سلطان‌حسین میرزا نیرالدوله: تفاوت میان نسخه‌ها
(ابرابزار) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
[[رده:حاکمان نیشابور]] | [[رده:حاکمان نیشابور]] | ||
[[رده:سبزوار]] | [[رده:سبزوار]] | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=نقدی|نام=رضا|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=نیّرالدوله، حسین|دانشنامه=دائرةالمعارف آستان قدس رضوی|جلد=۲|عنوان جلد=|سال=۱۳۹۹|ناشر=انتشارات آستان قدس رضوی|مکان=مشهد|شابک=978-600-06-0333-5}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=نقدی|نام=رضا|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=نیّرالدوله، حسین|دانشنامه=دائرةالمعارف آستان قدس رضوی|جلد=۲|عنوان جلد=|سال=۱۳۹۹|ناشر=انتشارات آستان قدس رضوی|مکان=مشهد|شابک=978-600-06-0333-5}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سوهانیان حقیقی|نام=محمد|پیوند نویسنده=|نام خانوادگی۲=نقدی|نام۲=رضا|پیوند نویسنده۲=|نام ویراستار=|نام خانوادگی ویراستار=|پیوند ویراستار=|نشانی فصل=|نویسندگان سایر بخش‌ها=|عنوان=آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها|کوشش=|نشانی=|نشانی بایگانی=|نوع=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۹۷|ناشر=بنیاد پژوهشهای اسلامی|مکان=مشهد|زبان=فارسی|شابک=978-600-06-0244-4|گفتاورد=|پی‌نوشت=}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سوهانیان حقیقی|نام=محمد|پیوند نویسنده=|نام خانوادگی۲=نقدی|نام۲=رضا|پیوند نویسنده۲=|نام ویراستار=|نام خانوادگی ویراستار=|پیوند ویراستار=|نشانی فصل=|نویسندگان سایر بخش‌ها=|عنوان=آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها|کوشش=|نشانی=|نشانی بایگانی=|نوع=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۹۷|ناشر=بنیاد پژوهشهای اسلامی|مکان=مشهد|زبان=فارسی|شابک=978-600-06-0244-4|گفتاورد=|پی‌نوشت=}} | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
نسخهٔ ۱۷ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۵:۵۳
سلطان‌حسین میرزا ملقب به نیّرالدوله پسر پرویز میرزا نیّرالدوله (حاکم نیشابور و سبزوار) و نوهٔ فتحعلی شاه قاجار بود. در اوان کودکی و جوانی از غلامان قصر ناصرالدین شاه قاجار بود و سپس پیشخدمت او شد و در سال ۱۳۰۵ه.ق پس از درگذشت پدرش، لقب نیّرالدوله را از او به ارث برد. در سال ۱۳۰۹ه.ق منصب امیرتومانی به وی داده شد. وی به عنوان سی و یکمین متولی آستان قدس در دورهٔ قاجار شناخته شده است.[۱]
زندگی‌نامه
سلطان‌حسین میرزا در زمان پدرش چندسالی حاکم نیشابور بود و از سال ۱۳۰۹ه.ق چند سال حکومت سرولایت و سبزوار و غیره ضمیمهٔ حکومتش گردید و در این مدت املاک خوب و مرغوب نیشابور را به تصرف درآورد. وی در سال ۱۳۱۸ه.ق پس از درگذشت محمدتقی میرزارکن‌الدوله حاکم خراسان، به جای وی منصوب شد. در این زمان عده‌ای از مخالفان وی که از ملاکان بودند، گندم را احتکار کردند و باعث گرانی نان شدند. از این‌رو، اهالی علیه حاکم قیام کردند و چند خانه غارت شد. به این جهت وی در سال ۱۳۲۱ه.ق از حکومت خراسان برکنار شد و بعد در سال ۱۳۲۳ه.ق حاکم تهران گردید.[۲]
خدمات و فعالیت‌ها
نیّرالدوله در دفعهٔ اول حکومت خود که در سال‌های ۱۳۱۸–۱۳۲۱ه.ق حاکم خراسان بود دو فعالیت پراهمیت انجام داد: راه ناهموار شریف‌آباد را به جهت رفاه حال زائران علی‌بن‌موسی الرضا تسطیح و سهل العبور کرد و قنات بایر آب میرزا را در مشهد احیا نمود و آب را به صحن ایشان آورد.[۳] نیّرالدوله بار دوم در سال ۱۳۳۰ه.ق به حکمرانی ولایت خراسان منصوب شد و جایگزین رکن‌الدوله گردید که در واقعهٔ توپ‌بندی حرم، مستعفی شده بود. وی با دعوت از اعیان و اشراف و اعضای آستانه از آنان خواست تا در تعمیر خرابی‌های آستانه کمک کنند؛ خود نیز سی‌هزار تومان داد و به‌این‌ترتیب صد تا صدوده‌هزار تومان جمع شد. پس از آن حاج معاون‌التجار و حاجی‌معین و حاج‌عبدالرحیم را به ترشیز و یکی دو نفر از اهل علم را که در این واقعه دخالت داشتند با جمعی دیگر به اطراف شهرتبعید کرد. سپس امر به تعمیر خرابی‌ها داد و در روز آغاز کار، با حضور تمام عمال آستانه، خود به پشت بام حرم رفت و اولین خشت تعمیر را کار گذاشت. از دیگر اقدامات نیّرالدوله در این زمان، احیا و لوله‌کشی آب قنات وقفی مهدی‌قلی‌بیک و انتقال آن از طریق لوله به مسجد جامع گوهرشاد در سال ۱۳۳۳ه.ق بود. وی در سال ۱۳۴۳ه.ق درگذشت و جنازه‌اش را به مشهد منتقل و در دارالسیاده حرم دفن کردند.[۴]
فرزندان
نیرالدوله را از همسر اولش شمس‌الدوله دختر فرهاد میرزا معتمدالدوله دو دختر بود به نام‌های فصل بهار خانم ایران‌الدوله و مهرافروز خانم شمس‌السلطنه (همسر محمدعلی‌خان خازن‌الملک). از همسر دوم نیز پسری به نام سلطان‌حسن میرزا ملقب به فتح‌السلطنه داشت که پدر حسینعلی ساعد نیری بود.[۵]
پانویس
- ↑ نقدی، «نیّرالدوله، حسین»، دائرةالمعارف آستان قدس رضوی، ۲: ۶۸۹.
- ↑ سوهانیان حقیقی و نقدی، آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها، ۱۲۰.
- ↑ نقدی، «نیّرالدوله، حسین»، دائرةالمعارف آستان قدس رضوی، ۲: ۶۹۰.
- ↑ سوهانیان حقیقی و نقدی، آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها، ۱۲۱–۱۲۲.
- ↑ حکومتگران قاجار در نیشابور
منابع
- نقدی، رضا (۱۳۹۹). «نیّرالدوله، حسین». دائرةالمعارف آستان قدس رضوی. ج. ۲. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۶-۰۳۳۳-۵.
- سوهانیان حقیقی، محمد؛ نقدی، رضا (۱۳۹۷). آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۶-۰۲۴۴-۴.