نقاره‌خانه حرم امام رضا: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
نقاره‌خانه از بخش‌های | '''نقاره‌خانه حرم امام رضا''' از بخش‌های مشهوری است که در [[حرم امام رضا]] قرار گرفته است. هر مرتبه از نقاره‌خوانی را «نوبت» گویند و گفته شده که رسم سلطان‌ها در ایران چنین بوده است که در اوقاتی از شب و روز که عیش و عشرت پیش می‌آمد، دستور نقاره نوازی داده می‌دادند. این رسم در [[ایران]] شهرت داشت اما امروزه جز در حرم امام رضا، منسوخ شده است. رسم نقاره‌زنی در حرم امام رضا، یک امر محترم در نزد [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان]] شمرده می‌شود. در ایام کنونی، در دو نوبت [[طلوع خورشید|طلوع]] و [[غروب خورشید]] به مدت ۲۰ دقیقه نواخته می‌شود. در برخی روزهای خاص همچون روز سلام خاص، به مدت نیم ساعت نقاره زده می‌شود. وجود نقاره‌خانه در حرم امام رضا، به نوعی بیان شکوه و جلال بارگاه اوست و از همین رو به نقاره‌زنان حرم، «عملجات شکوه» گفته می‌شد و امروزه به آنان «نقاره‌چی» گفته می‌شود و به صورت مورثی به پسر نقاره‌چی قبلی با شرط صلاحیت اعطا می‌شود. نقاره‌خانه حرم در بخش شرقی صحن عتیق قرار دارد.<ref>{{پک|شریعت‌زاده|۱۳۵۵|ک=هنر و مردم|ف=نقاره‌خانه آستان قدس}}</ref> از دیگر مراسم‌هایی که نقاره نوازی صورت می‌گرفت یا می‌گیرد، وقوع یکی کرامت در حرم، مناسبت‌های خاص همچون میلاد امامان و لحظه تحویل سال شمسی است. قدیمی‌ترین سند دربارهٔ تاریخچه نقاره‌نوازی در [[مشهد]]، مربوط به گزارش [[فضل بن روزبهان خنجی]] در کتاب ''[[مهمان‌نامه بخارا]]'' است. از زمان دقیق نقاره‌نوازی در حرم امام رضا اطلاعاتی در دست نیست و قدیمی‌ترین سند نیز، همان گزارش در کتاب مهمان‌نامه بخارا می‌باشد که در آن از رونق این رسم در آن زمان یاد شده است. این گزارش مربوط به قرن نهم هجری قمری است. در این گزارش از وجود یک نقاره‌خانه نیز گزارش شده است. گزارش بعدی دربارهٔ نقاره‌خانه مربوط به [[عصر صفوی]] است که از وجود نظامی برای اداره نقاره‌خانه یاد شده است. در عهد قاجار به نقاره‌خانه، کرناخانه گفته می‌شد.<ref>{{پک|قصابیان|۱۳۸۲|ک=مشکوة|ف=نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان}}</ref> امروزه در هنگام شفای بیماران در حرم نیز نقاره نواخته می‌شود.<ref>{{پک|فیروزیان پوراصفهانی|مجرد کاهانی|۱۳۹۰|ک=پژوهشنامه خراسان بزرگ|ف=وجه تسمیه برخی از اماکن متبرکه}}</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۱۴ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۴:۰۶
نقاره‌خانه حرم امام رضا از بخش‌های مشهوری است که در حرم امام رضا قرار گرفته است. هر مرتبه از نقاره‌خوانی را «نوبت» گویند و گفته شده که رسم سلطان‌ها در ایران چنین بوده است که در اوقاتی از شب و روز که عیش و عشرت پیش می‌آمد، دستور نقاره نوازی داده می‌دادند. این رسم در ایران شهرت داشت اما امروزه جز در حرم امام رضا، منسوخ شده است. رسم نقاره‌زنی در حرم امام رضا، یک امر محترم در نزد شیعیان شمرده می‌شود. در ایام کنونی، در دو نوبت طلوع و غروب خورشید به مدت ۲۰ دقیقه نواخته می‌شود. در برخی روزهای خاص همچون روز سلام خاص، به مدت نیم ساعت نقاره زده می‌شود. وجود نقاره‌خانه در حرم امام رضا، به نوعی بیان شکوه و جلال بارگاه اوست و از همین رو به نقاره‌زنان حرم، «عملجات شکوه» گفته می‌شد و امروزه به آنان «نقاره‌چی» گفته می‌شود و به صورت مورثی به پسر نقاره‌چی قبلی با شرط صلاحیت اعطا می‌شود. نقاره‌خانه حرم در بخش شرقی صحن عتیق قرار دارد.[۱] از دیگر مراسم‌هایی که نقاره نوازی صورت می‌گرفت یا می‌گیرد، وقوع یکی کرامت در حرم، مناسبت‌های خاص همچون میلاد امامان و لحظه تحویل سال شمسی است. قدیمی‌ترین سند دربارهٔ تاریخچه نقاره‌نوازی در مشهد، مربوط به گزارش فضل بن روزبهان خنجی در کتاب مهمان‌نامه بخارا است. از زمان دقیق نقاره‌نوازی در حرم امام رضا اطلاعاتی در دست نیست و قدیمی‌ترین سند نیز، همان گزارش در کتاب مهمان‌نامه بخارا می‌باشد که در آن از رونق این رسم در آن زمان یاد شده است. این گزارش مربوط به قرن نهم هجری قمری است. در این گزارش از وجود یک نقاره‌خانه نیز گزارش شده است. گزارش بعدی دربارهٔ نقاره‌خانه مربوط به عصر صفوی است که از وجود نظامی برای اداره نقاره‌خانه یاد شده است. در عهد قاجار به نقاره‌خانه، کرناخانه گفته می‌شد.[۲] امروزه در هنگام شفای بیماران در حرم نیز نقاره نواخته می‌شود.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- شریعت‌زاده، علی‌اصغر (۱۳۵۵). «نقاره خانه آستان قدس رضوی». هنر و مردم. تهران (۱۶۵ و ۱۶۶): ۸۳–۸۸ – به واسطهٔ نورمگز.
- قصابیان، محمدرضا (۱۳۸۲). «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان». مشکوة. مشهد (۸): ۸۳–۱۰۶ – به واسطهٔ نورمگز.
- قصابیان، محمدرضا (۱۳۹۳). «تحویل سال نو، مراسم». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. ج. ۱. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۷۱۵۲۴۷.
- فیروزیان پوراصفهانی، آیدا و آیلین؛ مجرد کاهانی، ابراهیم (۱۳۹۰). «وجه تسمیه برخی از اماکن متبرکه «حرم مطهر رضوی»». پژوهشنامه خراسان بزرگ. مشهد (۵): ۸۷-۱۰۵ – به واسطهٔ نورمگز.