خیمه‌سوزان: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''خیمه‌سوزان''' یکی از مراسمات مذهبی در عزادارای‌های ماه محرم است. شیعیان در این مراسم، خیمه‌هایی را برای شبیه‌سازی ماجرای کربلا، در نقاط مختلفی تدارک می‌بینند و پس از آن، این خیمه‌ها را برای مشابه سازی با...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خیمه‌سوزان''' یکی از مراسمات مذهبی در عزادارای‌های ماه [[محرم (ماه)|محرم]] است. [[شیعه|شیعیان]] در این مراسم، خیمه‌هایی را برای شبیه‌سازی [[واقعه کربلا|ماجرای کربلا]]، در نقاط مختلفی تدارک می‌بینند و پس از آن، این خیمه‌ها را برای مشابه سازی با ماجرای آتش زدن [[خیمه‌گاه|خیام | '''خیمه‌سوزان''' یکی از مراسمات مذهبی در عزادارای‌های ماه [[محرم (ماه)|محرم]] است. [[شیعه|شیعیان]] در این مراسم، خیمه‌هایی را برای شبیه‌سازی [[واقعه کربلا|ماجرای کربلا]]، در نقاط مختلفی تدارک می‌بینند و پس از آن، این خیمه‌ها را برای مشابه سازی با ماجرای آتش زدن [[خیمه‌گاه|خیام حسین بن علی]]، به آتش می‌کشند. | ||
بر اساس گزارش‌های منابع تاریخی، خیمه | بر اساس گزارش‌های منابع تاریخی، خیمه حسین را [[شمر بن ذی‌الجوشن|شمر]] و [[عمر بن سعد]] به آتش کشیدند. هدف از آتش زدن خیام، پیدا کردن راهی برای هجوم از عقب به [[کشتگان سپاه حسین در نبرد کربلا|سپاه حسین]] و کشتن افراد داخل خیام از جمله [[سجاد]] بود. | ||
==خیمه سوزان در فرهنگ شیعی== | ==خیمه سوزان در فرهنگ شیعی== | ||
بر اساس گزارش [[ | بر اساس گزارش ''[[دایرةالمعارف تشیع]]'' — که به نقل از نسخه خطی [[سفرنامه ادیب‌الممالک|''سفرنامه ادیب‌الممالک'']] گزارش شده است — مراسم خیمه‌سوزان در [[عراق]] قرن سیزدهم ه۔ق و در [[روز عاشورا]] برگزار می‌شد. عزاداران در روز عاشورا، پس از اجتماع در سرزمین [[کربلا]] و [[حرم امام حسین]]، عزاداری خود را با سوزاندن خیمه‌هایی که به صورت نمادین از خیمه‌های حسین و دیگر اصحابش در [[واقعه کربلا|نبرد کربلا]] برپاکرده بودند، به پایان می رساندن. بر اساس این گزارش، در طول این مراسم، عزاداران شعارهای «والخیام حرقوه» را سر می‌دادند.<ref>صالحی، «خیمه گاه»، ۱۳۸۰ش، ج۷ ص۳۷۲.</ref> | ||
به گزارش بلوکباشی در [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب)|دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، وقوع اتفاقاتی چون سوزاندن خیمه | به گزارش بلوکباشی در [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب)|''دایرةالمعارف بزرگ اسلامی'']]، وقوع اتفاقاتی چون سوزاندن خیمه حسین و اصحابش توسط سپاهیان [[عبیدالله بن زیاد|ابن‌زیاد]]، در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی شیعی نقش کلیدی و مهم داشته‌است.<ref>بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۹۵.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] به نقل از کتاب ''[[مأساةالحسین]]'' نقل می‌کند که در روایتی گزارش شده‌است، وقتی خانه [[جعفر صادق]] به دستور [[منصور دوانیقی]] آتش زده شد، ایشان در بیان علت ناراحتی خود فرمودند:<ref>مکارم شیرازی، عاشورا و ریشه‌ها، ۱۳۸۷ش، ص۵۴۱؛ مکارم شیرازی و داودی، عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۵۱.</ref><blockquote>«گریه من برای آن است که وقتی آتش در دهلیزخانه زبانه کشید، زنان و دخترانم را دیدم که از این اتاق به آن اتاق و از این‌جا به آن جا پناه می‌برند با آنکه (تنها نبودند و) من نزدشان حضور داشتم، با دیدن این صحنه به یاد بانوان جدّم حسین در روز عاشورا افتادم که از خیمه‌ای به خیمه دیگر و از پناهگاهی به پناهگاه دیگر فرار می‌کردند.»<ref group="یادداشت">«لَمَّا أَخَذَتِ النَّارُ ما فِي الدِّهْليزِ نَظَرْتُ إلَى نِسائِي وَبَناتِي يَتَراكَضْنَ فِي صَحْنِ الدَّارِ مِنْ حُجْرَةٍ إلى حُجْرَةٍ وَمِنْ مَكانٍ إلى مَكانٍ، هذا وَأَنا مَعَهُنَّ في الدّارِ فَتَذَكَّرْتُ فِرارَ عِيالِ جَدِّيَ الْحُسَيْنِ عليه السلام يَوْمَ عاشُورا مِنْ خَيْمَةٍ إلى خَيْمَةٍ وَمِنْ خَباءٍ إلى خَباءٍ» ('''رک:''' ماساةالحسین، ص۱۱۷.)</ref></blockquote> | ||
==پیشینه و اهمیت == | ==پیشینه و اهمیت == | ||
===خیمه سوزی در نبرد کربلا=== | ===خیمه سوزی در نبرد کربلا=== | ||
در روز دوم [[محرم (ماه)|محرم]] سال ۶۱ ه. ق، [[حسین بن علی]] که در مسیر [[کوفه]] بود، در منطقهٔ [[کربلا]] خیمه زد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۰۸.</ref> در روایتی از [[محمد باقر]] آمده که پشت خیمه‌های سپاه حسین، نیزاری بود و این پوشش گیاهی مانع از محاصره توسط کوفیان می‌شد و تنها راه رویارویی از روبه‌رو بود. به فرمان حسین در پشت خیمه‌ها هیزم‌ها را جمع کردند تا در موقع لزوم با آتش زدن آنها، از هجوم سپاهیان [[عبیدالله بن زیاد|ابن‌زیاد]] از پشت، جلوگیری به عمل آید.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۸۹.</ref> از دیگر تدابیر حسین در مقابله با هجوم دشمن از پشت خیمه‌ها، قرار دادن مراقبان و نزدیک هم کردن خیمه‌ها برای سخت کردن عبور و مرور از آن ناحیه بود.<ref>بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۷۴.</ref> | |||
به گزارش طبری، [[شمر بن ذی‌الجوشن | به گزارش طبری، [[شمر بن ذی‌الجوشن]] از کسانی بود که نسبت به کشتن زنان و کودکان و آتش زدن خیمه، در زمان پیکار با حسین سخن گفت.<ref>طبری، تاریخ طبری ۱۴۱۰ق، ج۵، ۴۳۸–۴۳۹؛ عسکری، معالم المدرستین، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۷؛ سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۸.</ref> به نقل از ''[[نفس المهموم]]''، به گزارش منابعی چون [[طبری]] و [[شیخ مفید|مفید]]، او حتی قصد آتش زدن خیمه [[سجاد]] را داشت تا بتواند او را بسوزاند.<ref>قمی، نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۳۴۵.</ref> از آنجا که جنگ تنها از طرف مقابل خیمه‌های حسین در جریان بود، عمر بن سعد دستور داد تا از پشت سر نیز به سپاه حسین یورش برده شود و برای میسر شدن این کار، دستور داد تا خیمه‌های حسین را با آتش زدن از میان برچیده شود. این کار باعث افروخته شدن خیمه‌ها شد و عمر بن سعد راهی برای هجوم از جانب مورد نظرش را نیافت. سرآخر او به قصد آتش زدن و حمله به خیام زنان سپاه حسین عازم شد که با شماتت سپاهیانش، از این کار منصرف شد.<ref>Vaglieri, “al–Ḥusayn b. 'Alī b. Abī Ṭālib” 1971</ref> | ||
=== پیشینه تاریخی و فرهنگی مراسم خیمه سوزان=== | === پیشینه تاریخی و فرهنگی مراسم خیمه سوزان=== | ||
شیعیان در دو ماه محرم و [[صفر (ماه)|صفر]] و خصوصاً در دهه اول محرم و روزهای [[روز تاسوعا|تاسوعا]] و | [[شیعه|شیعیان]] در دو ماه محرم و [[صفر (ماه)|صفر]] و خصوصاً در دهه اول محرم و روزهای [[روز تاسوعا|تاسوعا]] و [[روز عاشورا|عاشورا]]، به برگزاری مراسم‌های مذهبی و آئینی در قالب‌های شبیه‌سازی رخداد [[واقعه کربلا|واقعه طف]] و با هدف نشان دادن افسوس از ناتوانی در یاری حسین می‌پردازند.<ref>بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۸۹.</ref> این مراسمات یکی از قدیمی‌ترین مراسم‌های عزاداری در ماه محرم به‌شمار رفته‌است.<ref>کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.</ref> که قدمت آن به دوره [[آل بویه]] می‌رسد.<ref>کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.</ref> در آن دوران از این مراسم با نام «التشابیه و خرق الخیام» یاد می‌شد. بر اساس برخی گزارشات، اولین شهر ایرانی که چنین مراسمی در آن برگزار شده‌است، [[اهواز]] بود.<ref>کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.</ref> این مراسم در دوره حکومت [[رضاشاه|رضاشاه پهلوی]] در میان ممنوعیت عزاداری حسین بن علی، ممنوع اعلام شد و به صورت مخفیانه برگزار می‌شد.<ref>کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵؛ کلاته، «کهن‌ترین سوگواری مذهبی»، ۱۳۹۰.</ref> | ||
[[تعزیه‌خوانی (آیین)|تعزیه خوانی]] از مراسم‌های آئینی و عزاداری در فرهنگ ایرانی است. این رسم در دوره [[قاجار]] با مراسم آتش زدن خیمه‌های نمادین | [[تعزیه‌خوانی (آیین)|تعزیه خوانی]] از مراسم‌های آئینی و عزاداری در فرهنگ ایرانی است. این رسم در دوره [[قاجار]] با مراسم آتش زدن خیمه‌های نمادین حسین در مراسم‌های روز عاشورا، شناخته می‌شد. در این مراسم، گروهی با لباس سرخ که نماد سربازان ابن زیاد بود، به خیمه‌های نمادین برافراشته شده هجوم می‌آوردند و خیمه‌ها را آتش می‌زدند.<ref>معتمدی، عزاداری‌های سنتی شیعیان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۲۶.</ref> [[شیعیان هند]] در [[امام‌باره|امامباره‌ها]]، در گودال‌هایی آتش روشن می‌کنند تا به یاد آتش گرفتن خیمه‌های حسین بن علی عزاداری کنند. آنان با پای برهنه بر روی آتش‌های افروخته حرکت می‌کنند.<ref>بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۷۰۰.</ref> خیمه‌ها عموماً به رنگ‌های سبز، سیاه و سفید هستند و در روز اول محرم برافراشته می‌شوند و در روز دهم محرم به آتش کشیده می‌شوند.<ref>کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.</ref> | ||
== | ==پانویس== | ||
== | === یادداشت‌ها === | ||
<references group="یادداشت" /> | |||
=== ارجاعات === | |||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | === منابع === | ||
*ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، به کوشش علی شیری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق. | *ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، به کوشش علی شیری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق. | ||
*بلوکباشی، علی، و دیگران، «حسین (ع)، امام». به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۲ش. | *بلوکباشی، علی، و دیگران، «حسین (ع)، امام». به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۲ش. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
== پیوند به بیرون== | == پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/227344/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86(%D8%B9)%D8%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85 مقاله امام حسین(ع) در دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | * [https://www.cgie.org.ir/fa/article/227344/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86(%D8%B9)%D8%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85 مقاله امام حسین(ع) در دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
[[رده:تعزیه‌خوانی]] | [[رده:تعزیه‌خوانی]] | ||
[[رده:آئین‌های سوگواری شیعی]] | [[رده:آئین‌های سوگواری شیعی]] | ||
[[رده:آئین‌های محرم]] | [[رده:آئین‌های محرم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۳۵
خیمه‌سوزان یکی از مراسمات مذهبی در عزادارای‌های ماه محرم است. شیعیان در این مراسم، خیمه‌هایی را برای شبیه‌سازی ماجرای کربلا، در نقاط مختلفی تدارک می‌بینند و پس از آن، این خیمه‌ها را برای مشابه سازی با ماجرای آتش زدن خیام حسین بن علی، به آتش می‌کشند.
بر اساس گزارش‌های منابع تاریخی، خیمه حسین را شمر و عمر بن سعد به آتش کشیدند. هدف از آتش زدن خیام، پیدا کردن راهی برای هجوم از عقب به سپاه حسین و کشتن افراد داخل خیام از جمله سجاد بود.
خیمه سوزان در فرهنگ شیعی
بر اساس گزارش دایرةالمعارف تشیع — که به نقل از نسخه خطی سفرنامه ادیب‌الممالک گزارش شده است — مراسم خیمه‌سوزان در عراق قرن سیزدهم ه۔ق و در روز عاشورا برگزار می‌شد. عزاداران در روز عاشورا، پس از اجتماع در سرزمین کربلا و حرم امام حسین، عزاداری خود را با سوزاندن خیمه‌هایی که به صورت نمادین از خیمه‌های حسین و دیگر اصحابش در نبرد کربلا برپاکرده بودند، به پایان می رساندن. بر اساس این گزارش، در طول این مراسم، عزاداران شعارهای «والخیام حرقوه» را سر می‌دادند.[۱]
به گزارش بلوکباشی در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، وقوع اتفاقاتی چون سوزاندن خیمه حسین و اصحابش توسط سپاهیان ابن‌زیاد، در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی شیعی نقش کلیدی و مهم داشته‌است.[۲] مکارم شیرازی به نقل از کتاب مأساةالحسین نقل می‌کند که در روایتی گزارش شده‌است، وقتی خانه جعفر صادق به دستور منصور دوانیقی آتش زده شد، ایشان در بیان علت ناراحتی خود فرمودند:[۳]
«گریه من برای آن است که وقتی آتش در دهلیزخانه زبانه کشید، زنان و دخترانم را دیدم که از این اتاق به آن اتاق و از این‌جا به آن جا پناه می‌برند با آنکه (تنها نبودند و) من نزدشان حضور داشتم، با دیدن این صحنه به یاد بانوان جدّم حسین در روز عاشورا افتادم که از خیمه‌ای به خیمه دیگر و از پناهگاهی به پناهگاه دیگر فرار می‌کردند.»[یادداشت ۱]
پیشینه و اهمیت
خیمه سوزی در نبرد کربلا
در روز دوم محرم سال ۶۱ ه. ق، حسین بن علی که در مسیر کوفه بود، در منطقهٔ کربلا خیمه زد.[۴] در روایتی از محمد باقر آمده که پشت خیمه‌های سپاه حسین، نیزاری بود و این پوشش گیاهی مانع از محاصره توسط کوفیان می‌شد و تنها راه رویارویی از روبه‌رو بود. به فرمان حسین در پشت خیمه‌ها هیزم‌ها را جمع کردند تا در موقع لزوم با آتش زدن آنها، از هجوم سپاهیان ابن‌زیاد از پشت، جلوگیری به عمل آید.[۵] از دیگر تدابیر حسین در مقابله با هجوم دشمن از پشت خیمه‌ها، قرار دادن مراقبان و نزدیک هم کردن خیمه‌ها برای سخت کردن عبور و مرور از آن ناحیه بود.[۶]
به گزارش طبری، شمر بن ذی‌الجوشن از کسانی بود که نسبت به کشتن زنان و کودکان و آتش زدن خیمه، در زمان پیکار با حسین سخن گفت.[۷] به نقل از نفس المهموم، به گزارش منابعی چون طبری و مفید، او حتی قصد آتش زدن خیمه سجاد را داشت تا بتواند او را بسوزاند.[۸] از آنجا که جنگ تنها از طرف مقابل خیمه‌های حسین در جریان بود، عمر بن سعد دستور داد تا از پشت سر نیز به سپاه حسین یورش برده شود و برای میسر شدن این کار، دستور داد تا خیمه‌های حسین را با آتش زدن از میان برچیده شود. این کار باعث افروخته شدن خیمه‌ها شد و عمر بن سعد راهی برای هجوم از جانب مورد نظرش را نیافت. سرآخر او به قصد آتش زدن و حمله به خیام زنان سپاه حسین عازم شد که با شماتت سپاهیانش، از این کار منصرف شد.[۹]
پیشینه تاریخی و فرهنگی مراسم خیمه سوزان
شیعیان در دو ماه محرم و صفر و خصوصاً در دهه اول محرم و روزهای تاسوعا و عاشورا، به برگزاری مراسم‌های مذهبی و آئینی در قالب‌های شبیه‌سازی رخداد واقعه طف و با هدف نشان دادن افسوس از ناتوانی در یاری حسین می‌پردازند.[۱۰] این مراسمات یکی از قدیمی‌ترین مراسم‌های عزاداری در ماه محرم به‌شمار رفته‌است.[۱۱] که قدمت آن به دوره آل بویه می‌رسد.[۱۲] در آن دوران از این مراسم با نام «التشابیه و خرق الخیام» یاد می‌شد. بر اساس برخی گزارشات، اولین شهر ایرانی که چنین مراسمی در آن برگزار شده‌است، اهواز بود.[۱۳] این مراسم در دوره حکومت رضاشاه پهلوی در میان ممنوعیت عزاداری حسین بن علی، ممنوع اعلام شد و به صورت مخفیانه برگزار می‌شد.[۱۴]
تعزیه خوانی از مراسم‌های آئینی و عزاداری در فرهنگ ایرانی است. این رسم در دوره قاجار با مراسم آتش زدن خیمه‌های نمادین حسین در مراسم‌های روز عاشورا، شناخته می‌شد. در این مراسم، گروهی با لباس سرخ که نماد سربازان ابن زیاد بود، به خیمه‌های نمادین برافراشته شده هجوم می‌آوردند و خیمه‌ها را آتش می‌زدند.[۱۵] شیعیان هند در امامباره‌ها، در گودال‌هایی آتش روشن می‌کنند تا به یاد آتش گرفتن خیمه‌های حسین بن علی عزاداری کنند. آنان با پای برهنه بر روی آتش‌های افروخته حرکت می‌کنند.[۱۶] خیمه‌ها عموماً به رنگ‌های سبز، سیاه و سفید هستند و در روز اول محرم برافراشته می‌شوند و در روز دهم محرم به آتش کشیده می‌شوند.[۱۷]
پانویس
یادداشت‌ها
- ↑ «لَمَّا أَخَذَتِ النَّارُ ما فِي الدِّهْليزِ نَظَرْتُ إلَى نِسائِي وَبَناتِي يَتَراكَضْنَ فِي صَحْنِ الدَّارِ مِنْ حُجْرَةٍ إلى حُجْرَةٍ وَمِنْ مَكانٍ إلى مَكانٍ، هذا وَأَنا مَعَهُنَّ في الدّارِ فَتَذَكَّرْتُ فِرارَ عِيالِ جَدِّيَ الْحُسَيْنِ عليه السلام يَوْمَ عاشُورا مِنْ خَيْمَةٍ إلى خَيْمَةٍ وَمِنْ خَباءٍ إلى خَباءٍ» (رک: ماساةالحسین، ص۱۱۷.)
ارجاعات
- ↑ صالحی، «خیمه گاه»، ۱۳۸۰ش، ج۷ ص۳۷۲.
- ↑ بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۹۵.
- ↑ مکارم شیرازی، عاشورا و ریشه‌ها، ۱۳۸۷ش، ص۵۴۱؛ مکارم شیرازی و داودی، عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۵۱.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۰۸.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۸۹.
- ↑ بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۷۴.
- ↑ طبری، تاریخ طبری ۱۴۱۰ق، ج۵، ۴۳۸–۴۳۹؛ عسکری، معالم المدرستین، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۷؛ سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۸.
- ↑ قمی، نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۳۴۵.
- ↑ Vaglieri, “al–Ḥusayn b. 'Alī b. Abī Ṭālib” 1971
- ↑ بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۸۹.
- ↑ کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.
- ↑ کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.
- ↑ کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.
- ↑ کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵؛ کلاته، «کهن‌ترین سوگواری مذهبی»، ۱۳۹۰.
- ↑ معتمدی، عزاداری‌های سنتی شیعیان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۲۶.
- ↑ بلوکباشی، و دیگران، «حسین (ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۷۰۰.
- ↑ کاشی پور، «ریشه و تاریخچه مراسم خیمه سوزان»، ۱۳۹۵.
منابع
- ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، به کوشش علی شیری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.
- بلوکباشی، علی، و دیگران، «حسین (ع)، امام». به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۲ش.
- سید بن طاووس، اللهوف علی قتلی الطفوف، به کوشش محمد محمدی اشتهاردی، تهران، نشر مطهر، ۱۳۷۷ش.
- طبری، ابن جریر، تاریخ الطبری، بیروت، مؤسسة عزالدین، ۱۴۱۰ق.
- صالحی، شهیدی، «خیمه گاه»، دایرةالمعارف تشیع، تهران، نشر شهید سعید محبی، ۱۳۸۰ش.
- قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، قم، مکتبة الحیدریة، چاپ اول، ۱۳۷۹ش-۱۴۲۱ق.
- دفتر مقام معظم رهبری، «مراسم خیمه سوزان در روز عاشورا»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، ۱۳۹۴ش، تاریخ بازبینی ۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- کاشانی پور، مهسا، «آشنایی با ریشه و تاریخچه مراسم خیمه‌سوزی در ایران و عراق»، خبرگزاری رضوی، ۱۳۹۵ش، تاریخ بازبینی ۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- عسکری، مرتضی، معالم المدرستین، تهران، مؤسسة البعثة، ۱۴۱۲ق.
- کلاته، محمدامین، «کهن‌ترین سوگواری مذهبی: نمایش «تعزیه» هنر ناب ایرانی است که قدمت دیرینه‌ای دارد»، روزنامهٔ تهران، ۱۰ آذر ۱۳۹۰ش.
- محمدزاده، مرضیه، «شمر بن ذی الجوشن»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۷ش.
- معتمدی، حسین، عزاداری‌های سنتی شیعیان در بیوت علما و حوزه‌های علمیه و کشورهای جهان، قم، عصر ظهور، ۱۳۷۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها و پیامدها، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع)، ۱۳۸۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، مهدی رستم‌نژاد و سعید داودی، عاشورا، قم، مدرسة الإمام علي بن أبي طالب، ۱۳۸۶ش.
- Veccia Vaglieri, Laura. 1971. "(al-)Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib". Encyclopaedia of Islam. Vol. 3 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. pp. 607–615.