گنبدنما: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۳۹

گنبدنما یا گمبدنما، محلی است زائر برای اولین مرتبه گنبد محل زیارتش را مشاهده می‌کند و همچنین به انعامی که راننده یا شاگرد او از زائران به محض رسیدن به چنین مکانی گرفته می‌شود نیز گنبدنما گفته می‌شود.

در لغت و اصطلاح

به گزارش دهخدا در فرهنگ لغاتش، گنبدنما یا گمبدنما، محلی است زائر برای اولین مرتبه گنبد محل زیارتش را مشاهده می‌کند. همچنین به انعامی که راننده یا شاگرد او از زائران به محض رسیدن به چنین مکانی گرفته می‌شود نیز گنبدنما گفته می‌شود.^[۱]^[۲] مصطفی طهرانی از سفرنامه‌نویسان عصر قاجار، در کنار عبارت «گنبدنما»، واژه «سلامتانه» نیز به کار برده‌است.^[۳]

در فرهنگ

از قدیم‌الایام مرسوم بوده‌است که رانندگان یا قافله سالاران، از زائران برای رسیدن به محلی که گنبد محل زیارت نمایان می‌شد، انعامی را دریافت می‌کردند.^[۴]^[۵]^[۶] هانری رنه آلمانی در سفرنامه‌اش از خراسان تا بختیاری، که در دوران قاجار نوشته شده‌است، گزارش می‌کند که در سفرش به مشهد، وقتی به نزدیکی مشهد رسیده‌است، بر بالای تپه، هنگامی که حرم امام رضا را مشاهده کرده‌است، زائران به نشانه احترام سلام می‌کردند و چند تکه سنگ را روی هم به صورت هرم قرار می‌دادند.^[۷] سلام دادن در این ناحیه، به معنای سلامتی و حاصل شدن مقصود نیز بوده‌است.^[۸] هوتم شیندلر، سفرنامه نویس انگلیسی نیز در سفری که به سال ۱۲۹۳ ه‍.ق به مشهد داشته‌است، از وجود یک سنگ سیاه بزرگ در تپه موسوم به تپه سلام یاد می‌کند که بر روی آن زیارت علی بن موسی الرضا حکاکی شده‌است و زائران در آنجا زیارت می‌خواندند.^[۹] علاوه بر خواندن زیارت‌نامه منقش بر سنگ، زائران هفت مرتبه نیز به علی بن موسی الرضا سلام می‌کردند.^[۱۰] فاصله تپه سلام تا حرم امام رضا را سه فرسخ گزارش کرده‌اند.^[۱۱] تپه سلام، جایی است که از آنجا گنبد حرم امام رضا برای اولین بار برای زائرانی که از سمت تهران به مشهد عزیمت دارند، دیده می‌شود.^[۱۲] این تپه در راه قدیم تهران به مشهد واقع بود اما مکان‌های دیگری با همین کارکرد نیز در جاهای دیگر گزارش شده‌است. منابع پیش از عصر قاجار از این تپه یادی نکرده‌اند.^[۱۳] در عصر معاصر، با توجه به اینکه زیرساخت‌های حمل و نقل تغییر کرده‌اند، همچنان زائران پس از مشاهده گنبد حرم امام رضا، سلام فرستاده یا صلوات سر می‌دهند. در بلاد خراسان مرسوم است که با دیدن گنبد، یک دو بیتی با نام فراقی یا چار مصراعی می‌خوانند.^[۱۴]^[۱۵] نمونه‌ای از این اشعار عبارتند:^[۱۶]

به مشهد می‌روم قصد زیارت		زنم چهچه در آن طاق و عمارت
زنم چهچه خلایق جمع گردد		همه گویند به هم شیر تو رحمت

در خاطرات

در یادداشت‌های عباس مسعودی — مدیر مسئول و مؤسس روزنامه اطلاعات — در سال ۱۳۱۱، وقتی کاروان اعزامی از تهران به منطقه کوهستانی نزدیک مشهد رسید، به ناگهان مینی‌بوس ایستاد و کاپیتان شروع به طلب گنبدنما کرد. به نقل از عباس مسعودی، در این ماجرا هیچ صحنه‌ای عجیب‌تر از این نبود که کاپیتان از مکانیکی آلمانی در میان مسافران نیز اصرار به طلب گنبدنما داشت. تبعه آلمانی، از چنین درخواستی در میان بیابان شوکه شده بود و در نهایت با اصرار کاپیتان، انعامی پرداخت کرد.^[۱۷]
عبدالله مستوفی (۱۲۵۵ - تهران ۱۳۲۹) از دولتمردان دوره قاجار، در زندگینامه و سفرنامه شخصی خودش، با نام شرح زندگانی من، از سفر خود به مشهد در سال ۱۳۱۶ یاد می‌کند و در بخشی از این سفرنامه، از سنت انعام برای گنبدنما گزارش می‌کند. به گفته او، وقتی کاروان اعزامی از تهران، به تپه‌های نزدیک مشهد می‌رسند، چراغ حرم امام رضا نمایان می‌شود و مردم با دیدن چراغ، به سلام و صلوات مشغول می‌شوند و کاروان‌کشان از زائران، انعام گنبدنما طلب می‌کنند.^[۱۸]
عبدالحسین دستغیب به نقل از شاه‌چراغیان مشهور به حاج مؤمن، گزارش می‌کند که در سفری که به مشهد داشته‌است، در کوه‌های طرق، اتومبیل نگاه داشت و زائران پیاده شدند و رو به گنبد حرم امام رضا، سلام دادند و شاگرد راننده به مطالبه گنبدنما مشغول شد.^[۱۹]

پانویس

↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۲:‎ ۲۴۴۹.
↑ بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.
↑ طهرانی، سفرنامه گوهر مقصود، ۱۱۹.
↑ طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.
↑ بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.
↑ عناصری، «تأثیر تشیع بر ابنیه»، شیعه‌شناسی، ۱۲۳.
↑ آلمانی، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ۶۰۸.
↑ طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.
↑ «گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر»، خبرگزاری سلامت.
↑ طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.
↑ طهرانی، سفرنامه گوهر مقصود، ۱۱۹.
↑ طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.
↑ طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.
↑ «گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر»، خبرگزاری سلامت.
↑ بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.
↑ بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.
↑ مسعودی و سید قطبی، «روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم»، پیام بهارستان، ۲۹۸.
↑ مستوفی، شرح زندگی من، ۲:‎ ۳۸.
↑ دستغیب، داستان‌های شگفت، ۵۷.

منابع

آلمانی، هانری رنه (۱۳۳۵). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. تهران: امیرکبیر.
باغشاهی، فاطمه (۱۳۹۹). «کتابشناسی امام رضا (ع)». خبرگزاری سلامت. گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر.
بیگ‌زاده، خلیل؛ پروین، نادر (۱۳۹۵). «جلوه‌های سیمای امام رضا (ع) در برخی آیین‌های نمادین و ادب عامه». فرهنگ و ادبیات عامه. تهران (۹): ۱۲۵_۱۴۷ – به واسطهٔ نورمگز.
دستغیب، عبدالحسین (۱۳۸۹). داستان‌های شگفت. قم: دفتر انتشارات اسلامی. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۷۰۱۷۳۳.
دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۹۰). لغتنامه دهخدا. تهران: موسسه انتشارات و چاپ.
محمد، طالبیان؛ ارشادسرابی، اصغر؛ سوهانیان، محمد (۱۳۸۴). «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی». آینه پژوهش. قم (۹۶): ۵۱_۵۵ – به واسطهٔ نورمگز.
طهرانی، مصطفی (۱۳۸۵). سفرنامه گوهر مقصود. به کوشش میرخانی، زهرا. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
عناصری، جابر (۱۳۸۳). «تأثیر تشیع بر ابنیه، اماکن و زیارتگاه‌های مذهبی ایران». شیعه‌شناسی. قم (۷): ۱۲۱_۱۴۶ – به واسطهٔ نورمگز.
مستوفی، عبدالله (۱۳۴۳). شرح زندگی من. تهران: زوار. شابک ۹۶۴-۴۰۱-۰۴۴-۰.
مسعودی، عباس؛ سید قطبی، مهدی (۱۳۹۳). «روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم، وسائل نقلیه و راه‌های مسیر تهران - مشهد در سال ۱۳۱۱ خورشیدی». پیام بهارستان. تهران (۲۳): ۲۶۶_۲۹۹ – به واسطهٔ نورمگز.

[1] دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۲:‎ ۲۴۴۹.

[2] بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.

[3] طهرانی، سفرنامه گوهر مقصود، ۱۱۹.

[4] طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.

[5] بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.

[6] عناصری، «تأثیر تشیع بر ابنیه»، شیعه‌شناسی، ۱۲۳.

[7] آلمانی، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ۶۰۸.

[8] طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.

[9] «گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر»، خبرگزاری سلامت.

[10] طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.

[11] طهرانی، سفرنامه گوهر مقصود، ۱۱۹.

[12] طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.

[13] طالبیان، ارشادسرابی و سوهانیان، «آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی»، آینه پژوهش، ۵۴.

[14] «گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر»، خبرگزاری سلامت.

[15] بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.

[16] بیگ‌زاده و پروین، «جلوه‌های سیمای امام رضا»، فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۳۳.

[17] مسعودی و سید قطبی، «روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم»، پیام بهارستان، ۲۹۸.

[18] مستوفی، شرح زندگی من، ۲:‎ ۳۸.

[19] دستغیب، داستان‌های شگفت، ۵۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 به گزارش [[دهخدا]] در فرهنگ لغاتش، گنبدنما یا گمبدنما، محلی است زائر برای اولین مرتبه گنبد محل زیارتش را مشاهده می‌کند. همچنین به انعامی که راننده یا شاگرد او از زائران به محض رسیدن به چنین مکانی گرفته می‌شود نیز گنبدنما گفته می‌شود.<ref>{{پک|1=دهخدا|2=۱۳۹۰|ک=لغت‌نامه دهخدا|ص=۲۴۴۹|ج=۲}}</ref><ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref> مصطفی طهرانی از سفرنامه‌نویسان عصر [[قاجار]]، در کنار عبارت «گنبدنما»، واژه «سلامتانه» نیز به کار برده‌است.<ref>{{پک|1=طهرانی|2=۱۳۸۵|ک=سفرنامه گوهر مقصود|ص=۱۱۹}}</ref>
-==در فرهنگ==
+== در فرهنگ ==
-از قدیم‌الایام مرسوم بوده‌است که رانندگان یا قافله سالاران، از زائران برای رسیدن به محلی که گنبد محل زیارت نمایان می‌شد، انعامی را دریافت می‌کردند.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref><ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref><ref>{{پک|1=عناصری|2=۱۳۸۳|ف=تأثیر تشیع بر ابنیه|ک=شیعه‌شناسی|ص=۱۲۳}}</ref> [[هانری رنه آلمانی]] در سفرنامه‌اش ''[[از خراسان تا بختیاری]]''، که در دوران قاجار نوشته شده‌است، گزارش می‌کند که در سفرش به [[مشهد]]، وقتی به نزدیکی مشهد رسیده‌است، بر بالای تپه، هنگامی که [[حرم امام رضا]] را مشاهده کرده‌است، زائران به نشانه احترام سلام می‌کردند و چند تکه سنگ را روی هم به صورت هرم قرار می‌دادند.<ref>{{پک|1=آلمانی|2=۱۳۳۵|ک=سفرنامه از خراسان تا بختیاری|ص=۶۰۸}}</ref> سلام دادن در این ناحیه، به معنای سلامتی و حاصل شدن مقصود نیز بوده‌است.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> [[هوتم شیندلر]]، سفرنامه نویس انگلیسی نیز در سفری که به سال ۱۲۹۳ ه.ق به مشهد داشته‌است، از وجود یک سنگ سیاه بزرگ در تپه موسوم به تپه سلام یاد می‌کند که بر روی آن [[زیارت علی بن موسی الرضا]] حکاکی شده‌است و زائران در آنجا زیارت می‌خواندند.<ref>{{پک/بن|1=سلامت|ک=خبرگزاری سلامت|ف=گنبد‌نما؛ اولین محل سلام زائر}}</ref> علاوه بر خواندن [[زیارت‌نامه]] منقش بر سنگ، زائران هفت مرتبه نیز به علی بن موسی الرضا سلام می‌کردند.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> فاصله تپه سلام تا حرم امام رضا را سه فرسخ گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=طهرانی|2=۱۳۸۵|ک=سفرنامه گوهر مقصود|ص=۱۱۹}}</ref> تپه سلام، جایی است که از آنجا [[گنبد حرم امام رضا]] برای اولین بار برای زائرانی که از سمت [[تهران]] به مشهد عزیمت دارند، دیده می‌شود.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> این تپه در راه قدیم تهران به مشهد واقع بود اما مکان‌های دیگری با همین کارکرد نیز در جاهای دیگر گزارش شده‌است. منابع پیش از عصر قاجار از این تپه یادی نکرده‌اند.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> در عصر معاصر، با توجه به اینکه زیرساخت‌های حمل و نقل تغییر کرده‌اند، همچنان زائران پس از مشاهده گنبد حرم امام رضا، سلام فرستاده یا [[صلوات]] سر می‌دهند. در بلاد [[خراسان]] مرسوم است که با دیدن گنبد، یک دو بیتی با نام فراقی یا چار مصراعی می‌خوانند.<ref>{{پک/بن|سلامت|ک=خبرگزاری سلامت|ف=گنبد‌نما؛ اولین محل سلام زائر}}</ref><ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref> نمونه‌ای از این اشعار عبارتند:<ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref>
+از قدیم‌الایام مرسوم بوده‌است که رانندگان یا قافله سالاران، از زائران برای رسیدن به محلی که گنبد محل زیارت نمایان می‌شد، انعامی را دریافت می‌کردند.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref><ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref><ref>{{پک|1=عناصری|2=۱۳۸۳|ف=تأثیر تشیع بر ابنیه|ک=شیعه‌شناسی|ص=۱۲۳}}</ref> [[هانری رنه آلمانی]] در سفرنامه‌اش ''[[از خراسان تا بختیاری]]''، که در دوران قاجار نوشته شده‌است، گزارش می‌کند که در سفرش به [[مشهد]]، وقتی به نزدیکی مشهد رسیده‌است، بر بالای تپه، هنگامی که [[حرم امام رضا]] را مشاهده کرده‌است، زائران به نشانه احترام سلام می‌کردند و چند تکه سنگ را روی هم به صورت هرم قرار می‌دادند.<ref>{{پک|1=آلمانی|2=۱۳۳۵|ک=سفرنامه از خراسان تا بختیاری|ص=۶۰۸}}</ref> سلام دادن در این ناحیه، به معنای سلامتی و حاصل شدن مقصود نیز بوده‌است.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> [[هوتم شیندلر]]، سفرنامه نویس انگلیسی نیز در سفری که به سال ۱۲۹۳ ه‍.ق به مشهد داشته‌است، از وجود یک سنگ سیاه بزرگ در تپه موسوم به تپه سلام یاد می‌کند که بر روی آن [[زیارت علی بن موسی الرضا]] حکاکی شده‌است و زائران در آنجا زیارت می‌خواندند.<ref>{{پک/بن|1=سلامت|ک=خبرگزاری سلامت|ف=گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر}}</ref> علاوه بر خواندن [[زیارت‌نامه]] منقش بر سنگ، زائران هفت مرتبه نیز به علی بن موسی الرضا سلام می‌کردند.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> فاصله تپه سلام تا حرم امام رضا را سه فرسخ گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=طهرانی|2=۱۳۸۵|ک=سفرنامه گوهر مقصود|ص=۱۱۹}}</ref> تپه سلام، جایی است که از آنجا [[گنبد حرم امام رضا]] برای اولین بار برای زائرانی که از سمت [[تهران]] به مشهد عزیمت دارند، دیده می‌شود.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> این تپه در راه قدیم تهران به مشهد واقع بود اما مکان‌های دیگری با همین کارکرد نیز در جاهای دیگر گزارش شده‌است. منابع پیش از عصر قاجار از این تپه یادی نکرده‌اند.<ref>{{پک|1=طالبیان|2=ارشادسرابی|3=سوهانیان|4=۱۳۸۴|ف=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی|ک=آینه پژوهش|ص=۵۴}}</ref> در عصر معاصر، با توجه به اینکه زیرساخت‌های حمل و نقل تغییر کرده‌اند، همچنان زائران پس از مشاهده گنبد حرم امام رضا، سلام فرستاده یا [[صلوات]] سر می‌دهند. در بلاد [[خراسان]] مرسوم است که با دیدن گنبد، یک دو بیتی با نام فراقی یا چار مصراعی می‌خوانند.<ref>{{پک/بن|سلامت|ک=خبرگزاری سلامت|ف=گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر}}</ref><ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref> نمونه‌ای از این اشعار عبارتند:<ref>{{پک|1=بیگ‌زاده|2=پروین|3=۱۳۹۵|ف=جلوه‌های سیمای امام رضا|ک=فرهنگ و ادبیات عامه|ص=۱۳۳}}</ref>
 {{شعر}}
@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 {{پایان شعر}}
-==در خاطرات==
+== در خاطرات ==
+* در یادداشت‌های [[عباس مسعودی]] — مدیر مسئول و مؤسس [[روزنامه اطلاعات]] — در سال ۱۳۱۱، وقتی کاروان اعزامی از تهران به منطقه کوهستانی نزدیک مشهد رسید، به ناگهان مینی‌بوس ایستاد و کاپیتان شروع به طلب گنبدنما کرد. به نقل از عباس مسعودی، در این ماجرا هیچ صحنه‌ای عجیب‌تر از این نبود که کاپیتان از مکانیکی آلمانی در میان مسافران نیز اصرار به طلب گنبدنما داشت. تبعه آلمانی، از چنین درخواستی در میان بیابان شوکه شده بود و در نهایت با اصرار کاپیتان، انعامی پرداخت کرد.<ref>{{پک|1=مسعودی|2=سید قطبی|3=۱۳۹۳|ف=روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم|ک=پیام بهارستان|ص=۲۹۸}}</ref>
-* در یادداشت‌های [[عباس مسعودی]] — مدیر مسئول و موسس [[روزنامه اطلاعات]] — در سال ۱۳۱۱، وقتی کاروان اعزامی از تهران به منطقه کوهستانی نزدیک مشهد رسید، به ناگهان مینی‌بوس ایستاد و کاپیتان شروع به طلب گنبدنما کرد۔ به نقل از عباس مسعودی، در این ماجرا هیچ صحنه‌ای عجیب‌تر از این نبود که کاپیتان از مکانیکی آلمانی در میان مسافران نیز اصرار به طلب گنبدنما داشت۔ تبعه آلمانی، از چنین درخواستی در میان بیابان شوکه شده بود و در نهایت با اصرار کاپیتان، انعامی پرداخت کرد۔<ref>{{پک|1=مسعودی|2=سید قطبی|3=۱۳۹۳|ف=روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم|ک=پیام بهارستان|ص=۲۹۸}}</ref>
 * [[عبدالله مستوفی]] (۱۲۵۵ - تهران ۱۳۲۹) از دولتمردان دوره قاجار، در زندگینامه و سفرنامه شخصی خودش، با نام ''[[شرح زندگانی من]]''، از سفر خود به مشهد در سال ۱۳۱۶ یاد می‌کند و در بخشی از این سفرنامه، از سنت انعام برای گنبدنما گزارش می‌کند. به گفته او، وقتی کاروان اعزامی از تهران، به تپه‌های نزدیک مشهد می‌رسند، چراغ حرم امام رضا نمایان می‌شود و مردم با دیدن چراغ، به سلام و صلوات مشغول می‌شوند و کاروان‌کشان از زائران، انعام گنبدنما طلب می‌کنند.<ref>{{پک|1=مستوفی|2=۱۳۴۳|ک=شرح زندگی من|ص=۳۸|ج=۲}}</ref>
-* [[عبدالحسین دستغیب]] به نقل از شاه‌چراغیان مشهور به [[حاج مومن]]، گزارش می‌کند که در سفری که به مشهد داشته‌است، در کوه‌های طرق، اتومبیل نگاه داشت و زائران پیاده شدند و رو به گنبد حرم امام رضا، سلام دادند و شاگرد راننده به مطالبه گنبدنما مشغول شد.<ref>{{پک|1=دستغیب|2=۱۳۸۹|ک=داستان‌های شگفت|ص=۵۷}}</ref>
+* [[عبدالحسین دستغیب]] به نقل از شاه‌چراغیان مشهور به [[حاج مؤمن]]، گزارش می‌کند که در سفری که به مشهد داشته‌است، در کوه‌های طرق، اتومبیل نگاه داشت و زائران پیاده شدند و رو به گنبد حرم امام رضا، سلام دادند و شاگرد راننده به مطالبه گنبدنما مشغول شد.<ref>{{پک|1=دستغیب|2=۱۳۸۹|ک=داستان‌های شگفت|ص=۵۷}}</ref>
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
-==منابع==
+== منابع ==
+* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=آلمانی|نام=هانری رنه|عنوان=سفرنامه از خراسان تا بختیاری|سال=۱۳۳۵|مکان=تهران|ناشر=امیرکبیر}}
-*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=آلمانی|نام=هانری رنه|عنوان=سفرنامه از خراسان تا بختیاری|سال=۱۳۳۵|مکان=تهران|ناشر=امیرکبیر}}
+* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=کتابشناسی امام رضا (ع)|ناشر=گنبدنما؛ اولین محل سلام زائر|نشانی=https://www.tebna.ir/news/گنبد‌نما؛-اولین-محل-سلام-زائر/گنبد-نما-اولین-محل-سلام-زائر|تاریخ=۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=|شناسه={{شناسه یادکرد|سلامت}}|نویسنده=باغشاهی، فاطمه|کد زبان=|وبگاه=خبرگزاری سلامت}}
-*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=کتابشناسی امام رضا (ع)|ناشر=گنبد‌نما؛ اولین محل سلام زائر|نشانی=https://www.tebna.ir/news/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF%E2%80%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%9B-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%84-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF-%D9%86%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%84-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1|تاریخ=۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=|شناسه={{شناسه یادکرد|سلامت}}|نویسنده=باغشاهی، فاطمه|کد زبان=|وبگاه=خبرگزاری سلامت}}
+* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=بیگ‌زاده|نام=خلیل|نام خانوادگی۲=پروین|نام۲=نادر|عنوان=جلوه‌های سیمای امام رضا (ع) در برخی آیین‌های نمادین و ادب عامه|ژورنال=فرهنگ و ادبیات عامه|مکان=تهران|شماره=۹|تاریخ=۱۳۹۵|صفحه=۱۲۵_۱۴۷|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/67168|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
-*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=بیگ‌زاده|نام=خلیل|نام خانوادگی۲=پروین|نام۲=نادر|عنوان=جلوه‌های سیمای امام رضا (ع) در برخی آیین‌های نمادین و ادب عامه|ژورنال=فرهنگ و ادبیات عامه|مکان=تهران|شماره=۹|تاریخ=۱۳۹۵|صفحه=۱۲۵_۱۴۷|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/67168|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
+* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=دستغیب|نام=عبدالحسین|عنوان=داستان‌های شگفت|سال=۱۳۸۹|مکان=قم|ناشر=دفتر انتشارات اسلامی|پیوند نویسنده=عبدالحسین دستغیب|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/14889|شابک=۹۷۸۹۶۴۴۷۰۱۷۳۳}}
-*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=دستغیب|نام=عبدالحسین|عنوان=داستان‌های شگفت|سال=۱۳۸۹|مکان=قم|ناشر=دفتر انتشارات اسلامی|پیوند نویسنده=عبدالحسین دستغیب|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/14889|شابک=۹۷۸۹۶۴۴۷۰۱۷۳۳}}
+* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=دهخدا|نام=علی‌اکبر|عنوان=لغتنامه دهخدا|سال=۱۳۹۰|مکان=تهران|ناشر=موسسه انتشارات و چاپ|پیوند نویسنده=دهخدا|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/50606}}
-*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=دهخدا|نام=علی‌اکبر|عنوان=لغتنامه دهخدا|سال=۱۳۹۰|مکان=تهران|ناشر=موسسه انتشارات و چاپ|پیوند نویسنده=دهخدا|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/50606}}
+* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=محمد|نام=طالبیان|نام خانوادگی۲=ارشادسرابی|نام۲=اصغر|نام خانوادگی۳=سوهانیان|نام۳=محمد|عنوان=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی|ژورنال=آینه پژوهش|مکان=قم|شماره=۹۶|تاریخ=۱۳۸۴|صفحه=۵۱_۵۵|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/32271|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
-*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=محمد|نام=طالبیان|نام خانوادگی۲=ارشادسرابی|نام۲=اصغر|نام خانوادگی۳=سوهانیان|نام۳=محمد|عنوان=آشنایی با دائرة المعارف آستان قدس رضوی بنیاد پژوهش های اسلامی|ژورنال=آینه پژوهش|مکان=قم|شماره=۹۶|تاریخ=۱۳۸۴|صفحه=۵۱_۵۵|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/32271|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
+* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=طهرانی|نام=مصطفی|عنوان=سفرنامه گوهر مقصود|سال=۱۳۸۵|مکان=تهران|ناشر=مرکز پژوهشی میراث مکتوب|کوشش=میرخانی، زهرا}}
-*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=طهرانی|نام=مصطفی|عنوان=سفرنامه گوهر مقصود|سال=۱۳۸۵|مکان=تهران|ناشر=مرکز پژوهشی میراث مکتوب|کوشش=میرخانی، زهرا}}
+* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=عناصری|نام=جابر|عنوان=تأثیر تشیع بر ابنیه، اماکن و زیارتگاه‌های مذهبی ایران|ژورنال=شیعه‌شناسی|مکان=قم|شماره=۷|تاریخ=۱۳۸۳|صفحه=۱۲۱_۱۴۶|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/236895|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
-*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=عناصری|نام=جابر|عنوان=تأثیر تشیع بر ابنیه، اماکن و زیارتگاه های مذهبی ایران|ژورنال=شیعه‌شناسی|مکان=قم|شماره=۷|تاریخ=۱۳۸۳|صفحه=۱۲۱_۱۴۶|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/236895|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
+* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مستوفی|نام=عبدالله|عنوان=شرح زندگی من|سال=۱۳۴۳|مکان=تهران|ناشر=زوار|پیوند نویسنده=عبدالله مستوفی|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/11171|شابک=۹۶۴-۴۰۱-۰۴۴-۰|شابک نادرست=بله}}
-*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مستوفی|نام=عبدالله|عنوان=شرح زندگی من|سال=۱۳۴۳|مکان=تهران|ناشر=زوار|پیوند نویسنده=عبدالله مستوفی|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/11171|شابک=۹۶۴-۴۰۱-۰۴۴-۰|شابک نادرست=بله}}
+* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=مسعودی|نام=عباس|نام خانوادگی۲=سید قطبی|نام۲=مهدی|عنوان=روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم، وسائل نقلیه و راه‌های مسیر تهران - مشهد در سال ۱۳۱۱ خورشیدی|ژورنال=پیام بهارستان|مکان=تهران|شماره=۲۳|تاریخ=۱۳۹۳|صفحه=۲۶۶_۲۹۹|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1440114|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
-*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=مسعودی|نام=عباس|نام خانوادگی۲=سید قطبی|نام۲=مهدی|عنوان=روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم،وسائل نقلیه و راه‌های مسیر تهران - مشهد در سال ۱۳۱۱ خورشیدی|ژورنال=پیام بهارستان|مکان=تهران|شماره=۲۳|تاریخ=۱۳۹۳|صفحه=۲۶۶_۲۹۹|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1440114|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
 [[رده:اصطلاحات فرهنگی]]

گنبدنما: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۳۹

فهرست

در لغت و اصطلاح

در فرهنگ

در خاطرات

پانویس

منابع

منوی ناوبری

گنبدنما: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۳۹

در لغت و اصطلاح

در فرهنگ

در خاطرات

پانویس

منابع

منوی ناوبری

جستجو