فهرست کتب حدیثی
فهرست کتب حدیثی در اسلام، شامل کتابهایی است که به جمعآوری حدیثهای اسلامی پرداختهاند. این فهرست در دو دسته شیعه و سنی دستهبندیشدهاند.
مجموعههای اهل سنت
کتب سته، شش کتاب حدیثی مشهور در نزد اهل سنت است که صحح سته نیز نام گرفتهاند. این کتب عبارتند از:
غیر از این موارد، کتابهای متعددی در زمینه حدیث توسط علمای اهل سنت نوشته شده است. این فهرست، شامل کتابهایی است که پیش از قرن هفتم نوشته شدهاند و عموماً کتابهای اولیه در حدیثنگاری اهلسنت بهشمار آمدهاند. بیشتر فهرست زیر در مقدمه کتاب جامع الکامل امام عظمی آمده است.
- مجمع سعد بن عباده (متوفی ۱۶ هجری قمری)
- مجمع عبدالله بن مسعود (متوفی ۳۲ ق)
- نسخه علی بن ابیطالب (متوفی ۴۰ هجری قمری)
- مکتوبات عمرو بن حزم (متوفی ۵۱ هجری قمری)
- رساله سمره بن جندب (متوفی ۵۴ هجری قمری)
- صحیفه الصادقه اثر عبدالله بن عمرو بن عاص (متوفی ۶۵ق)*
- صحیفه جابر بن عبدالله (متوفی ۷۴ هجری قمری)
- مجمع بشیر بن نهیق (متوفی ۹۱ هجری قمری)
- صحیفه انس بن مالک (متوفی ۹۳ ق)
- روایت العایشه اثر عروة بن زبیر (متوفی ۹۴ ق)
- روایت العباس از سعید بن جبیر (متوفی ۹۶ ق)
- صحیفه همام بن منبه (متوفی ۱۳۰ ه.ق)*
- مسند ابوحنیفه (متوفی ۱۵۰ ق)*
- مصنف بن جریج (متوفی ۱۵۰ ق.)*
- الجامع اثر معمر بن راشد (متوفی ۱۵۴ ق)
- الجامی اثر عبدالرحمن العوزعی (متوفی ۱۵۸ ق.)
- الجامی اثر سفیان سوری (متوفی ۱۶۱ هجری قمری)
- الموطا اثر مالک بن انس (متوفی ۱۷۹ ق)*
- کتاب الزهد اثر عبدالله بن مبارک (۱۸۱ هجری قمری)
- کتاب الخراج اثر ابویوسف (متوفی ۱۸۲ق)
- کتاب الآثار اثر محمد شیبانی (متوفی ۱۸۹ ه.ق)
- الموطا اثر محمد شیبانی (متوفی ۱۸۹ ق)*
- کتاب الزهد اثر وکیع بن جراح (متوفی ۱۹۷ق)
- الجامع اثر ابنوهب مصری (متوفی ۱۹۷ق)
- الخراج اثر یحیی بن آدم (متوفی ۲۰۳ هجری قمری)
- کتاب الامم (متوفی ۲۰۴ هجری قمری)*
- مسند شافعی (متوفی ۲۰۴ ق.)*
- الرساله (متوفی ۲۰۴ هجری قمری)*
- مسند طیالیسی (متوفی ۲۰۴ هجری قمری)*
- المغازی اثر واقدی (متوفی ۲۰۷ ق)
- مصنف عبدالرزاق (متوفی ۲۱۱ ق)*
- مسند حمیدی (متوفی ۲۱۹ ق)*
- فضائل القرآن اثر قاسم بن سلام (متوفی ۲۲۴ هجری قمری)
- الاموال اثر قاسم بن سلام (متوفی ۲۲۴ ق)
- الطهور اثر قاسم بن سلام (متوفی ۲۲۴ هجری قمری)
- حدیث الغریب اثر قاسم بن سلام (متوفی ۲۲۴ هجری قمری)
- سنن سعید بن منصور (متوفی ۲۲۷ ق)*
- مسند مصدد بن مسرحد (متوفی ۲۲۸ هجری قمری))
- مسند عبدالرحمن بن عوف اثر احمد بن محمد برطی (متوفی ۲۲۸ ق)
- مسند ابنجاد (۲۳۰ هجری قمری)
- کتاب العلم اثر زهیر بن حرب (متوفی ۲۳۴ ق)
- مصنف ابن ابیشیبه (متوفی ۲۳۵ ق)*
- المسند اثر ابن ابیشیبه (متوفی ۲۳۵ ق)
- مسند اسحاق بن راهویه (متوفی ۲۳۸ ه.ق)*
- مسند احمد بن حنبل (متوفی ۲۴۱ ق)*
- کتاب الزهد اثر احمد بن حنبل (متوفی ۲۴۱ ق)
- فضائل الصحابه اثر احمد بن حنبل (متوفی ۲۴۱ ق)
- الاشرابه اثر احمد بن حنبل (متوفی ۲۴۱ ق)
- الزهد اثر ابنسری (متوفی ۲۴۳ ق)
- مسند ابن ابیعمر عدنی (متوفی ۲۴۳ ق)
- مسند احمد بن مونی (متوفی ۲۴۴ ق)
- الاموال اثر ابنزنجویه (متوفی ۲۴۸ ق)
- المنتخب من مسند عبد بن حمید (متوفی ۲۴۹ ق)
- سنن دارمی (متوفی ۲۵۵ ق)*
- صحیح بخاری (متوفی ۲۵۶ ق)*
- الادب المفرد (متوفی ۲۵۶ ق.)*
- التاریخ الکبیر (متوفی ۲۵۶ ق.)*
- جزء القراءة خلف الإمام اثر محمد بن اسماعیل بخاری (متوفی ۲۵۶ ق)
- جزء رفع الیدین اثر محمد بخاری (متوفی ۲۵۶ ق)
- خلق أفعال العباد اثر محمد بخاری (متوفی ۲۵۶ هجری قمری)
- صحیح مسلم (متوفی ۲۶۱ هجری قمری)*
- سنن ابنماجه (متوفی ۲۷۳ ق)*
- مسند عبدالله بن عمر اثر محمد بن ابراهیم طرسوسی (متوفی ۲۷۳ ق)
- سنن ابوداود (متوفی ۲۷۵ ق.)*
- المراسیل اثر محمد بخاری (متوفی ۲۵۶ ق)
- مسند بقی بن مخلد قرطبی (متوفی ۲۷۶ ق)
- المعرفة و التاریخ اثر یعقوب بن سفیان فسوی (متوفی ۲۷۷ ق).
- الشمائل المحمدیه اثر محمد بخاری (متوفی ۲۵۶ ق)
- العلل اثر محمد بخاری (متوفی ۲۵۶ هجری قمری)
- سنن ترمذی (متوفی ۲۷۹ ق.)*
- الشمائل المحمدیه اثر محمد ترمذی (متوفی ۲۷۹ ق)*
- مکارم الاخلاق اثر ابن ابیالدنیا (متوفی ۲۸۱ ق)
- مسند الحارث (متوفی ۲۸۲ ق)
- غریبالحدیث اثر ابراهیم بن اسحاق حربی (متوفی ۲۸۵ ق)
- کتاب السنه اثر ابن ابیعاصم (متوفی ۲۸۷ ق)
- الآحاد والمثانی اثر ابن ابیعاصم (متوفی ۲۸۷ هجری قمری)
- الجهاد اثر ابن ابیعاصم (متوفی ۲۸۷ ق)
- الدیات اثر ابن ابیعاصم (متوفی ۲۸۷ ق)
- الزهد اثر ابن ابیعاصم (متوفی ۲۸۷ ق)
- مسند البزار اثر ابوبکر بزار (متوفی ۲۹۲ ق.)*
- السنة اثر محمد بن نصر مروزی (متوفی ۲۹۴ ق)
- تعظیم قدر الصلاة اثر محمد بن نصر مروزی (متوفی ۲۹۴ هجری قمری)
- قیام اللیل اثر محمد بن نصر مروزی (متوفی ۲۹۴ هجری قمری)
- فضائل القرآن اثر ابنضریس (متوفی ۲۹۴ ق)
- سنن نسائی (متوفی ۳۰۳ ق.)*
- سنن الکبری اثر نسائی (متوفی ۳۰۳ هجری قمری)*
- خصائص امیرالمؤمنین (متوفی ۳۰۳ ق)*
- عمل الیوم و اللیلة اثر نسائی (متوفی ۳۰۳ ق)
- مسند ابویعلی موصلی (متوفی ۳۰۷ ه.ق)*
- المنتقی اثر ابن الجارود (متوفی ۳۰۷ ق)
- مسند الرویانی (متوفی ۳۰۷ ق.)
- تهذیب الآثار اثر محمد بن جریر طبری (متوفی ۳۱۰ ق.)*
- الکنی و الأسماء اثر محمد بن احمد دولابی (متوفی ۳۱۰ هجری قمری)
- صحیح ابنخزیمة (متوفی ۳۱۱ ق)*
- التوحید اثر نسائی (متوفی ۳۰۳ هجری قمری)
- العلل اثر ابوبکر الخلال (متوفی ۳۱۱ هجری قمری)
- مسند السراج (متوفی ۳۱۳ ق)*
- مسند ابوعوانه (متوفی ۳۱۶ ق)*
- المصاحف اثر ابن ابیداود (متوفی ۳۱۶ هجری قمری)
- الاوسط اثر ابنمندیر (متوفی ۳۲۱ ق)
- شرح مشکل الآثار اثر الطحاوی (متوفی ۳۲۱ ق).
- شرح معانی الآثار اثر الطحاوی (متوفی ۳۲۱ هجری قمری).
- الضعفاء الکبیر اثر العقیلی (متوفی ۳۲۲ ق)
- العلل اثر ابن ابیحاتم (متوفی ۳۲۷ ق)
- المراسیل اثر ابن ابیحاتم (متوفی ۳۲۷ هجری قمری)
- مکارم الاخلاق اثر الخراطی (متوفی ۳۲۷ هجری قمری)
- مساوی الاخلاق اثر الخراطی (متوفی ۳۲۷ق)
- مسند هیثم بن کلیب شاشی (متوفی ۳۳۵ ق.)
- معجم الصحابة اثر ابنقانع بغدادی (متوفی ۳۵۱ ق)
- صحیح ابنحبان (متوفی ۳۵۴ ق.)*
- الفوائد (بالغیلانیات) اثر محمد بن عبدالله شافعی (۳۵۴ق)
- المعجم الکبیر اثر طبرانی (متوفی ۳۶۰ ق.)*
- المعجم الاوسط اثر طبرانی (متوفی ۳۶۰ ق)*
- المعجم الصغیر اثر طبرانی (متوفی ۳۶۰ ق)*
- المعجم الشامین اثر طبرانی (متوفی ۳۶۰ ق)
- الدعا اثر طبرانی (متوفی ۳۶۰ ق)
- الاشربیه اثر طبرانی (متوفی ۳۶۰ ق)
- عمل الیوم و اللیلة اثر ابنسنی (متوفی ۳۶۴ ق)
- الکامل فی ضعفاء الرجال اثر ابنعدی (متوفی ۳۶۵ ق)
- العظمه اثر ابوشیخ اصفهانی (متوفی ۳۶۹ ق)
- اخلاق النبی و آدابه اثر ابوشیخ اصفهانی (متوفی ۳۶۹ق)
- سنن دارالقطنی (متوفی ۳۸۵ ق.)*
- کتاب النزول اثر دارقطنی (متوفی ۳۸۵ هجری قمری)
- العلل اثر دارقطنی (متوفی ۳۸۵ هجری قمری)
- الالزامات اثر دارقطنی (متوفی ۳۸۵ هجری قمری)
- التتبع اثر دارقطنی (متوفی ۳۸۵ ه.ق)
- الترغیب فی فضائل الأعمال اثر دارقطنی (۳۸۵ق)
- الإبانة اثر ابنبطه (متوفی ۳۸۷ ق)
- غریب الحدیث اثر بستی خطابی (متوفی ۳۸۸ ق)
- الایمان اثر ابنمنده (متوفی ۳۹۵ ه.ق)
- معرفة الصحابه اثر ابنمنده (متوفی ۳۹۵ ق)
- المستدرک علی الصحیحین (تلخیص المستدرک) (متوفی ۴۰۵ ق)*
- الفوائد اثر تمام رازی (متوفی ۴۱۴ق)
- شرح اصول الدین اثر طبری لالکایی (متوفی ۴۱۸ هجری قمری)
- حلیة الاولیاء اثر ابونعیم اصفهانی (متوفی ۴۳۰ ق)*
- معرفة الصحابه اثر ابونعیم اصفهانی (متوفی ۴۳۰ ق)
- تاریخ اصبهان اثر ابونعیم اصفهانی (متوفی ۴۳۰ ق)
- دلائل النبوة اثر ابونعیم اصفهانی (متوفی ۴۳۰ ق)
- الامالی اثر ابنبشران (متوفی ۴۳۰ ق)
- الابانه اثر سجزی (متوفی ۴۴۴ هجری قمری)
- فضائل الشام اثر علی بن محمد ربعی (متوفی ۴۴۴ ق)
- مسند الشهاب اثر محمد بن سلامه قضاعی (متوفی ۴۵۴ هجری قمری)
- المهله (متوفی ۴۵۶ ق.)*
- حجة الوداع اثر ابنحزم (متوفی ۴۵۶ ق)
- سنن الکبری اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)*
- سنن الصغری اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)*
- سنن الوسطی اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)*
- دلائل نبوه اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- شعب الإیمان اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)*
- البعث و النشور اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- الدعوات الکبیر اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- القضاء و القدر اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- الخلافیات اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- عذاب القبر اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ق)
- الاعتقاد و الهدایة الی سبیل الرشاد اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- المدخل الی السنن الکبری اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- الاداب اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- حیات الانبیا اثر بیهقی (متوفی ۴۵۸ ق)
- التمهید اثر ابنعبدالبر (متوفی ۴۶۳ ق)
- جامع بیان العلم و فضله اثر ابنعبدالبر (متوفی ۴۶۳ ه.ق)
- الرحلة فی طلب الحدیث اثر خطیب بغدادی (متوفی ۴۶۳ ق)
- قبض العلم اثر خطیب بغدادی (متوفی ۴۶۳ ه.ق)
- أسباب نزول القرآن اثر علی بن احمد واحدی نیشابوری (متوفی ۴۶۸ ه.ق)
- ذم الکلام و اهله اثر ابواسماعیل هروی (متوفی ۴۸۱ ق)
- شرح السنة اثر ابومحمد بغوی (متوفی ۵۱۶ ق)
- الأباطیل و المناکیر اثر حسین بن ابراهیم جوزقانی (متوفی ۵۴۳ق)
- مسند الفردوس (متوفی ۵۵۸ ق.)*
- الصلاة و التهجد اثر ابنخراط (متوفی ۵۸۲ ق)
- الاعتبار فی الناسخ والمنسوخ من الآثار اثر محمد بن موسی حازمی (متوفی ۵۸۴ق)
- الأحادیث المختارة اثر ضیاء المقدسی (متوفی ۶۴۳ق)
- الدرة الثمینة فی أخبار المدینة اثر ابننجار بغدادی (متوفی ۶۴۳ ق)
کتب حدیثی ثانویه در مذهب اهل سنت، به منابعی گفته میشود که پس از قرن ششم و هفتم، و با استناد به کتب اولیه نگارش و تدوین یا جمعآوری شدهاند. مهمترین این آثار عبارتند از:
- جامع الکامل امام عظمی (همه احادیث صحیح در یک کتاب)
- الطرغیب وترهیب
- مشکات المصابیح
- مصابیح السنه
- ریاض الصالحین (مرات الصالحین)
- بلوغ المرام (دستیابی به هدف)
- مجمع الزوائد
- کنز الامل
- زجات المصابیح
- الموضعات الکبری (مجموعه ای بزرگ از احادیث ساختگی)
- احادیث جامع امام احمد رضاخان
- منهاج الصاوی من الحدیث النبوی دکتر محمد طاهر القدری.
- هدایت الامه علا منهاج القرآن سنت دکتر محمد طاهر القدری بود.
- معاریج السنن لین نجات من از زلال والفتن دکتر محمد طاهر القدری
- جامع الصغیر امام سیوطی
- سلسله احادیث صحیح شیخ آلبانی
- الجامع الصحیح میما لیسه فی الصحیحین مقبل بن هادی الوادیعی.
- فضائل الاعمال مولانا محمد زکریا قندالوی.
- احادیث منتخب
مجموعههای شیعه
کتابهای حدیثی شیعه، متعدد هستند اما چهار کتاب اصلی برای این فرقه گزارش شده است که به کتب اربعه شناخته میشوند.
- کتاب الکافی اثر شیخ کلینی (در سه قسمت مختلف اصول الکافی، فروع الکافی و روضات الکافی)
- من لایحضره الفقیه اثر شیخ صدوق
- تهذیب الاحکام اثر شیخ طوسی
- الاستبصار اثر شیخ طوسی
علاوه بر کتب اربعه، مجموعه احادیث شیعه که به عنوان منابع اولیه نوشته شدهاند عبارتند از:
- کتاب سلیم بن قیس اثر سلیم بن قیس
- کتاب المؤمن حسین بن سعید اهوازی
- المحاسن از احمد بن. محمد البرقی
- قرب الاسناد عبدالله بن. جعفر الهیماری
- الامالی شیخ طوسی
- الامالی شیخ صدوق
- التوحید شیخ صدوق
- عیون اخبار الرضا اثر شیخ صدوق
- تحف العقول از ابن شعبه حرانی
- الامالی شیخ مفید
- الامالی الشریف المرتضی
- نهج البلاغه الشریف الرضی
- خصائص الائمه اثر الشریف الرضی
- دایم الاسلام اثر القاضی النعمان
- الاحتجاج ابومنصور احمد تبریزی
- کمیل الزیارات ابن قولویه
- الثاقب فی المناقب ابن حمزه طوسی
- بصائر الدراجات شیخ السفر قمی
در این بین برخی آثار به امامان شیعه نسبت داده شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
فارغ از کتب اولیه، کتاب ثانویه که با استناد به کتب اولیه جمعآوری شدهاند عبارتند از: (کتاب حدیث ثانویه کتابهایی هستند که توسط خود نویسنده گردآوری، گردآوری و تألیف نشدهاند، بلکه از کتب حدیثی موجود یعنی کتابهای حدیث اولیه انتخاب شدهاند)
- الوافی محسن فیض کاشانی
- وسائل الشیعة شیخ الحر العاملی
- بحارالانوار علامه مجلسی
- حق الیقین اثر علامه مجلسی
- عین الحیات علامه مجلسی
- غرار الحکم و درار الکلیم اثر عبدالوحید التمیمی
- مستدرک الوسائل اثر میرزا حسین نوری طبرسی
- سفینة البحار شیخ عباس قمی
- مستدرک سفینة البحار اثر شیخ علی نمازی
- احادیث جامع الشیعه حسین بروجردی
- نهج الفصاحه از ابوالقاسم پاینده
- Mizan Al Hikma اثر محمد ری شهری
- Kitab Al-Hayat نوشته محمدرضا حکیمی