ابوالفضل بیهقی
ابوالفضل بیهقی (385-۴۷۰ ه.ق) با نام کامل ابوالفضل محمد بن حسین کاتب بیهقی، از مورخان مشهور مسلمان است. او در نیشابور زندگی می‌کرد و به شغل دیوانی مشغول بود و بعد از حبس و مصادره اموالش، انزوا گزید. کتاب تاریخ بیهقی از جمله مشهورترین کتب تاریخی به فارسی است که اثر اوست.
نام و نسب
ابوالفضل بیهقی با نام کامل ابوالفضل محمد بن حسین کاتب بیهقی است. او اصالتا نیشابوری بود.
سرگذشت
گفته شده است که بیهقی در روستای حارث‌آباد از توابع بیهق در سال 385 ه.ق به دنیا آمد. او در نیشابور زندگی می‌کرد و به تحصیل علم در آنجا مشغول شد. او را فردی با فصاحت و بلاغت گزارش کرده‌اند که احادیث بسیاری را شنیده است. بیهقی، دبیر سلطان محمود غزونی بود و در آن دوران، شاگردی خواجه بونصر مشگان، رئیس دیوان غزنوی بود. پس از مرگ بونصر، در اواخر سلطنت مسعود، بوسهل زوزنی، رئیس دیوان شد و بیهقی با او نیز همکاری داشت. بعد از محمود و مسعود غزنوی، در دوره سلطنت فرخزاد، او همچنان شغل دیوانی داشت. او پس از پایان حکومت سلطان فرخزاد، انزوا اختیار کرد و به نویسندگی مشغول شد. در منابع آمده است که وی به خاطر حکم قاضی در غزنی، مدتی را در حبس گذراند. بنا به روایت عوفی، بیهقی در زمان عبدالرشید رئیس دیوان رسالت شد و پس از چندی در دسته بندی‌ها و اسباب چینی‌های درباریان به سعایت مخالفان معزول و محبوس شد و اموالش را به حکم شاه، غارت کردند. او بعدتر از زندان آزاد شد و انزوا گزید و تا سال 470 ه.ق زند بود تا آنکه درگذشت. محل درگذشت و تولد او حارث‌آباد بوده است.
آثار
از برای ابوالفضل بیهقی، آثار متعددی گزارش شده است که تعداد آن بیش از 30 جلد بود. از جمله آثار مشهور او، تاریخ بیهقی است. این اثر یکی از آثار مشهور در زمین تاریخ است. از آثار منسوب به او، کتاب زینة الکتاب است که در نوع خود، بی‌نظیر توصیف شده است. در کتاب آثار الوزراء نیز کتابی به نام مقامات بونصر مشگان به بیهقی نسبت داده شده است که شاید همان مقامات محمودی باشد.[۱]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوالفضل بیهقی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.