ابوالکلام آزاد

ابوالکلام آزاد
وزیر فرهنگ و آموزش هند (۱۹۵۸–۱۹۴۷)
اطلاعات شخصی
زاده	مولانا ابوالکلام محی الدین احمد آزاد ۱۱ نوامبر ۱۸۸۸ مکه، ولایت حجاز،
درگذشته	۲۲ فوریه ۱۹۵۸ (۶۹ سال) دهلی نو، هند،

ابوالکلام آزاد با نام کامل احمد بن خیرالدین که در برخی منابع با نام محیی‌الدین بن خیرالدین هم گزارش شده است، از سیاستمداران مسلمان هندی بود.

نام و نسب

ابوالکلام آزاد با نام کامل احمد بن خیرالدین که در برخی منابع با نام محیی‌الدین بن خیرالدین هم گزارش شده است، هندی‌الاصل بود و پدرش از مردم دهلی هند بود و خود از مادری عرب بود.

سرگذشت

ابوالکلام در سال ۱۳۰۲ ه‍.ق در مکه متولد شد. او پس از گذرانیدن مراحل آموزش ابتدائی به سن ۱۴ سالگی به مصر رفت و در جامع ازهر به ادامه تحصیل علم پرداخت و در آن حال در خارج از جامع تدریس می‌کرد. ابوالکلام پس از اتمام دوران تحصیل به موطن اصلی خود هندوستان بازگشت و در شهر کلکته سکونت داشت. در دورانی که حرکت آزادی‌خواهی در هند شروع شده بود، وی یکی از اعضاء اصلی این نهضت شد و در سال ۱۹۱۲ م در آنجا مجله هلال را به زبان اردو منتشر می‌کرد. وی در این مجله استعمار بریتانیا را سخت مورد انتقاد و اعتراض قرار می‌داد، تا این که حکومت انگلیسی هند، وی را در سال ۱۹۱۴ م دستگیر و زندانی کرد. او تفسیر قرآن را در ۱۵ جلد در زندان تألیف کرد. در سال ۱۹۲۰ م از زندان آزاد شد و به نشر مجله بلاغ پرداخت، وی در آن دوران از سران حزب کنگره هند که مهاتما گاندی آن را بنیان نهاده بود، گردید، و طبق برنامه این حزب به مبارزه منفی با استعمار ادامه می‌داد. ابوالکلام از آن پس بارها دستگیر و زندانی شد. انور جندی گزارش کرده است که ابوالکلام یازده سال در زندان بسر برد و این امر به هیچ وجه وی را از مقاومت در برابر انگلستان بازنداشت. ابوالکلام در زندان کتاب تذکره را به زبان اردو تألیف کرد و در این کتاب فلسفه قیام و انقلاب و افکار سیاسی خود را بیان کرد. او در سال ۱۹۲۳ م ریاست حزب کنگره را به عهده گرفت، و در روزگار ریاست وی هندوستان به استقلال رسید و این کشور واحد، به دو کشور هند و پاکستان تقسیم شد. او بقاء در هند را انتخاب نمود و از همین رو دوستان مسلمان پاکستانی خود را رنجاند. در آن دوران به ریاست پارلمان هند انتخاب گردید، سپس وزارت فرهنگ را عهده‌دار شد. ابوالکلام آزاد در حالی که از پا فلج شده بود، در سال ۱۳۷۷ ه‍.ق در دهلی درگذشت. کتاب من دلائل النبوة و کتاب دیگری با نام ترجمه و تفسیر قرآن از آثار منسوب به اوست.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوالکلام آزاد». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.