بطیحیه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''بطیحیه'''، '''مطبخیه'''، '''مطبحیه''' و یا '''بطحیه'''، یکی از فرقه‌های منشعب شده اسلامی هستند که احتمال داده شده‌است همگی یک فرقه باشند۔ این فرقه از ازارقه و یا جبریه منشعب شده‌اند۔ رهبر این فرقه به اختلاف نام فرقه، در منابع مختلف، اب...» ایجاد کرد) |
(اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، ابرابزار، اصلاح نشانی وب) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''بطیحیه'''، '''مطبخیه'''، '''مطبحیه''' | '''بطیحیه'''، '''مطبخیه'''، '''مطبحیه''' یا '''بطحیه'''، یکی از فرقه‌های منشعب شده [[اسلام|اسلامی]] هستند که احتمال داده شده است همگی یک فرقه باشند. این فرقه از [[ازارقه]] یا [[جبریه]] منشعب شده‌اند. رهبر این فرقه به اختلاف نام فرقه، در منابع مختلف، ابو اسماعیل (و یا اسماعیل) مطبخی، مطبحی یا بطیحی گزارش شده است. | ||
از جمله عقاید این فرقه، انکار وجوب نماز [[نماز مغرب|مغرب]] و [[نماز عشاء|عشاء]]، یک رکعت کم کردن از [[نماز صبح]] و حرام دانستن گوشت ماهی بدون [[ذبح شرعی]] آن عنوان | از جمله عقاید این فرقه، انکار وجوب نماز [[نماز مغرب|مغرب]] و [[نماز عشاء|عشاء]]، یک رکعت کم کردن از [[نماز صبح]] و حرام دانستن گوشت ماهی بدون [[ذبح شرعی]] آن عنوان شده است. | ||
==مشخصات فرقه== | == مشخصات فرقه == | ||
[[محمدجواد مشکور]]، به نقل از کتاب ''[[التواریخ و الفرق]]''، فرقه‌ای را با نام مطبخیه گزارش | [[محمدجواد مشکور]]، به نقل از کتاب ''[[التواریخ و الفرق]]''، فرقه‌ای را با نام مطبخیه گزارش می‌کند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مطبخیه}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۱۳}}</ref> با این وجود در انتساب و اعتبار کتاب ''التواریخ و الفرق''، شائبه‌هایی وجود دارد.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مطبخیه}}</ref> احتمال داده شده است که این فرقه، همان بطیحیه باشد که به اشتباه در منابع دیگر مطیحیه و مطبخیه گزارش شده است. [[ابن حزم]] این فرقه را بطیحیه گزارش می‌کند. به عقیده [[کیت لوینشتاین]]، فرقه بطحیه از ازارقه بودند و با این وجود احتمال می‌دهد که این فرقه، بعدها توسط سنت ملل و نحل نگاری تأسیس شده باشد؛ چرا که عقاید این فرقه با ازارقه به شدت در تعارض است. همچنین این احتمال داده شده است که عبارت‌هایی چون [[بدعیه]] و بطیحیه برای اشاره به عقاید خاصی از ازارقه مورد استفاده آثار ملل و نحل نگاری قرار گرفته است.<ref>{{پک|1=لوینشتاین|2=۱۳۶۹|ک=تحقیقات اسلامی|ف=ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی}}</ref> در کتاب ''[[عقائد الثلاث و السبعین فرقة]]''، مطبخیه یکی از زیرشاخه‌های [[خوارج]] عنوان گرفته است.<ref>{{پک|1=یمنی|2=زربان غامدی|3=۱۴۱۴|ک=عقائد الثلاث و السبعین فرقة|ص=۳۳|ج=۱}}</ref> علاوه بر بطیحیه، [[حافظ رجب برسی]] این فرقه را با عنوان بطحیه گزارش می‌کند. به عقیده [[حسن خمینی]]، عنوان بطیحیه، تصحیف بطیخیه است.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=بطیحیه}}</ref> [[ابن کثیر]]، از عنوان بطیخیه استفاده کرده است. حسن خمینی بطیخیه را انشعابی از [[مجبره]] می‌داند. او به نقل از [[مقریزی]] گزارش می‌کند که مجبره به سه فرقه [[جهمیه]]، [[بکریه]] و [[ضراریه]] منشعب شدند و ضراریه، به چهار فرقه بطیخیه، [[صباحیه]]، [[فکریه]] و [[خوفیه]] منشعب شده‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=بطیخیه}}</ref> | ||
=== رهبر فرقه === | === رهبر فرقه === | ||
مشکور رهبر فرقه مطبخیه را [[ابو اسماعیل مطبخی]] گزارش می‌کند و این نظر را به کتاب ''التواریخ و الفرق'' نسبت | مشکور رهبر فرقه مطبخیه را [[ابو اسماعیل مطبخی]] گزارش می‌کند و این نظر را به کتاب ''التواریخ و الفرق'' نسبت می‌دهد.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۱۳}}</ref><ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مطبخیه}}</ref> ابن حزم رهبر فرقه بطیحیه را ابو اسماعیل بطیحی گزارش می‌کند که از ازارقه بوده ولی بعدها دیدگاهی افراطی‌تر از آنان پیش گرفته است.<ref>{{پک|1=لوینشتاین|2=۱۳۶۹|ک=تحقیقات اسلامی|ف=ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی}}</ref> آنانکه فرقه را بطحیه گزارش می‌کنند، نام رهبر فرقه را اسماعیل بطحی ضبط کرده‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=بطیحیه}}</ref> همینطور آنان که فرقه را بطیخیه می‌دانند، رهبر آن را اسماعیل بِطِیخی ذکر کرده‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=بطیخیه}}</ref> مشکور برای این فرقه، کتابی را گزارش می‌کند که در آن، عقاید آنان توسط رهبر فرقه نوشته شده بود.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۱۳}}</ref> | ||
=== عقاید === | === عقاید === | ||
مشکور در بیان عقاید این فرقه، به نقل از کتاب ''التواریخ و الفرق'' گزارش می‌کند که آنان یک رکعت از نماز صبح و تمام نماز مغرب و عشاء را از وجوب | مشکور در بیان عقاید این فرقه، به نقل از کتاب ''التواریخ و الفرق'' گزارش می‌کند که آنان یک رکعت از نماز صبح و تمام نماز مغرب و عشاء را از وجوب انداخته‌اند. پیروان فرقه بر این عقیده بودند که چون خداوند، دستور به برپایی نماز در دو طرف روز را داده است (بر اساس آیه ۱۱۴ [[سوره هود]])، منظور نماز صبح و نماز عصر است.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۱۳}}</ref><ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مطبخیه}}</ref> ابن حزم برای بطیحیه عقایدی چون این گروه به دو نماز روزانه و حرام بودن گوشت ماهی در صورت عدم ذبح شرعی باور داشتند. همچنین در همین منبع، به آنان نسبت داده شده است که مناسک [[حج]] را در تمام [[ماه‌های قمری|ماه‌ها]] به جا می‌آوردند و گرفتن [[جزیه]] از [[مجوس]] را ممنوع کرده بودند. این گروه کسانی را که در [[عید فطر]] و [[عید قربان]]، [[خطبه]] می‌خوانند را [[کافر]] می‌دانند. ابن حزم به‌طور کلی این فرقه را از [[بدعت|بدعت‌گزاران]] می‌داند.<ref>{{پک|1=لوینشتاین|2=۱۳۶۹|ک=تحقیقات اسلامی|ف=ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی}}</ref> [[احمد بن علی مقریزی]] در بیان عقاید فرقه بطیخیه، گزارش می‌کند که آنان بر این باورند، انکار چیزی از قرآن، یا مفارقت از [[اجماع]] امت، موجب کفر خواهد شد.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=بطیخیه}}</ref> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
=== ارجاعات === | |||
===ارجاعات=== | |||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
===منابع=== | === منابع === | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=مطبخیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=مطبخیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=بطیحیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=بطیحیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=بطیخیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=بطیخیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | ||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=لوینشتاین|نام=کیت|عنوان=ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی|ژورنال=تحقیقات اسلامی|مکان=تهران|شماره=۱ و ۲|تاریخ=۱۳۶۹|صفحه=۷۶_۱۱۳|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/86297|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|مترجم=مشایخ فریدنی، آزرمیدخت}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=لوینشتاین|نام=کیت|عنوان=ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی|ژورنال=تحقیقات اسلامی|مکان=تهران|شماره=۱ و ۲|تاریخ=۱۳۶۹|صفحه=۷۶_۱۱۳|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/86297|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|مترجم=مشایخ فریدنی، آزرمیدخت}} | ||
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/ | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/فرهنگ-فرق-اسلامی?pageNumber=4&viewType=pdf}} | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=یمنی|نام=محمد|عنوان=عقائد الثلاث و السبعین فرقة|سال=۱۴۱۴|مکان=مدینه|ناشر=مکتبة العلوم و الحکم|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/62673?pageNumber=2&viewType=pdf|نام خانوادگی۲=زربان غامدی|نام۲=محمد}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=یمنی|نام=محمد|عنوان=عقائد الثلاث و السبعین فرقة|سال=۱۴۱۴|مکان=مدینه|ناشر=مکتبة العلوم و الحکم|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/62673?pageNumber=2&viewType=pdf|نام خانوادگی۲=زربان غامدی|نام۲=محمد}} | ||
نسخهٔ ۱۱ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۲۴
بطیحیه، مطبخیه، مطبحیه یا بطحیه، یکی از فرقه‌های منشعب شده اسلامی هستند که احتمال داده شده است همگی یک فرقه باشند. این فرقه از ازارقه یا جبریه منشعب شده‌اند. رهبر این فرقه به اختلاف نام فرقه، در منابع مختلف، ابو اسماعیل (و یا اسماعیل) مطبخی، مطبحی یا بطیحی گزارش شده است.
از جمله عقاید این فرقه، انکار وجوب نماز مغرب و عشاء، یک رکعت کم کردن از نماز صبح و حرام دانستن گوشت ماهی بدون ذبح شرعی آن عنوان شده است.
مشخصات فرقه
محمدجواد مشکور، به نقل از کتاب التواریخ و الفرق، فرقه‌ای را با نام مطبخیه گزارش می‌کند.[۱][۲] با این وجود در انتساب و اعتبار کتاب التواریخ و الفرق، شائبه‌هایی وجود دارد.[۳] احتمال داده شده است که این فرقه، همان بطیحیه باشد که به اشتباه در منابع دیگر مطیحیه و مطبخیه گزارش شده است. ابن حزم این فرقه را بطیحیه گزارش می‌کند. به عقیده کیت لوینشتاین، فرقه بطحیه از ازارقه بودند و با این وجود احتمال می‌دهد که این فرقه، بعدها توسط سنت ملل و نحل نگاری تأسیس شده باشد؛ چرا که عقاید این فرقه با ازارقه به شدت در تعارض است. همچنین این احتمال داده شده است که عبارت‌هایی چون بدعیه و بطیحیه برای اشاره به عقاید خاصی از ازارقه مورد استفاده آثار ملل و نحل نگاری قرار گرفته است.[۴] در کتاب عقائد الثلاث و السبعین فرقة، مطبخیه یکی از زیرشاخه‌های خوارج عنوان گرفته است.[۵] علاوه بر بطیحیه، حافظ رجب برسی این فرقه را با عنوان بطحیه گزارش می‌کند. به عقیده حسن خمینی، عنوان بطیحیه، تصحیف بطیخیه است.[۶] ابن کثیر، از عنوان بطیخیه استفاده کرده است. حسن خمینی بطیخیه را انشعابی از مجبره می‌داند. او به نقل از مقریزی گزارش می‌کند که مجبره به سه فرقه جهمیه، بکریه و ضراریه منشعب شدند و ضراریه، به چهار فرقه بطیخیه، صباحیه، فکریه و خوفیه منشعب شده‌اند.[۷]
رهبر فرقه
مشکور رهبر فرقه مطبخیه را ابو اسماعیل مطبخی گزارش می‌کند و این نظر را به کتاب التواریخ و الفرق نسبت می‌دهد.[۸][۹] ابن حزم رهبر فرقه بطیحیه را ابو اسماعیل بطیحی گزارش می‌کند که از ازارقه بوده ولی بعدها دیدگاهی افراطی‌تر از آنان پیش گرفته است.[۱۰] آنانکه فرقه را بطحیه گزارش می‌کنند، نام رهبر فرقه را اسماعیل بطحی ضبط کرده‌اند.[۱۱] همینطور آنان که فرقه را بطیخیه می‌دانند، رهبر آن را اسماعیل بِطِیخی ذکر کرده‌اند.[۱۲] مشکور برای این فرقه، کتابی را گزارش می‌کند که در آن، عقاید آنان توسط رهبر فرقه نوشته شده بود.[۱۳]
عقاید
مشکور در بیان عقاید این فرقه، به نقل از کتاب التواریخ و الفرق گزارش می‌کند که آنان یک رکعت از نماز صبح و تمام نماز مغرب و عشاء را از وجوب انداخته‌اند. پیروان فرقه بر این عقیده بودند که چون خداوند، دستور به برپایی نماز در دو طرف روز را داده است (بر اساس آیه ۱۱۴ سوره هود)، منظور نماز صبح و نماز عصر است.[۱۴][۱۵] ابن حزم برای بطیحیه عقایدی چون این گروه به دو نماز روزانه و حرام بودن گوشت ماهی در صورت عدم ذبح شرعی باور داشتند. همچنین در همین منبع، به آنان نسبت داده شده است که مناسک حج را در تمام ماه‌ها به جا می‌آوردند و گرفتن جزیه از مجوس را ممنوع کرده بودند. این گروه کسانی را که در عید فطر و عید قربان، خطبه می‌خوانند را کافر می‌دانند. ابن حزم به‌طور کلی این فرقه را از بدعت‌گزاران می‌داند.[۱۶] احمد بن علی مقریزی در بیان عقاید فرقه بطیخیه، گزارش می‌کند که آنان بر این باورند، انکار چیزی از قرآن، یا مفارقت از اجماع امت، موجب کفر خواهد شد.[۱۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ خمینی، «مطبخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۱۳.
- ↑ خمینی، «مطبخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ لوینشتاین، «ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی»، تحقیقات اسلامی.
- ↑ یمنی و زربان غامدی، عقائد الثلاث و السبعین فرقة، ۱: ۳۳.
- ↑ خمینی، «بطیحیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ خمینی، «بطیخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۱۳.
- ↑ خمینی، «مطبخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ لوینشتاین، «ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی»، تحقیقات اسلامی.
- ↑ خمینی، «بطیحیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ خمینی، «بطیخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۱۳.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۱۳.
- ↑ خمینی، «مطبخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ لوینشتاین، «ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی»، تحقیقات اسلامی.
- ↑ خمینی، «بطیخیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
منابع
- خمینی، حسن (۱۳۹۶). «مطبخیه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
- خمینی، حسن (۱۳۹۶). «بطیحیه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
- خمینی، حسن (۱۳۹۶). «بطیخیه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
- لوینشتاین، کیت (۱۳۶۹). ترجمهٔ مشایخ فریدنی، آزرمیدخت. «ازارقه در ملل و نحل نگاری اسلامی». تحقیقات اسلامی. تهران (۱ و ۲): ۷۶_۱۱۳ – به واسطهٔ نورمگز.
- مشکور، محمدجواد (۱۳۷۲). حسینی، محمدجواد، ویراستار. فرهنگ فرق اسلامی. به کوشش مدیرشانه‌چی، کاظم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
- یمنی، محمد؛ زربان غامدی، محمد (۱۴۱۴). عقائد الثلاث و السبعین فرقة. مدینه: مکتبة العلوم و الحکم.