محمدباقر خلخالی

محمدباقر خلخالی
زاده	۱۲۵۰ هـ. ق/۱۲۰۸ هـ. ش کاغذکنان آذربایجان شرقی
درگذشته	۱۳۱۶هـ. ق/۱۲۷۷ هـ. ـش روستای قره‌بلاغ کاغذکنان
زمینه کاری	شاعر، دانشمند، مجتهد
ملیت	ایرانی

محمدباقر خلخالی (متولد ۱۲۵۰ هـ. ق/ ۱۲۰۸ هـ. ش کاغذکنان- درگذشت ۱۳۱۶هق/۱۲۷۷ هش کاغذکنان) از شاعران و دانشمندان آذربایجانی قرن چهاردهم هجری قمری بود.

زندگی

محمدباقر خلخالی در ۱۸۲۹ میلادی در روستای قره‌بلاغ (کاغذکنان) شهرستان میانه (بخش کاغذکنان در آن زمان بخشی از شهرستان خلخال محسوب می‌شد) متولد شد و در ۱۳۱۶ هجری قمری از دنیا رفت. او شاعری دانا و بدیهه گویی حاضرجواب و استاد بود. وی اشعارش را به دو زبان فارسی و ترکی آذربایجانی می‌نوشت. وی تحصیلات خود را در خانه با استاد آخوند مولا حیدر که پدرش بود شروع کرد، بعدها برای ادامه تحصیل به زنجان و قزوین رفت.

آثار

از آثار وی می‌توان مثنوی به زبان ترکی آذری به نام ثعلبیه را نام برد که بارها در تبریز و استانبول به چاپ رسیده است مثنوی ثعلبیه به شکل نظم و داستان است که در آن اصول زندگی اخلاق اجتماعی توضیح داده شده است. قباد طوفانی این کتاب را در سال ۱۳۳۹ هجری قمری، ۱۲۹۹هجری شمسی به زبان فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۸۷ اکبر پرندی ثعلبیه محمد باقر خلخالی را از روی نسخه خطی منحصر به فرد که در زمان حیات شاعر و توسط پسر ارشد شاعر نوشته شده است را باز نویسی و چاپ کرد.

• نمونه‌ای از اشعار ثعلبیه:

بلی جان عزیزیم اولما مدهوش		اؤلوم هنگامه‌سین ائتمه فراموش
سیغیشماز بیر مقاله ظلمت و نور		قوجاقلا شماز لارهر گردیو ایله حور
اؤرک‌بیر یاربیر دیر اولما گمراه		که بیر تخت اوسته اگلشمز ایکی شاه

شعر

شعری به زبان فارسی:

ای سوار اسب عزت جام عیشت نوش باد		در بساط گربهٔ قهرت عدو چون موش باد
دشمنانت همچو زردک دایماً گردد نگون		دوستانت همچو سنجد رخت قرمزپوش باد

شعری به زبان ترکی آذربایجانی:

ساقیا وئرمه جام مست اولدوم		مست خمخانه الست اولدوم
یار آپاردی منی عزیز ائتدی		گرچه اغیار ایچینده پست اولدوم

پانویس

منابع

• Əsgərli, Zaman (2005). XIX əsr Azərbaycan şeri antologiyası (به ترکی آذربایجانی). Bakı: Şərq-Qərb.

• دیهیم، محمد (۱۳۶۹). تذکرهٔ شعرای آذربایجان - تاریخ زندگی و آثار. ج. ۴. تبریز: آذرآبادگان تبریز.