سوره حاقه
| حاقة | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| دسته‌بندی | مکی | ||||
| اطلاعات آماری | |||||
| شمارهٔ نزول | ۷۸ | ||||
| جزء | ۲۹ | ||||
| شمار آیه‌ها | ۵۲ | ||||
| شمار واژه‌ها | ۲۵۲ | ||||
| شمار حرف‌ها | ۱۱۶۶ | ||||
| متن سوره | |||||
 | |||||
|
|
||||
سوره حاقّه یا الحاقّه در ترتیب مصحف عثمانی شصت و نهمین سوره قرآن است و ۵۲ آیه دارد. این سوره پس از سوره مُلک و پیش از سوره معارج نازل شده و در ترتیب نزول به آن رقم‌های ۶۶ تا ۷۷ داده شده است. بنا به سیاق آیاتش از سوره‌های مکی محسوب می‌شود.[۱]
نامگذاری
نام مشهور سوره «الحاقّه» است که به یکی از نام‌های روز قیامت اشاره دارد. علت نامگذاری سوره به «حاقّه» به جهت تکرار این واژه در آیات یکم تا سوم آن است. کلمه «الحاقّه» فقط در این سوره به کار رفته است و معنای آن هم اشاره به روزی است که وقوع آن حقیقت دارد یا در آن حقیقتِ هر امری آشکار می‌شود. از نام‌های دیگر قیامت که در این سوره آمده است، «القارعه» و «الواقعه» است. در کتاب‌های تفسیر نام‌های دیگر این سوره «سلسله» و «واعیه» نیز گزارش شده است.[۲][۳]
محتوا و ساختار
هدف اصلی «سوره حاقّه» اثبات حقانیت وقوع قیامت و تهدید تکذیب‌کنندگان آن است. محتوای این سوره به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود. بخش ابتدایی (آیات ۱ تا ۱۲) به سرگذشت اقوام پیشین عاد، ثمود، مؤتفکات (سرزمین قوم لوط) و فرعون که به تکذیب پیامبران پرداختند و شرح عذاب نازل شده بر آنان را به‌طور اجمال اشاره دارد و در امان ماندن گروهی از مردم را که به نوح ایمان آوردند و با او در کشتی همراه شدند؛ یادآور می‌شود. در بخش دوم (آیات ۱۳ تا ۳۷) به توصیف اوضاع روز قیامت و چگونگی تقسیم مردم به اصحاب یمین (آنان که نامه اعمالشان را به دست راستشان می‌دهند) و اصحاب شمال (آنان که نامه اعمالشان به دست چپشان داده می‌شود) می‌پردازد و حالات هریک از این دو گروه را بیان می‌کند که شادمانی و سرور و سر انجام خوش نصیب اصحاب یمین می‌گردد و حسرت و افسوس و عاقبت سخت و عذاب دردناک سهم اصحاب شمال در جهان آخرت است. بخش پایانی سوره (آیات ۳۸ تا ۵۲) همراه با قسم‌های بزرگ و تأکید فراوان به اثبات حقانیت قرآن و تصدیق رسالت و دعوت پیامبر اسلام می‌پردازد و وجود پیامبر را بری از نسبت‌های ناروایی مانند شاعری و کاهنی می‌داند.[۴][۵]یکی از نکات مهم سوره که در آیات ۴۴ تا ۴۷ آمده است به این مطلب اشاره دارد که پیامبر هرگز چیزی را به دروغ به خدا نسبت نمی‌دهد؛ زیرا اگر چنین کند، خدا او را خوار و رسوا خواهد نمود.[۶] دو آیه پایانی سوره با اندکی اختلاف در واژگان، در پایان «سوره واقعه» نیز آمده است، با این تفاوت که در آیات پایانی این سوره دربارهٔ قرآن کریم و عظمت آن است ولی این آیات در «سوره واقعه» پس از بیان احوال نیکوکاران و بدکاران در روز قیامت آمده است.[۷]
فضیلت قرائت
در روایتی از ابی بن کعب از پیامبر اسلام منقول است: «کسی که سوره الحاقه را قرائت کند، خداوند در روز قیامت حسابرسی او را آسان خواهد نمود.» خواندن این سوره در نمازهای واجب و مستحبی توصیه شده است چنانچه جابر جعفی از محمد باقر روایتی به این مضمون نقل کرده است: «سوره حاقه را زیاد بخوانید. چرا که قرائت آن در نمازهای واجب و نوافل از نشانه‌های ایمان به خدا و رسول اوست و دین قرائت کننده سوره تا روزی که خدا را ملاقات کند، از او گرفته نمی‌شود.»[۸]
پانویس
ارجاعات
- ↑ علمی حسینی، «حاقه»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علمی حسینی، «حاقه»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ ابن عاشور، التحریر و التنویر، ۲۹: ۱۱۰.
- ↑ علمی حسینی، «حاقه»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۹: ۴۰۵.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب (تفسیر الرازی)، ۳۰: ۶۳۴–۶۳۵.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۹: ۴۰۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۰: ۱۰۲.
منابع
- ابن عاشور، محمد الطاهر (۱۹۸۴). التحریر و التنویر. تونس: الدار التونسیة للنشر.
- طباطبایی، سید محمد حسین (۱۴۱۷). تفسیر المیزان. قم: منشورات اسماعیلیان.
- طبرسی، فضل بن حسن (۱۴۱۵). مجمع البیان. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
- علمی حسینی، سید مهدی (۱۳۸۳). «حاقه». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
- فخر رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب (التفسیر الرازی). بیروت: دار احیاء التراث العربی.