ویکی‌شیعه

ویکی شیعه

ماهیت و اهداف

ویکی‌شیعه، دانشنامه‌ای مجازی و آنلاین است که بیان و توضیح مفاهیم و مسائل دخیل در شناخت شیعه را دنبال می‌کند۔ در این سایت سعی شده است تا مبانی و شیوه زندگی اهل بیت پیامبر اسلام، در قالب مقاله ارائه شود۔ طراح، اجرا کننده و مالک این دانشنامه، مجمع جهانی اهل بیت است۔ نویسندگان این سایت، از میان حوزویان و دانشگاهیان انتخاب می‌شوند و تعداد آنان حدود ۴۰۰ نفر نویسنده گفته شده است۔

تاریخچه

ویکی‌شیعه در خرداد سال ۱۳۹۲ ه۔ش در شهر قم آغاز به کار کرد۔ در مراسم افتتاح که با تاریخ ۱ تیر ۱۳۹۳ انجام شد، رئیس جمهور وقت ایران، حسن روحانی، از این سایت رونمایی کرد۔ علاوه بر حسن روحانی، محسن مجتهد شبستری، عباسعلی اختری و محمدعلی تسخیری نیز در این مراسم حاضر بودند۔ نام این دانشنامه، پیش از ویکی‌شیعه، دانشنامه مجازی مکتب اهل‌بیت بود۔

به گفته مسئولین ویکی شیعه، این سایت توانسته است از ابتدای تاسیس تا سال ۱۴۰۱ ه۔ش، بیش از ۶۰۰ میلیون بازدید داشته باشد۔ به گفته دبیر مجمع جهانی اهل بیت، این نهاد به دنبال تبدیل ویکی‌شیعه به یک بنیاد مستقل است۔

محتوا

این سایت تا سال ۱۳۹۶ ه۔ش ۱۸۔۰۰۰ مقاله را در ده زبان منتشر کرده بود۔ این مجموعه تا سال ۱۳۹۸ ه۔ش توانسته بود ۱۹۔۰۰۰ مقاله را در ۱۰ زبان فارسی، عربی، اردو، اندونزیایی، انگلیسی، اسپانیولی، ترکی، فرانسه، آلمانی و روسی منتشر نماید۔ بر اساس آمارهای منتشر شده در خرداد ۱۴۰۲ ه۔ش، ویکی شیعه ۲۷ هزار مقاله را در ۲۲ زبان منتشر کرده است۔ موضوعات مورد پوشش در این دانشنامه، شامل مدخل‌های کلامی، اصولی، معرفی کتاب، پوشش حوادث و وقایع، تاریخ تشیع، معرفی مناسک، آئین‌ها و فرقه‌هاست۔ منابع مورد استفاده در این مقالات، منابع دست اول شیعه و سنی هستند۔ در این سایت، به موضوعات عامی چون کشورها و شهرها نیز ورود کرده است۔

زبان‌ها

این سایت در بدو افتتاح به شش زبانِ فارسی، عربی، انگلیسی، اردو، ترکی و اسپانیایی مطالبی را ارائه می‌داد. زبان روسی این سایت در سال ۱۳۹۶ ه۔ش آغاز به کار کرد۔ در ۱۰ شهریور ۱۴۰۱ ه۔ش در طی مراسمی رسمی، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت ایران از ۵ زبان دیگر این دانشنامه رونمایی نمود و تعداد زبان‌های این سایت به ۱۵ زبان رسید۔ این زبان‌ها غیر از ۶ زبان اولیه، شامل زبان‌های روسی، فرانسوی، اندونزیایی، آلمانی، چینی، بنگالی، تاجیکی، هندی و سواحیلی بودند۔ تا سال ۱۴۰۱ ه۔ش، تعداد زبان‌های پشتیبانی شده در ویکی شیعه، به ۲۲ زبان رسیده بود۔

پانویس

منابع

• شمس‌الدین مطلق، مختار؛ سنگری، محمود (۱۳۹۸). «بررسی استفاده از داده‌های مستند کتابخانه‌ها در ویکی‌های فارسی (مطالعه موردی ویکی‌شیعه)» (PDF). مدیریت دانش اسلامی (۱): ۱۲۹–۱۴۴.
• خبرگزاری کتاب ایران (۱ تیر ۱۳۹۳). «رونمایی از دانشنامه مجازی «ویکی شیعه» با حضور رئیس‌جمهور». ibna.ir. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری مهر (۱ تیر ۱۳۹۳). «رونمایی از «ویکی شیعه» توسط رئیس جمهور». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری مهر (۲۶ مهر ۱۴۰۱). «تجربه‌ای موفق در دانشنامه برخط/روشی برای حکمرانی خوب درفضای مجازی». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری بین‌المللی قرآن (۱ تیر ۱۳۹۳). «سایت «ویکی شیعه» افتتاح شد». iqna.ir. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری بین‌المللی قرآن (۱۰ شهریور ۱۴۰۱). «جاهلیت مدرن از نظر ماهیت، همان جاهلیت قدیم در ظواهر جدید است». iqna.ir. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری بین‌المللی قرآن (۲۲ آذر ۱۳۹۹). «نمایشگاه پژوهش مجمع جهانی اهل بیت(ع) افتتاح شد». iqna.ir. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری رسمی حوزه (۲۴ اسفند ۱۳۹۶). «بخش روسی ویکی‌شیعه فعالیت خود را آغاز کرد». hawzahnews.com. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری رسمی حوزه (۲۷ بهمن ۱۴۰۱). «ایجاد دبیرخانه دائمی حمایت از موسسات خصوصی فعال در حوزه نشر معارف شیعی». hawzahnews.com. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری فارس (۱۳ شهریور ۱۴۰۱). «۵ زبان جدید به دانشنامه «ویکی شیعه» اضافه شد». farsnews.ir. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• الکوثر (۹ شهریور ۱۴۰۱). «هفتمین اجلاس مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع) فردا آغاز می شود». fa.alkawthartv.ir. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری ابنا (۱ خرداد ۱۴۰۲). «امینی: دانشنامه مجازی "ویکی شیعه" در مسیر ارتقاء حرکت می‌کند». fa.abna24.com. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.
• خبرگزاری ابنا (۲۷ بهمن ۱۴۰۱). «آیت الله رمضانی: "ویکی شیعه" منبع علمی معتبری برای محققان دنیا است». fa.abna24.com. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲.

موضوعات و سیاست‌ها

موضوعات این دانشنامه شامل عقاید، افراد، علوم اسلامی چون کلام، فقه، اصول، کتاب‌ها، اماکن، حوادث، مراسم، مناسک، فرقه‌ها، تاریخ تشیع و هر مفهومی مرتبط با تشیع است. بر اساس آنچه از قوانین حاکم بر این ویکی گزارش شده‌است، در این دانشنامه از ارائه نظرات شخصی و نظریات جدید اثبات نشده، پرهیز می‌شود و قضاوت در خصوص اختلاف‌های علمی و تاریخی برعهده مخاطبان گذاشته شده‌است. در این دانشنامه از منابع دست اول شیعه و سنی استفاده می‌شود.

زبان‌ها

ویکی‌شیعه تاکنون به بیست‌ودو زبان (فارسی، عربی، انگلیسی، اردو، ترکی استانبولی، فرانسوی، اسپانیایی، اندونزیایی، روسی، چینی، هندی، سواحلی، آلمانی، بنگالی، تاجیکی، ترکی آذری، ایتالیایی، پرتغالی، هوسا، پشتو، برمه‌ای، تایلندی. فعالیت دارد و نویسندگان آن جمعی از محققان و نویسندگان حوزوی و دانشگاهی هستند.

آمارها

این دانشنامه تا خرداد ۱۴۰۲، حدود ۲۶ هزار مدخل دارد که بیش از ۷ هزار آن مربوط به بخش فارسی است. همچنین در کلیپی که در شهریور ۱۴۰۱ در معرفی این دانشنامه منتشر شده‌است بازدیدهای این دانشنامه حدود ۶۰۰ میلیون اعلام شده‌است. تا بهمن ۱۴۰۱ حدود ۴۰۰ نفر در نگارش و ترجمه مداخل این دانشنامه نقش داشته‌اند.

استفاده از اطلاعات مستند کتابخانه‌ای

بر اساس آمارهای منتشر شده، ۸۸ درصد از مدخل‌های سایت ویکی‌شیعه، در بانک مستند اشخاص کتابخانه ملی ایران ثبت شده‌اند. در مقاله «بررسی استفاده از داده‌های مستند کتابخانه‌ای در ویکی‌های فارسی (مطالعه موردی ویکی‌شیعه)» ۱۰۰ مدخل افراد ویکی‌شیعه به صورت موردی مطالعه و نتایج آن بر اساس نرم‌افزار spps تجزیه و تحلیل شده‌است. در نتیجه‌گیری این تحقیق آمده‌است که ۸۸ درصد از این مداخل در پایگاه‌های مستند کتابخانه‌ای وجود دارد و با توجه به این که مقدار خطای آلفای آزمون برابر با صفر است، تفاوت میان میانگین‌های پایگاه‌های داده‌ای مستند و مدخل‌های افراد ویکی‌شیعه در سطح اطمینان ۹۵ درصد ارزیابی شده‌است.

در دیدگاه دیگران

اختری، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت در خصوص تأسیس ویکی‌شیعه می‌گوید که این سایت به جهت ضعف و جعل منابع دانشنامه‌ای در معرفی شیعه تأسیس شده‌است. مهدی فرمانیان مدیر وقت ویکی‌شیعه، نیز در خصوص شیوه تقویت بنیه علمی این دانشنامه، به بهره بردن از پایان‌نامه‌ها، اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مراکز شیعه‌شناسی اشاره داشت. ازاین‌رو نشست‌هایی برای معرفی ویکی‌شیعه و روش نوشتن مقاله در این دانشنامه برای دانشجویان برگزار شد.

ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، در دیدار با مسئولان ویکی‌شیعه، آن را ابداع و ابتکار خوبی دانست که تأثیر فراوانی خواهد داشت.