فهرست صحن‌های حرم امام رضا

فهرست صحن‌های حرم امام رضا شامل فضاهای حیاط مانند حرم امام رضا می‌شود۔

تاریخچه صحن‌ها در حرم امام رضا

صحن موزه، یکی از صحن‌های ساخته شدن در دوره پهلوی بود که در جنوب شرقی روضه قرار داشته‌است۔ این بنا، بعدها مسقف شده و به رواق تغییر کاربری داده شد و نام رواق امام خمینی را بر خود گرفت۔ مساحت این صحن، ۷۸۰۰ مترمربع بود۔

فهرست

فهرست صحن‌های حرم امام رضا

نام صحن	موقعیت	نام ایوان‌ها	تاریخ (به شمسی)		مساحت (مترمربع)	تعداد بناها					توضیحات	نقشه	منبع
			شروع‌ساخت	بهره‌برداری		ایوان	حجره و غرفه	مناره	سقاخانه	پنجره فولاد
آزادی	شرق روضه	ایوان غربی (ایوان ناصری) ایوان جنوبی (ایوان ساعت آزادی) ایوان شرقی ایوان شمالی	۱۱۹۷	۱۲۲۵	۴۱۳۱	۴	۵۶	۱	ندارد	ندارد	این صحن دو طبقه‌است و طبقه زیرین آن در سال ۱۳۵۰ برای دفن اموات تاسیس شده است که به بهشت ثامن مشهور است۔ ساخت صحن به دستور فتعلی شاه قاجار صورت گرفت۔ سفت‌کاری صحن تا ۱۲۲۵ به پایان رسید و نماکاری آن تا سال ۱۲۵۸ ادامه داشت۔ نام قدیمی این صحن، صحن نو، صحن مقدس جدید یا صحن مقدس نو و همینطور صحن جدید خاقانی بود۔
انقلاب	جنوب روضه	ایوان شمالی (ایوان عباسی) ایوان جنوبی ایوان شرقی (نقاره‌خانه) ایوان غربی (ایوان ساعت)	۹۸۰	بیش از چهل سال بعد از سال شروع ساخت	۶۷۳۴	۴	۴۸	۴	دارد	دارد	قدیمی‌ترین صحن حرم امام رضا در عهد تیموری شروع و در عصر صفوی ساخته شد۔ پنجره فولاد مشهور حرم، در بخش ایوان جنوبی این صحن قرار داد۔ سقاخانه اسماعیل طلایی، برج ساعت و نقارخانه در این صحن واقع شده‌اند۔ در دوره جمهوری اسلامی این صحن دو طبقه شد و طبقه زیرین آن به رواق دارالحجه اختصاص یافت۔ نام قدیمی این صحن، صحن کهنه است که پس از ساخت صحن نو، به این نام گذاشته شد۔ پیش از آن به این صحن، صحن مقدس، صحن آستانه مقدس و عتیق می‌گفتند۔ بعد از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، نام این صحن به انقلاب تغییر کرد۔
بعثت	جنوب صحن آزادی	ایوان شمالی ایوان غربی	۱۳۸۱			۲		ندارد	ندارد	ندارد	یکی از صحن‌های کوچک حرم است که پس از تغییر کاربری صحن موزه به رواق امام خمینی، از باقی‌مانده آن صحن، به وجود آمد۔ این صحن، یک ایوان دارد و از آن به حیات ورودی به رواق امام خمینی یاد می‌شود۔ این صحن در دوره پهلوی، با نام صحن موزه و به منظور امور تشریفاتی ساخته شد، که بعدها در سال ۱۳۸۱ با تحولات و تغییر به رواق امام خمینی، کوچک شده و به صحن بعثت مبدل شد۔
جامع رضوی	در جنوب صحن‌های کوثر، قدس و غدیر	ایوان جنوبی (ایوان ولیعصر) ایوان شرقی (باب الکاظم) ایوان غربی (باب الهادی)	۱۳۷۶		۵۶۵۰۰	۳		۶	ندارد	ندارد	صحن جامع رضوی، بزرگترین صحن ساخته شده در حرم امام رضاست که در دوره جمهوری اسلامی ایران ساخته شد۔ این صحن در دو طبقه ساخته شده و طبقه زیرین آن پارکینگ است۔ این صحن دارای ۶ گلدسته است۔
جمهوری اسلامی	در غرب روضه	ایوان شمالی ایوان جنوبی ایوان شرقی (ایوان طلای جمهوری) ایوان غربی ایوان جنوب غربی	۱۳۶۰	۱۳۶۸	۷۳۰۰	۵	۳۰	۲	دارد	دارد	نخستین صحن ساخته شده در دوره جمهوری اسلامی است۔ این بنا پنج ایوان دارد و در ضلع شرقی آن یک پنجره برنجی (پنجره فولاد) قرار دارد۔
غدیر	جنوب غربی مجموعه حرم	ایوان جنوبی		۱۳۸۵	۱۴۵۰۰	۱		ندارد	ندارد	ندارد	در این صحن، حجره‌های زیادی وجود ندارد۔
قدس	جنوب روضه و شمال مسجد گوهرشاد	ایوان جنوبی ایوان شمالی ایوان شرقی ایوان غربی		۱۳۷۰	۱۸۸۰	۴	۳۲		دارد	ندارد	سقاخانه‌ای الهام گرفته از قبةالصخره در بیت‌المقدس در مرکز این صحن قرار دارد۔ این صحن در دو طبقه طراحی شده‌است که طبقه زیرین، آرامگاه می‌باشد۔
کوثر	جنوب شرقی روضه و جنوب غربی صحن جامع	ایوان جنوبی		۱۳۸۳	۱۵۵۸۰	۱			ندارد	ندارد	در طبقه زیرین صحن، پارکینگ و تاسیسات حرم امام رضا قرار و در میانه این صحن، چند حوض کوچک و بزرگ قرار گرفته‌اند۔
مسجد گوهرشاد		ایوان شمالی (ایوان دارالسیاده) ایوان جنوبی (ایوان مقصوره) ایوان شرقی (ایوان حاجی حسن) ایوان غربی (ایوان آب)		۱۳۷۰	۲۷۵۰	۴	۸	۲	ندارد	ندارد	قدمت این صحن، به دوران تیموری می‌رسد و در کنار مسجد گوهرشاد ساخته شده‌است۔ اما به طور کامل، این صحن در سال ۱۳۷۰ به بهربرداری رسید۔ در وسط آن یک مسجد کوچکی به نام مسجد پیرزن وجود داشت که امروزه به حوض تبدیل شده‌است۔
هدایت	در شمال شرقی مجموعه حرم	ندارد	۱۳۷۸	۱۳۸۰	۱۴۸۹۲	ندارد		ندارد	ندارد	ندارد	این صحن در دو طبقه با کاربری عبادی و طبقه زیرین آن با کاربری پارکینگ طراحی و ساخته شده‌است۔

پانویس

منابع

• صحراگرد، مهدی (۱۳۹۳). «مسجد گوهرشاد». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• لباف، رجبعلی (۱۳۹۳). «صحن انقلاب». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن قدس». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۷۱۵۲۴۷.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن کوثر». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن موزه». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن آزادی». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن جامع رضوی». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن هدایت». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
• نعمتی، بهزاد (۱۳۹۳). «صحن غدیر». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.