از پیامبر اسلام علیه دشمن به پا خیزد.
در غزوه‌های محمد
ام‌عماره در غزوه احد مسئولیت آب‌رسانی به سپاهیان مسلمان را برعهده داشت اما به هنگام شکست مسلمانان در نبرد با قریش و همین‌طور به خطر افتادن جان محمد، دست به شمشیر برد و با کمان، تیراندازی می‌کرد. او به زخمی‌ها نیز رسیدگی می‌نمود. عبدالله بن قمئه که برای قتل محمد به سمت او حمله برد، با مقابله ام‌عماره و مصعب بن عمیر، از هدفش منصرف شد. در این مقابله، ام‌عماره مجروح شد و در کتف او زخمی پدید آمد که تا پایان عمر، جایش مشهود بود. گفته‌اند که ام عماره در احد، ۱۲ زخم برداشته بود.[۶] او به خاطر زخم‌هایش از شرکت در غزوهٔ حمراء الاسد بازماند،[۷] اما در دیگر غزوه‌ها و حوادث جهان اسلام، همراه لشکریان اسلام بود.[۸]
پیامبر اسلام دربارهٔ او گفته است: «وفاداری و مقاومت «نسیبه» بهتر و بالاتر از بسیاری از مردها (فلان و فلان) می‌باشد».[۹][۱۰] در جایی آمده است که در جنگ احد نسیبه بن کعب فرزند خود را که قصد فرار داشت مانع او شد و مجدداً او را به میدان نبرد برگرداند و مردی به او حمله برد و او را کشت، نسیبه شمشیر فرزندش را برداشت و بر ران آن قاتل ضربت محکمی زد و بالأخره او را از پای درآورد و در این موقع پیامبر اسلام به او گفت: «بارک االله علیک یا نسیبه».[۱۱][۱۲][۱۳] در برخی از کتب آمده است که پیامبر اسلام از شجاعت ام عماره در حمایت از خویش چنین بیان کرد: «هرگاه به سوی راست و چپ نظر افکندم، او را دیدم که می‌جنگد».[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]
ام عماره در دورهٔ خلافت ابوبکر، در جنگ یمامه نیز شرکت داشت[۸] و در همین جنگ یک دست خود را از دست داد.[۱۸]
درگذشت
ام عماره در سال ۱۳ پس از هجرت معادل سال ۶۳۴ میلادی درگذشت. عمر بن خطاب بر پیکر او نماز گزارد. در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی آمده است که به تاریخ درگذشت او در منابع اشاره‌ای نشده است، اما از متن یک روایت چنین برمی‌آید که تا دورهٔ خلافت عمر بن خطاب زنده بوده است.[۱۹]
پانویس
- ↑ اختری، «احد»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی. ج. ۱۰. ص. ۳۹۴۸.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج. ۴. ص. ۳۷۵.
- ↑ همان.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی. ج. ۱۰. ص. ۳۹۴۸.
- ↑ اختری، «احد»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
- ↑ «غزوه حمراء الاسد».
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «جنگ یمامه».
- ↑ قمی. تفسیر القمی. ج. ۱. ص. ۱۱۶.
- ↑ ابن ابی الحدید. شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید. ج. ۱۴. ص. ۲۶۶.
- ↑ قمی. تفسیر القمی. ج. ۱. ص. ۱۱۵.
- ↑ مجلسی. بحارالانوار. ج. ۲۰. ص. ۵۴.
- ↑ مطیری، کریمی نیا، انصاری مقدم. حضور زنان در ارگانهای نظامی از دیدگاه آموزه‌های اسلامی. ص. ۲۵-۲۶.
- ↑ الواقدی. المغازی. ج. ۱. ص. ۲۷۱.
- ↑ ابن ابی الحدید. شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید. ج. ۱۴. ص. ۲۶۸.
- ↑ المتقی الهندی. کنزالعمال. ج. ۱۳. ص. ۶۲۶.
- ↑ جلالی کندری، سهیلا. «حضور نظامی زنان در اسلام». علوم انسانی الزهرا: ۹۹–۱۲۴.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی. ج. ۱۰. ص. ۳۹۴۸.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج. ۴. ص. ۳۷۵.
منابع
- ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، قم: مکتبه آیت الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ هـ.ق.
- المتقی الهندی، علاءالدین علی، کنزالعمال، بیروت: مؤسسه الرساله، ۱۴۰۹هـ. ق.
- الواقدی، محمد بن عمر، المغازی، نشر دانش اسلامی، ۱۴۰۵ هـ.ق.
- جلالی کندری، سهیلا، «حضور زنان در اسلام»، علوم انسانی، دوره ۱۳، شماره ۴۶–۴۷.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، ۱۴۰۴ هـ.ق.
- مجلسی، محمد بن باقر، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ هـ.ق.
- مطیری، رباب، کریمی نیا، محمدمهدی، انصاری مقدم، مجتبی، حضور زنان در ارگانهای نظامی از دیدگاه آموزه‌های اسلامی، قم: جلوه کمال، ۱۴۰۰ هـ.ش.
- دانشنامه بزرگ اسلامی، https://lib.eshia.ir/23022/1
- دائرة المعارف بزرگ اسلامی، https://lib.eshia.ir/12293/0
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «احد». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.