داریوش مهرجویی
داریوش مهرجویی | |
---|---|
متولد | ۱۷ آذر ۱۳۱۸ (۸۵ سال) تهران، ایران |
محل تحصیل | دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس |
حرفه |
|
سالهای فعالیت | ۱۳۴۶–اکنون |
آثار | |
همسر(ها) | فریار جواهریان (سابق) وحیده محمدیفر |
فرزندان | ۳ |
داریوش مهرجویی (زادهٔ ۱۷ آذرِ ۱۳۱۸) کارگردان، تهیهکننده و فیلمنامهنویس ایرانی است. او یکی از فیلمسازان برجستهٔ ایران و از چهرههای اصلی موجِ نوی سینمای ایران است.[۱] مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز میپردازد. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد. او فارغالتحصیل رشتهٔ فلسفه از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس آمریکا است.
مهرجویی با ساختِ فیلمِ گاو (۱۳۴۸) نگاهها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، او مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلمسازی پرداخت و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر شد.[۲] از دیگر فیلمهای مهم او میتوان به اجارهنشینها (۱۳۶۵)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (۱۳۷۳)، لیلا (۱۳۷۵)، درخت گلابی (۱۳۷۶)، مهمان مامان (۱۳۸۲) و سنتوری (۱۳۸۵) اشاره کرد.
براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده است.[۳] مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأیگیری مجلهٔ فیلم به سال ۱۳۶۷[۴] و در رأیگیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر[۵] و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما.[۶] او در رأیگیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.[۷]
هرچند از آغاز فعالیت فیلمسازی شماری از فیلمهایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلمسازی ادامه میدهد. او جوایز متعدد بینالمللی دریافت کرده است که میتوان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سنسباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بینالمللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقرهای جشنواره بینالمللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.
سرگذشت
داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران[۸] در خانوادهای از طبقه فرودست جامعه بهدنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبهای در سال ۱۳۵۱ در این باره میگوید: «مادربزرگم از آن نمازخوانهای دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزدهسالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزهام یک بار هم ترک نمیشد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزهام به حساب میآمد، شک در دلم نشست.»[۹] در نوجوانی به موسیقی علاقهمند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب میشناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.
در هفدهسالگی به سینما علاقهمند شد و برای درک بهتر فیلمهای روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسیالای لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لسآنجلس را بهعهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.[۱۰] سالِ ۱۳۴۸ با همکاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ گاو را از روی یکی از داستانهای کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیلِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنوارههای بینالمللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلاب ۱۳۵۷ و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به فرانسه شد، مهرجویی یکی از فیلمسازان مطرح و پرکار ایرانی بوده است. وی همچنین از اعضای هیئتمدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده است.[۱۱]
مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان ازدواج کرد که یکی از مهندسین معمار نامی ایران بود. حاصل این ازدواج دو فرزند با نامهای مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.
حضور جهانی
ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سالهای دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کمرنگی در جشنوارههای جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. سینمای ایران تولد خود را مدیون سپنتا و دیگر فعالان پیشگام در سینما است و در آن سالها شناسایی جهانی یک فیلم معتبر از ایران برای اولین بار توسط داریوش مهرجویی شکل گرفته است.[۱۲]
سبک
مهرجویی از ستودهترین فیلمسازان سینمای ایران است.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶] از نظر سبک فیلمسازی، داریوش مهرجویی در فیلمهایش قید زمان و مکان را برمیدارد و در ماورای این ارکان اصلی وجودی پیش میرود و همین حرکتها و رخدادها هستند که تصور مخاطب را بیپروا با خود به هر طرف میکشانند.[۱۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ طالبینژاد، احمد (۱۳۷۳). یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شیدا.
- ↑ «اعضای پیوسته فرهنگستان هنر». فرهنگستان هنر. دریافتشده در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰.
- ↑ ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382
- ↑ جعفرینژاد، «از «گاو» تا «گوزنها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۱۱–۱۰.
- ↑ پوریا، «جذابیت پنهان انتخاب»، ۱۸.
- ↑ فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
- ↑ جعفرینژاد، «از «گاو» تا «گوزنها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۶۸.
- ↑ نجفی ۳۴۲
- ↑ اکرمی ۵۴
- ↑ امید ۴۰۶ و ۴۰۷
- ↑ چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا، بیبیسی فارسی
- ↑ اکرمی ۵۰
- ↑ فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
- ↑ آغداشلو، آیدین. گفتگو با مجلّه اندیشه پویا. شمارهٔ ۳۳. زمستان ۱۳۹۴.
- ↑ دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است.
- ↑ دهقان، «ده نکتهای که هرگز نمیخواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید»، ۱۳.
- ↑ مهرجویی فیلسوف سینمای ایران
منابع
- آرتور، پل (۱۳۸۵)، «ولی گول نخورید»، دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
- امکانیان، بیژن (۱۳۷۵)، «نشریهٔ فیلم»، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید
- امید، جمال (بهار ۱۳۷۴)، تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷–۱۲۷۹، تهران: انتشارات روزنه
- امینی، احمد (۱۳۷۲)، صد فیلم تاریخ سینمای ایران، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا
- باباخانی، نگار (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «داریوش مهرجویی، نویسنده و مترجم»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
- پوریا، امیر (۱۳۷۸). «جذابیت پنهان انتخاب: ۱۵۰ هنرمند، سینماگر، نویسنده، نقاش، شاعر، موسیقیدان و منتقد ایرانی، فیلمهای محبوب خود را از تاریخ سینمای ایران و جهان برگزیدهاند». دنیای تصویر (۷۴): ۱۲–۲۰.
- جعفرینژاد، شهرام (۱۳۹۸). «از «گاو» تا «گوزنها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»: نتایج سه دورهٔ پیشین در یک نگاه». فیلم (۵۵۸): ۶۸–۱۰.
- دهقان، خسرو (۱۳۸۱). «ده نکتهای که هرگز نمیخواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید». نقد سینما (۳۶): ۱۳.
- فراستی، مسعود (۱۳۸۱). «بهترینهای عمر ما: بهترین فیلمها و فیلمسازان تاریخ سینما از نگاه ۵۵ منتقد سینمایی». نقد سینما (۳۳): ۷۲–۸۷.
- «داریوش مهرجویی». وبگاه سوره. بایگانیشده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۵ آبان ۱۳۸۵.
- قادری، امیر (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «برهنه شدن»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
- قرهشیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی (۱۳۸۵)، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان، تهران: هرمس، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
- «دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است». خبرآنلاین. ۱۳۹۰. دریافتشده در ۱۹ آگوست ۲۰۱۶.
- مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵
- مهرجویی، داریوش. جهانبگلو، رامین. هامون در گفتگوی داریوش مهرجویی و رامین جهانبگلو، دوم. تهران: انتشارات زمانه ۱۳۷۳
- «مهرجویی، داور جشنواره زردآلوی طلایی». فرارو. بایگانیشده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
- مهرجویی، داریوش (۱۳۷۶)، پری، تهران: انتشارات امه، شابک ۹۶۴-۹۰۶۸۸-۸-۰
- نجفی، احمد؛ مهرجویی، داریوش (۱۳۸۵)، «ساعتی گپ و گفت با مهرجویی»، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
- «CINEASTE, Summer 2001» (به انگلیسی). بایگانیشده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۲۶ مه ۲۰۰۸.
- داریوش مهرجویی
- اعضای فرهنگستان هنر ایران
- افراد زنده
- اهالی تهران
- برندگان تندیس زرین بهترین فیلمنامه
- برندگان تندیس زرین بهترین کارگردانی
- برندگان سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه
- برندگان سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی
- تهیهکنندگان برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
- تهیهکنندگان برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم
- دانشآموختگان دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس
- دانشآموختگان مدرسه فیلم یوسیالای
- زادگان ۱۳۱۸
- زادگان ۱۹۳۹ (میلادی)
- فیلمنامهنویسان فارسیزبان
- فیلمنامهنویسان اهل ایران
- کارگردانان فیلم اهل ایران
- کارگردانان فیلمهای فارسیزبان
- مترجمان اهل ایران
- مترجمان فروغ فرخزاد
- مستندسازان اهل ایران