امت

امت اسلام یا امت که در قرآن به امت وسط نیز نام گرفته است، به پیروان پیامبر اسلام یا مسلمانان گفته می‌شود که در قرآن و احادیث، به عنوان امتی برگزیده با مسئولیت گواهی بر دیگر مردم معرفی شده‌اند. این امت با ویژگی‌هایی مانند فرمان به نیکی، پرهیز از بدی، و ایمان به خدا شناخته می‌شود اما در برابر خطراتی مانند انحراف و دنیاگرایی نیز هشدار داده شده است.

معنای اصطلاحی

امت اسلام به پیروان محمد، پیامبر اسلام، اطلاق می‌شود و در قرآن به عنوان «امت وسط» معرفی شده است. این مفهوم به معنای امتی برگزیده و معتدل است که نقش شاهد و گواه بر دیگر مردم را دارد.

در قرآن و روایات اسلامی

بر اساس آیه ۱۴۳ سوره بقره، مسلمانان به عنوان حجت و شاهد بر مردم و پیامبر به عنوان گواه بر امت اسلام معرفی شده‌اند. در احادیث نیز به نقش ویژه امامان شیعه به عنوان مصداق امت وسط اشاره شده است. بر اساس آیه ۱۱۰ سوره آل‌عمران، سه ویژگی فرمان به نیکی، بازداشتن از بدی و ایمان به خدا، معیار امتیاز امت اسلام است. پیامبر اسلام نیز در احادیث خود به برتری امت اسلام بر سایر امت‌ها و تعداد بیشتر پیروان خود در قیامت اشاره کرده است.

در برخی از روایات، آسیب‌ها و خطراتی که امت اسلام ممکن است با آن روبه‌رو شود، ذکر شده است. این خطرات شامل انحراف پس از شناخت، فتنه‌های گمراه‌کننده، و تمایل به دنیاپرستی است. پیامبر در احادیث دیگری به چهار ویژگی منفی همچون تفاخر به مقام و طعنه‌زدن به دیگران به دلیل نسب اشاره کرده و امت اسلام را از این رفتارها برحذر داشته است. همچنین، مواردی مانند نوحه‌سرایی نادرست و فروش قضاوت از جمله نگرانی‌های پیامبر برای این امت بوده است.

به باور پیامبر اسلام، امت اسلام به مثابه باغی است که صاحب آن، درختانش را اصلاح و تنظیم می‌کند تا ثمرات بهتری داشته باشد. این استعاره بیانگر رشد و تعالی امت در زمان‌های مختلف است. پیامبر بر این باور بود که امت او می‌تواند حتی در آینده نیز به اوج تعالی دست یابد.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «امت اسلامی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.