پنج گنج: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{نظامی گنجوی (نوار کناری)}} | {{نظامی گنجوی (نوار کناری)}} | ||
'''پنج گنج نظامی''' یا '''خمسه''' ([[زبان عربی|عربی]]: خمسة - برگردان [[زبان فارسی|فارسی]]: پنجگانه) اصلی‌ترین و شناخته شده‌ترین اثر [[نظامی گنجوی]] است. | '''''پنج گنج نظامی''''' یا '''''خمسه''''' ([[زبان عربی|عربی]]: خمسة - برگردان [[زبان فارسی|فارسی]]: پنجگانه) اصلی‌ترین و شناخته شده‌ترین اثر [[نظامی گنجوی]] است. | ||
== | == محتوای کتاب == | ||
مجموعه پنج گنج شامل پنج [[شعر روایی]] بلند است. | مجموعه پنج گنج شامل پنج [[شعر روایی]] بلند است. | ||
# | # ''مخزن‌الاسرار'' (برگردان فارسی: گنجینه رازها)، سرودهٔ ۵۷۰ قمری/۱۱۶۳ میلادی | ||
# | # ''خسرو و شیرین''، سرودهٔ ۵۷۶ قمری/۱۱۷۷ تا ۱۱۸۰ میلادی | ||
# | # ''لیلی و مجنون''، سرودهٔ ۵۸۴ قمری/۱۱۹۲ میلادی | ||
# | # ''هفت‌پیکر''، سرودهٔ ۵۹۳ قمری/۱۱۹۷ میلادی | ||
# | # ''اسکندرنامه'' دارای دو بخش به نام‌های شرفنامه و اقبال‌نامه، سرودهٔ ۵۹۹ قمری یا به روایتی ۶۰۷ تا ۶۱۱ قمری/۱۱۹۷ میلادی یا به روایتی ۱۱۹۶ تا ۱۲۰۲ میلادی | ||
پنج گنج موضوعی محبوب برای نسخه‌های خطی فاخری بود که با مینیاتورهای نقاشی شده در دربار ایران و [[امپراتوری گورکانی|مغول]] در قرون بعد نشان داده شده بودند. به عنوان مثال می‌توان به | === مینیاتور ایرانی === | ||
پنج گنج موضوعی محبوب برای نسخه‌های خطی فاخری بود که با مینیاتورهای نقاشی شده در دربار [[ایران]] و [[امپراتوری گورکانی|مغول]] در قرون بعد نشان داده شده بودند. به عنوان مثال می‌توان به ''پنج گنج نظامی (کتابخانه بریتانیا، Or. ۱۲۲۰۸)'' اشاره کرد که برای امپراتور مغول [[اکبر کبیر|اکبر]] در دهه ۱۵۹۰ میلادی ایجاد شد. [[نسخه خطی]] پنج گنج که برای [[اورنگ‌زیب|شاهزاده اورنگ زیب]]، ششمین امپراتور مغول خلق شده، اکنون در [[مجموعه هنر اسلامی خلیلی]] موجود است. تصاویر آن از [[بهرام گور]] شخصیت اورنگ زیب را به تصویر می‌کشد. | |||
پنج گنج نخستین بار در ۱۸۴۷ م یا ۱۲۵۰ ق در [[بمبئی]] و در ۱۲۶۱ ق در [[تهران]] به چاپ رسید. نخستین کسی که سعی وافری بر ارائهٔ مجموعه‌ای منسجم و مصحح از آثار نظامی به کار برد [[وحید دستگردی]] بود که حاصل کارش بین ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۷ خورشیدی منتشر شد. پس از وی چاپ‌های دیگری نیز انتشار یافت که از جملهٔ آنها مجموعهٔ شش جلدی با تصحیح و توضیح [[بهروز ثروتیان]] است که از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۹ توسّط [[انتشارات توس]] به چاپ رسید،<ref>{{پک|شریفی|۱۳۸۷|ک=فرهنگ ادبیات فارسی|ص=۵۹۶}}</ref> و بار دیگر در سال ۱۳۸۶ با تصحیح و شرح مجدد توسط [[انتشارات امیرکبیر]] منتشر شد.<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=|کوشش=|تاریخ=2012-09-03|عنوان=ایبنا - 9 کتاب از بهروز ثروتیان، پژوهشگر فقید آماده انتشارند|نشانی=http://www.ibna.ir/vdchxqnz623nkqd.tft2.html|ناشر=ایبنا|زبان=fa|doi=|تاریخ بازدید=|تاریخ بازبینی=2018-06-12|archive-date=۲۵ نوامبر ۲۰۱۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20121125005255/http://www.ibna.ir/vdchxqnz623nkqd.tft2.html|url-status=dead}}</ref> این اثر در فهرست میراث مستند برنامهٔ [[حافظه جهانی یونسکو|حافظهٔ جهانی یونسکو]] از سوی ایران ثبت گردیده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100844810899|عنوان=ثبت جهانی خمسه نظامی و التفهیم ابوریحان در یونسکو | ناشر =جام جم آنلاین |تاریخ = ۸ خرداد ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=۵ دی ۱۳۹۱}}</ref> | == نشر و ترجمه == | ||
پنج گنج نخستین بار در ۱۸۴۷ م یا ۱۲۵۰ ق در [[بمبئی]] و در ۱۲۶۱ ق در [[تهران]] به چاپ رسید. نخستین کسی که سعی وافری بر ارائهٔ مجموعه‌ای منسجم و مصحح از آثار نظامی به کار برد [[وحید دستگردی]] بود که حاصل کارش بین ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۷ خورشیدی منتشر شد. پس از وی چاپ‌های دیگری نیز انتشار یافت که از جملهٔ آنها مجموعهٔ شش جلدی با تصحیح و توضیح [[بهروز ثروتیان]] است که از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۹ توسّط [[انتشارات توس]] به چاپ رسید،<ref>{{پک|شریفی|۱۳۸۷|ک=فرهنگ ادبیات فارسی|ص=۵۹۶}}</ref> و بار دیگر در سال ۱۳۸۶ با تصحیح و شرح مجدد توسط [[انتشارات امیرکبیر]] منتشر شد.<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=|کوشش=|تاریخ=2012-09-03|عنوان=ایبنا - 9 کتاب از بهروز ثروتیان، پژوهشگر فقید آماده انتشارند|نشانی=http://www.ibna.ir/vdchxqnz623nkqd.tft2.html|ناشر=ایبنا|زبان=fa|doi=|تاریخ بازدید=|تاریخ بازبینی=2018-06-12|archive-date=۲۵ نوامبر ۲۰۱۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20121125005255/http://www.ibna.ir/vdchxqnz623nkqd.tft2.html|url-status=dead}}</ref> | |||
== ثبت در فهرست میراث مستند == | |||
این اثر در فهرست میراث مستند برنامهٔ [[حافظه جهانی یونسکو|حافظهٔ جهانی یونسکو]] از سوی ایران ثبت گردیده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100844810899|عنوان=ثبت جهانی خمسه نظامی و التفهیم ابوریحان در یونسکو | ناشر =جام جم آنلاین |تاریخ = ۸ خرداد ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=۵ دی ۱۳۹۱}}</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۷: | ||
=== منابع === | === منابع === | ||
{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=شریفی |نام=محمد|ویراستار= محمدرضا جعفری |کتاب=فرهنگ ادبیات فارسی|سال=۱۳۸۷ |ناشر=فرهنگ نشر نو و انتشارات معین|شهر=تهران |شابک=978-964-7443-41-8}} | |||
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=شریفی |نام=محمد|ویراستار= محمدرضا جعفری |کتاب=فرهنگ ادبیات فارسی|سال=۱۳۸۷ |ناشر=فرهنگ نشر نو و انتشارات معین|شهر=تهران |شابک=978-964-7443-41-8}} | |||
[[رده:آثار نظامی گنجوی]] | [[رده:آثار نظامی گنجوی]] | ||
[[رده:حافظه جهانی یونسکو در ایران]] | [[رده:حافظه جهانی یونسکو در ایران]] | ||
نسخهٔ ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۵۵
| از سلسله مقالات دربارهٔ |
| نظامی گنجوی |
|---|
| آثار |
| پنج گنج (شامل: مخزن‌الاسرار • خسرو و شیرین • لیلی و مجنون • هفت‌پیکر • اسکندرنامه) |
| هنر و اندیشه |
پنج گنج نظامی یا خمسه (عربی: خمسة - برگردان فارسی: پنجگانه) اصلی‌ترین و شناخته شده‌ترین اثر نظامی گنجوی است.
محتوای کتاب
مجموعه پنج گنج شامل پنج شعر روایی بلند است.
- مخزن‌الاسرار (برگردان فارسی: گنجینه رازها)، سرودهٔ ۵۷۰ قمری/۱۱۶۳ میلادی
- خسرو و شیرین، سرودهٔ ۵۷۶ قمری/۱۱۷۷ تا ۱۱۸۰ میلادی
- لیلی و مجنون، سرودهٔ ۵۸۴ قمری/۱۱۹۲ میلادی
- هفت‌پیکر، سرودهٔ ۵۹۳ قمری/۱۱۹۷ میلادی
- اسکندرنامه دارای دو بخش به نام‌های شرفنامه و اقبال‌نامه، سرودهٔ ۵۹۹ قمری یا به روایتی ۶۰۷ تا ۶۱۱ قمری/۱۱۹۷ میلادی یا به روایتی ۱۱۹۶ تا ۱۲۰۲ میلادی
مینیاتور ایرانی
پنج گنج موضوعی محبوب برای نسخه‌های خطی فاخری بود که با مینیاتورهای نقاشی شده در دربار ایران و مغول در قرون بعد نشان داده شده بودند. به عنوان مثال می‌توان به پنج گنج نظامی (کتابخانه بریتانیا، Or. ۱۲۲۰۸) اشاره کرد که برای امپراتور مغول اکبر در دهه ۱۵۹۰ میلادی ایجاد شد. نسخه خطی پنج گنج که برای شاهزاده اورنگ زیب، ششمین امپراتور مغول خلق شده، اکنون در مجموعه هنر اسلامی خلیلی موجود است. تصاویر آن از بهرام گور شخصیت اورنگ زیب را به تصویر می‌کشد.
نشر و ترجمه
پنج گنج نخستین بار در ۱۸۴۷ م یا ۱۲۵۰ ق در بمبئی و در ۱۲۶۱ ق در تهران به چاپ رسید. نخستین کسی که سعی وافری بر ارائهٔ مجموعه‌ای منسجم و مصحح از آثار نظامی به کار برد وحید دستگردی بود که حاصل کارش بین ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۷ خورشیدی منتشر شد. پس از وی چاپ‌های دیگری نیز انتشار یافت که از جملهٔ آنها مجموعهٔ شش جلدی با تصحیح و توضیح بهروز ثروتیان است که از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۹ توسّط انتشارات توس به چاپ رسید،[۱] و بار دیگر در سال ۱۳۸۶ با تصحیح و شرح مجدد توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شد.[۲]
ثبت در فهرست میراث مستند
این اثر در فهرست میراث مستند برنامهٔ حافظهٔ جهانی یونسکو از سوی ایران ثبت گردیده است.[۳]
پانویس
ارجاعات
- ↑ شریفی، فرهنگ ادبیات فارسی، ۵۹۶.
- ↑ «ایبنا - 9 کتاب از بهروز ثروتیان، پژوهشگر فقید آماده انتشارند». ایبنا. ۲۰۱۲-۰۹-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۲.
- ↑ «ثبت جهانی خمسه نظامی و التفهیم ابوریحان در یونسکو». جام جم آنلاین. ۸ خرداد ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۵ دی ۱۳۹۱.
منابع
- شریفی، محمد (۱۳۸۷). محمدرضا جعفری، ویراستار. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۴۴۳-۴۱-۸.