الحیاة السیاسیه للامام الرضا
 | |
| نویسنده(ها) | جعفر مرتضی عاملی |
|---|---|
| برگرداننده(ها) | خلیل خلیلیان |
| کشور | قم و بیروت مکان ناشر فارسی: قم |
| زبان | عربی |
| موضوع(ها) | تاریخ |
| ناشر | دارالتبلیغ اسلامی، دارالاضواء، مرکز الاسلامی للدراسات و انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم |
تاریخ نشر | تاریخ نشر فارسی: ۱۳۶۵ |
الحیاة السیاسیة للامام الرضا اثری است تاریخی از جعفر مرتضی عاملی که به صورت تخصصی به زندگانی علی بن موسی الرضا و ماجرای پذیرش ولایتعهدی از جانب او پرداخته است. این اثر، اولین کتاب مرتضی عاملی در زمینه تاریخ است و بارها چاپ شده است. این کتاب یک مرتبه به صورت خلاصه و یک مرتبه به صورت کامل، به فارسی ترجمه شده است.
مؤلف
جعفر مرتضی عاملی از تاریخ‌پژوهان شیعه لبنانی است. وی در ۲۵ صفر ۱۳۶۴ ه.ق در عیتا الجبل، یکی از روستاهای توابع بیروت به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی را نزد پدر و از سال ۱۳۸۲ ه.ق برای ادامه تحصیلات به نجف رفت. او در سال ۱۳۸۸ ه.ق به قم مهاجرت کرد. وی از کسانی چون میرمحمدی، زنجانی، فانی، حائری و آملی درس آموخت. او در قم، مدرسه منتدا (مدرسه علمیه جبل‌عاملی‌ها) را تأسیس کرد. او در مدت حضورش در قم، به تدریس در دانشگاه‌ها نیز می‌پرداخت و سرانجام در سال ۱۹۹۳ میلادی به بیروت عزیمت کرد. او در سال ۱۳۷۷ شمسی یک مدرسه علمیه در بیروت تأسیس کرد. او آثار بسیاری را در زمینه تاریخ به نگارش درآورده است که مهم‌ترین آنها، کتاب الصحیح من سیرة الرسول الاعظم است.[۱]
شرح اثر
نام کامل و عنوان روی جلد کتاب، الحیاة السیاسیة للامام الرضا دراسة و التحلیل است.[۲] این اثر کتاب، اولین کتاب نوشته شده توسط جعفر مرتضی عاملی است.[۳] این اثر به عربیست و نویسنده آن را دربارهٔ علت قبول ولایتعهدی از جانب علی بن موسی الرضا نوشته است. او هدفش از این اثر را پاسخگویی به شبهات معاصران دربارهٔ چگونگی پذیرش ولایتعهدی عنوان می‌کند. به گزارش دایرةالمعارف آستان قدس رضوی، کتاب نثری ساده و روان دارد و مؤلف، رویکردی کلامی نداشته است سعی دارد تا بازخوانی دقیقی از منابع تاریخی ارائه دهد.[۴] به عقیده مهدوی راد، این اثر با وجود یک قرن عمر، همچنان تازگی دارد.[۵]
انگیزه مؤلف
مؤلف در پیشگفتار و مقدمه چاپ دوم، هدف از نوشتن این کتاب را پاسخ به برخی سطحی‌نگران به زندگانی علی بن موسی الرضا در مسئله ولایتعهدی بیان می‌کند. وی بر این باور است که تاریخ‌های موجود، تحت تأثیر فرمانرویان یا دیگر شرایط سیاسی و مذهبی از مسیر اصلی خود منحرف شده و حوادث آنگونه که باید، بازگو نشده و بسیار از وقایع سرنوشت‌ساز مورد کتمان و غفلت قرار گرفته‌اند. وی در این کتاب به دنبال کشف اسباب حقیقی و واقعیت‌های موجود در این زمینه است.[۶] مؤلف در ابتدای کتابش از نویسندگان تاریخی گلایه می‌کند که چرا تا پیش از این در مورد موضوع مهم تاریخی چون ولایتعهدی علی بن موسی الرضا تحقیقی نکرده‌اند.[۷]
محتوا
این اثر در ۱ جلد منتشر شده و تعداد صفحات آن بر اساس چاپ اول جامعه مدرسین قم و انتشارات دارالاضواء، ۵۱۲ صفحه[۸][۹] و بر اساس چاپ‌های دیگری ۴۷۷[۱۰] و ۶۰۵ صفحه است.[۱۱] بخش‌بندی کتاب، مشتمل بر چهار بخش و ۲۵ فصل است.[۱۲] چهار بخش اصلی این کتاب عبارتند از:[۱۳]
- قسمت اول: ممهدات: توضیح دربارهٔ چگونگی تشکیل سلسله عباسی و برخورد آنان با عامه مردم و علویان
- قسمت دوم: ظروف البیعه و اسبابها: بررسی زمینه‌ها و شرایط بیعت علی بن موسی الرضا با مأمون
- قسمت سوم: اضواء علی المواقف: گزارش عرضه خلافت توسط مأمون به علی بن موسی الرضا و رد آن توسط او
- قسمت چهارم: من خلال الاحداث: اقدامات بعدی مأمون تا کشته شدن علی بن موسی الرضا
در این اثر، شش سند مهم تاریخی، شامل نامه فضل بن سهل به علی بن موسی الرضا، سند ولایتعهدی، نامه مأمون به عباسیان، نامه عبدالله بن موسی به مأمون، نامه سفیان ثوری به هارون و قصیده ابوفراس حمدانی گزارش شده است.[۱۴] مرتضی عاملی در این کتاب از مباحث مختلفی از جمله شعر شاعران، مباحث جغرافیایی و مباحث اخلاقی استفاده بسیاری کرده است.[۱۵]
انتشار
این کتاب، نخستین بار توسط انتشارات دارالتبلیغ الاسلامی در قم به سال ۱۳۵۷ منتشر شده است.[۱۶] دارالاضواء دیگر انتشاراتی است که در سال ۱۳۶۵ این اثر را در بیروت منتشر کرد.[۱۷] در سال ۱۳۸۷ نیز انتشارات مرکز الاسلامی للدراسات، این اثر را در ضمن موسوعة المرتضی به چاپ رساند.[۱۸] خلاصه‌ای از این کتاب توسط خلیل خلیلیان با عنوان زندگی سیاسی هشتیمن امام به فارسی ترجمه و در سال ۱۳۵۹ منتشر شد.[۱۹] این ترجمه و تلخیص در ۲۳۴ صفحه و بیست و دومین چاپ از آن، در سال ۱۳۷۱ منتشر شده است.[۲۰] ترجمه کامل این اثر با عنوان زندگانی سیاسی امام رضا علیه السلام در سال ۱۳۶۵ در انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم منتشر شد.[۲۱]
پیوندهای بیرونی
پانویس
ارجاعات
- ↑ مرتضی عاملی، «گفتگو با علامه سید جعفر مرتضی عاملی»، امامت پژوهی.
- ↑ مرتضی عاملی، حیاة السیاسیة للامام الرضا، ۱.
- ↑ «کتاب الحیاة السیاسیه للامام الرضا (ع)»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ لسانی فشارکی، «الحیاة السیاسیه للامام الرضا، کتاب»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتاب الحیاة السیاسیه للامام الرضا (ع)»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ مرتضی عاملی، حیاة السیاسیة للامام الرضا، ۷ و ۱۵.
- ↑ مرتضی عاملی، زندگی سیاسی هشتمین امام، ۲.
- ↑ مرتضی عاملی، حیاة السیاسیة للامام الرضا، ۵۱۲.
- ↑ مرتضی عاملی، الحیاة السیاسیه، ۱.
- ↑ مرتضی عاملی، حیاة السیاسیة للامام الرضا، ۴۷۷.
- ↑ مرتضی عاملی، الحیاة السیاسیة للامام رضا؛ دراسة و التحلیل، ۱.
- ↑ لسانی فشارکی، «الحیاة السیاسیه للامام الرضا، کتاب»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
- ↑ مرتضی عاملی، حیاة السیاسیة للامام الرضا، ۱۷.
- ↑ لسانی فشارکی، «الحیاة السیاسیه للامام الرضا، کتاب»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتاب الحیاة السیاسیه للامام الرضا (ع)»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ لسانی فشارکی، «الحیاة السیاسیه للامام الرضا، کتاب»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
- ↑ مرتضی عاملی، الحیاة السیاسیه، ۱.
- ↑ مرتضی عاملی، الحیاة السیاسیة للامام رضا؛ دراسة و التحلیل، ۱.
- ↑ لسانی فشارکی، «الحیاة السیاسیه للامام الرضا، کتاب»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
- ↑ مرتضی عاملی، زندگی سیاسی هشتمین امام، ۱_۲.
- ↑ لسانی فشارکی، «الحیاة السیاسیه للامام الرضا، کتاب»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
منابع
- لسانی فشارکی، محمدعلی (۱۳۹۳). «الحیاة السیاسیة للامام الرضا علیه السلام، کتاب». در مهدوی، محمدجواد. دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۷۱۵۲۴۷.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۳۶۲). الحیاة السیاسیة للإمام الرضا (ع). قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۹۸۶). الحیاة السیاسیة للإمام الرضا دراسة و التحلیل (PDF). بیروت: دارالاضواء.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۴۰۳). الحیاة السیاسیة للإمام الرضا علیه السلام. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
- مرتضی عاملی، جعفر (۲۰۰۹). الحیاة السیاسیة للإمام الرضا علیه السلام. بیروت: المرکز الاسلامیه للدراسات.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۳۷۳). زندگی سیاسی هشتمین امام، حضرت علی بن موسی الرضا. ترجمهٔ خلیلیان، خلیل. تهران: دفتر نشر اسلامی. شابک ۹۶۴-۴۳۰۵-۳۳-۷.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۳۹۱). «همراه با امامت پژوهان: گفتگو با علامه سید جعفر مرتضی عاملی». امامت‌پژوهی. قم (۶): ۵_۲۶ – به واسطهٔ نورمگز.
- مهدوی راد (۱۳۹۹). «کتاب "الحیاة السیاسیه للامام الرضا (ع)" سید جعفر مرتضی بررسی شد». خبرگزاری حوزه.