ابن‌دایه
احمد بن یوسف کاتب (م ۳۳۴ ه.ق) با نام کامل ابوجعفر احمد بن یوسف بن ابراهیم کاتب معروف به ابن‌دایه، یکی از شاعران و نویسندگان مشهور زمان خود بود. او در دربار احمد بن طولون در مصر، نفوذ داشت و در آنجا تا پایان عمر خدمت کرد. وی را شیعه گزارش کرده‌اند.
نام و نسب
احمد بن یوسف کاتب با نام کامل ابوجعفر احمد بن یوسف بن ابراهیم کاتب که به ابن‌دایه مشهور بود. کنیه پدرش را به اختلاف، ابی‌الحسن یا ابی‌یعقوب گزارش کرده‌اند. پدرش یوسف بن ابراهیم کاتب، از شاعران و نویسندگان دربار طولونی بود. مادر یوسف، دایه پسر مهدی عباسی (د ۱۶۹ ه.ق) بود. به این جهت به او و پسرش احمد را ابن‌دایه گفته‌اند.[۱]
زندگی
او و پدرش یوسف از شاعران و نویسندگان دربار طولونی بودند و از بغداد به مصر مهاجرت کردند. یوسف بعد از مرگ پسر مهدی، خدمت دربار عباسی را رها کرد و بعد از یک سال به دمشق و سپس به مصر رفت و آنجا در دربار احمد بن طولون (۲۲۰-۲۷۰ ه.ق) امیر مصر و سوریه به شغل کتابت و حسابداری منصوب گردید. او در آن شهر و آن شغل باقی بود و در همان‌جا درگذشت.[۲]
احمد در مصر تحصیل علم و ادبیات کرد و علاوه بر شعر و ترسّل، در طب، نجوم، تاریخ و حساب نیز تبحر داشت. وی بعد از مرگ پدر، به شغل او پرداخت و تا آخر عمر به همان کار اشتغال داشت. به روایت علی بن طاووس در کتاب فرج الهموم و ابن شهرآشوب در مناقب، وی مذهب تشیع داشت. از آثار منسوب به او می‌توان به المکافاة، حسن العقبی، سیره احمد بن طولون، سیره ابی‌الجیش خمارویه، سیره هارون بن ابی،الجیش، اخبار غلمان بنی طولون، اخبار الاطباء، مختصر المنطق، اخبار المنجمین، السیاسة لافلاطون و کتاب الثمرةً و کتاب الطبیخ اشاره کرد.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «احمد بن یوسف کاتب». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.