مدائنی

ابوالحسن علی بن محمد بن عبدالله بن ابی سیف مولی شمس بن عبد مناف (متولد ۱۳۵ ه‍.ق/۷۵۲م در بصره، درگذشته به ۲۲۴، ۲۲۵، یا ۲۲۸ ه‍.ق) از جایگاه بلندی در میان مورخان اسلامی برخوردار است.

آثار

مدائنی احتمالاً ۲۰۰ کتاب نوشته است. ظاهراً از میان این کتابها، تنها ۲ اثر باقی مانده که یکی از آن‌ها ناقص است. اما مدائنی مورد توجه تاریخ نگاران بعدی قرار گرفته است و آثارش به ویژه در زمینه فتوحات، تا دوران زیادی، منتقل گردیده است. نه تنها این آثار، بلکه تعداد زیادی از آثار وی، چه از لحاظ وسعت محدوده (زندگی محمد، فتوحات، رخدادهای جنگهای داخلی اول و دوم، زندگی حاکمان و شورشیان و…) و چه از لحاظ تنوع (روایات کوتاه و بلند، لیست اشخاص، خطبه‌ها و…) بسیار تأثیرگذار بوده و شاید دارای سلسله مراتب نسخه‌ها (مانند آثار کوچکتری چون کتاب بزرگ روایات در مورد خلفا و آثار کاملتری چون کتاب مختصر در مورد خوارج) بوده باشند. اگر این درست باشد، اسناد این چنینی حاکی از آن است که تاریخ‌نگاری از قرن ۹ میلادی آغاز نگردیده بلکه در آن دوران به بلوغ و شکوفایی رسیده است.

آثار مدائنی، نشان دهندهٔ گرایش‌های گسترده و همچنین تعیین‌کننده سطح دانش ماست. بازنویسی قبلی، بیان‌گر صحت کافی تحقیقات بعد از آن می‌باشد. مانند کتاب فهرست ابن ندیم که در قرن ۱۰ میلادی تألیف گردید. اطلاعات ما دربارهٔ آثار مدائنی که مرتبط به فتوحات هستند، تحت تأثیر منابع بعدی است که نقل قول‌های آن دوران تاکنون باقی مانده‌اند. آثار مدائنی، به عنوان مهم‌ترین علت رشد صعودی تاریخ‌نگاری مطرح است. این مهم، تبعات خود را به دنبال داشت. از مهم‌ترین این تبعات، می‌توان به تخصصی شدن روایان اخبار اشاره نمود.

پانویس

منابع

• العسلی، خالد (۱۹۶۳). «المدائنی». کلیة الآداب دانشگاه بغداد (به العربية): ۴۷۳–۴۹۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۳-۱۰-۰۷.

• Robinson, Chase F. (2003). Islamic Historiography (به انگلیسی). Cambridge University Press. Retrieved 28 April 2012.
• Sezgin, Ursula, “al-Madāʾinī”, in: Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Consulted online on 0۲ آوریل ۲۰۱۷ <http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_COM_0600>