ازدواج در قرآن
ازدواج یا نکاح به معنای برقراری پیوند زناشویی میان زن و مرد است که با جاری شدن صیغه عقد شکل می‌گیرد. قرآن کریم، ازدواج را مایه آرامش و اطمینان قلبی دانسته و به مسلمانان توصیه کرده است که افراد مجرد را به تشکیل خانواده تشویق کنند. در روایات اسلامی نیز ازدواج به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوند معرفی شده است که می‌تواند بخش بزرگی از دین انسان را حفظ کند و سنت پیامبر اکرم (ص) به شمار می‌رود.
برای انتخاب همسر، معیارهایی همچون ایمان، اخلاق پسندیده و اصالت خانوادگی در متون دینی توصیه شده است. فقها معتقدند که ازدواج در حالت عادی یک عمل مستحب مؤکد است، اما اگر ترک آن موجب گرفتار شدن فرد در گناه شود، انجام آن واجب خواهد بود.
در مذهب شیعه، ازدواج به دو نوع دائم و موقت تقسیم می‌شود. در ازدواج موقت، تعیین مدت زمان ازدواج و مهریه ضروری است و پس از پایان مدت تعیین‌شده، زن و مرد بدون نیاز به طلاق از یکدیگر جدا می‌شوند.
کتاب‌های فقهی مانند توضیح‌المسائل به تفصیل به احکام ازدواج پرداخته‌اند. از جمله مهم‌ترین این احکام، لزوم جاری شدن صیغه عقد است؛ زیرا صرف رضایت طرفین برای تحقق ازدواج کافی نیست. همچنین، ازدواج دختر باکره مستلزم کسب اجازه از پدر یا جد پدری است.
عواملی مانند طلاق، لعان، مرگ یکی از طرفین، تغییر جنسیت، ارتداد یا شرایطی که باعث فسخ نکاح می‌شود، می‌توانند به پایان ازدواج منجر شوند. پس از جدایی نیز رعایت عده برای زن الزامی است.
تعریف و اقسام
ازدواج، پیوند زناشویی است که از طریق جاری شدن صیغه عقد میان زن و مرد برقرار می‌شود. در مذهب شیعه امامیه، این پیوند به دو شکل ازدواج دائم و موقت انجام می‌گیرد. در نوع موقت، مدت زمان مشخصی برای ازدواج تعیین می‌شود و پس از پایان این مدت، رابطه زوجین بدون نیاز به طلاق خاتمه می‌یابد[۱]
ازدواج موقت
ازدواج موقت در زمان پیامبر اسلام (ص) مورد تأیید بود، اما در دوران خلافت خلیفه دوم، ممنوع اعلام شد.[۲] در میان مذاهب اسلامی، تنها شیعه امامیه همچنان این نوع ازدواج را مشروع می‌داند.[۳] تفاوت اساسی ازدواج موقت با ازدواج دائم، مدت‌دار بودن آن است؛ به این معنا که ذکر مدت در صیغه عقد موقت الزامی است.[۴]
تفاوت‌های ازدواج دائم و موقت
ازدواج دائم و موقت، اگرچه شباهت‌های زیادی از جمله لزوم جاری شدن صیغه عقد دارند، اما تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد:
- نفقه: در ازدواج دائم، مرد موظف به پرداخت نفقه همسر است، در حالی که در ازدواج موقت چنین الزامی وجود ندارد.
- اجازه خروج از خانه: در ازدواج دائم، زن برای خروج از خانه به اجازه شوهر نیاز دارد، اما در ازدواج موقت این اجازه ضروری نیست.
- ارث: در ازدواج دائم، زن و مرد از یکدیگر ارث می‌برند، ولی در ازدواج موقت چنین حقی برای طرفین وجود ندارد.[۵]
- مهریه: در ازدواج موقت، ذکر مهریه در صیغه عقد الزامی است و نبود آن باعث بطلان عقد می‌شود. اما در ازدواج دائم، اگر مهریه ذکر نشود، عقد همچنان معتبر است و در صورت وقوع رابطه زناشویی، به زن مهرالمثل تعلق می‌گیرد.
این تفاوت‌ها جایگاه و شرایط هر یک از این دو نوع ازدواج را در فقه اسلامی مشخص می‌کند.
منابع
- ↑ مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی و فرهنگ فقه، ۱: ۳۹۰.
- ↑ سبحانی، ص۱۲۵، ۱۲۶.، «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، ۱۲۵و۱۲۶.
- ↑ سبحانی، ، ص۶۳.، «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، ۶۲.
- ↑ مجتبی و حسینی، احکام ازدواج، ۱۲۱.
- ↑ مجتبی و حسینی، احکام ازدواج، ۱۲۰-۱۲۱.