آیه ۵ سوره حمد
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | حمد | ||||
| تعداد آیات سوره | ۷ | ||||
| شماره آیه | ۵ | ||||
| شماره جزء | ۱ | ||||
| شماره حزب | ۱ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۵ سوره حمد پنجمین آیه از اولین سوره قرآن است. از آیات مکی به‌شمار می‌آید و نسخی برای آن گزارش نشده است. موضوع محوری این آیه توحید افعالی است که نتیجه اعتقاد به آن متکی شدن انسان به الله پروردگار جهانیان و امداد خواهی از او در تمام امور است.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:[۱][۲]
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«[خداوندا] تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌خواهیم»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه معتقد است در این آیه موضوع سخن با تغییر لحن آن، از توحید ذات و صفات به حوزه توحید افعالی وارد می‌شود. او پس از تعریف و توضیح توحید افعالی، نتیجه اعتقاد به آن را متکی شدن انسان به الله می‌داند که انسان موحد با این باور، الله را تنها موجود قادر و بزرگ‌مرتبه‌ای می‌یابد که قدرتش زوال‌ناپذیر و دائمی است؛ بنابراین تنها در امورش از او کمک می‌خواهد و امیدی به غیر او نخواهد داشت.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره فاتحه یا حمد پنجمین سوره نازل شده است که پس از سوره مدثر و پیش از سوره تبت نازل شده است۔ در اینکه این سوره در مکه نازل شده است یا در مدینه، و یا در هر دو، اختلاف وجود دارد۔ برخی منابع بر این باورند که سوره حمد یک مرتبه در مدینه و یک مرتبه در مکه نازل شده است۔ آنطور که گفته شده، نسخی در این سوره صورت نگرفته است۔[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۱: ۲۱.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱: ۲۳.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۱.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱: ۴۲-۴۵.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره حمد»، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۲۸۸۱.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
