هلالیه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات فرقه‌های اسلامی|عنوان=هلالیه|مکان تاسیس=بغداد|موسس=احمد بن هلال عبرتائی|مهمترین عقائد=نیابت احمد بن هلال عبرتائی|منشعب شده از=شیعه امامیه|دین اصلی=اسلام}} '''هلالیه''' از فرقه‌های منشعب شده از شیعه به شمار رفته‌است که به احمد...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات فرقه‌های اسلامی|عنوان=هلالیه|مکان تاسیس=بغداد|موسس=احمد بن هلال عبرتائی| | {{جعبه اطلاعات فرقه‌های اسلامی|عنوان=هلالیه|مکان تاسیس=بغداد|موسس=احمد بن هلال عبرتائی|مهمترین عقائد=نیابت احمد بن هلال عبرتائی|منشعب شده از=شیعه امامیه|دین اصلی=اسلام}} | ||
'''هلالیه''' از فرقه‌های منشعب شده از [[شیعه]] | '''هلالیه''' از فرقه‌های منشعب شده از [[شیعه]] به‌شمار رفته است که به [[احمد بن هلال عبرتائی]] منتسب است. هرچند در وجود چنین فرقه‌ای تردیدهایی مطرح شده است، اما در وجود عقیده‌های خاص برای احمد بن هلال، منابع بسیاری گزارش کرده‌اند. ریشه انشعاب این فرقه، عدم پذیرش نیابت [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]] (یا به نقلی [[محمد بن عثمان بن سعید عمری|محمد بن عثمان]]) از جانب [[حسن عسکری]] دانسته شده است. | ||
== مشخصات فرقه == | == مشخصات فرقه == | ||
هلالیه از فرقه‌های شیعی و در | هلالیه از فرقه‌های شیعی و در دسته‌بندی [[غلات]] است.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۶۷}}</ref> [[محمدجواد مشکور|جواد مشکور]] از این فرقه گزارش کرده است ولی در منابع دیگر از این فرقه گزارشی به میان نیست و تنها به مخالفت احمد بن هلال عبرتائی با محمد بن عثمان بن سعید عمری اشاره شده است.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=هلالیه}}</ref> صفری فرونشانی بر این باور است که عقاید او به گونه‌ای نبوده است که بخواهد یا بتواند پیروانی را برای خود دست و پا کند و فرقه‌ای را تأسیس کند؛ بنابراین گزارش جواد مشکور از این فرقه، احتمالی ناشی از گزارش [[عباس اقبال]] در کتاب ''[[خاندان نوبختی]]'' به نقل از [[کشی]] است که به چنین فرقه‌ای اشاره دارد.<ref>{{پک|1=کامیاب|2=عرفان|3=۱۳۹۳|ک=انتظار موعود|ف=کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی}}</ref> | ||
=== رهبر و عقاید فرقه === | === رهبر و عقاید فرقه === | ||
رهبر این فرقه، ابوجعفر احمد بن هلال عبرتائی کرخی است که در بین سال‌های ۱۸۰ | رهبر این فرقه، ابوجعفر احمد بن هلال عبرتائی کرخی است که در بین سال‌های ۱۸۰ ه.ق تا ۲۶۷ ه.ق زیسته است. او از اصحاب حسن عسکری بود و بعد از درگذشت حسن عسکری، منکر وکالت ابوجعفر عثمان بن سعید عمری شد. او خود مدعی بود که [[نیابت از امام|نائب]] حسن عسکری است.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۶۷}}</ref> هرچند احمد بن هلال در برخی روایات شیعی، به عنوان راوی نام برده شده است، اما توسط [[علی النقی]] مورد شماتت قرار گرفته است. علی النقی به شیعیانش تذکر می‌دهد که از وی پرهیز کنند چرا که او از [[تصوف|صوفیان]] ریاکار است.<ref>{{پک|1=عبدی|2=۱۳۸۸|ک=شناخت‌نامه علی بن ابراهیم|ص=۲۰۶}}</ref> در آثار رجالی شیعه نیز وی مجروح، مطرود و ملعون خطاب شده است. [[شیخ طوسی]] او را مدعی [[بابیت (مفهوم کلامی)|بابیت]] گزارش می‌کند و [[شیخ صدوق]] وی را مجروح نزد اساتید خود می‌داند. از [[حجت بن الحسن]] نیز روایتی در خصوص ملعون بودن وی و توصیه به دوری از او نقل شده است.<ref>{{پک|1=اعرافی|2=۱۳۹۵|ک=فقه تربیتی|ص=۱۹۳|ج=۵}}</ref> شیخ صدوق در ''[[کمال‌الدین و تمام الشریعه|کمال‌الدین]]''، او را [[ناصبی]] می‌خواند. اینکه چرا برخی منابع او را ناصبی یا غالی خوانده‌اند، دلیل مشخصی در منابع روایی و تاریخی ندارد. در نقطه مقابل، [[ابوالقاسم خویی]] در کتاب ''[[معجم الرجال]]'' خود، پس از اشاره به «انحراف عقیده» از جانب او، به جهت آنکه [[نجاشی]] او را «صالح الروایه» خوانده است، به عنوان کسی که روایاتش قابل پذیرش است، معرفی می‌کند.<ref>{{پک|1=کامیاب|2=عرفان|3=۱۳۹۳|ک=انتظار موعود|ف=کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی}}</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
=== ارجاعات === | === ارجاعات === | ||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
=== منابع === | === منابع === | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=اعرافی|نام=علیرضا|عنوان=فقه تربیتی|سال=۱۳۹۵|مکان=قم|ناشر=موسسه اشراق و عرفان|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/108244|شابک=978-600-95691-0-6}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=اعرافی|نام=علیرضا|عنوان=فقه تربیتی|سال=۱۳۹۵|مکان=قم|ناشر=موسسه اشراق و عرفان|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/108244|شابک=978-600-95691-0-6}} | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=هلالیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=هلالیه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=عبدی|نام=علی اشرف|عنوان=شناخت‌نامه علی بن ابراهیم قمی (ره)|سال=۱۳۸۸|مکان=قم|ناشر=زائر|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/60068}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=عبدی|نام=علی اشرف|عنوان=شناخت‌نامه علی بن ابراهیم قمی (ره)|سال=۱۳۸۸|مکان=قم|ناشر=زائر|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/60068}} | ||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=مسلم|نام=کامیاب|نام خانوادگی۲=عرفان|نام۲=امیرحسین|عنوان=کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی از مدعیان دروغین وکالت|ژورنال=انتظار موعود|مکان=قم|شماره=۴۴|تاریخ=۱۳۹۳|صفحه=۱۳۷_۱۶۲|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1069685|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=مسلم|نام=کامیاب|نام خانوادگی۲=عرفان|نام۲=امیرحسین|عنوان=کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی از مدعیان دروغین وکالت|ژورنال=انتظار موعود|مکان=قم|شماره=۴۴|تاریخ=۱۳۹۳|صفحه=۱۳۷_۱۶۲|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1069685|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/ | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/فرهنگ-فرق-اسلامی?pageNumber=4&viewType=pdf}} | ||
[[رده:فرقه‌های اسلامی منقرض شده]] | |||
[[رده:فرقه‌های مذهبی]] | |||
[[رده:مذاهب زیرشاخه شیعه دوازده‌امامی]] | |||
[[رده:مذاهب زیرشاخه شیعه]] | |||
نسخهٔ ۴ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۵۶
| هلالیه | |
|---|---|
| مکان تاسیس | بغداد |
| موسس | احمد بن هلال عبرتائی |
| مهمترین عقائد | نیابت احمد بن هلال عبرتائی |
| منشعب شده از | شیعه امامیه |
| دین اصلی | اسلام |
هلالیه از فرقه‌های منشعب شده از شیعه به‌شمار رفته است که به احمد بن هلال عبرتائی منتسب است. هرچند در وجود چنین فرقه‌ای تردیدهایی مطرح شده است، اما در وجود عقیده‌های خاص برای احمد بن هلال، منابع بسیاری گزارش کرده‌اند. ریشه انشعاب این فرقه، عدم پذیرش نیابت عثمان بن سعید (یا به نقلی محمد بن عثمان) از جانب حسن عسکری دانسته شده است.
مشخصات فرقه
هلالیه از فرقه‌های شیعی و در دسته‌بندی غلات است.[۱] جواد مشکور از این فرقه گزارش کرده است ولی در منابع دیگر از این فرقه گزارشی به میان نیست و تنها به مخالفت احمد بن هلال عبرتائی با محمد بن عثمان بن سعید عمری اشاره شده است.[۲] صفری فرونشانی بر این باور است که عقاید او به گونه‌ای نبوده است که بخواهد یا بتواند پیروانی را برای خود دست و پا کند و فرقه‌ای را تأسیس کند؛ بنابراین گزارش جواد مشکور از این فرقه، احتمالی ناشی از گزارش عباس اقبال در کتاب خاندان نوبختی به نقل از کشی است که به چنین فرقه‌ای اشاره دارد.[۳]
رهبر و عقاید فرقه
رهبر این فرقه، ابوجعفر احمد بن هلال عبرتائی کرخی است که در بین سال‌های ۱۸۰ ه.ق تا ۲۶۷ ه.ق زیسته است. او از اصحاب حسن عسکری بود و بعد از درگذشت حسن عسکری، منکر وکالت ابوجعفر عثمان بن سعید عمری شد. او خود مدعی بود که نائب حسن عسکری است.[۴] هرچند احمد بن هلال در برخی روایات شیعی، به عنوان راوی نام برده شده است، اما توسط علی النقی مورد شماتت قرار گرفته است. علی النقی به شیعیانش تذکر می‌دهد که از وی پرهیز کنند چرا که او از صوفیان ریاکار است.[۵] در آثار رجالی شیعه نیز وی مجروح، مطرود و ملعون خطاب شده است. شیخ طوسی او را مدعی بابیت گزارش می‌کند و شیخ صدوق وی را مجروح نزد اساتید خود می‌داند. از حجت بن الحسن نیز روایتی در خصوص ملعون بودن وی و توصیه به دوری از او نقل شده است.[۶] شیخ صدوق در کمال‌الدین، او را ناصبی می‌خواند. اینکه چرا برخی منابع او را ناصبی یا غالی خوانده‌اند، دلیل مشخصی در منابع روایی و تاریخی ندارد. در نقطه مقابل، ابوالقاسم خویی در کتاب معجم الرجال خود، پس از اشاره به «انحراف عقیده» از جانب او، به جهت آنکه نجاشی او را «صالح الروایه» خوانده است، به عنوان کسی که روایاتش قابل پذیرش است، معرفی می‌کند.[۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۶۷.
- ↑ خمینی، «هلالیه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
- ↑ کامیاب و عرفان، «کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی»، انتظار موعود.
- ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۶۷.
- ↑ عبدی، شناخت‌نامه علی بن ابراهیم، ۲۰۶.
- ↑ اعرافی، فقه تربیتی، ۵: ۱۹۳.
- ↑ کامیاب و عرفان، «کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی»، انتظار موعود.
منابع
- اعرافی، علیرضا (۱۳۹۵). فقه تربیتی. قم: موسسه اشراق و عرفان. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۵۶۹۱-۰-۶.
- خمینی، حسن (۱۳۹۶). «هلالیه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
- عبدی، علی اشرف (۱۳۸۸). شناخت‌نامه علی بن ابراهیم قمی (ره). قم: زائر.
- مسلم، کامیاب؛ عرفان، امیرحسین (۱۳۹۳). «کاوشی در بازشناسی احمد بن هلال عبرتائی از مدعیان دروغین وکالت». انتظار موعود. قم (۴۴): ۱۳۷_۱۶۲ – به واسطهٔ نورمگز.
- مشکور، محمدجواد (۱۳۷۲). حسینی، محمدجواد، ویراستار. فرهنگ فرق اسلامی. به کوشش مدیرشانه‌چی، کاظم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.