فخرالدین علی صفی

مولانا فخرالدین علی بن حسین واعظ کاشفی یا فخرالدین علی صفی (۹۳۹–۸۶۷ هـ ق) نویسندهٔ کتاب لطایف الطوایف از لطیفه‌پردازان نامبردار ایران است. او از خاندان دانش و قلم است که در قرن‌های نهم و دهم هجری زندگی می‌کرده است. فخر الدین شعر هم می‌سروده و صفی تخلص می‌کرده است. کتاب رَشَحات عین الحیات در شرح حال و معرفی مشایخ و بزرگان نقشبندی و کتاب انیس العارفین در وعظ و نصیحت از اوست.

زندگی

فخرالدین علی صفی، پسر حسین واعظ کاشفی و باجناغ جامی است. کاشفی خود خواهر جامی را به زنی گرفته بود اما معلوم نیست که آیا فخرالدین، خواهرزادهٔ جامی هست یا نه. شاید فخرالدین فرزند کاشفی از زنی دیگر بوده باشد.

تخلص شعری او، صفی، توسط جامی انتخاب شد. صفی لقب فرزند دوم جامی، خواجه صفی‌الدین محمد، بود که تنها پس از یک سال فوت شده بود. این موضوع نشان‌دهندهٔ ارتباط عاطفی بین فخرالدین و جامی است.

آثار

آثار فخرالدین عبارتند از:

• لطایف‌الطوایف: مجموعه‌ای از لطیفه‌ها، شوخی‌ها و نکته‌گویی‌های نغز و ممتاز
• حرز الامان من فتن آخر الزمان: در خواص آیات قرآن
• کشف الاسرار: در شرح یا تلخیص اسرار قاسمی اثر پدرش، حسین واعظ کاشفی
• انیس العارفین: در اندرز و حکایت
• منظومهٔ محمود و ایاز: در عرفان بر وزن لیلی و مجنون
• رَشَحات عین الحیات: شرح حال خواجه ناصرالدین عبیدالله احرار، استاد فخرالدین در عرفان، و دیگر شیوخ نقشبندیه

پانویس

منابع

• عباسی، جواد (۱۳۷۹). جواهر التفسیر: تفسیری ادبی، عرفانی، حروفی، شامل مقدمه‌ای در علوم قرآنی و تفسیر سورهٔ حمد. تهران: میراث مکتوب. شابک ۹۶۴-۶۷۸۱-۴۱-۱.
• عباسی، جواد (۱۳۷۸). «گذری بر «جواهر التفسیر» کاشفی سبزواری». آینهٔ میراث. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب (۴): ۸۵–۸۴.