سازمان ملل متحد و کشورهای اسلامی
رابطه سازمان ملل متحد و کشورهای اسلامی، به عنوان عملکردی قابل قبول از همکاری بینالملی کشورهای مسلمان با دیگر کشورها قلمداد میشود. بجز دولت فلسطین، تمام کشورهای اسلامی، عضو سازمان ملل متحد هستند.
پیشزمینه
سازمان ملل متحد، یکی از نهادهای بینالمللی شکل گرفته بر پایه منشور ملل متحد است. این سازمان در سال 1324 خورشیدی مصادف با 1945 میلادی با هدف برقراری صلح و امنیت بینالمللی شکل گرفت. این سازمان در ابتدا 51 عضو داشت و امروزه بیش از 192 عضو دارد. مقر اصلی این سازمان در نیویورک و سه مرکز دیگرش در ژنو، نایروبی و وین قرار دارد. عربی در کنار زبانهای انگلیسی، روسی، فرانسوی، اسپانیایی و چینی، یکی از زبانهای رسمی است. بودجه سالانه این سازمان، توسط مشارکت مالی اعضاء و بر اساس سهمیهبندی مقرر از سوی مجمع تأمین میشود. ارکان اصلی شکلدهنده این سازمان، مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اقتصادی، شورای اجتماعی، شورای قیمومت، دیوان بینالمللی دادگسری و دبیرخانه است.[۱]
تاریخچه
بسیاری از کشورهای اسلامی کنونی، در دوران تاسیس سازمان ملل متحد، استقلال سیاسی نداشتند و از میان کشورهای مستقل نیز تنها هفت کشور اسلامی شامل ایران، ترکیه، عربستان، سوریه، لبنان، مصر و عراق در فهرست 51 عضو اولیه این سازمان قرار داشتند.[۲]
با تاسیس سازمان همکاری اسلامی به سال 1348 خورشیدی، کشورهای اسلامی توانستند در قالب گروهی و هماهنگ، در سازمان ملل، موثر واقع شوند. این سازمان امروزه نمایندهای دائم در سازمان ملل دارد. این سازمان در تلاش برای جلوگیری از اسلام هراسی و اهانت به اسلام است. در فروردین 1378 مصادف با آوریل 1999، پاکستان به نمایندگی از سازمان همکاری اسلامی، پیشنویس قطعنامهای را در مخالفت با توهین به اسلام تدوین کرد و به کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل ارائه کرد. این کمیسیون نیز با تغییراتی در متن پیشنهادی، آن را به صورت قطعنامه در محکومیت توهین به ادیان، تصویب کرد. این قطعنامه خواستار ترويج روادارى و مبارزه با اشاعه نفرت، تبعيض، و عمل خشونت آميز عليه هر دينى بود. در سالهای بعدی نیز این شورا، به صورت سالانه، قطعنامهای مشابه صادر میکرد. بعدها مخالفتهایی با این قطعنامهها صورت گرفت. مخالفان بر این دیدگاه بودند که این قطعنامها، میتواند ب جرمانگاری توین به ادیان و ایجاد فضای ناامنی و ترس بیانجامد و نقد مشروع و حتی پژوهش درباره باورها و اعمال دینی را ناممکن سازد. یک دهه بحث و گفتگو در این خصوص، در نتیجه سبب شد تا کشورهای اسلامی و کشورهای غربی، به سازشی دستیابند و در نتیجه قطعنامه 18/ 16 شوراى حقوق بشر را تصويب كردند. اين قطعنامه كه روح آن پاسدارى از آزاديهاى دينى و كثرت گرايى است هرگونه ناروادارى، كليشه سازى منفى، دشنام گويى، تبعيض، تحريك به خشونت و خشونت عليه انسانها بر پايه دين يا باور آنان را محكوم مى كند.[۳]
کشورهای اسلامی عضو
در حال حاضر، تمام کشورهای اسلامی بجز دولت فلسطین در این سازمان عضویت دارند. فلسطین نیز در مهر 1389 شمسی مصادف با سپتامبر 2011 میلادی، درخواست عضویت خود را تسلیم سازمان ملل کرد، اما تا کنون موفق کسب توصیه شورای امنیت نشده است. با این وجود، بر اساس قطعنامه 19/ 67 مجمع عمومى، در نهم آذر 1391 خورشیدی، موقعیت دولت فلسطین در این سازمان، به کشور غیرعضو ناظر ارتقا یافت. هماکنون پویش دیپلماتیک «فلسطين 194» میکوشد تا فلسطین را به عنوان 194امین عضو سازمان ملل به ثبت برساند. یکی از درخواستهای مطرح شده از جانب برخی کشورهای اسلامی عضو، داشتن حق وتو برای مجمع کشورهای اسلامی عضو سازمان ملل، همچون 5 عضو دائم شورا بودهاست.[۴]
کشورهای اسلامی عضو، توانستهاند تا سال 2023، هفده مرتبه ریاست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل را برعهده داشته باشند. از این میان، نصرالله انتظام، نخستین رئیس مسلمان مجمع عمومی بود که به نمایندگی از ایران به این جایگاه دست یافت. تا سال 2023 32 کشو اسلامی، براى دست كم يك دوره دوساله به عنوان عضو غيردائم شوراى امنيت برگزيده شده اند. در این بین کشورهای پاکستان با چهارده سال و مصر با نه سال، بیشترین سابقه عضویت در شورای امنیت را دارند. عربستان سعودی، تنها کشور اسلامی بود که پس از درخواست عضویت در شورای امنیت در دوره 1393 الی 1394 خورشیدی، به صورت غیرمنتظرهای، از قبول عضویت در این شورا انصراف داد. این کشور در بیانیه، ناتوانی شورای امنیت در ایفای مسئولیت برقراری صلح و امنیت جهانی و کوتاهی در حل مسئله فلسطین دانست. ایران، تنها کشور اسلامی در میان اعضاء موسس جامعه ملل است.[۵]
پانویس
ارجاعات
- ↑ هاشمی، «سازمان ملل متحد»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ نصیریحامد، «سازمان ملل متحد و کشورهای اسلامی»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ نصیریحامد، «سازمان ملل متحد و کشورهای اسلامی»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ نصیریحامد، «سازمان ملل متحد و کشورهای اسلامی»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ نصیریحامد، «سازمان ملل متحد و کشورهای اسلامی»، دانشنامه جهان اسلام.
منابع
- هاشمی، احمد (۱۳۷۵). «سازمان ملل متحد». دانشنامه جهان اسلام. به کوشش حداد عادل، غلامعلی، پور جوادی، نصر الله، میرسلیم، مصطفی، و طاهری عراقی، احمد. تهران: بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- نصیریحامد، رضا (۱۳۷۵). «سازمان ملل و كشورهاى اسلامى حضور ايران و كشورهاى اسلامى در سازمان ملل». دانشنامه جهان اسلام. به کوشش حداد عادل، غلامعلی، پور جوادی، نصر الله، میرسلیم، مصطفی، و طاهری عراقی، احمد. تهران: بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.