داریوش مهرجویی: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{استانداردسازی}} {{جعبه زندگینامه | نام = داریوش مهرجویی | تصویر = Dariush Mehrjui 13970603000056636707603751724475 86306 (cropped).jpg | اندازه تصویر = | توضیح تصویر =مهرجویی در سال ۱۳۹۷ | تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۸|۹|۱۷|گاه‌شمار=خورشیدی}} | محل تو...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{استانداردسازی}}
{{جعبه زندگینامه
{{جعبه زندگینامه
| نام                = داریوش مهرجویی
| نام                = داریوش مهرجویی
خط ۱۴: خط ۱۳:
| فرزندان            = ۳
| فرزندان            = ۳
}}
}}
'''داریوش مهرجویی''' (زادهٔ ۱۷ آذرِ ۱۳۱۸) کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. او یکی از فیلم‌سازان برجستهٔ ایران و از چهره‌های اصلی [[موجِ نوی سینمای ایران]] است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = طالبی‌نژاد| نام = احمد| پیوند نویسنده = احمد طالبی‌نژاد| عنوان = یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران | پیوند = http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/524652 | سال = ۱۳۷۳| ناشر = مؤسسه فرهنگی هنری شیدا| مکان انتشارات = تهران}}</ref> مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پردازد. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ [[لژیون دونور|شوالیه ادب و هنر فرانسه]] به او اهدا شد. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ فلسفه از [[دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]] آمریکا است.
'''داریوش مهرجویی''' (زادهٔ ۱۷ آذرِ ۱۳۱۸) کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. او یکی از فیلم‌سازان برجستهٔ ایران و از چهره‌های اصلی موجِ نوی سینمای ایران است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = طالبی‌نژاد| نام = احمد| پیوند نویسنده = احمد طالبی‌نژاد| عنوان = یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران | پیوند = http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/524652 | سال = ۱۳۷۳| ناشر = مؤسسه فرهنگی هنری شیدا| مکان انتشارات = تهران}}</ref> مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پردازد. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ فلسفه از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس آمریکا است.


مهرجویی با ساختِ فیلمِ ''[[گاو (فیلم)|گاو]]'' (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به [[موج نو سینمای ایران|موج نوی سینمای ایران]] شکل داد. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، او مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ [[فرهنگستان هنر]] شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=174|عنوان=اعضای پیوسته فرهنگستان هنر|وبگاه=فرهنگستان هنر|تاریخ بازدید=۱۶ اسفند ۱۴۰۰}}</ref> از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به ''[[اجاره‌نشین‌ها]]'' (۱۳۶۵)، ''[[هامون (فیلم)|هامون]]'' (۱۳۶۸)، ''[[سارا (فیلم)|سارا]]'' (۱۳۷۱)، ''[[پری (فیلم ۱۳۷۳)|پری]]'' (۱۳۷۳)، ''[[لیلا (فیلم)|لیلا]]'' (۱۳۷۵)، ''[[درخت گلابی]]'' (۱۳۷۶)، ''[[مهمان مامان]]'' (۱۳۸۲) و ''[[سنتوری]]'' (۱۳۸۵) اشاره کرد.
مهرجویی با ساختِ فیلمِ ''گاو'' (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، او مدتی از [[ایران]] مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ [[فرهنگستان هنر]] شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=174|عنوان=اعضای پیوسته فرهنگستان هنر|وبگاه=فرهنگستان هنر|تاریخ بازدید=۱۶ اسفند ۱۴۰۰}}</ref> از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به ''اجاره‌نشین‌ها'' (۱۳۶۵)، ''هامون'' (۱۳۶۸)، ''سارا'' (۱۳۷۱)، ''پری'' (۱۳۷۳)، ''لیلا'' (۱۳۷۵)، ''درخت گلابی'' (۱۳۷۶)، ''مهمان مامان'' (۱۳۸۲) و ''سنتوری'' (۱۳۸۵) اشاره کرد.


براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت [[حمید هامون|هامون]] در [[هامون (فیلم)|فیلمی به همین نام]] از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در [[تاریخ سینما در ایران|تاریخ سینمای ایران]] دانسته شده‌است.<ref>ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382</ref> مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ ''[[فیلم (ماهنامه سینمایی)|فیلم]]'' به سال ۱۳۶۷<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۱۱–۱۰}}</ref> و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ ''[[دنیای تصویر]]''<ref>{{پک|پوریا|۱۳۷۸|ف=جذابیت پنهان انتخاب|ص=۱۸}}</ref> و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ ''نقد سینما''.<ref>{{پک|فراستی|۱۳۸۱|ف=بهترین‌های عمر ما|ص=۷۳}}</ref> او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ [[فیلم (نشریه)|''فیلم'']] به عنوان بهترین [[کارگردان فیلم|کارگردان]] تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۶۸}}</ref>
براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده‌است.<ref>ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382</ref> مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ ''فیلم'' به سال ۱۳۶۷<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۱۱–۱۰}}</ref> و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ ''دنیای تصویر''<ref>{{پک|پوریا|۱۳۷۸|ف=جذابیت پنهان انتخاب|ص=۱۸}}</ref> و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ ''نقد سینما''.<ref>{{پک|فراستی|۱۳۸۱|ف=بهترین‌های عمر ما|ص=۷۳}}</ref> او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ ''فیلم'' به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.<ref>{{پک|جعفری‌نژاد|۱۳۹۸|ف=از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»|ص=۶۸}}</ref>


هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم [[جشنواره بین‌المللی فیلم سن‌سباستین|جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین]]، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش [[نگاه نو]] و جایزهٔ [[فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم|فیپرشی]] از [[جشنواره بین‌المللی فیلم برلین|جشنوارهٔ فیلم برلین]]، جایزهٔ فیپرشی [[جشنواره فیلم ونیز|جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز]] و جایزهٔ هوگو نقره‌ای [[جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو]] اشاره کرد.
هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.


== سرگذشت ==
== سرگذشت ==
[[پرونده:Almaas 33.jpg|بندانگشتی|250px|داریوش مهرجویی پشتِ صحنهٔ نخستین فیلمش، ''[[الماس ۳۳]]''، (۱۳۴۶)]]
[[پرونده:Almaas 33.jpg|بندانگشتی|250px|داریوش مهرجویی پشتِ صحنهٔ نخستین فیلمش، ''[[الماس ۳۳]]''، (۱۳۴۶)]]
داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در [[تهران]]<ref>نجفی ۳۴۲</ref> در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»<ref>اکرمی ۵۴</ref> در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با [[موسیقی کلاسیک]] غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.
داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در [[تهران]]<ref>نجفی ۳۴۲</ref> در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که [[مسلمان|مسلمانی]] معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادربزرگم از آن [[نماز|نمازخوان‌های]] دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و [[روزه|روزه‌ام]] یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»<ref>اکرمی ۵۴</ref> در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.


در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به [[کالیفرنیا]] رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه [[دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس|یوسی‌ال‌ای]] لیسانس [[فلسفه]] گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ ''پارس ریویو'' در لس‌آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام ''[[الماس ۳۳]]'' را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.<ref>امید ۴۰۶ و ۴۰۷</ref> سالِ ۱۳۴۸ با هم‌کاری [[غلامحسین ساعدی]] فیلمنامهٔ ''[[گاو (فیلم)|گاو]]'' را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ ''عزاداران بیل''ِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. ''گاو'' هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ۱۳۵۷]] و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به [[فرانسه]] شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره [[موزه هنرهای معاصر تهران]] بوده‌است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2010/04/100423_l41_kamran_diba_interview_book چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس [[فلسفه]] گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ ''پارس ریویو'' در لس‌آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام ''الماس ۳۳'' را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.<ref>امید ۴۰۶ و ۴۰۷</ref> سالِ ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ ''گاو'' را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ ''عزاداران بیل''ِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. ''گاو'' هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ۱۳۵۷]] و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به [[فرانسه]] شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده‌است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2010/04/100423_l41_kamran_diba_interview_book چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>


مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.
مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.
== آثار ==
=== فیلم‌ها ===
{{اصلی|فیلم‌شناسیِ داریوش مهرجویی}}
=== نوشته‌ها ===
{{اصلی|کتاب‌شناسیِ داریوش مهرجویی}}
== بازیگرانِ مهرجویی ==
بسیاری از مطرح‌ترین بازیگران ایران در فیلم‌های مهرجویی حضور داشته‌اند. بازیگرانی مانند: [[عزت‌الله انتظامی]]، [[علی نصیریان]]، [[جمشید مشایخی]]، [[گلاب آدینه]]، [[خسرو شکیبایی]]، [[پرویز فنی‌زاده]]، [[صدیقه کیانفر]]، [[فخری خوروش]]، [[محمدعلی کشاورز]]، [[فروزان]]، [[سعید کنگرانی]]، [[اسماعیل محمدی]]، [[ژاله سام]]. [[مرضیه برومند]]، [[ایرج راد]]، [[حمیده خیرآبادی]]، [[اکبر عبدی]]، [[فردوس کاویانی]]، [[فریماه فرجامی]]، [[بیتا فرهی]]، [[توران مهرزاد]]، [[نیکی کریمی]]، [[علی مصفا]]، [[لیلا حاتمی]]، [[حسن پورشیرازی]]، [[محمدرضا شریفی‌نیا]]، [[بهرام رادان]]، [[گلشیفته فراهانی]]، [[حامد بهداد]]، [[رضا عطاران]]، [[مهناز افشار]]، [[طناز طباطبایی]]، [[رضا رویگری]]، [[پارسا پیروزفر]]
[[محمدعلی فردین]]،فروزان(پروین خیربخش)
در جدولی که در ادامه می‌آید بازیگرانی که در بیش از دو فیلم مهرجویی بازی کرده‌اند به ترتیب تعداد بارهایی که جلوی دوربین مهرجویی رفته‌اند و به تفکیک فیلم‌ها آمده‌است. عزت‌الله انتظامی با بازی در ده فیلم بیشترین بازی را در فیلم‌های مهرجویی دارد. مهرجویی در دهه هشتاد و در سه فیلم آخر خود به بازیگران تازه روی آورده‌است و هیچ‌کدام از بازیگرانی که در فیلم‌های قبلی او بازی داشته‌اند، در این سه فیلم (''[[بمانی]]''، ''[[مهمان مامان]]''، ''[[سنتوری]]'') حضور ندارند.
{| class="wikitable" style="text-align:center;font-size:80%;"
|- valign="bottom"
!فیلم‌ها!!سال تولید!![[عزت‌الله انتظامی]]!![[خسرو شکیبایی]]!![[علی نصیریان]]!![[محمدرضا شریفی‌نیا]]!![[علی مصفا]]!![[نیکی کریمی]]!![[فردوس کاویانی]]!![[توران مهرزاد]]!![[بیتا فرهی]]!![[ایرج راد]]!![[لیلا حاتمی]]!![[فریده سپاه‌منصور]]!![[گلشیفته فراهانی]]!![[همایون ارشادی]]
|-
! ''[[گاو (فیلم)|گاو]]''
|۱۳۴۸||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[آقای هالو]]''
|۱۳۴۹||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[پستچی (فیلم ۱۳۵۱)|پستچی]]''
|۱۳۵۱||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}||-||-||-||-
|-
! ''[[دایره مینا]]''
|۱۳۵۳||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}||-||-||-||-
|-
! ''[[مدرسه‌ای که می‌رفتیم]]''
|۱۳۵۹||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[اجاره‌نشین‌ها]]''
|۱۳۶۶||{{بلی}}||-||-||-||-||-||{{بلی}}||-||-||{{بلی}}||-||-||-||-
|-
! ''[[شیرک]]''
|۱۳۶۷||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[هامون (فیلم)|هامون]]''
|۱۳۶۸||{{بلی}}||{{بلی}}||-||-||-||-||-||{{بلی}}||{{بلی}}||-||-||-||-||-
|-
! ''[[بانو (فیلم ۱۳۷۰)|بانو]]''
|۱۳۶۹||{{بلی}}||{{بلی}}||-||-||-||-||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-
|-
! ''[[سارا (فیلم)|سارا]]''
|۱۳۷۱||-||{{بلی}}||-||-||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[پری (فیلم ۱۳۷۳)|پری]]''
|۱۳۷۳||-||{{بلی}}||-||{{بلی}}||{{بلی}}||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[لیلا (فیلم)|لیلا]]''
|۱۳۷۵||-||-||-||{{بلی}}||{{بلی}}||-||-||{{بلی}}||-||-||{{بلی}}||-||-||-
|-
! ''[[دختر دایی گمشده]]''
|۱۳۷۵||-||{{بلی}}||-||{{بلی}}||{{بلی}}||-||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[درخت گلابی (فیلم)|درخت گلابی]]''
|۱۳۷۶||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}||{{بلی}}
|-
! ''[[میکس (فیلم)|میکس]]''
|۱۳۷۸||{{بلی}}||{{بلی}}||-||{{بلی}}||{{بلی}}||{{بلی}}||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-
|-
! ''[[بمانی]]''
|۱۳۸۰||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-
|-
! ''[[مهمان مامان (فیلم)|مهمان مامان]]''
|۱۳۸۲||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}||-||-
|-
! ''[[سنتوری]]''
|۱۳۸۶||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}||-
|-
! ''[[طهران تهران]]''
|۱۳۸۷||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}||-||-
|-
! ''[[آسمان محبوب]]''
|۱۳۸۸||-||-||-||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-||{{بلی}}||{{بلی}}||-||-
|-
! ''[[نارنجی‌پوش]]''
|۱۳۸۸||-||-||-||-||-||-|| {{بلی}}||-||-||-||{{بلی}}||-||-||{{بلی}}
|-
! ''[[اشباح (فیلم ۱۳۹۲)|اشباح]]''
|۱۳۹۲||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||{{بلی}}
|-
! ''[[لا مینور (فیلم)|لا مینور]]''
|۱۳۹۸||-||-||{{بلی}}||-||{{بلی}}||-||-||-||{{بلی}}||-||-||-||-||-
|}


== حضور جهانی ==
== حضور جهانی ==
ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سال‌ها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته‌است.<ref>اکرمی ۵۰</ref>
ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سال‌ها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته‌است.<ref>اکرمی ۵۰</ref>
== جایزه‌ها و افتخارات ==
در این بخش جوایزی که داریوش مهرجویی به عنوان کارگردان یا فیلم‌نامه‌نویس یا تهیه‌کننده برنده شده‌است به تفکیک فیلم‌ها آمده‌است. بعضی از فیلم‌ها جوایز متعدد دیگری نیز برنده شده‌اند که در مقالهٔ مربوط به خود فیلم‌ها آمده‌است.
;گاو
* [[۱۹۷۰ (میلادی)|۱۹۷۰]] - برنده جایزهٔ بهترین فیلم‌نامه از [[دومین جشنواره سینمایی سپاس]].
* [[۱۹۷۰ (میلادی)|۱۹۷۰]] - برنده جایزه دوم بهترین فیلم در [[جشنواره جهانی فیلم تهران]].
* [[۱۹۷۱ (میلادی)|۱۹۷۱]] - برنده جایزه فیپرشی سی و دومین دورهٔ [[جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز]]، [[ایتالیا]].
* [[۱۹۷۱ (میلادی)|۱۹۷۱]] - نامزد هوگو طلایی [[جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو]]، [[آمریکا]].
* [[۱۹۷۲ (میلادی)|۱۹۷۲]] - برنده جایزه بخش نگاه نو [[جشنواره فیلم برلین]]، [[آلمان]].
* [[۱۹۷۴ (میلادی)|۱۹۷۴]] - جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل، [[فرانسه]].
* بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران، در رای‌گیری منتقدان سینمایی ایران سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷، ۱۳۷۸.<ref>قره‌شیخلو ۳۸۴</ref>
;آقای هالو
* ۱۹۷۱ - برنده جایزه بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه و جایزهٔ اول به عنوان بهترین فیلم، [[جشنواره فیلم سپاس]].
* ۱۹۷۱ - نامزد جایزه تندیس طلایی [[جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو|جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مسکو]]، [[روسیه]].
;پستچی
* [[۱۹۷۲ (میلادی)|۱۹۷۲]] - برنده جایزه بخش نگاه نو [[جشنواره فیلم برلین]]، [[آلمان]].
* [[۱۹۷۲ (میلادی)|۱۹۷۲]] - فیلم هفتم ار ده فیلم برگزیدهٔ جهان توسط منتقدان انگلیسی سالنامهٔ فیلم بولتن.
* [[۱۹۷۳ (میلادی)|۱۹۷۳]] - نامزد هوگو طلایی [[جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو]]، [[آمریکا]].
* [[۱۹۷۵ (میلادی)|۱۹۷۵]] - برنده جایزه ویژه هیت داوران بخش بین‌الملل [[جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام]]، [[هلند]].
;دایره مینا
* [[۱۹۷۷ (میلادی)|۱۹۷۷]] - برنده جایزهٔ بزرگ آنتن دو از جشنواره فیلم پاریس، [[فرانسه]].
* [[۱۹۷۸ (میلادی)|۱۹۷۸]] - برنده جایزه ویژهٔ بین‌المللی کاتولیک‌ها، [[جشنواره فیلم برلین]]، [[آلمان]].
* [[۱۹۷۸ (میلادی)|۱۹۷۸]] - برنده جایزهٔ فیپرشی سینمای نو از [[جشنواره فیلم برلین]]، [[آلمان]].<ref>{{یادکرد وب
| عنوان = 28th Berlin International Film Festival
| نشانی = http://www.imdb.com/event/ev0000091/1978}}</ref>
* [[۱۹۷۸ (میلادی)|۱۹۷۸]] - نامزد هوگو طلایی [[جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو]]، [[آمریکا]].
* [[۱۹۸۰ (میلادی)|۱۹۸۰]] - برنده جایزه بهترین فیلم، جشنواره فیلم پراد، [[فرانسه]].
;مدرسه‌ای که می‌رفتیم
* [[۱۹۸۴ (میلادی)|۱۹۸۴]] - برنده جایزه ویژه هیئت داوران و نمایش در بخش خارج از مسابقه در [[جشنواره سه قاره]]، [[فرانسه]].
;هامون
* [[۱۹۹۰ (میلادی)|۱۹۹۰]] - برنده [[سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر|سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی]] و بهترین فیلم‌نامه [[برگزیدگان هشتمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۶۸)|جشنواره فیلم فجر]].
* [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]] - برنده جایزهٔ برنز بهترین فیلم در بیست و چهارمین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم هیستون، [[آمریکا]].
* [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]] - نامزد جایزه بزرگ [[جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو]]، [[ژاپن]].
* برگزیده شده به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران در شماره‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ ماهنامهٔ سینمای فیلم، توسط خوانندگان.
;بانو
* [[۱۹۹۹ (میلادی)|۱۹۹۹]] - برنده جایزه ذکر ویژه و جایزه دان کیشوت [[جشنواره فیلم برلین]]، [[آلمان]].
* [[۱۹۹۹ (میلادی)|۱۹۹۹]] - نامزد قرقاول طلایی [[جشنواره فیلم کرالا]]، [[هند]].
* [[۱۹۹۹ (میلادی)|۱۹۹۹]] - نامزد جایزه بهترین فیلم بخش بین‌المللی [[جشنواره بین‌المللی فیلم ماردل پلاتا]]، [[آرژانتین]].
;سارا
* [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]] - برنده جایزه صدف طلایی بهترین فیلم در چهل و یکمین [[جشنواره فیلم سن‌سباستین]]، [[اسپانیا]].
* [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]] - برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه [[برگزیدگان یازدهمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۷۱)|جشنواره فیلم فجر]].
* [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]] - برنده جایزه بالن نقره‌ای بهترین فیلم [[جشنواره سه قاره]]، [[فرانسه]].
* [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]] - برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در [[جشنواره سه قاره]]، [[فرانسه]].
* [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]] - نامزد جایزه بالن طلایی بهترین فیلم [[جشنواره سه قاره]]، [[فرانسه]].
* [[۱۹۹۴ (میلادی)|۱۹۹۴]] - برنده جایزه دوم بهترین فیلم منتخب تماشاگران در جشنوارهٔ فیلم رن، [[فرانسه]].
* [[۱۹۹۴ (میلادی)|۱۹۹۴]] - برنده جایزه از هجدهمین [[جشنواره بین‌المللی فیلم سائو پائولو]]، [[برزیل]].
* [[۱۹۹۵ (میلادی)|۱۹۹۵]] - برنده جایزه هنری‌ترین فیلم از دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم حراره، [[زیمبابوه]].
;پری
* [[۱۹۹۵ (میلادی)|۱۹۹۵]] - برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی [[برگزیدگان سیزدهمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۷۳)|جشنواره فیلم فجر]].
;لیلا
* [[۱۹۹۵ (میلادی)|۱۹۹۵]] - برنده جایزه بهترین کارگردانی اولین [[جشن بزرگ سینمای ایران]].
* [[۱۹۹۵ (میلادی)|۱۹۹۵]] - برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه اولین [[جشن بزرگ سینمای ایران]].
;درخت گلابی
* [[۱۹۹۷ (میلادی)|۱۹۹۷]] - برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم زنگبار، [[تانزانیا]].
* [[۱۹۹۷ (میلادی)|۱۹۹۷]] - نامزد جایزه بهترین فیلم‌نامه دومین [[جشن بزرگ سینمای ایران]].
* [[۱۹۹۷ (میلادی)|۱۹۹۷]] - نامزد جایزه بهترین فیلم شانزدهمین [[جشنواره فیلم فجر]].
* [[۱۹۹۸ (میلادی)|۱۹۹۸]] - برنده هوگو نقره‌ای سی و چهارمین [[جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو]]، [[آمریکا]].
;بمانی
* [[۲۰۰۳ (میلادی)|۲۰۰۳]] - برنده جایزه ویژه جشنواره فیلم بروکسل، [[بلژیک]].
* [[جشنواره فیلم کن ۲۰۰۲|۲۰۰۲]]- نامزد جایزه بخش [[نوعی نگاه]] جشنواره [[جشنواره کن|کن]]
;مهمان مامان
* [[۲۰۰۴ (میلادی)|۲۰۰۴]] - برنده جایزه بهترین فیلم بیست و دومین [[جشنواره فیلم فجر]].
* [[۲۰۰۴ (میلادی)|۲۰۰۴]] - برندهٔ لوح زرین بهترین فیلم از دیدگاه منتقدان بیست و پنجمین [[جشنواره فیلم فجر]].
* [[۲۰۰۵ (میلادی)|۲۰۰۵]] - نامزد جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی هشتمین [[جشن بزرگ سینمای ایران]].
* [[۲۰۰۵ (میلادی)|۲۰۰۵]] - نامزد جایزه بهترین فیلم سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فوکوئوکا، [[ژاپن]].
;سنتوری
* [[۲۰۰۷ (میلادی)|۲۰۰۷]] - برندهٔ جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و پنجمین [[جشنواره فیلم فجر]].
;نارنجی‌پوش
* ۲۰۱۲ - برنده جایزه ویژه هیئت داوران سی‌امین دوره [[جشنواره فیلم فجر]]<ref>{{یادکرد وب
| عنوان = روزهای زندگی و ضد گلوله بهترین فیلم‌های جشنواره فیلم فجر شدند
| ناشر = مهر نیوز
| نشانی = http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1532500
| تاریخ = ۲۳ بهمن ۱۳۹۰
| تاریخ بازدید = ۱۵ فوریه ۲۰۱۲
| پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67ampA9y7?url=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1532500
| تاریخ بایگانی = 12 مه 2012
}}</ref>
;شخصی
* ۱۳۸۵ - جایزه یک عمر فعالیت اثرگذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همت [[انتشارات کاروان]] و [https://web.archive.org/web/20190922003058/http://www.bookfiesta.ir/ ماهنامه جشن کتاب].
* ۲۰۰۷ - دریافت جایزه دست چاپ [[جشنواره فیلم پوسان|جشنواره فیلم بوسان]].
* [[۲۰۰۸ (میلادی)|۲۰۰۸]] - تقدیر برای یک عمر فعالیت هنری [[جشنواره بین‌المللی فیلم زردآلوی طلایی ایروان]].<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.fararu.com/vdcbg9b8.rhb88piuur.html |title=فرارو |accessdate=۵ اوت ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081007060356/http://fararu.com/vdcbg9b8.rhb88piuur.html |archivedate=۷ اکتبر ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref>
* ۲۰۱۴ - دریافت نشان [[لژیون دونور]] درجه شوالیه از سوی سفیر فرانسه.<ref>http://www.asriran.com/fa/news/365055/داریوش-مهرجویی-شوالیه-فرانسوی‌ها-را-در-تهران-گرفت</ref>
== سانسور و توقیف ==
[[پرونده:Dayereh mina04.jpg|بندانگشتی|250px|داریوش مهرجویی در پشت صحنهٔ فیلم‌برداری ''[[دایره مینا|دایرهٔ مینا]]'' (۱۳۵۳) این فیلم به مدت سه سال توقیف بود.]]
«بیشتر فیلم‌های مهرجویی، ناخواسته تیغ دردناک سانسور را پذیرفته‌اند»<ref>شیخلو ۳۸۲</ref> «او احتمالاً تنها فیلمسازی است که هم پیش از انقلاب فیلم‌هایش توقیف شده، و هم پس از انقلاب.»<ref>آرتور ۱۱۳</ref> در جدول زیر فاصلهٔ بین ساخته شدن و اجازهٔ پخش گرفتن فیلم‌های مهرجویی آمده‌است. فیلم بلندِ مستندِ سینمایی ''الموت'' که آن را در سال ۱۳۵۵ ساخت و در مورد اسلام، تشیع و اسماعیلیان است و برای تلویزیون ملی ایران ساخته شده‌بود، هرگز به نمایش در نیامد و گفته شد فیلم گم شده‌است. فیلم ''[[سنتوری]]'' هم که در ۱۳۸۵ ساخته شده‌است به دستور وزیر ''فرهنگ و ارشاد اسلامی'' دولت نهم اجازهٔ اکران عمومی نگرفت تا این که در دولت دهم بدون اکران عمومی وارد شبکهٔ خانگی (ویدئویی) شد.<ref>{{یادکرد خبر | عنوان=سنتوری؛ از توقیف تا رفع توقیف تا ممنوعیت اکران | وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی | تاریخ=2010-07-28 | پیوند=https://www.bbc.com/persian/arts/2010/07/100728_l41_santoori_license_off_cinema | تاریخ بازبینی=2022-03-07}}</ref>
در اسفند ۱۴۰۰ با صادر نشدن پروانه نمایش جدید برای فیلم ''[[لا مینور (فیلم)|لامینور]]'' او از طرف [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]] [[دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران|دولت سیزدهم]]، این فیلم به شکل رسمی از ترکیب اکران نوروز ۱۴۰۱ خارج شد و تلاش‌های تهیه‌کننده و بیانیه صنف‌های سینمایی برای نمایش عمومی آخرین ساختهٔ مهرجویی بی‌اثر ماند. استدلال مسئولان سازمان سینمایی ایران آن است که دو سال از صدور مجوز نمایش این اثر سینمایی می‌گذرد و این مجوز منقضی شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/arts-60638065 |عنوان = حذف فیلم داریوش مهرجویی از اکران نوروز؛ سرنوشت 'سنتوری' در انتظار 'لامینور' است؟| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱۵ اسفند ۱۴۰۰ |تاریخ بازدید = ۷ مارس ۲۰۲۲}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align:center;font-size:80%;"
|- valign="bottom"
! فیلم‌ها!!تاریخ ساخت !!تاریخ پخش !! سال‌های محاق
|-
! ''[[گاو (فیلم)|گاو]]''
|۱۳۴۸||۱۳۴۹||۱
|-
! ''[[دایره مینا]]''
|۱۳۵۳||۱۳۵۶<ref>در ایران در بهار ۱۳۵۷ اکران عمومی گرفت.</ref>||۳
|-
! ''[[الموت (فیلم)|الموت]]''<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.isna.ir/news/97060200375/آرزوی-مهرجویی-برای-سینمای-ایران |عنوان = آرزوی مهرجویی برای سینمای ایران| ناشر = ایسنا|تاریخ = ۲ شهریور ۱۳۹۷ |تاریخ بازدید = ۷ مارس ۲۰۲۲}}</ref> یا ''[[سیاحت در ایران (فیلم)|سیاحت در ایران]]''<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-60646089 |عنوان = پیام ویدیویی تند داریوش مهرجویی به وزارت ارشاد: مرا بکشید| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۷ مارس ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۷ مارس ۲۰۲۲}}</ref>
|۱۳۵۵||مفقود شده||-
|-
! ''[[مدرسه‌ای که می‌رفتیم]]''
|۱۳۵۹||۱۳۶۹||۱۰
|-
! ''[[بانو (فیلم ۱۳۷۰)|بانو]]''
|۱۳۶۹||۱۳۷۶||۷
|-
! ''[[سنتوری]]''
|۱۳۸۵||۱۳۸۹||۴
|-
! ''[[لا مینور (فیلم)|لامینور]]''
|۱۳۹۸||۱۴۰۱||۳
|}


== سبک ==
== سبک ==
خط ۲۵۴: خط ۳۷:


== پانویس ==
== پانویس ==
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}


== منابع ==
=== منابع ===
* {{یادکرد |فصل=ولی گول نخورید |کتاب=دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵ |نویسنده = آرتور، پل |ناشر =هرمس |شهر=[[تهران]] |کوشش=علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی |صفحه=۱۱۳ |سال=۱۳۸۵ |شابک=964-363-279-2}}
* {{یادکرد |فصل=ولی گول نخورید |کتاب=دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵ |نویسنده = آرتور، پل |ناشر =هرمس |شهر=[[تهران]] |کوشش=علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی |صفحه=۱۱۳ |سال=۱۳۸۵ |شابک=964-363-279-2}}
* {{یادکرد |فصل=با مهرجویی، در دنیای مهرجویی [[نشریه فیلم|نشریهٔ فیلم]]، شماره یک، [[زمستان]] ۱۳۵۱|کتاب=مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی|نویسنده = امکانیان، بیژن |ناشر =انتشارات ناهید|شهر=[[تهران]]|کوشش=گردآورنده: ناصر زراعتی|سال=۱۳۷۵}}
* {{یادکرد |فصل=با مهرجویی، در دنیای مهرجویی [[نشریه فیلم|نشریهٔ فیلم]]، شماره یک، [[زمستان]] ۱۳۵۱|کتاب=مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی|نویسنده = امکانیان، بیژن |ناشر =انتشارات ناهید|شهر=[[تهران]]|کوشش=گردآورنده: ناصر زراعتی|سال=۱۳۷۵}}
خط ۲۷۸: خط ۶۳:
{{چپ‌چین}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.cineaste.com/sum01.htm| عنوان = CINEASTE, Summer 2001| تاریخ بازدید = ۲۶ مه ۲۰۰۸| اثر = | زبان = [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]| پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20081002204853/http://www.cineaste.com/sum01.htm| تاریخ بایگانی = ۲ اکتبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.cineaste.com/sum01.htm| عنوان = CINEASTE, Summer 2001| تاریخ بازدید = ۲۶ مه ۲۰۰۸| اثر = | زبان = [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]| پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20081002204853/http://www.cineaste.com/sum01.htm| تاریخ بایگانی = ۲ اکتبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}}
{{پایان چپ‌چین}}
{{پایان چپ‌چین}}{{فیلم‌های داریوش مهرجویی||state=expanded}}
 
== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{رده انبار|Dariush Mehrjui}}
{{ویکی‌پدیا صوتی|Dariush Mehrjui fa.ogg|۲۰۱۲-۰۲-۲۹}}
* {{imdb name|شناسه=۰۵۷۶۵۲۹}}
* {{Rotten Tomatoes person|dariush_mehrjui}}
* {{سوره اشخاص|شناسه=۱۳۸۱۱۲۲۴۰۱۲۳}}
* [https://web.archive.org/web/20060822071715/http://panjare.org/archives/94 نگاهی به زندگی و آثار داریوش مهرجویی]
* [https://web.archive.org/web/20080730031416/http://www.cinemaema.com/NewsArticle3457.html با هنر نمی‌شود کشتی گرفت] (یادداشت داریوش مهرجویی دربارهٔ جشنوارهٔ فجر)
* [https://web.archive.org/web/20120229202621/http://www.iranact.com/cinema/artists/showartist.asp?id=1958 مهرجویی در ایران‌آکت]
* [https://web.archive.org/web/20080930170644/http://nasiriphotos.com/blog/2008/04/29/22,44,34/ بهروز وثوقی و داریوش مهرجویی در آمریکا]
* [https://web.archive.org/web/20080311075352/http://www.cinetmag.com/ShowArtist.asp?ArtistID=72 داریوش مهرجویی (کارگردان)]
* [http://www.theater.ir/article.aspx?id=14775 داریوش مهرجویی و ترجمه دو اثر از اوژن یونسکو]
* [https://web.archive.org/web/20160304210213/http://kargozaaran.com/ShowNews.php?12442 داریوش مهرجویی، در جشنواره «زردآلوی طلایی»]
* [http://www.sharifnews.com/?21898 نامه اعتراض «داریوش مهرجویی» به ضرغامی]
 
{{فیلم‌های داریوش مهرجویی||state=expanded}}
{{Template group
{{Template group
|title = جایزه‌ها
|title = جایزه‌ها
خط ۳۰۳: خط ۷۰:
{{فجر فیلمنامه}}
{{فجر فیلمنامه}}
}}
}}
{{ادبیات فارسی}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}


{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}}


{{ترتیب‌پیش‌فرض:مهرجویی، داریوش}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:مهرجویی، داریوش}}

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۳۹

داریوش مهرجویی
مهرجویی در سال ۱۳۹۷
متولد۱۷ آذر ۱۳۱۸ ‏(۸۴ سال)
تهران، ایران
محل تحصیلدانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس
حرفه
  • کارگردان
  • تهیه‌کننده
  • نویسنده
سال‌های فعالیت۱۳۴۶–اکنون
آثار
همسر(ها)فریار جواهریان (سابق)
وحیده محمدی‌فر
فرزندان۳

داریوش مهرجویی (زادهٔ ۱۷ آذرِ ۱۳۱۸) کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. او یکی از فیلم‌سازان برجستهٔ ایران و از چهره‌های اصلی موجِ نوی سینمای ایران است.[۱] مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پردازد. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ فلسفه از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس آمریکا است.

مهرجویی با ساختِ فیلمِ گاو (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، او مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر شد.[۲] از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (۱۳۷۳)، لیلا (۱۳۷۵)، درخت گلابی (۱۳۷۶)، مهمان مامان (۱۳۸۲) و سنتوری (۱۳۸۵) اشاره کرد.

براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده‌است.[۳] مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ فیلم به سال ۱۳۶۷[۴] و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر[۵] و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما.[۶] او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.[۷]

هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.

سرگذشت

داریوش مهرجویی پشتِ صحنهٔ نخستین فیلمش، الماس ۳۳، (۱۳۴۶)

داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران[۸] در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادربزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»[۹] در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.

در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لس‌آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.[۱۰] سالِ ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیلِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلاب ۱۳۵۷ و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به فرانسه شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده‌است.[۱۱]

مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.

حضور جهانی

ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سال‌ها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته‌است.[۱۲]

سبک

مهرجویی از ستوده‌ترین فیلم‌سازان سینمای ایران است.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶] از نظر سبک فیلمسازی، داریوش مهرجویی در فیلم‌هایش قید زمان و مکان را برمی‌دارد و در ماورای این ارکان اصلی وجودی پیش می‌رود و همین حرکت‌ها و رخدادها هستند که تصور مخاطب را بی‌پروا با خود به هر طرف می‌کشانند.[۱۷]

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ طالبی‌نژاد، احمد (۱۳۷۳). یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شیدا.
  2. ↑ «اعضای پیوسته فرهنگستان هنر». فرهنگستان هنر. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰.
  3. ↑ ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382
  4. ↑ جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۱۱–۱۰.
  5. ↑ پوریا، «جذابیت پنهان انتخاب»، ۱۸.
  6. ↑ فراستی، «بهترین‌های عمر ما»، ۷۳.
  7. ↑ جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۶۸.
  8. ↑ نجفی ۳۴۲
  9. ↑ اکرمی ۵۴
  10. ↑ امید ۴۰۶ و ۴۰۷
  11. ↑ چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا، بی‌بی‌سی فارسی
  12. ↑ اکرمی ۵۰
  13. ↑ فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
  14. ↑ آغداشلو، آیدین. گفتگو با مجلّه اندیشه پویا. شمارهٔ ۳۳. زمستان ۱۳۹۴.
  15. ↑ دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است.
  16. ↑ دهقان، «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید»، ۱۳.
  17. ↑ مهرجویی فیلسوف سینمای ایران

منابع

  • آرتور، پل (۱۳۸۵)، «ولی گول نخورید»، دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
  • امکانیان، بیژن (۱۳۷۵)، «نشریهٔ فیلم»، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید
  • امید، جمال (بهار ۱۳۷۴)، تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷–۱۲۷۹، تهران: انتشارات روزنه
  • امینی، احمد (۱۳۷۲)، صد فیلم تاریخ سینمای ایران، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا
  • باباخانی، نگار (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «داریوش مهرجویی، نویسنده و مترجم»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
  • پوریا، امیر (۱۳۷۸). «جذابیت پنهان انتخاب: ۱۵۰ هنرمند، سینماگر، نویسنده، نقاش، شاعر، موسیقیدان و منتقد ایرانی، فیلم‌های محبوب خود را از تاریخ سینمای ایران و جهان برگزیده‌اند». دنیای تصویر (۷۴): ۱۲–۲۰.
  • جعفری‌نژاد، شهرام (۱۳۹۸). «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»: نتایج سه دورهٔ پیشین در یک نگاه». فیلم (۵۵۸): ۶۸–۱۰.
  • دهقان، خسرو (۱۳۸۱). «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید». نقد سینما (۳۶): ۱۳.
  • فراستی، مسعود (۱۳۸۱). «بهترینهای عمر ما: بهترین فیلم‌ها و فیلمسازان تاریخ سینما از نگاه ۵۵ منتقد سینمایی». نقد سینما (۳۳): ۷۲–۸۷.
  • «داریوش مهرجویی». وبگاه سوره. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۸۵.
  • قادری، امیر (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «برهنه شدن»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
  • قره‌شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی (۱۳۸۵)، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان، تهران: هرمس، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
  • «دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است». خبرآنلاین. ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۹ آگوست ۲۰۱۶.
  • مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵
  • مهرجویی، داریوش. جهانبگلو، رامین. هامون در گفتگوی داریوش مهرجویی و رامین جهانبگلو، دوم. تهران: انتشارات زمانه ۱۳۷۳
  • «مهرجویی، داور جشنواره زردآلوی طلایی». فرارو. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
  • مهرجویی، داریوش (۱۳۷۶)، پری، تهران: انتشارات امه، شابک ۹۶۴-۹۰۶۸۸-۸-۰
  • نجفی، احمد؛ مهرجویی، داریوش (۱۳۸۵)، «ساعتی گپ و گفت با مهرجویی»، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=داریوش_مهرجویی&oldid=30228»