اکبر ناظم: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «'''اکبر سرکی''' (۱۲۸۸ - ۱۳۶۳ در تهران) معروف به '''اکبر ناظم''' یا '''حاج اکبر ناظم'''، از مداحان معروف شیعه در تهران بود۔ او هیئت نوباوهگان قناتآباد در محله مولوی تهران را تاسیس کرده بود۔ شعرهای مذهبی و سیاسی او در زمینههای مختلف، مشهو...» ایجاد کرد) |
(اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، ابرابزار، اصلاح نشانی وب) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اکبر سرکی''' ( | '''اکبر سرکی''' (۱۲۸۸–۱۳۶۳ در تهران) معروف به '''اکبر ناظم''' یا '''حاج اکبر ناظم'''، از [[مداح|مداحان]] معروف [[شیعه]] در [[تهران]] بود. او هیئت نوباوهگان قناتآباد در محله مولوی تهران را تأسیس کرده بود. شعرهای مذهبی و سیاسی او در زمینههای مختلف، مشهور است. سبک مداحی او طرفداران بسیاری داشته و نمادی از مداحی اصیل شناخته میشود. از زندگانی و سبک [[مداحی]] او، مستندهایی ساخته شده است. | ||
==سرگذشت== | == سرگذشت == | ||
اکبر سرکی معروف به حاج اکبر ناظم، از مداحان شیعه معروف تهران | اکبر سرکی معروف به حاج اکبر ناظم، از مداحان شیعه معروف تهران بود.<ref>{{پک/بن|1=تسنیم۱|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی}}</ref> وی متولد شهر تهران و در خانوادهای مذهبی بود.<ref>{{پک/بن|1=همشهری۱|ک=همشهری آنلاین|ف=این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود}}</ref> سال تولدش را ۱۲۸۸ ه.ش گزارش کردهاند. او در سن ۵ سالگی، پدرش را از دست داد.<ref>{{پک/بن|1=نسیم|ک=نسیم آنلاین|ف=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم}}</ref><ref>{{پک/بن|1=نامه|ک=نامه نیوز|ف=گفتگو با پسر حاج اکبر ناظم}}</ref><ref>{{پک/بن|1=آخر|ک=آخرین خبر|ف=زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم}}</ref> پدر او به استاد رجب مشهور بود که [[مسجد کلاک]]، به دست او ساخته و در همانجا دفن شده است. نسب اکبر ناظم از جانب مادری، با دو واسطه به [[امیرکبیر]] میرسد.<ref>{{پک/بن|1=نسیم|ک=نسیم آنلاین|ف=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم}}</ref> | ||
اکبر ناظم در ابتدا از [[میاندار|میانداران]] و ناظمان هیئت بود و بعدها مداح [[هیئت]] | اکبر ناظم در ابتدا از [[میاندار|میانداران]] و ناظمان هیئت بود و بعدها مداح [[هیئت]] شد. او کمی بعد هیئت نوباوهگان قناتآباد را در محله مولوی تهران تأسیس کرد.<ref>{{پک/بن|1=تسنیم۱|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی}}</ref><ref>{{پک/بن|1=فارس۱|ک=خبرگزاری فارس|ف=عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم}}</ref> سال تأسیس این هیئت را ۱۳۴۷ ه.ق مصادف با ۱۳۰۷ شمسی دانستهاند. به نقل از یکی از مدیران این هیئت، مؤسس اصلی هیئت نیز شخصی به نام مقدسیان گزارش شده است که اکبر ناظم در تأسیس آن کمک کرده است. با درگذشت مقدسیان، اداره هیئت به دست اکبر ناظم و جمعی دیگر از اهالی هیئت صورت میگرفت.<ref>{{پک/بن|1=فارس۱|ک=خبرگزاری فارس|ف=عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم}}</ref> این هیئت، به صورت سیار اداره میشد و روزهای پنجشنبه و جمعه، در [[امامزاده علی تهران|امامزاده علی]]، [[سیده ملک خاتون]]، [[بیبی زبیده]]، [[امامزاده داود]] و [[بیبی شهربانو]] برگزاری مراسم میکرد. امروزه این هیئت در حسینیه نوباوهگان قناتآباد واقع در محله مولوی تهران اداره میشود.<ref>{{پک/بن|1=همشهری۱|ک=همشهری آنلاین|ف=این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود}}</ref> تأسیس این حسینیه در سال ۱۳۵۶ شمسی سبب شد تا هیئت از حالت سیار به هیئت ساکن در [[حسینیه]] مبدل شود.<ref>{{پک/بن|1=فارس۱|ک=خبرگزاری فارس|ف=عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم}}</ref> | ||
او در طول زندگیاش، با [[حسین بروجردی]] مشهور به آیت الله بروجردی و [[روحالله خمینی]] ارتباط نزدیک | او در طول زندگیاش، با [[حسین بروجردی]] مشهور به آیت الله بروجردی و [[روحالله خمینی]] ارتباط نزدیک داشت.<ref>{{پک/بن|1=آخر|ک=آخرین خبر|ف=زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم}}</ref> ارتباطش با جریانهای سیاسی مخالف سلطنت [[سلسله پهلوی|پهلوی]] باعث شد تا چند مرتبه خانه او برای دستگیریاش تفتیش شود، اما او هیچگاه دستگیر نشد.<ref>{{پک/بن|1=نسیم|ک=نسیم آنلاین|ف=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم}}</ref> ماجرای «شفا یافتن کودک خردسالش که در حال احتضار بود» از وقایع مشهور او در زندگیاش بهشمار رفته است و توسط منابع مختلفی از جمله همان دختر خردسال، گزارش شده است.<ref>{{پک/بن|1=همشهری۱|ک=همشهری آنلاین|ف=این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود}}</ref><ref>{{پک/بن|1=فارس۱|ک=خبرگزاری فارس|ف=عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم}}</ref> | ||
گزارش کردهاند که وی در طول زندگیاش سه مرتبه دچار سکته شد؛<ref>{{پک/بن|1=نسیم|ک=نسیم آنلاین|ف=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم}}</ref> او سرانجام در سال ۱۳۶۲ شمسی سکته کرد و یک سال بعد به تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۶۳ در بیمارستان جرجانی | گزارش کردهاند که وی در طول زندگیاش سه مرتبه دچار سکته شد؛<ref>{{پک/بن|1=نسیم|ک=نسیم آنلاین|ف=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم}}</ref> او سرانجام در سال ۱۳۶۲ شمسی سکته کرد و یک سال بعد به تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۶۳ در بیمارستان جرجانی درگذشت.<ref>{{پک/بن|1=آخر|ک=آخرین خبر|ف=زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم}}</ref><ref>{{پک/بن|1=نامه|ک=نامه نیوز|ف=گفتگو با پسر حاج اکبر ناظم}}</ref> وی در قطعه ۱۶ [[بهشت زهرا|بهشت زهرای تهران]] دفن شده است.<ref>{{پک/بن|1=آخر|ک=آخرین خبر|ف=زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم}}</ref> | ||
==اشعار== | == اشعار == | ||
اطرافیان اکبر ناظم گزارش میکنند که وی سواد زیادی | اطرافیان اکبر ناظم گزارش میکنند که وی سواد زیادی نداشته است و در لحظه شعر میگفت. برای همین، در هنگام سرودن اشعار، کسانی اشعارش را مینوشتند تا اشعار او محفوظ باقی بماند.<ref>{{پک/بن|1=فارس۱|ک=خبرگزاری فارس|ف=عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم}}</ref> از جمله اشعار مذهبی مشهور او میتوان به شعر زیر اشاره کرد:<ref>{{پک/بن|1=فارس۱|ک=خبرگزاری فارس|ف=عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم}}</ref> | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
{{ب|گاهی رود اندر کنار مرقد عباس|ریزد سرشک غم برای آن نکو انفاس}} | {{ب|گاهی رود اندر کنار مرقد عباس|ریزد سرشک غم برای آن نکو انفاس}} | ||
{{ب|گاهی رود در خیمهگه با جمله حوریه|کو نور عین من، بیسر حسین من}} | {{ب|گاهی رود در خیمهگه با جمله حوریه|کو نور عین من، بیسر حسین من}} | ||
{{پایان شعر}}او علاوه بر اشعار مذهبی، شعرهای سیاسی در حمایت از روحالله خمینی نیز | {{پایان شعر}}او علاوه بر اشعار مذهبی، شعرهای سیاسی در حمایت از روحالله خمینی نیز میسرود. شعر او با مطلع «یحیی الخمینی یحسین زعیم الاعظم» از مشهورترین اشعار سیاسی او به حساب میآید.<ref>{{پک/بن|1=نسیم|ک=نسیم آنلاین|ف=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم}}</ref> بهطور کلی اشعار او را مخلوطی از حماسه و احساس توصیف کردهاند.<ref>{{پک/بن|1=مرکز|ک=مرکز اسناد انقلاب اسلامی|ف=گفتوگوی تفصیلی با حاج منصور نورایی}}</ref> | ||
==در هنر و رسانه== | == در هنر و رسانه == | ||
بابک مینایی، در مورد زندگینامه اکبر ناظم، مستندی را با عنوان «[[ناظم قلبها]]» | بابک مینایی، در مورد زندگینامه اکبر ناظم، مستندی را با عنوان «[[ناظم قلبها]]» ساخته است. در بخش دوم این مستند، زندگی و سبک مداحی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. این مستند به درخواست شبکه افق ساخته شده است.<ref>{{پک/بن|1=تسنیم۱|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی}}</ref> قسمت سوم از مستند ''[[میراث مرثیه]]'' نیز به زندگانی او اختصاص یافته است. این مستند به تهیهکنندگی مازیار هاشمی و کارگردانی مهدی زنگنه ساخته شده است.<ref>{{پک/بن|1=شبستان|ک=خبرگزاری شبستان|ف=حاج اکبر ناظم به روایت ثریا قاسمی}}</ref> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
=== ارجاعات === | |||
===ارجاعات=== | |||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
===منابع=== | === منابع === | ||
{{آغاز پانویس|۴۵em}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگینامه پیرغلام اهلبیت حاج اکبر ناظم|نشانی=https://akharinkhabar.ir/interestings/3762704|تاریخ=۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|آخر}}|نویسنده=آخرین خبر|وبگاه=akharinkhabar.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی در مستند «ناظم قلبها»|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/07/19/524644|تاریخ=۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۱}}|نویسنده=خبرگزاری تسنیم|وبگاه=tasnimnews.com}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=حاج اکبر ناظم به روایت ثریا قاسمی در «میراث مرثیه»|نشانی=http://shabestan.ir/detail/News/578762|تاریخ=۱۳۹۵|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|شبستان}}|نویسنده=خبرگزاری شبستان|وبگاه=shabestan.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=عزاداری این هیئت 96 ساله به همان سبک حاج اکبر ناظم است|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14000623000094|تاریخ=۱۴۰۰|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|فارس۱}}|نویسنده=خبرگزاری فارس|وبگاه=farsnews.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=خوشخیالی منافقین در اولین روزهای تهاجم رژیم بعث به ایران|نشانی=https://irdc.ir/fa/news/5207/خوشخیالی-منافقین-در-اولین-روزهای-تهاجم-رژیم-بعث-به-ایران-روایتی-از-حضور-فرزندان-رهبر-انقلاب-در-جبهه-فرار-از-دست-ساواک-با-روضه-موسیبنجعفرع|تاریخ=۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|مرکز}}|نویسنده=مرکز اسناد انقلاب اسلامی|وبگاه=irdc.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=گفتگو با پسر حاج اکبر ناظم|نشانی=https://www.namehnews.com/بخش-فرهنگ-15/94316-گفتگو-با-پسر-حاج-اکبر-ناظم-پی|تاریخ=۱۳۹۲|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|نامه}}|نویسنده=نامه نیوز|وبگاه=namehnews.com}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم هنوز زبانزد هیئتیهاست|نشانی=https://www.nasim.news/بخش-سیاست-126/943356-سبک-نوحه-های-حاج-اکبر-ناظم|تاریخ=۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|نسیم}}|نویسنده=نسیم آنلاین|وبگاه=nasim.news}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/696916|تاریخ=۱۴۰۱|تاریخ بازبینی=۲۰ اسفند ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|همشهری۱}}|نویسنده=همشهری آنلاین|وبگاه=hamshahrionline.ir}} | |||
{{پایان پانویس}} | |||
{{درجهبندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامهها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
نسخهٔ ۱۱ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۲۷
اکبر سرکی (۱۲۸۸–۱۳۶۳ در تهران) معروف به اکبر ناظم یا حاج اکبر ناظم، از مداحان معروف شیعه در تهران بود. او هیئت نوباوهگان قناتآباد در محله مولوی تهران را تأسیس کرده بود. شعرهای مذهبی و سیاسی او در زمینههای مختلف، مشهور است. سبک مداحی او طرفداران بسیاری داشته و نمادی از مداحی اصیل شناخته میشود. از زندگانی و سبک مداحی او، مستندهایی ساخته شده است.
سرگذشت
اکبر سرکی معروف به حاج اکبر ناظم، از مداحان شیعه معروف تهران بود.[۱] وی متولد شهر تهران و در خانوادهای مذهبی بود.[۲] سال تولدش را ۱۲۸۸ ه.ش گزارش کردهاند. او در سن ۵ سالگی، پدرش را از دست داد.[۳][۴][۵] پدر او به استاد رجب مشهور بود که مسجد کلاک، به دست او ساخته و در همانجا دفن شده است. نسب اکبر ناظم از جانب مادری، با دو واسطه به امیرکبیر میرسد.[۶]
اکبر ناظم در ابتدا از میانداران و ناظمان هیئت بود و بعدها مداح هیئت شد. او کمی بعد هیئت نوباوهگان قناتآباد را در محله مولوی تهران تأسیس کرد.[۷][۸] سال تأسیس این هیئت را ۱۳۴۷ ه.ق مصادف با ۱۳۰۷ شمسی دانستهاند. به نقل از یکی از مدیران این هیئت، مؤسس اصلی هیئت نیز شخصی به نام مقدسیان گزارش شده است که اکبر ناظم در تأسیس آن کمک کرده است. با درگذشت مقدسیان، اداره هیئت به دست اکبر ناظم و جمعی دیگر از اهالی هیئت صورت میگرفت.[۹] این هیئت، به صورت سیار اداره میشد و روزهای پنجشنبه و جمعه، در امامزاده علی، سیده ملک خاتون، بیبی زبیده، امامزاده داود و بیبی شهربانو برگزاری مراسم میکرد. امروزه این هیئت در حسینیه نوباوهگان قناتآباد واقع در محله مولوی تهران اداره میشود.[۱۰] تأسیس این حسینیه در سال ۱۳۵۶ شمسی سبب شد تا هیئت از حالت سیار به هیئت ساکن در حسینیه مبدل شود.[۱۱]
او در طول زندگیاش، با حسین بروجردی مشهور به آیت الله بروجردی و روحالله خمینی ارتباط نزدیک داشت.[۱۲] ارتباطش با جریانهای سیاسی مخالف سلطنت پهلوی باعث شد تا چند مرتبه خانه او برای دستگیریاش تفتیش شود، اما او هیچگاه دستگیر نشد.[۱۳] ماجرای «شفا یافتن کودک خردسالش که در حال احتضار بود» از وقایع مشهور او در زندگیاش بهشمار رفته است و توسط منابع مختلفی از جمله همان دختر خردسال، گزارش شده است.[۱۴][۱۵]
گزارش کردهاند که وی در طول زندگیاش سه مرتبه دچار سکته شد؛[۱۶] او سرانجام در سال ۱۳۶۲ شمسی سکته کرد و یک سال بعد به تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۶۳ در بیمارستان جرجانی درگذشت.[۱۷][۱۸] وی در قطعه ۱۶ بهشت زهرای تهران دفن شده است.[۱۹]
اشعار
اطرافیان اکبر ناظم گزارش میکنند که وی سواد زیادی نداشته است و در لحظه شعر میگفت. برای همین، در هنگام سرودن اشعار، کسانی اشعارش را مینوشتند تا اشعار او محفوظ باقی بماند.[۲۰] از جمله اشعار مذهبی مشهور او میتوان به شعر زیر اشاره کرد:[۲۱]
شبهای جمعه حضرت زهرای مرضیه | با هاجر و با مریم و حوا و آسیه | |
آید پریشان از جنان بر دشت ماریه | با دیده گریان، بر شاه مظلومان | |
گاهی رود اندر کنار مرقد عباس | ریزد سرشک غم برای آن نکو انفاس | |
گاهی رود در خیمهگه با جمله حوریه | کو نور عین من، بیسر حسین من |
او علاوه بر اشعار مذهبی، شعرهای سیاسی در حمایت از روحالله خمینی نیز میسرود. شعر او با مطلع «یحیی الخمینی یحسین زعیم الاعظم» از مشهورترین اشعار سیاسی او به حساب میآید.[۲۲] بهطور کلی اشعار او را مخلوطی از حماسه و احساس توصیف کردهاند.[۲۳]
در هنر و رسانه
بابک مینایی، در مورد زندگینامه اکبر ناظم، مستندی را با عنوان «ناظم قلبها» ساخته است. در بخش دوم این مستند، زندگی و سبک مداحی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. این مستند به درخواست شبکه افق ساخته شده است.[۲۴] قسمت سوم از مستند میراث مرثیه نیز به زندگانی او اختصاص یافته است. این مستند به تهیهکنندگی مازیار هاشمی و کارگردانی مهدی زنگنه ساخته شده است.[۲۵]
پانویس
ارجاعات
- ↑ «روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود»، همشهری آنلاین.
- ↑ «سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم»، نسیم آنلاین.
- ↑ «گفتگو با پسر حاج اکبر ناظم»، نامه نیوز.
- ↑ «زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم»، آخرین خبر.
- ↑ «سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم»، نسیم آنلاین.
- ↑ «روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود»، همشهری آنلاین.
- ↑ «عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم»، آخرین خبر.
- ↑ «سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم»، نسیم آنلاین.
- ↑ «این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود»، همشهری آنلاین.
- ↑ «عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم»، نسیم آنلاین.
- ↑ «زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم»، آخرین خبر.
- ↑ «گفتگو با پسر حاج اکبر ناظم»، نامه نیوز.
- ↑ «زندگینامه پیر غلام اهل بیت حاج اکبر ناظم»، آخرین خبر.
- ↑ «عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «عزاداری به همان سبک حاج اکبر ناظم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم»، نسیم آنلاین.
- ↑ «گفتوگوی تفصیلی با حاج منصور نورایی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «حاج اکبر ناظم به روایت ثریا قاسمی»، خبرگزاری شبستان.
منابع
- آخرین خبر (۱۳۹۶). «زندگینامه پیرغلام اهلبیت حاج اکبر ناظم». akharinkhabar.ir. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- خبرگزاری تسنیم (۱۳۹۳). «روایت ارضی از مداحی حاج اکبر سرکی در مستند «ناظم قلبها»». tasnimnews.com. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- خبرگزاری شبستان (۱۳۹۵). «حاج اکبر ناظم به روایت ثریا قاسمی در «میراث مرثیه»». shabestan.ir. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- خبرگزاری فارس (۱۴۰۰). «عزاداری این هیئت 96 ساله به همان سبک حاج اکبر ناظم است». farsnews.ir. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۹۸). «خوشخیالی منافقین در اولین روزهای تهاجم رژیم بعث به ایران». irdc.ir. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- نامه نیوز (۱۳۹۲). «گفتگو با پسر حاج اکبر ناظم». namehnews.com. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- نسیم آنلاین (۱۳۹۳). «سبک و نوحههای حاج اکبر ناظم هنوز زبانزد هیئتیهاست». nasim.news. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.
- همشهری آنلاین (۱۴۰۱). «این مداح معروف از نسل امیرکبیر بود». hamshahrionline.ir. دریافتشده در ۲۰ اسفند ۱۴۰۱.