ابویوسف انصاری

ابویوسف یعقوب بن ابراهیم بن حبیب بن اسعد کوفی انصاری، که به اختصار، ابویوسف انصاری نامیده شده‌است، یکی از قاضیان و فقهای مشهور سنی مذهب بود. او از شاگردان ابوحنیفه بود و به عنوان اولین قاضی القضات در جهان اسلام مشهور است.

سرگذشت

ابویوسف یعقوب بن ابراهیم بن حبیب بن اسعد کوفی انصاری، که به اختصار، ابویوسف انصاری نامیده شده‌است، یکی از قاضیان و فقهای مشهور سنی مذهب بود. ابن‌ندیم در الفهرست نام او را یعقوب بن ابراهیم بن حبیب بن سعد بن حبتهٔ آورده است. در علت کنیه ابویوسف، گفته شده است که او را پسری به نام یوسف بود که متولی امور پدرش بود. محل تولد او را کوفه و سال ولادتش را ۱۱۳ ه‍.ق گزارش کرده‌اند. ابویوسف از فقها و قاضیان معروف اهل‌سنت بود و در عهد سه خلیفه عباسی، مهدی و هادی و هارون الرشید می‌زیست. ابویوسف در نزد خلفای عباسی منزلت بالایی داشت. او را نخستین قاضی‌القضات در جهان اسلام گزارش کرده‌اند. او همچنین مبدع تفاوت لباس عالمان مسلمان و عامیان بود. ابویوسف را یکی از شاگردان ابوحنیفه گزارش کرده‌اند. داستان مشهوری در ادبیات اسلامی برای طلاق همسر هارون مطرح شده است که ابویوسف آن مشکل فقهی را برای هارون حل نمود و از این بابت منصب قضاوت شهر را برعهده گرفت. سال درگذشت ابویوسف را به سال ۱۸۲ ه.ق گزارش کرده‌اند. نعمت‌الله جزایری در زهر الربیع گزارش می‌کند که در روزگار شاه سلیمان صفوی در سال ۱۰۷۰ ه.ق در حرم کاظمین و در نزدیکی قبر موسی کاظم، قبری یافت شد که بر روی آن، عبارت «ابویوسف قاضی» نقش بسته بود. بر اساس این گزارش، به دستور شاه بر روی این قبر، بنایی ساخته شد.

آثار

از جمله آثار منسوب به ابویوسف به آثار زیر اشاره شده است: کتاب الصلوة، کتاب الزکوة، کتاب الصیام، کتاب الفرائض، کتاب البیوع، کتاب الحدود، کتاب الوکالهٔ، کتاب الوصایا، کتاب الصید والذبائح، کتاب الغصب والاستبراء، کتاب اختلاف الامصار، کتاب الردّ علی مالک ابن انس، کتاب رسالته فی الخراج الی الرشید، کتاب الجوامع، ادب القاضی، مسند الامام لابی یوسف، کتاب الخراج ابی یوسف.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابویوسف». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.