جان ونزبرو: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۲:۰۳

جان ادوارد ونزبرو (۱۹ فوریه ۱۹۲۸ – ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰)^[۱] مورخ و اسلام‌شناس آمریکایی بود که در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن (SOAS) تدریس می‌کرد. او در این دانشگاه از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۲ میلادی، سمت معاونت را عهده‌دار بود.^[۲]

ونزبرو با انتقاد بنیادین خود از صحت تاریخی قرآن و دیگر متون اولیه اسلامی، به ویژه در رابطه با احادیث اسلامی در مورد تاریخ اولیه اسلام شناخته می‌شود. ونزبرو با انتقاد اساسی خود از اعتبار تاریخی روایات کلاسیک اسلامی در مورد آغاز اسلام و تلاشش برای ایجاد نسخه‌ای بدیل و از نظر تاریخی معتبرتر از آغاز اسلام، مکتب به اصطلاح «تجدیدنظر طلبانه» مطالعات اسلامی را تأسیس کرد. او به‌طور کلی، شک و تردید روش‌شناختی را نسبت به تألیف منابع اولیه اسلامی از جمله قرآن را پیش‌گرفته بود. به باور او، قرآن در یک دوره ۲۰۰ ساله نوشته و گردآوری شده است و باید تاریخ آن را نه از قرن اول حجاز، در عربستان، بلکه از قرن اول هجری شمسی. قرن دوم/سوم هجری در عراق دوره عباسی مطالعه کرد.^[۳]

زندگی

ونزبرو در پیوریا، ایلینوی، یکی از شهرهای ایالات متحده آمریکا، متولد شد. او تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد به پایان رساند و بقیه دوران تحصیلی خود را در دانشگاه لندن (SOAS) گذراند. او در مونتایگو دی کوئرسی (Montaigu-de-Quercy) در کشور فرانسه درگذشت.

نظرات اسلام‌شناسانه

ونزبرو بر دو دیدگاه کلی باور داشته و در آثار خود به آنها پرداخته است؛ اول این که ادبیات اسلامی متأخر است و بیش از یک قرن و نیم از درگذشت محمد نوشته شده‌اند. دوم اینکه اسلام پدیده‌ای پیچیده است که نسل‌های زیادی طول کشیده تا به‌طور کامل توسعه یابد.^[۴] ونزبرو همچنین دریافت که استدلال‌های حقوقی اولیه مسلمانان به قرآن اشاره نمی‌کنند، همراه با نشانه‌های دیگری مبنی بر اینکه «متن کتاب مقدس ثابتی» در دوران راشدین و امویان وجود ندارد، و این نشان می‌دهد که قرآن به‌عنوان منبع قانون، قدیمی شده است.^[۵]

هنگامی که ونزبرو مطالعه نسخه‌های خطی اولیه اسلامی و قرآن را آغاز کرد، متوجه شد که متون اولیه اسلامی مخاطبانی را مورد خطاب قرار می‌دهد که با متون یهودی و مسیحی آشنا بودند. در این متون، مشکلات الهیاتی یهودی و مسیحی مورد بحث قرار می‌گیرفتند. به باور او، انتقاد از «کفار» در این ادبیات، انتقاد از مشرکان نبوده، بلکه منظور موحدانی بودند که توحید را به‌طور «محض» نپذیرفته بودند.

ونزبرو روایات کلاسیک اسلامی را که ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پس از درگذشت پیامبر اسلام نوشته شده بود، با روش تاریخی-انتقادی، به ویژه نقد ادبی، تحلیل کرد. او در پی این تحلیل‌ها مدعی شد که شواهد بی‌شماری مبنی بر اینکه متون گزارش‌های تاریخی نیستند شد. او معتقد است که این گزارش‌ها، ساخت‌های ادبی متأخر به معنای مفهوم «تاریخ نجات» (Heilsgeschichte) عهد عتیق هستند که هسته تاریخی واقعی آن ناچیز است و قابل شناسایی نیست.^[۶] او باور دارد که قرآن در یک پروسه طولانی بیش از ۲۰۰ سال نوشته و گردآوری شده است و بنابراین نمی‌توان آن را به محمد نسبت داد.^[۷]

انتقادها

به گفته گابریل سعید رینولدز، نظریات ونزبرو نه به‌طور گسترده پذیرفته شده، و نه رد شده است.^[۸] به گفته اندرو ریپین و هربرت برگ، عدم علاقه دانشمندان غیر مسلمان به عقاید ونزبرو را می‌توان دلیلی بر خروج او از چارچوب‌های علمی همچون، نادیده‌گرفتن حقایق تاریخی، استفاده از فنون نقد کتب مقدس، عدم رعایت چارچوب‌های دینی و بررسی تاریخ مناطق دیگری غیر از عربستان در آستانه ظهور اسلام دانست.^[۹]^[۱۰]^[۱۱] نظریه ونزبرو در مورد روند طولانی (بیش از ۲۰۰ سال) کتابت و جمع‌آوری قرآن، امروزه به دلیل کشف نسخه‌های خطی اولیه قرآن که بسیاری از آنها با تجزیه و تحلیل رادیوکربن مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، امروزه توسط بسیاری غیرقابل دفاع تلقی شده است.^[۱۲]^[۱۳]

شاگردان

از جمله شاگردان او می‌توان به اندرو ریپین، نورمن کالدر، جرالد آر هاوتینگ، پاتریشیا کرون و مایکل کوک اشاره کرد

آثار

مطالعات قرآنی: منابع و روش‌های تفسیر کتاب مقدس (آکسفورد، ۱۹۷۷)
محیط فرقه‌ای: محتوا و ترکیب تاریخ نجات اسلامی (آکسفورد، ۱۹۷۸)
چیزی که خودش صحبت می‌کند: تاریخ و تقلید (۱۹۸۷)
زبان فرانسه در مدیترانه (کرزن، ۱۹۹۶؛ تجدید چاپ توسط انتشارات علمی جهانی، ۲۰۱۲)

منابع

↑ "Look at What You Have Done", African American Female Mysticism, Palgrave Macmillan, 2013, doi:10.1057/9781137375056.0008, ISBN 978-1-137-37505-6, retrieved 2023-04-14
↑ Arnold David (ed.), SOAS since the sixties 2006; p.56
↑ Wansbrough, John, Quranic Studies, Sources and Methods of Scriptural Interpretation, Oxford University Press, 1977 (2nd Ed: Amherst, NY: Prometheus, 2004) 202
↑ Hawting, "John Wansbrough, Islam, and Monotheism", 2000: p.516
↑ Wansbrough, 'Quranic Studies, 1978: p.2226
↑ Harald Motzki et al. , Analysing Muslim Traditions, 2010; p. 285 ff.
↑ Andrew Rippin (ed.), The Blackwell Companion to the Qur'an, 2006; pp. 199 f.
↑ Reynolds, "Quranic studies and its controversies", 2008: p.13
↑ Wansbourgh, John, Res Ipsa Loquitur: History and Mimesis, Jerusalem: The Israel Academy of Sciences and Humanities, 1987, p.15; quoted in "The Implications of and Opposition to, the Methods and Theories of John Wansbrough, by Berg, Herbert in The Quest of the Historical Muhammad, p.491
↑ Rippin, A. , "Literary Analysis of Quran, Tafsir, and Sira: The Methodologies of John Wansbrough" In Approaches to Islam in Religious Studies, edited by Richard C. Martin, p.159. Tucson: The University of Arizona Press, 1985; quoted in Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000: p.501-2
↑ Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000: p.501-2
↑ Sinai, Nicolai (22 May 2014). "When did the consonantal skeleton of the Quran reach closure? Part I1". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 77 (2). Retrieved 11 March 2020.
↑ Reynolds, Gabriel Said (2008). "Introduction". In Reynolds, Gabriel Said (ed.). The Qur'an in its Historical Context. Routledge. ISBN 978-1-134-10944-9. Retrieved 11 March 2020.

[1] "Look at What You Have Done", African American Female Mysticism, Palgrave Macmillan, 2013, doi:10.1057/9781137375056.0008, ISBN 978-1-137-37505-6, retrieved 2023-04-14

[2] Arnold David (ed.), SOAS since the sixties 2006; p.56

[Wansbrough,Quranic_Studies,_202-3] Wansbrough, John, Quranic Studies, Sources and Methods of Scriptural Interpretation, Oxford University Press, 1977 (2nd Ed: Amherst, NY: Prometheus, 2004) 202

[GRHJWIaM2000:516-4] Hawting, "John Wansbrough, Islam, and Monotheism", 2000: p.516

[JWQS1978:226-5] Wansbrough, 'Quranic Studies, 1978: p.2226

[6] Harald Motzki et al. , Analysing Muslim Traditions, 2010; p. 285 ff.

[Rippin2-7] Andrew Rippin (ed.), The Blackwell Companion to the Qur'an, 2006; pp. 199 f.

[GSRQSaIC2008:132-8] Reynolds, "Quranic studies and its controversies", 2008: p.13

[res_p15-9] Wansbourgh, John, Res Ipsa Loquitur: History and Mimesis, Jerusalem: The Israel Academy of Sciences and Humanities, 1987, p.15; quoted in "The Implications of and Opposition to, the Methods and Theories of John Wansbrough, by Berg, Herbert in The Quest of the Historical Muhammad, p.491

[Rippin_1985_p.159-10] Rippin, A. , "Literary Analysis of Quran, Tafsir, and Sira: The Methodologies of John Wansbrough" In Approaches to Islam in Religious Studies, edited by Richard C. Martin, p.159. Tucson: The University of Arizona Press, 1985; quoted in Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000: p.501-2

[HBMaToJW2000:501-2-11] Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000: p.501-2

[sinai-2014-12] Sinai, Nicolai (22 May 2014). "When did the consonantal skeleton of the Quran reach closure? Part I1". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 77 (2). Retrieved 11 March 2020.

[Reynolds-intro-2008-13] Reynolds, Gabriel Said (2008). "Introduction". In Reynolds, Gabriel Said (ed.). The Qur'an in its Historical Context. Routledge. ISBN 978-1-134-10944-9. Retrieved 11 March 2020.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 ونزبرو با انتقاد بنیادین خود از [[صحت تاریخی قرآن]] و دیگر متون [[صحت تاریخی منابع اسلامی|اولیه اسلامی]]، به ویژه در رابطه با [[حدیث|احادیث اسلامی]] در مورد [[تاریخ اسلام|تاریخ اولیه اسلام]] شناخته می‌شود. ونزبرو با انتقاد اساسی خود از اعتبار تاریخی روایات کلاسیک اسلامی در مورد آغاز اسلام و تلاشش برای ایجاد نسخه‌ای بدیل و از نظر تاریخی معتبرتر از آغاز اسلام، مکتب به اصطلاح «تجدیدنظر طلبانه» مطالعات اسلامی را تأسیس کرد. او به‌طور کلی، شک و تردید روش‌شناختی را نسبت به تألیف منابع اولیه اسلامی از جمله قرآن را پیش‌گرفته بود. به باور او، [[قرآن]] در یک دوره ۲۰۰ ساله نوشته و گردآوری شده است و باید تاریخ آن را نه از قرن اول [[حجاز]]، در [[عربستان]]، بلکه از قرن اول هجری شمسی. قرن دوم/سوم هجری در [[عراق]] دوره [[خلافت بنی‌عباس|عباسی]] مطالعه کرد.<ref name="Wansbrough,Quranic Studies, 202">Wansbrough, John, ''Quranic Studies, Sources and Methods of Scriptural Interpretation'', Oxford University Press, 1977 (2nd Ed: Amherst, NY: Prometheus, 2004) 202</ref>
-==زندگی==
+== زندگی ==
 ونزبرو در پیوریا، ایلینوی، یکی از شهرهای ایالات متحده آمریکا، متولد شد. او تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد به پایان رساند و بقیه دوران تحصیلی خود را در دانشگاه لندن (SOAS) گذراند. او در مونتایگو دی کوئرسی (Montaigu-de-Quercy) در کشور فرانسه درگذشت.
@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 ونزبرو بر دو دیدگاه کلی باور داشته و در آثار خود به آنها پرداخته است؛ اول این که [[ادبیات اسلامی]] متأخر است و بیش از یک قرن و نیم از [[درگذشت محمد]] نوشته شده‌اند. دوم اینکه [[اسلام]] پدیده‌ای پیچیده است که نسل‌های زیادی طول کشیده تا به‌طور کامل توسعه یابد.<ref name="GRHJWIaM2000:516">[[John Wansbrough#GRHJWIaM2000|Hawting, "John Wansbrough, Islam, and Monotheism", 2000]]: p.516</ref> ونزبرو همچنین دریافت که استدلال‌های حقوقی اولیه مسلمانان به قرآن اشاره نمی‌کنند، همراه با نشانه‌های دیگری مبنی بر اینکه «متن کتاب مقدس ثابتی» در دوران [[فهرست خلفای راشدین|راشدین]] و [[بنی‌امیه|امویان]] وجود ندارد، و این نشان می‌دهد که قرآن به‌عنوان منبع قانون، قدیمی شده است.<ref name="JWQS1978:226">[[John Wansbrough#JWQS1978|Wansbrough, 'Quranic Studies'', 1978'']]: p.2226</ref>
-هنگامی که ونزبرو مطالعه نسخه‌های خطی اولیه اسلامی و [[قرآن]] را آغاز کرد، متوجه شد که متون اولیه اسلامی مخاطبانی را مورد خطاب قرار می‌دهد که با متون یهودی و مسیحی آشنا بودند. در این متون، مشکلات الهیاتی یهودی و مسیحی مورد بحث قرار می‌گیرفتند. به باور او، انتقاد از «کفار» در این ادبیات، انتقاد از مشرکان نبوده، بلکه منظور موحدانی بودند که توحید را به طور «محض» نپذیرفته بودند.
+هنگامی که ونزبرو مطالعه نسخه‌های خطی اولیه اسلامی و [[قرآن]] را آغاز کرد، متوجه شد که متون اولیه اسلامی مخاطبانی را مورد خطاب قرار می‌دهد که با متون یهودی و مسیحی آشنا بودند. در این متون، مشکلات الهیاتی یهودی و مسیحی مورد بحث قرار می‌گیرفتند. به باور او، انتقاد از «کفار» در این ادبیات، انتقاد از مشرکان نبوده، بلکه منظور موحدانی بودند که توحید را به‌طور «محض» نپذیرفته بودند.
 ونزبرو روایات کلاسیک اسلامی را که ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پس از [[درگذشت محمد|درگذشت پیامبر اسلام]] نوشته شده بود، با روش تاریخی-انتقادی، به ویژه نقد ادبی، تحلیل کرد. او در پی این تحلیل‌ها مدعی شد که شواهد بی‌شماری مبنی بر اینکه متون گزارش‌های تاریخی نیستند شد. او معتقد است که این گزارش‌ها، ساخت‌های ادبی متأخر به معنای مفهوم «تاریخ نجات» (''Heilsgeschichte'') عهد عتیق هستند که هسته تاریخی واقعی آن ناچیز است و قابل شناسایی نیست.<ref>Harald Motzki et al. , [https://books.google.com/books?id=TghRcqivmvwC Analysing Muslim Traditions], 2010; p. 285 ff.</ref> او باور دارد که قرآن در یک پروسه طولانی بیش از ۲۰۰ سال نوشته و گردآوری شده است و بنابراین نمی‌توان آن را به محمد نسبت داد.<ref name="Rippin2">Andrew Rippin (ed.), [https://books.google.com/books?id=xUu04ozMXOcC The Blackwell Companion to the Qur'an], 2006; pp. 199 f.</ref>
 === انتقادها ===
-به گفته [[گابریل سعید رینولدز]]، نظریات ونزبرو نه به‌طور گسترده پذیرفته شده، و نه رد شده است.<ref name="GSRQSaIC2008:132">[[John Wansbrough#GSRQSaIC2008|Reynolds, "Quranic studies and its controversies", 2008]]: p.13</ref> به گفته [[اندرو ریپین]] و [[هربرت برگ]]، عدم علاقه دانشمندان غیر مسلمان به عقاید ونزبرو را می‌توان دلیلی بر خروج او از چارچوب‌های علمی همچون، نادیده‌گرفتن حقایق تاریخی، استفاده از فنون نقد [[کتب مقدس]]، عدم رعایت چارچوب‌های دینی و بررسی تاریخ مناطق دیگری غیر از [[عربستان]] در آستانه ظهور اسلام دانست.<ref name="res_p15">Wansbourgh, John, ''Res Ipsa Loquitur: History and Mimesis'', Jerusalem: The Israel Academy of Sciences and Humanities, 1987, p.15; quoted in "The Implications of and Opposition to, the Methods and Theories of John Wansbrough, by Berg, Herbert in ''The Quest of the Historical Muhammad'', p.491</ref><ref name="Rippin_1985_p.159">Rippin, A. , "Literary Analysis of Quran, Tafsir, and Sira: The Methodologies of John Wansbrough" In ''Approaches to Islam in Religious Studies'', edited by Richard C. Martin, p.159. Tucson: The University of Arizona Press, 1985; quoted in [[John Wansbrough#HBMaToJW2000|Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000]]: p.501-2</ref><ref name="HBMaToJW2000:501-2">[[John Wansbrough#HBMaToJW2000|Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000]]: p.501-2</ref> نظریه ونزبرو در مورد روند طولانی (بیش از ۲۰۰ سال) کتابت و جمع‌آوری قرآن، امروزه به دلیل کشف [[نسخه‌های خطی قرآن|نسخه‌های خطی اولیه قرآن]] که بسیاری از آنها با تجزیه و تحلیل رادیوکربن مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، امروزه توسط بسیاری غیرقابل دفاع تلقی شده است.<ref name="sinai-2014">{{Cite journal|last=Sinai|first=Nicolai|date=22 May 2014|title=When did the consonantal skeleton of the Quran reach closure? Part I1|url=https://www.cambridge.org/core/journals/bulletin-of-the-school-of-oriental-and-african-studies/article/when-did-the-consonantal-skeleton-of-the-quran-reach-closure-part-i1/D2C425AFB394D8979DE11DA4E0AAE086|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies|volume=77|issue=2|access-date=11 March 2020}}</ref><ref name="Reynolds-intro-2008">{{cite book |last1=Reynolds |first1=Gabriel Said |editor1-last=Reynolds |editor1-first=Gabriel Said |title=The Qur'an in its Historical Context |date=2008 |publisher=Routledge |chapter-url=https://books.google.com/books?id=0159AgAAQBAJ&q=Wansbrough+disproven&pg=PT37 |accessdate=11 March 2020 |chapter=Introduction|isbn=9781134109449 }}</ref>
+به گفته [[گابریل سعید رینولدز]]، نظریات ونزبرو نه به‌طور گسترده پذیرفته شده، و نه رد شده است.<ref name="GSRQSaIC2008:132">[[John Wansbrough#GSRQSaIC2008|Reynolds, "Quranic studies and its controversies", 2008]]: p.13</ref> به گفته [[اندرو ریپین]] و [[هربرت برگ]]، عدم علاقه دانشمندان غیر مسلمان به عقاید ونزبرو را می‌توان دلیلی بر خروج او از چارچوب‌های علمی همچون، نادیده‌گرفتن حقایق تاریخی، استفاده از فنون نقد [[کتب مقدس]]، عدم رعایت چارچوب‌های دینی و بررسی تاریخ مناطق دیگری غیر از [[عربستان]] در آستانه ظهور اسلام دانست.<ref name="res_p15">Wansbourgh, John, ''Res Ipsa Loquitur: History and Mimesis'', Jerusalem: The Israel Academy of Sciences and Humanities, 1987, p.15; quoted in "The Implications of and Opposition to, the Methods and Theories of John Wansbrough, by Berg, Herbert in ''The Quest of the Historical Muhammad'', p.491</ref><ref name="Rippin_1985_p.159">Rippin, A. , "Literary Analysis of Quran, Tafsir, and Sira: The Methodologies of John Wansbrough" In ''Approaches to Islam in Religious Studies'', edited by Richard C. Martin, p.159. Tucson: The University of Arizona Press, 1985; quoted in [[John Wansbrough#HBMaToJW2000|Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000]]: p.501-2</ref><ref name="HBMaToJW2000:501-2">[[John Wansbrough#HBMaToJW2000|Berg, "Methods and Theories of John Wansbrough", 2000]]: p.501-2</ref> نظریه ونزبرو در مورد روند طولانی (بیش از ۲۰۰ سال) کتابت و جمع‌آوری قرآن، امروزه به دلیل کشف [[نسخه‌های خطی قرآن|نسخه‌های خطی اولیه قرآن]] که بسیاری از آنها با تجزیه و تحلیل رادیوکربن مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، امروزه توسط بسیاری غیرقابل دفاع تلقی شده است.<ref name="sinai-2014">{{Cite journal|last=Sinai|first=Nicolai|date=22 May 2014|title=When did the consonantal skeleton of the Quran reach closure? Part I1|url=https://www.cambridge.org/core/journals/bulletin-of-the-school-of-oriental-and-african-studies/article/when-did-the-consonantal-skeleton-of-the-quran-reach-closure-part-i1/D2C425AFB394D8979DE11DA4E0AAE086|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies|volume=77|issue=2|access-date=11 March 2020}}</ref><ref name="Reynolds-intro-2008">{{cite book |last1=Reynolds |first1=Gabriel Said |editor1-last=Reynolds |editor1-first=Gabriel Said |title=The Qur'an in its Historical Context |date=2008 |publisher=Routledge |chapter-url=https://books.google.com/books?id=0159AgAAQBAJ&q=Wansbrough+disproven&pg=PT37 |accessdate=11 March 2020 |chapter=Introduction|isbn=978-1-134-10944-9}}</ref>
 == شاگردان ==
 از جمله شاگردان او می‌توان به [[اندرو ریپین]]، [[نورمن کالدر]]، [[جرالد آر هاوتینگ]]، [[پاتریشیا کرون]] و [[مایکل کوک]] اشاره کرد
-==آثار==
+== آثار ==
-*''[[مطالعات قرآنی: منابع و روش‌های تفسیر کتاب مقدس]]'' (آکسفورد، ۱۹۷۷)
+* ''[[مطالعات قرآنی: منابع و روش‌های تفسیر کتاب مقدس]]'' (آکسفورد، ۱۹۷۷)
-*''[[محیط فرقه‌ای: محتوا و ترکیب تاریخ نجات اسلامی]]'' (آکسفورد، ۱۹۷۸)
+* ''[[محیط فرقه‌ای: محتوا و ترکیب تاریخ نجات اسلامی]]'' (آکسفورد، ۱۹۷۸)
-*''چیزی که خودش صحبت می کند: تاریخ و تقلید'' (1987)
+* ''چیزی که خودش صحبت می‌کند: تاریخ و تقلید'' (۱۹۸۷)
-*''زبان فرانسه در مدیترانه'' (کرزن، ۱۹۹۶؛ تجدید چاپ توسط انتشارات علمی جهانی، ۲۰۱۲)
+* ''زبان فرانسه در مدیترانه'' (کرزن، ۱۹۹۶؛ تجدید چاپ توسط انتشارات علمی جهانی، ۲۰۱۲)
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
+{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
-==منابع==
 [[رده:استادان مدرسه مطالعات مشرق‌زمین و آفریقا]]
 [[رده:تاریخ‌نگاران سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]]
@@ خط ۳۴: / خط ۳۸: @@
 [[رده:نویسندگان مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]]
 [[رده:نویسندگان مرد غیر داستانی اهل ایالات متحده آمریکا]]
+[[رده:اهالی ایالات متحده آمریکا]]
-{{پانویس|۲}}
+[[رده:منتقدان قرآن]]