علی خامنه‌ای

سید علی حسینی خامنه، (۱۳۱۸ - ش) معروف به سید علی خامنه ای دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران و از مراجع بزرگ شیعه است. او در پیروزی انقلاب اسلامی نقش مؤثری داشته و بعد از انقلاب نیز متصدی مسؤلیت‌های مهمی مانند ریاست جمهوری شد.

نام و نسب

جد بزرگ خامنه ای، سید محمد حسین تفرشی از سادات افسطی است و تبار او به سلطان سید احمد که نسب او با پنج واسطه به علی بن الحسین، امام چهارم شیعیان می‌رسد. پدرش، سید جواد خامنه‌ای از علما و مجتهدان عصر خود بود و از محمدحسین نائینی، ابوالحسن اصفهانی و ضیاءالدین عراقی، اجازهٔ اجتهاد گرفت.

دوران کودکی

سید علی خامنه‌ای، در فروردین سال ۱۳۱۸ شمسی متولد شد. زندگی او در کودکی همراه با قناعت و سختی بود. او تحصیل را از چهارسالگی در مکتب‌خانه و با تعلم قرآن آغاز کرد و پس از مدتی دورهٔ دبستان را در نخستین مدرسهٔ اسلامی مشهد، به نام «دارالتعلیم دیانتی» گذراند.

تحصیلات

خامنه‌ای از چهار سالگی به همراه برادر بزرگش سید محمد، به مکتب رفت تا الفبا و قرآن را یاد بگیرد. سپس، در مدرسه تازه تأسیس اسلامی «دارالتعلیم دیانتی» دوران تحصیل ابتدایی را گذراند. او در همان زمانی که در حال تحصیل در کلاس پنجم بود تحصیلات حوزوی خود را آغاز کرد و علاقه زیادش به علوم حوزوی به همره تشویق خانواده سبب شد وارد دنیای طلبگی شود. او «شرایع الاسلام» و «شرح لمعه» و بقیه دروس سطح فقه و اصول را نزد پدرش و «رسائل» و «مکاسب» را نزد «هاشم قزوینی» خواند و دوره مقدمات را به صورت کم سابقه و به طرز شگفت‌انگیزی در پنج سال و نیم به اتمام رساند.

تالیفات

خامنه‌ای تحقیق و تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرد و کتاب‌های متعددی به صورت موضوعی از سخنان و پیام‌های مکتوب وی گردآوری و منتشر شده است.

کتاب‌شناسی
نام	سال تألیف	سال انتشار	ناشر	توضیحات
پیشوای صادق	۱۳۵۰–۱۳۴۵	۱۳۶۰–۱۳۵۸	انتشارات سید جمال	کتاب شامل چند سخنرانی از خامنه‌ای دربارهٔ تحلیل زندگانی امام ششم شیعیان جعفر صادق در قبل پیروزی انقلاب اسلامی است که توسط خود او تنظیم گردیده است. این کتاب بعد از انقلاب تحت عنوان «پیشوای صادق (ع)» توسط انتشارات سید جمال و با همکاری واحد ایدئولوژی روزنامه جمهوری اسلامی تنظیم و منتشر گردید. این سخنرانی‌ها بین سالهای ۴۵–۵۰ شمسی بوده است. کتاب در فاصله سالهای ۵۸ تا ۶۰ شمسی منتشر شده است.
گزارشی از حوزه علمیه مشهد	۱۳۴۶	۱۳۶۵	کنگره جهانی حضرت رضا (ع)	این کتاب در تیرماه ۱۳۶۵ از سوی کنگره جهانی حضرت رضا در ۱۴۰ صفحه و شمارگان ۵۰۰۰ نسخه منتشر شد. این کتاب پیرامون تاریخ اجتماعی مشهد و به‌طور خاص حوزه علمیه آن است. جمع‌آوری و پیش‌نویس مطالب کتاب مربوط به دوران قبل از انقلاب ایران است. این کتاب از سوی مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی منتشر شد.
۴ کتاب اصلی علم رجال	۱۳۵۱–۱۳۴۸	۱۳۶۹	دفتر نشر فرهنگ اسلامی	این اثر یکی از تألیف‌های خامنه‌ای است که بخش‌هایی از آن ابتدا با عنوان «چهره رجالی شیخ طوسی» به پیشنهاد دانشکده الهیات مشهد برای ارائه به هزاره جهانی شیخ طوسی در سال ۱۳۴۸ نوشته شد اما به ستاد کنگره داده نشد و بعدها در میان «چهار کتاب اصلی علم رجال» منتشر شد. در سال ۱۳۵۱ به درخواست سید جعفر شهیدی یا محمدرضا حکیمی دو کتاب از چهار کتاب اصلی علم رجال طی مقاله مفصلی در جلد اول یادنامه علامه امینی، صاحب کتاب الغدیر به چاپ رسید. در این کتاب به مسائلی نظیر موضوع، تاریخچه و فایده علم رجال، آغاز و انگیزه تدوین هر یک از رشته‌های علم رجال پرداخته شده است. اصول اربعه شامل کتاب‌های اختیار الرجال، الفهرست، الرجال از تألیفات شیخ طوسی و کتاب فهرست معروف به رجال نجاشی تألیف احمد بن علی نجاشی است. این کتاب دربرگیرنده معرفی تفصیلی دو کتاب اول (اختیار الرجال و الفهرست) بود و در مجلد اول یادنامه عبدالحسین امینی به چاپ رسید و در سال ۱۳۶۹ نیز ضمن یک کتاب مستقل در ۶۲ صفحه رقعی توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به فارسی منتشر شد.
از ژرفای نماز		۱۳۵۱	انتشارات بعثت	این کتاب، مجموعه چند سخنرانی کوتاه است که در سال ۱۳۵۱ شب‌ها بعد از نماز در مسجد کرامت مشهد ایراد شده است. در این سخنرانی‌ها ضمن ترجمه و تفسیر سوره حمد مباحثی چون توحید، تسبیحات اربعه، ارکان و واجبات نماز مطرح شده است. کتاب اولین بار قبل انقلاب در سال ۱۳۵۲ توسط نشر بعثت در ۶۸ صفحه منتشر شد و پس از آن در بیش از ۱۵۰ هزار نسخه در ۲۷ چاپ توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است. محتوای کتاب به گونه‌ای بود که بر اساس مکاتبات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر شاهنشاهی با کتابخانه ملی در خصوص اجرای مراحل ثبت، سانسور و چاپ دوم کتاب «از ژرفای نماز» اثر سید علی خامنه‌ای از انتشارات بعثت و چاپخانه نیلوفر با شرط اصلاحات و سانسور، مجوز چاپ گرفت.
طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن	۱۳۵۳	۱۳۵۴	انتشارات صهبا ۱۳۹۲	پس از تعطیلی جلسات خامنه‌ای در مسجد کرامت مشهد در اسفند سال ۱۳۵۲ به وسیلهٔ ساواک، وی در جلسات مختلفی به سخنرانی می‌پرداخت. با تعطیلی مسجد کرامت، او در مسجد امام حسن مجتبی به اقامهٔ نماز جماعت و طرح تازه‌ای برای سخنرانی‌هایش در آن مسجد پرداخت که عنوان آن «طرح تبیین رئوس و اصول کلی اندیشهٔ اسلامی با تکیه بر قرآن کریم» بود. در این طرح قرار بود اصول اصلی اعتقادات اسلامی مستند به آیات قرآن بررسی و تبیین شود؛ این مباحث در ماه رمضان سال ۱۳۵۳ شمسی مطرح شد. مجموعهٔ این مباحث در چند مرحله برای چاپ آماده شد و به انتشار رسید. در ابتدا کتابچه‌ای از خلاصهٔ مباحث در سال ۱۳۵۴ منتشر شد؛ اما صورت کامل و پیاده‌شدهٔ همهٔ سخنرانی‌ها بعد از انقلاب انجام شد. مجموعهٔ سخنرانی‌ها در سال ۱۳۹۲ در قالب کتابی با نام «طرح کلی اندیشهٔ اسلامی در قرآن» از سوی «مرکز صهبا» منتشر شد.
گفتاری در باب صبر	۱۳۵۳	۱۳۵۴	انتشارات غدیر	این کتاب خلاصه چند سخنرانی کوتاه در موضوع صبر در بهمن‌ماه ۱۳۵۲ است که بنا به رسم و سنتی خاص هر شب پس از نماز جماعت در مسجد کرامت به وسیله سید علی خامنه‌ای گفته می‌شده است. این مطالب در سال ۱۳۵۴ برای اولین بار ویرایش شد و توسط انتشارات غدیر در ۱۰۹ صفحه در چاپخانه مشعل آزادی به چاپ رسید. پس از انقلاب کتاب حاضر توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی دو بار در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۵ چاپ شده است.
روح توحید نفی عبودیت غیر خدا	۱۳۵۶	۱۳۶۰	مؤسسه انجام کتاب	این مقاله در سال ۱۳۵۶ در مجموعه «دیدگاه توحیدی» به همراه مقالاتی از غلامعباس توسلی، سید محمد بهشتی، مرتضی مطهری، مجتهد زنجانی جمع‌آوری و چاپ شده است. بعد از انقلاب این اثر در قالب کتابی مستقل و در سال ۱۳۶۰ در ۳۲ صفحه رقعی توسط مؤسسه انجام کتاب در ده هزار نسخه منتشر شد. «روح توحید» در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات جامعه مدرسین نیز منتشر شد.