ابوحیان اندلسی

اثیرالدین محمد بن یوسف غرناطی اندلسی جیانی مشهور به ابوحیان اندلسی، یکی از ائمه لغت عرب و اصالتاً بربری است. وی در غرناطه به سال ۶۵۴ ه‍.ق زاده شد. مقدمات علوم را در همان شهر آموخت و سپس به شهرهای بلش و مارقه و مریه عزیمت کرد و در آنجا، به تحصیل علوم پرداخت. اوس سپس به شمال آفریقا و مصر سفر کرد و نزد ابن‌نحاس به تحصیل نحو پرداخت و پس از وی در تدریس نحو جانشین استادش شد. ابوحیان در آغاز، پیرو مذهب ظاهریه بود و پس از آن مذهب شافعی گرفت. درگذشت او را به سال ۷۴۵ ه‍.ق دانسته‌اند.

آثار

تألیفات او تنها در نحو نیست و برای او در علوم قرآن و حدیث نیز تالیفاتی را گزارش کرده‌اند. او کتابی در تاریخ اندلس نوشته است که ۶۰ جلد توصیف شده است. از کلیه تألیفات او که بالغ بر شصت و پنج کتاب است، جز ده کتاب، چیزی باقی نمانده است. وی شاعر نیز بود که قطعاتی از او نقل شده است. او علاوه بر زبان عرب به زبان فارسی و ترکی و حبشی نیز آشنا بوده چنان‌که منطق الخرس فی لسان الفرس و کتاب الافعال فی لسان الترک و کتاب زهو الملک فی نحو الترک و رجز نور الغبش فی لسان الحبش به او نسبت داده شده است. کتاب‌های التذییل و التکمیل من شرح التسهیل، الشذرة الذهبیه فی العلوم العربیه، نحاة اندلس، المبدع فی التصریف، المبین فی تاریخ اندلس، البحر المحیط فی التفسیر، شرح الالفیه موسوم به منهج السالک از جمله آثار اویند.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوحیان». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.