هناد بن ابراهیم نسفی

هناد بن ابراهیم نسفی (۳۸۴–۲ ربیع‌الاول ۴۶۵ ه‍.ق)، ملقب به خوارزمی و با کنیه ابومظفر از راویان حدیث است که در مذهب او اختلاف وجود دارد. وی در قرن پنجم ه‍.ق می‌زیسته و از نظر شیعه و سنی، به کذب و غلو شناخته می‌شود. از زندگانی او اطلاع زیادی در منابع گزارش نشده است جز اینکه مدتی در محله یعقوبه از حوالی بغداد، به فرمانداری منصوب شده است.

زندگی‌نامه

هناد بن ابراهیم نسفی، که با کنیه ابومظفر و لقب خوارزمی شناخته می‌شود، از راویان حدیث در قرن پنجم ه‍.ق بوده است. ذهبی در تاریخ الاسلام، نام کامل او را هناد بن ابراهیم بن محمد بن نصر نسفی گزارش می‌کند. ذهبی همچنین گزارش می‌کند که او در بغداد می‌زیسته و مدتی را به فرمانداری محله بعقوبه و جاهای دیگر سپری کرده است. ذهبی همچنین گزارش می‌کند که المستغفری، از شاگردان او بود که وی را به نام هناد گزارش کرده است.

سال ولادت او را ۳۸۴ ه‍.ق دانسته‌اند. گزارش شده است که هناد بن ابراهیم در روز شنبه دوم ربیع‌الاول ۴۶۵ ه‍.ق درگذشته است.

دین و مذهب

مذهب او به درستی مشخص نیست. برخی او را از شیعیان و برخی او را از اهل سنت دانسته‌اند که تمایلات شیعی داشته است.

جایگاه در علم رجال

نزد اهل سنت

از هناد بن ابراهیم در منابع رجالی اهل سنت، به عنوان کذاب و وضاع یاد شده است. ذهبی نیز گزارش می‌کند که از او روایات عجیب و ناپسند بسیاری گزارش شده است. او کسانی که هناد از آنان روایت شنیده است را چنین گزارش می‌کند: «ابوحسین بن بشران، ابن‌فضال قطان، ابوعمر هاشمی، سلمی، ابوعبدالله غنجار، المستغفری». کسانی که از او نقل روایت کرده‌اند عبارتند از: «ابوعلی بردانی، ابوبکر انصاری، ابومنصور قزاز و ابوالبدر کرخی.»

نزد شیعه

علامه امینی از مؤلفان شیعه نیز از هناد بن ابراهیم به عنوان یکی از کذابین یاد کرده است که با جعل حدیث، روایت‌هایی را به پیامبر اسلام نسبت داده‌اند. به‌طور کلی، هناد به عنوان یکی از غلات در میان شیعیان شناخته می‌شود.

پانویس

منابع

• ذهبی، محمد بن احمد (۱۴۰۹). تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام. به کوشش عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دارالکتاب العربی.
• صادقانی، مجید؛ چلونگر، محمدعلی؛ پیرمردایان، مصطفی؛ صمدانیان، محسن (۱۳۹۶). «تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه‌های اصحاب نیشابوری و قمی ائمه (ع) در باب امامت» (PDF). معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان. دوم (۳۴): ۳۱–۵۰.
• غلامعلی، مهدی (۱۳۹۳). تاریخ حدیث شیعه در ماوراءالنهر و بلخ. قم: دارالحدیث.
• معرفت، محمدهادی (۱۳۷۹). تفسیر و مفسران. قم: موسسه فرهنگی التمهید.