جمال‌الدین حصیری
ابوالمحامد محمود بن احمد بخاری مشهور به جمال‌الدین حصیری، از فقیهان حنفی قرن ششم و هفتم دمشق بود. او در مدرسه نوریه تدریس می‌کرد. سبط ابن‌جوزی از معروف‌ترین شاگردان اوست. وی به سال 636 در دمشق درگذشت و در همانجا دفن شد. از وی آثار فقهی متعددی گزارش شده‌است.
نام و تبار
نام وی را ابوالمحامد محمود بن احمد بخاری ملقب به جمال‌الدین حصیری گزارش کرده‌اند. وی را به جهت انتساب به محله حصیربافان بخارا، حصیری نامیده‌اند.[۱]
سرگذشت
جمال‌الدین حصیری، از فقیهان و محدثان حنفی مذهب قرن ششم و هفتم ه.ق است. سال ولادتش را 546 ه.ق در بخارا دانسته‌اند. وی برای استفاده بیشتر از اساتید حدیث، به نیشابور و حلب نیز سفر داشته‌است. او پس از تکمیل تحصیلاتش، در دمشق مشغول به تدریس و فتوا دادن شد. کمی بعد نیز به ریاست دینی حنفیان رسید. او از سال 611 ه.ق تا پایان عمر، به تدریس در مدرسه نوریه — از مدارس حنفیان در شام — مشغول بود.[۲]
او به سال 636 یا 637 ه.ق در دمشق درگذشت. وی را در مقابر صوفیه دفن کردند. پس از مرگش، فرزندان او قوام‌الدین محمد و نظام‌الدین احمد، به جای پدر در مدرسه نوریه تدریس را عهده‌دار شدند و شاگردانی چون ابن‌کثیر دمشقی را تربیت کردند.[۳]
اساتید و شاگردان
وی در دوران حضورش در بخارا، نزد ابوالفتح منصور بن عبدالمنعم حاضر بود و از او حدیث می‌شنید. او فقه را نزد حسن بن منصور قاضی‌خان اوزجندی می‌آموخت و از شاگردان خاص او برشمرده شده‌است. اساتید او در علم حدیث، قاضی ابراهیم بن علی مُغیثی، عبدالله بن عمر بن صفّار، منصور بن عبدالمنعم فُراوی، مؤید بن محمد طوسی و شریف عبدالمطلب بن فضل هاشمی گزارش شده‌اند.[۴]
پسرش احمد و عیسی بن ایوب معظم از شاگردان او برشمرده شده‌اند. دیگر شاگردان او عبارتند از سلیمان بن وُهَیب، عبدالدائم بن محمود موصلی، محمد بن عَبّاد خِلاطی، سبط ابن‌جوزی، محمود بن عابد صَرْخَدی و بدرالدین یوسف بن عبداللّه. از شاگردانی که وی به آنها اجازه نقل حدیث داده‌است می‌توان به عبدالعظیم بن عبدالقوی مُنذِری، فاطمه بنت ابراهیم بن جوهر بطائحیة، و جمال‌الدین محمد معروف به ابن‌صابونی اشاره کرد.[۵]
آثار
عمده آثار به جا مانده از حصیری، کتب فقهی هستند. شرح مفصّلِ الجامع الکبیر فی الفروع اثر محمد بن حسن شیبانی که به نام التحریر شناخته می‌شود و همینطور شرح موجزی بر همین کتاب، از آثار اوست. شرح السِیر الکبیر و السیر الصغیر شیبانی و کتاب خَیرُالمطلوب فی العلمِ المرغوب از دیگر آثار فقهی او برشمرده شده‌است. الطریقة الحصیریة دیگر کتاب اوست که در بیان موارد اختلاف شافعیان و حنفیان نوشته شده‌است. مناسک الحج، الوجیز، النجم الهادی الساری الی حل الفاظ صحیح البخاری دیگر کتب نوشته شده توسط اوست.[۶]
شخصیت
شرح‌حال نویسان حصیری را به تواضع، حسن معاشرت، تقوا و تعبد ستوه‌اند. حاکم دمشق، از شاگردان او بود و حصیری، نزد وی و پسرش محترم شمرده می‌شد.[۷]
پانویس
ارجاعات
منابع
- کریمیان، لیلی (۱۳۷۵). «حصیری، جمال‌الدین». دانشنامه جهان اسلام. به کوشش حداد عادل، غلامعلی، پور جوادی، نصر الله، میرسلیم، مصطفی، و طاهری عراقی، احمد. تهران: بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.