مفضلیه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
(+رده:مذاهب زیرشاخه شیعه; +رده:فرقه‌های غلات using HotCat، اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، ابرابزار، اصلاح نشانی وب) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات فرقه‌های اسلامی|زیرشاخه=شیعه|عنوان=مفضلیه|سال تاسیس=قرن دون | {{جعبه اطلاعات فرقه‌های اسلامی|زیرشاخه=شیعه|عنوان=مفضلیه|سال تاسیس=قرن دون ه. ق|موسس=مفضل صیرفی|مهم‌ترین عقائد=الوهیت جعفر صادق|منشعب شده از=غلاة خطابیه|فرقه‌های زیرشاخه=موسویه و مفوضه|دین اصلی=اسلام}} | ||
'''مفضلیه'''، از فرقه‌های [[غالی]] نخستین در [[شیعه]] بود که به شخصی به نام [[مفضل صیرفی]] منتسب | '''مفضلیه'''، از فرقه‌های [[غالی]] نخستین در [[شیعه]] بود که به شخصی به نام [[مفضل صیرفی]] منتسب است. برخی منابع فرقه دیگری را نیز با همین نام به [[مفضل بن عمرو]] نسبت داده‌اند. این گروه که از انشعاب [[خطابیه]] شکل گرفته است، در عقایدی چون [[الوهیت]] امامان با خطابیه هم‌نظر بودند. فرقه‌های [[موسویه]] و [[مفوضه]] از این فرقه ریشه گرفته‌اند. | ||
== مشخصات فرقه == | == مشخصات فرقه == | ||
مفضلیه، از غلاة شیعه | مفضلیه، از غلاة شیعه بودند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳–۴۲۴}}</ref> از دیدگاه [[حسن خمینی]]، مفضلیه مشعب از فرقه خطابیه بودند و این قول را به اکثر فرقه‌نویسان نسبت می‌دهد. این فرقه به موسویه نیز منتسب شده است.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref> [[محمدجواد مشکور]]، فرقه دیگری را نیز با نام مفضلیه گزراش می‌کند که رهبر فرقه را شخصی به نام مفضل بن عمرو (عمر) جعفی کوفی عنوان دانسته است. وی این فرقه را در زمره فرقه‌های منشعب شده از موسویه می‌داند.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۴}}</ref> به عقیده خمینی، مشکور در این مورد دچار اشتباه شده و مفضل بن عمر صیرفی را با مفصل بن عمرو کوفی اشتباه گرفته است.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref> | ||
=== رهبر فرقه === | === رهبر فرقه === | ||
رهبر این گروه را شخصی به نام مفضل صیرفی گزارش | رهبر این گروه را شخصی به نام مفضل صیرفی گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳–۴۲۴}}</ref><ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref> مفضل بن عمر جعفی صیرفی، متوفی پیش از ۱۷۰ ه.ق است. او که یکی از هواداران [[ابوالخطاب]] بود، پس از درگذشتش، فرقه جدیدی بنا کرد. پس از آنکه جعفر صادق از ابوالخطاب تبری جست، مفضل نیز از شخصیت ابوالخطاب تبری جست اما عقاید او را همچنان تبلیغ می‌کرد.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref> مشکور گزارش می‌کند که از دیدگاه [[امامیه]]، مفضل از عقاید این فرقه، مبری است. همو گزارش می‌کند که در کتاب ''[[تبصره العلوم]]'' آمده است، چون [[ناصبی|نواصب]] نتوانستند بر [[جعفر صادق]] تشنیع زنند، به دروغ چنین عقایدی را به مفضل نسبت دادند.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳–۴۲۴}}</ref> | ||
=== عقاید === | === عقاید === | ||
مدرس طباطبایی در کتاب ''[[مکتب در فرایند تکامل]]''، در شمارش عقاید مفضل صیرفی، گزارش می‌کند که او معتقد بود، [[محمد|پیامبر اسلام]] و [[دوازده امام|ائمه شیعه]]، اولین مخلوقات [[خدا]] هستند که | مدرس طباطبایی در کتاب ''[[مکتب در فرایند تکامل]]''، در شمارش عقاید مفضل صیرفی، گزارش می‌کند که او معتقد بود، [[محمد|پیامبر اسلام]] و [[دوازده امام|ائمه شیعه]]، اولین مخلوقات [[خدا]] هستند که مستقیماً توسط خداوند و از ماده‌ای متفاوت با دیگر مخلوقات، خلق شدند. اعتقاد به تفویض امر دنیا به پیامبر اسلام و امامان، آگاهی آنان از همه‌چیز حتی [[غیب|غیوب]]، دریافت وحی توسط امامان، آشنایی به زبان حیوانات، خالقیت امامان و علم نامحدود داشتن آنان، دیگر عقاید منتسب شده به اوست.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref> از جمله عقاید این فرقه، برتری [[علی بن ابی‌طالب]] بر دیگر [[خلفای راشدین|خلفا]]، الوهیت [[جعفر صادق]] و تشبیه خدا به نوری غیر از باقی نورهاست. اتحاد [[لاهوت]] و [[ناسوت]] و بعثت افراد با اتحاد لاهوت و ناسوت در خصوص او، از جمله عقاید این فرقه برشمرده شده است. بر اساس عقاید این فرقه، [[نبوت]] و [[رسالت]] منقطع نیست.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳–۴۲۴}}</ref> | ||
پس از مرگ مفضل صیرفی، [[محمد بن سنان زاهری|ابوجعفر محمد بن سنان زاهری]] جانشین او شد و توانست فرقه [[مفوضه]] را شکل | پس از مرگ مفضل صیرفی، [[محمد بن سنان زاهری|ابوجعفر محمد بن سنان زاهری]] جانشین او شد و توانست فرقه [[مفوضه]] را شکل دهد. در منابع فرقه‌شناسی، از صنف‌های دیگری از فرقه مفضلیه یاد شده است که عقاید متفاوتی داشته‌اند؛ از جمله آنان که به ادامه امامت در اولاد [[حجت بن الحسن]] تا زمان [[ظهور]] باور پیدا کردند. صنف دیگر که به موسویه شناخته می‌شوند، به امامت [[موسی کاظم]] پایبند بودند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مفضلیه}}</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
=== ارجاعات === | === ارجاعات === | ||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
=== منابع === | === منابع === | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=مفضلیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/فرهنگ-فرق-اسلامی?pageNumber=4&viewType=pdf}} | |||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:فرقه‌های غلات]] | |||
[[رده:مذاهب زیرشاخه شیعه]] | |||
نسخهٔ ۷ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۵۴
| مفضلیه | |
|---|---|
| سال تاسیس | قرن دون ه. ق |
| موسس | مفضل صیرفی |
| مهم‌ترین عقائد | الوهیت جعفر صادق |
| منشعب شده از | غلاة خطابیه |
| فرقه‌های زیرشاخه | موسویه و مفوضه |
| دین اصلی | اسلام |
مفضلیه، از فرقه‌های غالی نخستین در شیعه بود که به شخصی به نام مفضل صیرفی منتسب است. برخی منابع فرقه دیگری را نیز با همین نام به مفضل بن عمرو نسبت داده‌اند. این گروه که از انشعاب خطابیه شکل گرفته است، در عقایدی چون الوهیت امامان با خطابیه هم‌نظر بودند. فرقه‌های موسویه و مفوضه از این فرقه ریشه گرفته‌اند.
مشخصات فرقه
مفضلیه، از غلاة شیعه بودند.[۱][۲] از دیدگاه حسن خمینی، مفضلیه مشعب از فرقه خطابیه بودند و این قول را به اکثر فرقه‌نویسان نسبت می‌دهد. این فرقه به موسویه نیز منتسب شده است.[۳] محمدجواد مشکور، فرقه دیگری را نیز با نام مفضلیه گزراش می‌کند که رهبر فرقه را شخصی به نام مفضل بن عمرو (عمر) جعفی کوفی عنوان دانسته است. وی این فرقه را در زمره فرقه‌های منشعب شده از موسویه می‌داند.[۴] به عقیده خمینی، مشکور در این مورد دچار اشتباه شده و مفضل بن عمر صیرفی را با مفصل بن عمرو کوفی اشتباه گرفته است.[۵]
رهبر فرقه
رهبر این گروه را شخصی به نام مفضل صیرفی گزارش کرده‌اند.[۶][۷] مفضل بن عمر جعفی صیرفی، متوفی پیش از ۱۷۰ ه.ق است. او که یکی از هواداران ابوالخطاب بود، پس از درگذشتش، فرقه جدیدی بنا کرد. پس از آنکه جعفر صادق از ابوالخطاب تبری جست، مفضل نیز از شخصیت ابوالخطاب تبری جست اما عقاید او را همچنان تبلیغ می‌کرد.[۸] مشکور گزارش می‌کند که از دیدگاه امامیه، مفضل از عقاید این فرقه، مبری است. همو گزارش می‌کند که در کتاب تبصره العلوم آمده است، چون نواصب نتوانستند بر جعفر صادق تشنیع زنند، به دروغ چنین عقایدی را به مفضل نسبت دادند.[۹]
عقاید
مدرس طباطبایی در کتاب مکتب در فرایند تکامل، در شمارش عقاید مفضل صیرفی، گزارش می‌کند که او معتقد بود، پیامبر اسلام و ائمه شیعه، اولین مخلوقات خدا هستند که مستقیماً توسط خداوند و از ماده‌ای متفاوت با دیگر مخلوقات، خلق شدند. اعتقاد به تفویض امر دنیا به پیامبر اسلام و امامان، آگاهی آنان از همه‌چیز حتی غیوب، دریافت وحی توسط امامان، آشنایی به زبان حیوانات، خالقیت امامان و علم نامحدود داشتن آنان، دیگر عقاید منتسب شده به اوست.[۱۰] از جمله عقاید این فرقه، برتری علی بن ابی‌طالب بر دیگر خلفا، الوهیت جعفر صادق و تشبیه خدا به نوری غیر از باقی نورهاست. اتحاد لاهوت و ناسوت و بعثت افراد با اتحاد لاهوت و ناسوت در خصوص او، از جمله عقاید این فرقه برشمرده شده است. بر اساس عقاید این فرقه، نبوت و رسالت منقطع نیست.[۱۱]
پس از مرگ مفضل صیرفی، ابوجعفر محمد بن سنان زاهری جانشین او شد و توانست فرقه مفوضه را شکل دهد. در منابع فرقه‌شناسی، از صنف‌های دیگری از فرقه مفضلیه یاد شده است که عقاید متفاوتی داشته‌اند؛ از جمله آنان که به ادامه امامت در اولاد حجت بن الحسن تا زمان ظهور باور پیدا کردند. صنف دیگر که به موسویه شناخته می‌شوند، به امامت موسی کاظم پایبند بودند.[۱۲]
پانویس
ارجاعات
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳–۴۲۴.
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۴.
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳–۴۲۴.
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳–۴۲۴.
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳–۴۲۴.
- ↑ خمینی، «مفضلیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
منابع
- خمینی، حسن (۱۳۹۶). «مفضلیه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
- مشکور، محمدجواد (۱۳۷۲). حسینی، محمدجواد، ویراستار. فرهنگ فرق اسلامی. به کوشش مدیرشانه‌چی، کاظم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.