آرامگاه ابن‌یمین

عکسی از آرامگاه ابن یمین فریومدی واقع در روستای فرومد که به ثبت ملی نیز رسیده است.

آرامگان ابن یمین، مدفنی است که بر روی مزار ابن‌یمین طغرایی ساخته شده و در روستای فرومد از توابع سبزوار جا گرفته است.

تاریخچه

ابن یمین در سال ۷۶۹ ه‍. ق مصادف با سومین سال حکومت نجم‌الدین علی موید، درگذشت. دولتشاه سمرقندی به تبعیت از اوحدی و شوشتری، تاریخ ۷۴۵ ه‍.ق را در خصوص سال درگذشت ابن یمین، نادرست می‌داند. با این وجود، صفا در تاریخ ادبیات ایران، به نقل از دولتشاه، سال درگذشت ابن یمین را ۷۴۵ ه‍.ق می‌داند و از کتاب ریاض العارفین، تاریخ ۷۴۳ ه‍.ق به عنوان سال درگذشت ابن یمین گزارش می‌کند. آقابزرگ طهرانی نیز در الذریعه، به نقل از فصیحی خوافی، تاریخ مرگش را سال ۷۶۹ ه‍.ق مصادف با روز شنبه، هشتم ماه جمادی الآخر گزارش می‌کند. صفا نیز با اشاره به همین نقل، آن را تاریخ صحیح‌تر در خصوص سال مرگ ابن یمین می‌داند. او به نقل از فصحی می‌نویسد:

بود تاریخ هجرت هفتصد با شصت و نه		روز شنبه هشتم ماه جمادی الآخرین
گفت رضوان حور را برخیز و استقبال کن		خیمه بر صحرای جنت می‌زند ابن یمین

آورده‌اند که او در هنگام مرگ چنین سروده است:

منگر که دل ابن یمین پرخون شد		بنگر که از این سرای فانی چون شد
مصحف بکف و چشم بره روی بدوست		با پیک اجل خنده‌زنان بیرون شد

در مجالس المومنین آمده است که ابن یمین در روستای فریومد درگذشت و در کنار مزار پدرش یمین‌الدین طغرایی دفن شده است. دولتشاه در این خصوص می‌نویسد: «مرقد منور او بفریومد در صومعه والد اوست در پهلوی والد روح‌الله روحهما و ارسل الینا فتوحهما». قبر دیگری در اصفهان در محله بیدآباد به نام ابن یمین شاعر مشهور است که احتمالاً غیر از این ابن یمین فریومدی باشد.

آرامگاه ابن یمین در ابتدا، ساختمانی از خاک و خشت بود که رو به ویرانی گذاشته بود. با پیگیری‌های عبدالرفیع حقیقت، یک ساختمان شش گوشه به جای ساختمان قدیمی طراحی و ساخته شد. سنگ قبر شش گوشه ابن یمین در وسط بنا قرار دارد و شش گوشه بنا، تداعی کننده یک گل باز شده است. فضای سبز اطراف آرامگاه نیز با نرده محصور شده است. این بنا که در سال ۱۳۵۳ ه‍.ش ساخته شده است، به عقیده برخی، نمادی از کلاه سربداران می‌باشد. بر روی سنگ قبر ابن یمین نوشته شده است: «آرامگاه امیر فخرالدین محمد ابن یمین‌الدین متخلص به ابن یمین، شاعری بوده است دانشمند، دوران زندگی را با کمال مناعت و وارستگی به پایان رسانده است». اداره کل میراث فرهنگی، از سال ۱۳۸۳تا ۱۳۹۷ ه‍.ش در پی دریافت سند مالکیت مجموعه آرامگاه ابن یمین بوده است که پس از ۱۴ سال، سند این مجموعه به نام اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان، صادر گردید. این سازمان مرمت سازی این بنا را در چند نوبت تا مردادماه ۱۳۹۹ ه‍.ش تکمیل نموده است.

پانویس

منابع

• مجتبائی، فتح‌الله (۱۳۸۸). «ابن یمین». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
• صفا، ذبیح‌الله (۱۳۶۹). تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو و زبان فارسی. تهران: فردوس.
• طهرانی، آقابزرگ (۱۴۰۸). الذریعة إلی تصانیف الشیعة. تهران: اسماعیلیان و کتابخانه اسلامیه.
• مدرس تبریزی، محمدعلی (۱۳۶۹). ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب. تهران: کتابفروشی خیام.
• مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۶). اعلام اصفهان. به کوشش نصراللهی، غلامرضا. اصفهان: سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۵۸۸-۴۸-۰.

منابع فارسی (آنلاین)

• امرداد (۳۱ تیر ۱۳۹۸). «آرامگاه ابن‌یمین؛ خاستگاه گردشگری فرومد». amordadnews.com. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۹.
• خبرگزاری ایسنا (۲۶ مرداد ۱۳۹۹). «مرمت و بهسازی آرامگاه ابن یمین فرومدی». isna.ir. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۹.
• خبرگزاری تسنیم (۱۳۹۷). «آرامگاه ابن یمین فریومدی کجاست؟». tasnimnews.com. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۹.
• خبرگزاری مهر (۱۹ خرداد ۱۳۹۷). «مجموعه آرامگاه ابن یمین فرومدی به نام میراث فرهنگی سند خورد». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۹.
• صدا و سیمای مرکز سمنان. «آرامگاه ابن یمین فریومدی». semnan.irib.ir. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۹.
• وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (۲۶ مرداد ۱۳۹۹). «مرمت و بهسازی فضای اطراف آرامگاه ابن یمین فرومدی در میامی». mcth.ir. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۹.

منابع انگلیسی

• Rypka, J. (1986). "IBN-I YAMlN". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. 3 (2rd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 968-969.