مکی و مدنی

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو

مکی و مدنی اصطلاحاتی هستند که محققین قرآن برای تمایز و شناخت سور قرآن بکار برده‌اند. براساس نظر شهید صدر، شارع تعریف خاصی برای آن‌ها ارائه ننموده است.[۱]

سه نوع تعریف برای مکی و مدنی وجود دارند:[۲]

  1. بخشی از قرآن که قبل از هجرت نازل شده مکی و آنچه بعد از هجرت پیامبر (ص) به مدینه نازل گردیده مدنی نامیده می‌شود.
  2. بخشی از قرآن که در مکه نازل شده مکی و بخشی که در مدینه نازل شده مدنی است.
  3. بخشی از قرآن که خطاب به اهل مکه بوده مکی و بخشی که خطاب به اهل مدینه بوده مدنی نامیده می‌شود.

ملاک‌های تشخیص

به‌طور کلی سه معیار برای تمایز مکی از مدنی وجود دارد:[۳]

  1. نص و خبر: روش نقلی، یعنی براساس اخبار و روایات معصومین (ع).
  2. علائم صوری و ظاهری: براساس ظاهر متن، مثلاً کوتاهی آیات نشانگر مکی و بلندی آن نشانی از مدنی بودن آن سوره است. یا مثلاً عباراتی چون «یا أیها الناس» و «کلّاً» نشانی از مکی بودن و «یا أیها الذین آمنوا» نشان از مدنی بودن سوره است. هرچند که صرف اینگونه علامت به‌طور قطع نمی‌توان نتیجه از مکی یا مدنی بودن آیات گرفت.
  3. علائم محتوایی: به عنوان مثال محتواهایی چون اصول معارف، اصول ایمان و دعوت به اسلام و قصص امم سالف از ویژگی‌های غالب سور مکی و مواردی چون احکام، پایبندی به اخلاق حسنه، برخورد تند با عقاید باطل مشرکان و … از محتواهای شاخص سور مدنیست.

ارجاعات

  1. ناصحیان ۱۳۸۶، صص. ۱۴۰.
  2. ناصحیان ۱۳۸۶، صص. ۱۳۹–۱۴۰.
  3. ناصحیان ۱۳۸۶، صص. ۱۴۱.

منابع

  • ناصحیان، علی‌اصغر (۱۳۸۶). «شناخت مکی و مدنی در پرتو احادیث». سفیر (۱).